PZC
Bedrijven ronselen op scholen
Van der Harst, de lekkerste verleider onzekerheid maakt
Brug voor Amsterdamse IJ-tram
kijk- dan kooplustig
9
Projecten om interesse voor techniek te kweken
België wil
vloot terug
Grote steden
hebben 40
miljard nodig
voor vervoer
j Dat staat in de brochure
I Deltanet die de steden gis-
termorgen aan minister
Netelenbos (Verkeer) heb
ben aangeboden.
het bedrijf
marginalia
Leasetuin
Werkbus
Cursus
Vegetarisch
donderdag 14 juni 2001
floor Jeffrey Kutterink
VLISSINGEN - Het Zeeuws be
drijfsleven stort zich op het la
ger- en voortgezet onderwijs om
zoveel mogelijk leerlingen te
vertellen dat werken in de tech
niek leuk is. In samenwerking
met onder andere het onderwijs
en de politiek ontwikkelt het
bedrijfsleven daarvoor een aan
tal projecten, gericht op speci
fieke groepen scholieren. Zo
zullen kinderen op Zeeuwse ba
sisscholen bijvoorbeeld te ma
ken krijgen met de zogenoemde
'ontdekplek'.
Hetprobleem is al een tijdje be
kend: het aantal scholieren dat
kiest voor een baan in de tech
niek is beperkt en neemt zelfs af.
BRUSSEL - De Belgische
regering onderzoekt of zij
in navolging van Neder
land met gunstige belas
tingmaatregelen zeesche
pen onder de eigen vlag
kan terugkrijgen. In het
najaar worden de resulta
ten verwacht.
Vrijwel alle Belgische zee
schepen zijn in de jaren
tachtig uitgevlagd naar
'belastingparadijs' Lu-
xemburg. België begint
van die aderlating de con
sequenties te ondervin
den. Maritieme kennis
vloeit weg, met gevolgen
voor scheepvaartgebon
den bedrijven op de wal.
Minister D. Reynders van
Financiën is voor de in
voering van een scheep
vaart vriendelijk belas
tingklimaat, als uit het
onderzoek blijkt dat dit
economisch en fiscaal
voordelig is. De Belgische
redersvereniging is voor.
Nederland heeft al in 1997
maatregelen genomen. De
vloot is sindsdien sterk
gegroeid.
DEN HAAG - De vier gro
te steden in de Randstad
hebben de komende twin
tig jaar veertig miljard
gulden nodig om de infra
structuur te verbeteren.
Met de plannen voor een
Deltanet van openbaar
vervoer en wegen kunnen
Amsterdam, Rotterdam,
Den Haag en Utrecht zich
presenteren als een sa
menhangend stedelijk ge
bied.
Meer dan de helft van de
veertig miljard is nodig
voor de versterking van
het openbaar vervoer, ne
gen miljard voor de uit
breiding van het wegen
net, drie miljard voor het
verbeteren en inpassen
van stedelijke hoofdwe
gen en vier miljard voor
transferpunten.
Net als in wereldsteden
als Parijs en Londen moet
in de Randstad het open
baar vervoer een hoofdrol
gaan spelen, vinden de
steden. De auto vervult in
de minder dichtbevolkte
delen van de Randstad
'een onmisbare rol'.
De steden schuiven nieu
we vervoerssystemen als
de magneetzweeftrein op
de lange baan. Dit is pas
aan de orde als er behoefte
is aan nieuwe woon- en
werkgebieden en als de
huidige systemen de reizi-
gersstroom niet meer aan
kunnen. De 40 miljard,
waarvoor de steden gro
tendeels een beroep doen
op het Rijk, komt nog bo
venop het geld dat de mi
nister al beschikbaar
heeft gesteld voor ver-
keers- en vervoersprojec-
teninde Randstad.
Onderzoek
De Tweede Kamer laat
onderzoek uitvoeren naai
de stagnatie in de aanleg
van lightrailverbindingen
rond de grote steden
De fracties zijn ontevre
den over de informatie die
minister Netelenbos (Ver
keer) verstrekt over de
snelle vervoerssystemen,
die een kruising zijn tus
sen trein, tram en metro.
ANP
Hoewel niet direct cijfers voor
de Zeeuwse arbeidsmarkt voor
handen zijn, denkt MKB-Zee-
land dat het hoog tij d is om actie
te ondernemen.
„Al jaren constateren we dat
leerlingen niet graag voor tech
niek kiezen", zegt secretaris W.
van der Linden van MKB-Zee-
land. „Veel ouders zien hun
kinderen graag studeren op de
universiteit. En scholieren die
eenmaal havo of vwo volgen,
kiezen ook niet zo snel meer
voor techniek. Misschien be
grijpelijk, maar het Zeeuws
bedrijfsleven zit te springen om
personeel. Daarom is het nood
zakelijk al vroeg in het onder
wijs de aandacht te vestigen op
techniek. Want het imago van de
vieze blauwe overall doet geen
recht aan de werkelijkheid."
De projecten die het bedrijfsle
ven met onderwijs, gemeenten
en provincie opzet, hebben niet
alleen tot doel toekomstige
werknemers te werven. Ze moe
ten volgens Van der Linden ook
voorkomen dat jeugd uit Zee
land wegtrekt naar andere pro
vincies om daar vervolgoplei
dingen of -studies te volgen.
Ontdekplek
Eén van de opvallendste projec
ten die het bedrijfsleven gaat
opstarten is de introductie van
de ontdekplek en de ontdek
hoek. Het project wordt opgezet
in samenwerking met onder
meer basisscholen, provincie,
- gemeenten, de Brabants
Zeeuwse Werkgeversvereni
ging, MKB-Zeeland. Hoge
school Zeeland en Technocen
trum Zeeland.
Het streven is om in 2002/2003
zoveel mogelijk Zeeuwse basis
scholen te voorzien van een
ontdekplek en één centrale ont
dekhoek binnen de muren van
Hogeschool Zeeland. Volgens
Technocentrum Zeeland is de
ontdekplek een 'compleet' en
'aantrekkelijk' techniekmeubel
waarmee kinderen kunnen ex
perimenteren, ontdekken, spe
len en zodoende leren.
De ontdekplek richt zich op kin
deren van groep 1 tot en met 8.
Het meubel is van allerlei ex
tra's voorzien (audio- en video
THOLEN - Van der Harst Team
uit Tholen is één van de grootste
verleiders van Zeeland. De on
derneming kleedt onder meer
supermarkten, bakkers, slagers
en benzinestations op zo'n ma
nier aan dat consumenten
brood, vlees of andere verspro
ducten niet kunnen laten liggen.
Alles wat nodig is om een winkel
van vloer tot plafond in te rich
ten heeft Van der Harst in de
schappen, zowel nieuw als 'met
ervaring'. En voor de winkelier
die niets van zijn gading vindt,
laat de interieurontwerpers van
Van der Harst iets bedenken.
Om een idee te krijgen wat Van
der Harst doet, is een wandeling
door de showroom een aanra
der. Het is geen grote hal, waar
alle producten lukraak links en
rechts staan uitgestald. Dat kan
eenvoudigweg ook niet, want
Van der Harst verkoopt zo'n
100.000 artikelen. Het bedrijf
heeft er daarom voor gekozen
een aantal mogelijke interieurs
van winkels en restaurants op te
bouwen. Een wandeling door de
showroom, is dan ook een gang
van een slager, naar een bakker,
een versafdeling van een super
markt, een benzinestation en
een Mexicaans restaurant. Om
te laten zien wat er allemaal
kan, is op de eerste verdieping
van het bedrijfspand zelfs een
compleet bruincafé nagebouwd
(inclusief glas-in-lood-ramen,
biljarttafel en sfeervolle houten
inrichting). „Ondernemers
kunnen zelf het wiel uitvinden
als ze hun winkel willen inrich
ten", zegt directeur A. van der
Harst. „Ze kunnen ook iemand
inhuren die het vaker heeft ge
daan." De werknemers werken
van Den Helder tot Maastricht
en van Temeuzen tot Gronin
gen. Maar ze gaan ook de lands
grenzen over richting, België en
Duitsland.
„We zijn vooral sterk in koel
techniek", vertelt directeur A.
van der Harst. „De hoofdmoot
van onze klanten bestaat dan
ook uit winkels die verse pro
ducten verkopen. Verder leve
ren we aan horecazaken en doen
we de inrichting van super
markten. Maar ook net zo mak
kelijk de die van een schoenen
zaak of een juwelier."
Een kernwoord van Van der
Harst is verleiden. „De inrich
ting van een winkel bepaalt of
mensen er graag boodschappen
doen", weet Van der Harst. „Als
voorbeeld noem ik de Hema, die
dat altijd heel goed heeft begre
pen. Waar veel bakkers vroeger
zoveel mogelijk taarten in de vi-
apparatuur, cd-roms, elektro-
lade. metsel-lade) waardoor het
werken met techniek aantrek
kelijk en zo laagdrempelig mo
gelijk wordt. Verder is het voor
zien van de nodige lesmateriaal
en lesstructuur voor onderwij
zers.
Het streven is het meubel op 80
procent van de 250 Zeeuwse ba
sisscholen te introduceren. Het
project moet er volgens het
Technocentrum aan bijdragen
trine zetten, legde de Hema er
slechts een paar smakelijke neer
en de rest ging in de koeling. Wie
een taart wilde kopen, had in
één oogopslag overzicht van
wat er te koop was. En door de
presentatie liep bij menigeen
het water in de mond. Onder
meer door de goede presentatie
heeft Hema een naam opge
bouwd als het gaat om gebak."
Het Van der Harst Team is eind
1981 opgericht. „Ik ben vanuit
huis begonnen", weet Van der
Harst nog als de dag van giste
ren. „Ik verkocht spullen voor
winkelinrichting en sloeg de ar
tikelen op in de schuur en latei-
in loodsen vlakbij het huis." Het
bedrijf groeide als kool en niet
gek veel later verhuisde het be
drijf naar een pand aan de
Schelde Rijnweg. Dat was na
een half jaar ook al weer te
klein, waarna het naastgelegen
pand er werd bijgekocht. In
1992 ontstonden de eerste ge
dachten voor de verhuizing
naar industrieterrein Welgele
gen. „Ik wilde af van het ruimte
probleem dat me al jaren
achtervolgde. Met hulp van de
dat kinderen positiever gaan
denken over techniek en dat ze
op een speelse manier worden
geleerd vaker voor techniek
te kiezen in hun schoolloop
baan.
Gekoppeld aan de introductie
van de ontdekplek is de ontdek
hoek. Dat is een grote kinder
werkplaats voor kinderen van
acht tot en met twaalf jaar in de
Hogeschool Zeeland. Ze kun
nen er onder begeleiding van
Naam
Van der Harst Team
Plaats
Tholen
Opgericht
1981
Aantal werknemers
22
Omzet
enkele miljoenen
guldens (2000)
Dochter
ondernemingen
Van der Harst Koude- en
keukentechniek, Van der Harst
Interieurs, Van der Harst
Handelsonderneming, Van der
Harst Beheer, Van der Harst
Pensioen en Van der Harst Vast-*
Actief.
afdeling bedrijfskunde Van de
Koninklijke Schelde in Vlissin-
gen is het nieuwe pand in Welge-
pabo-studenten en studenten
techniek van de hogeschool zelf
aan de slag en leren hoe vele
technieken werken. De ontdek
hoek wordt ook opengesteld
voor publiek. De bedoeling is
circa 15.000 recreanten per jaar
te ontvangen. De 'hoek' is
tevens een centraal aanspreek
punt voor de Zeeuwse basis
scholen die een ontdekplek heb
ben ingericht. Er zullen ook the-
maweken, wedstrijden en infor-
legen ontworpen. En ik moet
zeggen: het is een ideaal pand,
waaraan alles klopt."
In mei 1998 is de nieuwe vesti
ging geopend. En sindsdien is
het pand nog steeds in ontwik
keling. „In een deel van het
gebouw stonden gebruikte arti
kelen, of zoals we dat noemen
'artikelen met ervaring'. Een
deel is onverkoopbaar gewor
den door de komst van de euro.
Denk bijvoorbeeld eens aan
kassa's waar de euro nog niet op
zit. We hebben ervoor gekozen
al die producten te vernietigen
en in de hal een extra showroom
van drie verdiepingen te bou
wen. Daarin komen de artikelen
'met ervaring' te staan. Die
spullen zijn afkomstig van fail
liete bedrijven en komen via de
belastingdienst en curatoren te
recht bij Van der Harst. Het is de
bedoeling dat de nieuwe show
room in november open gaat."
Winkeliers die qua inrichting
willen afwijken van de rest,
kunnen ook bij de Thoolse on
derneming terecht. „Ontwer
pers maken wat de klant
wenst", zegt Van der Harst. „We
matiedagen worden gehouden.
Het inrichten van de techniek-
plekken op basisscholen is een
van de opvallendste projecten
van het bedrijfsleven om kinde
ren met techniek kennis te laten
maken. Verder staan er ook
projecten op stapel om in het
voortgezet en hoger onderwijs
leerlingen te wijzen op de moge
lijkheden van een loopbaan in
de techniek.
pagina 11vrouw en techniek
foto Willem Mieras.
gaan eerst met de winkelier om
de tafel zitten, bespreken de
ideeën en -niet onbelangrijk-
we stellen het beschikbare bud
get vast." In de showroom staan
verscheidene mogelijke crea
ties. Stoelen in de vorm van
handen, kunstbomen, houten
bruggetjes over kleine stromen
de beekjes, mets is te dol. Het
hout van een nagebouwd Mexi
caans restaurant komt echt uit
Mexico. Kortom: alles staat in
het teken van het lekkermaken,
het verleiden van de consument
om te consumeren.
Veeleisend
„Consumenten worden steeds
veeleisender. Verwend mag je
het ook noemen, Ze stellen
steeds meer eisen aan de winkel
waar ze boodschappen doen. De
sfeer van de winkel is bepalend
voor het koopgedrag. Doordat
er steeds meer aandacht aan
wordt besteed lijkt dat een ont
wikkeling van de laatste jaren.
Maar dat is niet waar. Het is nu
net zo actueel als twintig jaar
geleden ten tijde van de oprich
ting van het bedrijf.
Een groot grasveld voor het
huis en toch nooit meer
maaien. Dat kan voor wie een
tuin least.
Wim Lubbers van bedrijf Cris-
topolis uit het Drentse Borger,
brein achter het tuinleasen:
„Cristopolis regelt het financië
le gedeelte van de aanschaf van
tuinen. Als iemand een nieuwe
tuin wil hebben en het eerste
jaar het onderhoud niet zelf wil
doen, dan regelen we dat. Als
een ander zijn hele leven het
gras niet wenst te maaien, gaat
dat mee in het contract.Het be
drijf maakt een plan voor de af
lossing. „Per maand, of bijvoor
beeld via een beleggingsfonds.
Gemiddeld duurt het 60 maan
den voordat een tuin afbetaald
is."
Cristopolis heeft 2000 klanten,
voornamelijk in het noorden.
Lubbers: „Veel overheidsinstel
lingen zijn geïnteresseerd. Maar
ik heb nog geen werkgever ge
had die voor zijn personeel een
tuin leaste." (Carel Grol)
Laurus, de moederonderne
ming van de Konmar super
markten, heeft het ultieme mid
del ontwikkeld in de strijd tegen
de file. Het mobiele kantoor.
Woordvoerder van Laurus,
Frank van Ooien: „Inefficiënte
reistijd wordt nuttige werktijd.
Na de grote reorganisatie van de
Konmar is ons hoofdkantoor
naar Rotterdam verplaatst. De
directie heeft toen het mobiele
kantoor bedacht, waardoor per
soneel uit heel Nederland naar
het nieuwe hoofdkantoor kan
komen." Waarschijnlijk zullen
er meerdere bussen komen, alle
zo groot als een bestaande tou
ringcar. „Er is contact gezocht
met gespecialiseerde bedrijven.
Het bestaande hoofdkantoor
moet compleet in de bus kun
nen. Van de directie tot telefo
nisten. Ze moeten kunnen wer
ken, schrijven en vergaderen."
Hoe de bussen eruit gaan zien,
weet Van Ooien nog niet. „Ik
weet niet of ze geel worden, zo
als onze winkels. Wel zullen ze
herkenbaar zijn. Een beetje in
de trant van onze slogan, 'bij
Konmar kan het'." (Carel Grol)
door Jos van Rijsingen
DEN HAAG - De Autorai trok
in februari 60.000 bezoekers
méér dan twee jaar geleden.
Toch werden in de eerste vier
maanden 50.000 auto's minder
verkocht dan in dezelfde perio
de vorig jaar. Ook de meubel
boulevards zijn op zon- en feest
dagen nog steeds trekpleisters
van de eerste orde, al trekken de
bezoekers niet direct de porte
monnee.
Nederlanders zijn op dit mo
ment meer kijk- dan kooplustig.
Ook sparen ze meer, tot en met
april al 17,5 miljard gulden.
Verklaringen zijn velerlei: door
het slechte beursklimaat zou
den particulieren het geld van
risicovolle aandelen overheve
len naar spaarrekeningen. Het
nieuwe belastingstelsel met de
lage vermogensrendementhef-
fing van 1,2 procent zou dat ook
nog eens extra aantrekkelijk
maken.
Zeker is dat de consument even
pas op de plaats maakt met het
kopen van duurzame spullen.
De auto kan ook volgend jaar
wel worden ingeruild voor een
nieuwe. Het geld dat nu niet
wordt uitgegeven, wordt zolang
op een spaarrekening gezet.
Het is precies het scenario dat
Jacques Sijben, de Tilburgse
hoogleraar geld-, krediet- en
bankwezen, twee jaar geleden
schetste. De economie draaide
toen op volle toeren. Dat de Ne
derlanders grote besteders wa
ren geworden, kwam volgens
Sijben door de hoge beurskoer
sen en spectaculair stijgende
huizenprijzen. Daarmee was de
economie meteen een stuk
kwetsbaarder geworden. Als er
een einde komt aan de beurs- en
huizenhausse, nemen particu
lieren gas terug en zakt de eco
nomie in, voorspelde hij medio
1999.
„Door de aanhoudende koers
dalingen en het slechte econo
mische nieuws, is het vertrou
wen weg. Het vliegwiel van de
economie draait niet meer zo
snel en dat is een zichzelf ver
sterkend proces", legt Sijben
anno 2001 uit.
Inflatie
Het gevolg is dat de binnenland
se consumptie in het eerste
kwartaal maar met 1,9 procent
groeide, veel minder dan in de
voorgaande jaren. Opmerkelijk
genoeg vindt Sijben, tot vorig
jaar onafhankelijk kroonlid van
de Sociaal-Economische Raad,
We zijn te moe om te leren, is
de kop van het artikel dat
Evert de Vos deze week in de In
termediair publiceerde.
Hij constateerde dat de werk
druk in Nederland zó hoog is,
dat werknemers geen tijd meer
hebben een cursus te volgen. In
de afgelopen zes jaar is het aan
tal cursisten gehalveerd. De
Vos: „Na een werkdag hebben
mensen geen puf meer om te stu
deren. Werkgevers dringen niet
aan op het volgen van opleidin
gen en de scholing is niet rele
vant voor de loopbaan." Voor de
traditionele cursus bestaan wel
alternatieven, weet De Vos.
„Door goede coaching van het
oudere personeel of door vaak
van baan te wisselen leert de
werknemer veel. Daarnaast kan
hij een vrij uurtje gebruiken om
zichzelf bij te scholen. Deze
nieuwe 1-uurs cursussen komen
op de markt." Want het dalende
aantal cursisten baart zorgen.
„We leven in een kennisecono
mie en achterstand in kennis is
dodelijk. Nu kopen we kennis
in. Ik hoorde onlangs van een
jongen die ICT'ers zocht in de
Oekraïne." (Carel Grol)
Twee miljoen Nederlanders
hebben het inmiddels wei
eens gegeten: stukjes gegiste
paddestoelachtige plantjes.
Deze vleesvervanger onder de
naam Quorn maakt opmars.
Maar niet onder vegetariërs.
Volgens onderzoek van de fabri
kant zegt slechts 16 procent van
de mensen dat ze het product
eten omdat ze vegetarisch zijn,
22 procent omdat ze 'weieens
wat anders willen', 23 procent
omdat ze het gezond vinden, en
30 procent omdat ze het smake
lijk vinden. En dat terwij 1 de ve-
zelrijke proteïnestukjes juist
helemaal nergens naar smaken.
De Britse fabrikant heeft daar
om ook voorgekruide producten
op de markt gebracht, aange
past aan de smaak van de consu
menten in de verschillende
landen. Zo zijn in Nederland
populair: saté stukjes, nasi/ba
mi stukjes en Shoarma-reepjes.
(Margit Kranenburg) GPD
dat helemaal niet zo erg. Met een
inflatie van tegen de 5 procent is
onze economie namelijk uiter
mate 'oververhit'.
In het verleden zouden we de
druk van de ketel halen door de
rente te verhogen, maar dat kan
nu niet vanwege belangen van
andere landen uit de eurozone.
En het toepassen van de Zalm
norm leidt nog eens tot inflatie
versnelling. Sijben: „Dat zeg ik
niet alleen. Ook president Wel
link van De Nederlandsche
Bank vindt dat. Volgens de re
gels van minister Zalm mogen
de overheidsuitgaven meestij
gen met de inflatie. Op dit mo
ment zou het juist beter zijn als
de overheid de uitgaven wat
minder snel liet stijgen." Het is
dus eigenlijk aan de Nederland
se consument te danken dat de
inflatie niet nog hoger is. Dat
zou helemaal funest zijn voor de
economie.
Motor
Al met al zijn de vooruitzichten
helemaal niet zo slecht. De men
sen kijken toch naar hun per
soonlijke situatie en de werkge
legenheidssituatie is en blijft
(waarschijnlijk) riant. De infla
tie zal volgend jaar weer kunnen
dalen en de economische groei
wordt door de meeste economen
toch wel op een procent of 2,5
geschat.
Hoe snel het herstel zal inzetten
hangt af van de ontwikkelingen
in de Verenigde Staten. „Want
er blijkt toch maar één motor te
zijn van de wereldeconomie. En
dat is Amerika", stelt Sijben.
Belangrijke voorwaarde om de
economische groei terug te krij
gen, is het vergroten van de ar-
beidsproduktiviteit. En aange
zien dat nauwelijks nog lukt
door de zweep te laten knallen,
zal er geïnvesteerd moeten wor
den om produktie- en werkme
thoden verder te automatiseren.
Om dat te bereiken is voorzitter
Greenspan van de Amerikaanse
centrale bank in januari begon
nen de rente in een aantal stap
pen agressief te verlagen.
Volgens de Tilburgse macro-
econoom duurt het circa negen
maanden voordat renteverla
gingen zichtbaar doorwerken in
de investeringen.
„Zo vanaf oktober zou de eco
nomie in Amerika weer kunnen
gaan groeien, liefst tot 2,5 a 3
procent per jaar. Zo'n stabiele
groei is beter dan die 5 procent
van vorig jaar. En Europa zal
zich hier dan vanzelf aan gaan
optrekken." GPD
Koeltechniek
AMSTERDAM - In Amsterdam wordt hard gewerkt om de nieu- sen de Amsterdamse binnenstad en IJburg gaat vormen. In die
we stadswijk IJburg straks bereikbaar te maken. De Ruijtcrkade wijk worden 18.000 woningen gebouwd waarin 45.000 mensen
krijgt een nieuwe brug, waarvoor de palen al zijn geslagen. De komen te wonen. Als de huizen er staan zal de tram dagelijks
herinrichting heeft te maken met de IJ-tram die het contact tus- 45.000 tot 50.000 mensen vervoeren. foto Martin Mooij/GPD
k tt k Nederlander meer
door Jeffrey Kutterink a11 1 t. - -
Van der Harst levert allerlei koelapparatuur voor bakkers, slagers en andere verswmkels.
