Dertig j aar
lang alles
overleefd
Casablanca gevuld met een breed tenorgeluid
Ziel en zaligheid in r&b
Eerste cellofestival Zutphen
Peter Maffay
in Nederland
Rhona
Bennett
Documentaire
Kid Dynamite
donderdag 14 juni 2001
p de kop af dertig jaar geleden scoorde Peter
Maffay een gigantische hit in heel Europa met het
nummer Du. Een liedje dat door z'n mierzoete
ondertoon de zanger nog minstens vijftien jaar zou
achtervolgen. In Nederland kreeg hij onmiddellijk het
stempel opgedrukt van schlagerzanger en in de ogen van de
modale popliefhebber is hij dat nog steeds. Maar de
gespierde en in leer gestoken zanger die rondstapt in de hal
van het Hilton Hotel op Schiphol, lijkt allerminst een collega
van Heino, Die Flippers en Dennie Christian. En dat is-ie ook
niet. Peter Maffay is een rocker en dan ook nog eentje die zijn
politieke ideeën niet onder stoelen of banken steekt.
In het laatste weekeinde van
augustus komen honderden
cellisten naar Zutphen. Zij wer
ken mee aan de eerste editie van
een nieuw festival, dat met con
certen, recitals, workshops en
lezingen helemaal in het teken
van de cello staat.
Het festival begint vrijdag
avond 24 augustus met een op
treden van het internationaal
vermaarde Cello Octet Conjun
to Ibérico. Met medewerking
van de sopraan Young Hee Kim
brengt het octet een Spaans ge
tint programma.
Op zaterdag 25 en zondag 26 au
gustus worden er overal in de
stad (openlucht)concerten ge
geven. De locaties worden be
paald door het weer.
Ook amateurcellisten doen aan
de optredens mee. Verder zijn er
concerten, lezingen en work
shops in de Zutphense musea en
de Sint Janskerk.
Aan de concerten werken top-
cellisten als Anne Bijlsma, Je
roen den Herder, Ernst Reijse-
ger en Raphael Wallfisch mee.
Zij worden begeleid door Bob
van Asperen (clavecimbel) en
Frank van de Laar (piano). GPD
"R /Taffay zit op dit moment
XVXmidden in een uiterst suc
cesvolle tournee door Duits
land, Zwitserland en Oosten
rijk, waarbij hij bijna avond aan
avond voor uitverkochte stadi
ons staat.
Maffay is van plan om die tour
op 2 juli af te sluiten in Amster
dam. In Paradiso, om precies te
zijn. Dat wordt een unieke ge
beurtenis, want de Duitse zan
ger heeft de afgelopen drie
decennia niet meer op de Neder
landse podia gestaan. Maar ik
wil gewoon weten of er in Hol
land nog publiek is voor mijn
muziek", zegt hij„En ik heb
voor Paradiso gekozen omdat ik
van veel collega's heb gehoord
dat dat een geweldige tent is om
te spelen."
Ter gelegenheid van dat eenma
lige optreden in Nederland
heeft platenmaatschappij BMG
Maffay's nieuwe cd Heute Vor
Dreissig Jahren ook in de Lage
Landen op de markt gebracht.
Daarop is een overzicht te vin
den van de grootste hits die de
zanger vanaf de jaren zeventig
heeft gescoord. Het zijn voor het
merendeel stoere rockballads,
waarmee Peter Maffay de Bruce
Springsteen van Duitsland
lijkt. Het nummer Du is er ook
op te vinden, maar dan in een
nieuwe Status Quo-achtige ver
sie. Heute Vor Dreissig Jahren is
momenteel het best verkopende
album van Duitsland, maar dat
hoeft Maffay niet te verbazen,
want zijn cd's staan al jaren
nummer een in de hitlijsten bij
onze Oosterburen. Zo veelvul
dig zelfs, dat hij er onlangs in
Monte Carlo een onderschei
ding voor kreeg.
„Mijn carrière is vreemd gelo
pen en veel mensen hebben nog
altijd een verkeerd beeld van
mijn muziek", aldus Maffay.
„Dat komt allemaal door dat
nummer Du. Het was de eerste
plaat die ik maakte en het werd
een enorme hit. Maar dat liedje
was helemaal niet representa
tief voor mijn muziek, want het
was uitgekozen door mijn pla
tenmaatschappij. Ik was des
tijds jong, onervaren en zo blij
dat ik een plaat mocht maken
dat het me eigenlijk helemaal
niet uitmaakte wat erop kwam
te staan."
De gevolgen heeft Maffay gewe
ten, want tot halverwege de ja-
ren tachtig werd hij zelfs in
Duitsland door veel mensen nog
versleten voor een schlagerzan
ger. „Nou ja, ik heb in ieder ge
val door dat liedje wel een naam
gekregen", lacht Maffay. „En
dat heeft er mee voor gezorgd
dat ik financieel onafhankelijk
ben."
Doordat de zanger er vanaf het
begin van zijn carrière warm
pjes bij zat, heeft hij zich heel
wat muzikale vrijheden kunnen
veroorloven. Zo nam hij in zijn
eigen studio enkele pretentieu
ze conceptalbums op, waaron
der een rockopera die hij com
pleet met ingehuurde acteurs op
het podium live uitvoerde.
Daarnaast manifesteerde hij
zich steeds meer als een politiek
activist. In de jaren tachtig was
hij een bevlogen spreekbuis ge
worden voor de actiegroepen
die de wapenwedloop in de we
reld een halt wilden toeroepen.
Tegenwoordig komt Peter Maf
fay op voor verwaarloosde kin
deren en zet hij zich af tegen het
toenemend racisme in Duits
land. Vaak geeft hij met gulle
hand de opbrengsten van zijn
optredens aan instellingen die
zich inzetten voor een betere sa
menleving.
„Ik zie met lede ogen aan hoe in
Duitsland de vreemdelingen
haat toeneemt", aldus Maffay.
„En ik ben niet bang om in het
openbaar stelling te nemen te-
Peter Maffay: „Door het nummer Du hebben veel mensen nog altijd een verkeerd beeld van mijn muziek."
foto GPD
hoorde, was ik verkocht. Want
die maakten teksten die me aan
spraken, ze stonden op de bres
voor een betere samenleving en
waren tegen onrecht."
„Toen ik het gitaarspelen een
beetje onder de knie had, trok ik
met een paar vrienden langs de
kroegen en clubs in de Duitse
gen rechtse groeperingen. Bij
mijn weten sta ik bij die neona
zi's nog niet op een zwarte lijst,
maar als dat wel zo is, zou me
dat toch niet tegenhouden. Die
mensen maken mij niet bang. Ja,
van jongsaf aan heb ik niet te
gen onrecht gekund. Ik kom
oorspronkelijk uit Roemenië,
maar ging op mijn veertiende
met mijn ouders naar Duits
land. In eerste instantie hield ik
van de muziek van groepen als
Cream en Led Zeppelin, maar
toen ik Bob Dylan en Donovan
steden. We waren een groepje
protestzangers dat zich afzette
tegen oorlog en onderdrukking.
Als geboren Roemeen wist ik
maar al te goed wat het is om on
derdrukt te worden. Ik heb later
nog veel opgetreden in Oost-
Duitsland. Ook in Oost-Berlijn,
toen de Muur nog dwars door de
stad stond. Er bleek een enorme
honger naar mijn muziek te be
staan. Want mijn liedjes verte
genwoordigden voor de mensen
in het Oostblok vrijheid. In Rus
land stond ik ooit in een zaal met
zesduizend mensen. Meer kon-
den er niet in maar er hadden
wel zeshonderdduizend kaarten
verkocht kunnen worden. Het
publiek reageerde zo enthousi
ast dat ik me liet ontvallen: Wie
een handtekening wil, moet na
afloop van het concert blijven
staan. En toen bleven ze alle
zesduizend. Ik ben tot vijf uur in
de ochtend bezig geweest om
handtekeningen te zetten. Tot
de laatste er eentje had. Ik vond
het prachtig om te doen, want
door mijn afkomst had ik toch
een speciale band met die men
sen."
„Ik woon sinds een paar jaar of
ficieel op Mallorca, waar ik een
boerderij in een dorpje op het
platteland heb. 's Avonds ga ik
vaak in het plaatselijke café wat
drinken met de dorpsbewoners.
Die vinden het helemaal niet in
teressant en belangrijk dat ik
zanger ben. Voor hen ben ik ge
woon Peter Maffay, een Duitser
die in hun dorp is neergestreken.
En ik ben daar blij om, want
daardoor blijft mijn gezinsleven
in balans. Want het valt voor een
vrouw niet mee om samen met
mij in dat hectische Duitsland te
leven. Daar komt iedereen
voortdurend op mij af en degene
die bij mij is, zien ze niet staan.
Met dat soort gedrag moet je wel
leren omgaan. Ik kon dat de eer
ste jaren helemaal niet en dat
heeft me een paar huwelijken
gekost."
„Ik zit nu dertig jaar in het vak
en heb alles overleefd. Ik ben ze
ker niet van plan om in de toe
komst in het Engels te gaan zin
gen om op die manier een nog
groter publiek te bereiken. Ik
kan mijn gevoelens in de Duitse
taal het beste uitdrukken en dus
houd ik het zo. En ik vind het
mooi genoeg dat ik in mijn va
derland dertig jaar aan de top
heb kunnen staan. Wat dat be
treft ben ik in de goede tijd be
gonnen. Want als je vandaag de
dag een carrière op moet star
ten, krijg je het moeilijk om aan
de bak te blijven. De platenin
dustrie is namelijk veel te veel
veranderd. De amusementswe
reld is een wegwerpcultuur ge
worden, waarbij nauwelijks
meer in artiesten geïnvesteerd
wordt. Als ze een hit hebben is
dat mooi meegenomen, maar als
ze daarna niet meer scoren,
worden ze zo aan de kant gezet."
Harry de Jong
Concert Peter Maffay: 2 juli Paradi
so Ansterdam.
De blik op oneindig en door
stomen maar. De Ameri
kaanse zangeres Rhona Bennett
realiseert zich dat ze alleen met
die instelling kan verwerken
wat er plotseling allemaal op
haar afkomt. 'Satisfied', de eer-
se single van haar debuutplaat,
is de afgelopen weken vaak ge
draaid op MTV, TMF en The
Box en langzaam begint bij haar
het besef te komen dat dit pas
het begin is. Met een stem die
wat weg heeft van Janet Jack
son en Jennifer Lopez, maar
veel meer zeggingskracht heeft,
lijkt het erop dat de r&b-pops-
cene inderdaad een grote ster in
wording rijker is.
„Toen ik een platencontract te
kende, wist ik dat mijn leven er
compleet anders uit zou gaan
zien. Ik had me daar ook wel op
voorbereid. Maar ik heb mezelf
voorgenomen niet al te ver in de
toekomst te kijken, gewoon in
het hier en nu te leven. En ik
moet steeds weer tegen mezelf
zeggen dat de muziek het be
langrijkste voor mij moet blij
ven, niet de eventuele roem."
„Het maken van dat album was
voor mij een duizelingwekken
de ervaring. Ik heb zo ongeloof
lij k veel geleerd van mijn produ
cer, Rodney Jerkins. Hij en de
mensen om hem heen hadden
hoge verwachtingen van mij.
Het was zwaar om steeds op
mijn tenen te moeten lopen,
maar toen ik hoorde wat ze voor
elkaar hadden gekregen, wist ik
dat het 't allemaal waard is ge
weest."
Rodney Jerkins, die onder meer
heeft gewerkt met Whitney
Houston, Jennifer Lopez en
Destiny's Child, liet haar ver
schillende muziekstijlen uit
proberen. Het album kent dan
ook zowel rock-, pop-, jazz-,
hip-hop als r&b invloeden.
„Toch zal r&b de hoofdmoot
gaan vormen in mijn carrière.
Die muziek past het beste bij mij
en bij mijn stem."
Rhona Bennett, die alleen met
haar voornaam wordt 'gelan
ceerd', werd 21 jaar geleden ge
boren in Chicago. Als kind zong
ze bij de Soul Children of Chica
go, een koor dat veel optrad in
zowel kerken als concertzalen.
Een paar jaar later begon ze aan
jeugdtheater, kreeg al gauw een
hoofdrol en werd ontdekt door
een impresario, die haar een rol
letje bezorgde in een tv-serie.
Van daaruit maakte ze de over
stap naar de Mickey Mouse
Club, een jeugdprogramma dat
in Amerika op Disney Channel
werd uitgezonden. De show-
werd gedragen, door jonge kin
deren, waarvan een behoorlijk
aantal later ook veel succes
kreeg. Onder hen zijn JC Chasez
van N Sync, actrice Keri Russell
(van de tv-serie Felicity), Brit
ney Spears en Christina Aguile-
ra.
Na nog in een aantal films te
hebben gespeeld, ontmoette ze
Rodney Jei'kins, die haar een
platencontract aanbood. Ze
geeft toe sterk te zijn beïnvloed
doorzijn visie op muziek. „Maar
ik zie dat niet als iets negatiefs.
Ik heb nog zoveel te leren en hij
kon me heel veel bijbrengen.
Dat ik soms concessies moest
doen bij de productie van de
plaat vond ik niet zo vreemd. Ik
zie dat ook niet als een pro
bleem. Voor mij is het 't allerbe
langrijkst dat ik mijn emoties
kwijt kon in de muziek. Daar
konden ze me niet in sturen, dat
kwam helemaal op mij neer. En
dat is voor mijn gevoel prima
gelukt. Als mensen mijn muziek
horen, komen mijn eigen emo
ties tot uiting. Persoonlijker
dan dat kun je niet worden Bo
vendien had die beïnvloeding
ook letterlijk zijn grenzen hoor.
Als ik echt niets voelde bij een
liedje, dan zong ik het gewoon
niet. Heel simpel. En dan dron
gen ze ook niet aan, omdat ze
wisten dat ik er mijn hart niet in
kon leggen en er dus ook niets
goeds uit zou komen."
Alle nummers op het album zijn
door anderen geschreven. Al
leen in 'Satisfied', de huidige
single, heeft ze een aandeel ge
had. „Voor mij is deze plaat een
geweldige kans om mijn carri
ère als r&b-zangeres van de
grond te tillen. Ik heb dan ook
alle mogelijkheden aangegre
pen om ervan te leren, om vanaf
een afstandje te aanschouwen
wat er allemaal komt kijken bij
het maken van een album. Ik
hoefde niet zo nodig alles zelf te
doen. Op een volgende plaat zal
ik ongetwijfeld ook wel een paar
nummers zelf schrijven. Nu heb
ik mijn ziel en zaligheid in het
zingen gelegd. En dat was voor
mij meer dan voldoende."
Ofschoon acteren voor haar een
aantal jaren erg belangrijk was.
heeft ze besloten voorlopig geen
filmrollen meer aan te nemen.
„Voorlopig richt ik me voor 110
procent op het zingen. Natuur
lijk kun je een dubbele carrière
hebben. Kijk maar naar Jenni
fer Lopez, die doet het ook ge
woon nog allebei. Maar ik voel
daar op dit moment niets voor,"
Voor zichzelf ziet Rhona nog een
belangrijke taak weggelegd in
Europa. „Ik was stomverbaasd
toen ik merkte dat r&b en hip
hop hier nog in de kinderschoe
nen staan. Die muziek bestaat al
zo lang en hier begint het nu pas
echt op te komen. Die grote be
langstelling voor deze stroming
is eigenlijk wel lekker voor mij.
Mijn album komt in feite net op
tijd."
Hanneke van den Berg
De cd van Rhona Bennett verschijnt
deze week.
Rhona Bennett: „R&b zal de hoofdmoot gaan vormen in mijn carrière, die
muziek past het beste bij mij en bij mijn stem." foto GPD
Liefhebbers beschouwen Last Date van
Hans Hylkema over Eric Dolphy als een
van de mooiste jazzfilms die ooit gemaakt
zijn. De Amsterdamse documentairefilmer
is momenteel doende met een opvolger: een
filmportret van de Surinaams-Nederlandse
saxofonist/entertainer Kid Dynamite.
Zelf bespeelt hij de tenorsaxofoon vanaf
zijn 32e jaar. Filmer Hans Hylkema: „Ik ben
gek op dat brede tenorgeluid, van mensen
als Coleman Hawkins en Ben Webster. Maar
mijn grote idool is John Coltrane. Dat ge
luid, die visie, die uitstraling, die mix van
traditie en vernieuwing. Een sleutelfiguur.
Die man heeft echt mijn wereld op z'n kop
gezet, vanaf de tweede elpee die ik kocht, op
m'n zeventiende, A Love Supreme.
Hylkema (54) is deze maand begonnen aan
de montage van een documentaire over de
Surinaamse saxofonist Kid Dynamite, die
in de jaren voor en na de Tweede Wereldoor
log een markante rol speelde in het Amster
damse muziekleven. „Ja, die had ook dat
grote geluid, misschien is dat wel een van de
redenen dat de man me is gaan boeien."
Hij omschrijft de nieuwe film, die in novem
ber in première moet gaan op het Interna
tionale Documentaire Festival Amsterdam,
als een soort vervolg op Last Date, zijn lange
documentaire over saxofonist Eric Dolphy
van alweer tien jaar geleden. „Niet qua mu
ziek, dat zijn totaal verschillende werelden.
Maar het gaat ook over een iparkante jazz
saxofonist, met een link naar Nederland. In
het geval van Dolphy was het uitgangspunt
die beroemde laatste opnamesessie die hij
vlak voor zijn clood deed in Nederland, met
Misha Mengelberg. Bij Dynamite gaat die
link natuurlijk nog w-rd°r."
met mensen die Kid Dynamite gekend heb
ben. „Zijn weduwe leeft nog, nou ja, zijn ex-
vrouw, heet dat ook weduwe? En zijn twee
zoons. Mensen die met hem gespeeld heb
ben, zoals trompettist Ado Broodboom. Er
zijn wat artikelen, een mooi boekje dat Her
man Oppenneer over hem geschreven heeft
voor het Nederlands Jazz Archief. Hans
Dulfer, een bewonderaar, en iemand met
ook zo'n breed tenorgeluid, die heeft een
paar jaar terug als eerbetoon zijn Kid Dy na-
mite Suite geschreven en gespeeld."
Een van de rode draadjes in de film vormt
het aspect van migratie, het leven van een
zwarte Surinamer in de blanke Europese
samenleving in een tijd dat zwart (ook in
Amsterdam) een curiositeit was. In het ge
val van Kid Dynamite werd dat leven na
tuurlijk wel ingekleurd door zijn rol in de
entertainmentcultuur.
Maar de j azzkant van het verhaal krijgt uit
eindelijk toch de overhand. Hylkema: „Hij
was, daar is iedereen het over eens die ik
over hem gesproken heb, een sterke muzi
kant, een man met enorme dynamiek en
aanwezigheid. Hij was goed bevriend met
Coleman Hawkinsdie regelmatig in Neder
land speelde, ze hadden zoiets als weder
zijdse bewondering". Hawkins vond zichzelf
wel beter natuurlijk, maar was niet te be
roerd om aan iedereen te vertellen: This
guy's alright!"
„Kid speelde ook met mensen als Freddie
Johnson en Bennie Carter, bepaald niet de
minsten van de Amerikaanse muzikanten
die Amsterdam aandeden."
De muzikale kant van het verhaal wordt
mede geïllustreerd door de medewerking
van de saxofonist Wilgo Telling, door Hyl
kema in Suriname opgeduikeld. „Een man
met ongeveer hetzelfde grote geluid, en met
dezelfde roots. We hebben hem gewaagd
naar Nederland te komen, en hier de stuk
ken van Kid Dynamite te spelen.
De muzikale leiding had Vincent Henar, die
Telling in twee formaties heeft laten spelen.
Met Fra Fra Sound, de band van Henar zelf,
en in een jazzkwartet met pianist Pablo Na-
har, De opnamen worden straks ook op een
cd uitgebracht, samen met de Wereldom
roep. „Als alles goed gaat", zegt Hylkema,
„komt die in november uit, ter gelegenheid
van de première van de film."
Een van de hoogtepunten in de opnamen
was voor de filmer het nummer 'Rocking
Chair Dream'. „Een prachtige ballad, ken
nelijk geschreven onder de muzikale in
vloed van Hawkins. Niemand kende dat
stuk, we hebben het gevonden in een stapel
oude papieren. Je verbindt de naam Kid Dy
namite automatisch met feestelijke muziek,
latin jazz, Caribische ritmes. Dat hij ditook
deed was een grote verrassing."
RenédeCocq
Filmer Hans Hylkema: „Kid Dynamite was een si
aanwezigheid."
In Öe fil ni wil Hylkema min of meer chrono
logisch het kleurrijke levensverhaal vertel
len van Arthur Parisius, de man die aan het
ke muzikant, een man met enorme dynamiek en
foto Marianne Stevens/GPD
eind van de jaren twintig op zijn 18e als ver
stekeling uit Suriname naar Nederland trok
en daar belandde in het entertainment.
Centraal staat de legendarische dancing
Casablanca aan de Amsterdamse Zeedijk,
in de jaren vijftig het brandpunt van Dyna
mite's muzikale leven.
„Een unieke ambiance", vertelt Hylkema.
„Daar kwam een publiek: alles door elkaar.
Zeelieden, studenten, kunstenaars, intel
lectuelen, hoeren. De hoeren kwamen voor
de zeelieden en de zeelui voor de hoeren, de
intellectuelen kwamen voor de muziek. Er
werd niet alleen jazz gespeeld, ook de mu
ziek was een mix, van calypso en latin en
jazz en blues."
Het leven van Kid Dynamite is matig gedo
cumenteerd. De documentairemaker heeft
lang en veel research moeten doen om de fei
ten op een rij te krijgen, en dan nog blijft er
veel onzeker. Er is bijvoorbeeld vrijwel geen
beeldmateriaal waarop de man spelend is te
zien. „Eigenlijk alleen een heel raar filmpje
van het Ministerie van Volksvoorlichting
uit rond 1942, waarin ze hem laten spelen,
en dan vertelt de voice-over dat dit ontaarde
negermuziek is, en dus verboden."
„Een fout filmpje, ja. Hij is daar gewoon
voor ingehuurd en betaald, en liet dat ook
gebeuren. Er moest wel brood op de plank
komen. Hij speelde in de eerste oorlogsjaren
ook gewoon door, was lid van de Kultuur
kamer. Hij kon niet anders in die omstan
digheden. Het is te makkelijk om dat nu
'fout'te noemen."
Er moet ook nog een Deense film zijn waar
aan hij heeft meegewerkt. „Hij noemt dat in
een brief. Ik heb stad en land afgezocht,
maar niks gevonden. We weten niet eens of
hij er muziek voor heeft gemaakt, of dat hij
een rolletje heeft gespeeld, helemaal niks."
Bronnen voor Hylkema waren gesprekken
