De groaten ingst maèkte de vee kleinere merrie avances
Buurtschap kwam
klap van Spanjaarden
niet meer te boven
Zanddijk
DE MENS ACHTER DE MACHINE
Veerenaren hoeven niet neer
te kijken op Zanddijk. Het
slapigere gehucht (Zandijk,
Zanddike, Sandick) moet eeu
wen geleden een welvarende
plaats zijn geweest. Het had een
kerk, het kasteel Sandenburgh
en een eigen rechtspraak en be
stuur. De onmetelijke rijkdom
van het gehucht blijkt als Filips'
II het Markizaat Veere, waaron
der Zandijk valt, in 1567 aan
koopt. De boedel bestaat uit 175
gemeten (oude vlaktemaat, on
geveer 4300 vierkante meter),
een boomgaax'd en 131 ons aan
zilver sierwerk. Zandijk ver
dween van de aardbodem in
1572 nadat Veere voor de op
stand tegen de Spanjaarden
koos. Bij de poging van de Span
jaarden om de stad Veere te her
overen werd Zandijk vernie
tigd. De buurtschap kwam de
klap niet meer te boven.
Het is niet overdreven te stellen
dat cle stad Veere zijn rijkdom
deels te danken heeft aan Zan
dijk. Campveere was een vis
sersdorp dat in de schaduw
stond van de heren van Borssele
en Bourgondië. Zij hadden do
micilie gekozen op het kasteel
Sandenburgh. De Van Borsse-
le's gaven bijvoorbeeld op
dracht voor de bouw van het
stadhuis en het wapen van Veere
draagt nog steeds het geslachts
wapen van de Van Borssele's.
Veere werd in 1348 als zelfstan
dige parochie van Zandijk afge
scheiden.
Kanunniken
Sandenburgh werd rond 1280
gebouwd door Wolfert I van
Borssele. Het werd in de loop
der jaren voortdurend ver
bouwd en vergroot. Rond 1450
bouwde Wolfert IV een nieuw
kasteel, dat vijfenvijftig jaar la
ter voor een groot deel door
brand werd verwoest.
Sandenburgh kreeg daarna
nooit meer zijn oude positie te
rug. Behalve als woonplek dien
de het kasteel ook als gevange
nis en tussen 1472 en 1482 was
er een kapittel van kanunniken
gevestigd.
Daarnaast was Sandenburgh
gastvrij onderkomen voor ge
leerden, kunstenaars en vorste
lijke personen. Bezoekers wa
ren onder anderen Erasmus,
hofschilder Gossaert en leden
van de koningshuizen uit Oos
tenrijk en Denemarken.
Oranjes
In 1572, toen Veere de kant van
de Oranjes koos, werden Franse
soldaten in het kasteel gelegerd.
Negen jaar later kocht de prins
van Oranje, die tevens markies
van Veere was, het slot. Op zijn
aandringen werden stenen weg
gehaald om te worden gebruikt
voor de versterking van de stad.
Daarmee werd nog een doel ge
diend: het half afgebroken ver
dedigingswerk kon zo niet lan
ger gebruikt worden door de
vijand.
De restanten van Sandenburgh
verdwenen definitief in 1812.
De gronden kregen een agrari
sche bestemming.
In de jaren zeventig kreeg Zan
dijk, dat toen inmiddels was
omgedoopt tot Zanddijk, een
nieuwe bestemming. De ge
meenteraad van Veere besloot er
tachtig woningen te bouwen,
variërend van rijtjeshuizen tot
twee-onder-eenkapwoningen
en vrijstaande bungalows.
Zanddijk groeide uit tot een
doorsnee nieuwbouwwijk met
saaie straten en openbaar groen
in het hart van de wijk. In de
buurtschap herinnert weinig
meer aan de roemruchte historie
van weleer. Alleen de Van Borse-
lenlaan en de Van Bourgondi-
elaan en uiteraard het verzor
gingshuis Nieuw-Sandenburgh
verwijzen naar de rijke geschie
denis.
Ab van der Sluis
woensdag 13 juni 2001
luchtfoto Aero Lin Photo
Naam: Zanddijk
Ligging: Ten zuidwesten van Veere
Ontstaan: Onbekend, vermoedelijk tussen 1134 en 1153
Inwonertal: 730
Bijzonderheden: Het kasteel Sandenburgh nabij Zandijk (toen nog met één d geschreven) was in de dertiende
eeuw de woonplaats van Wolfert I van Borssele, de stamvader van de heren van Veere
uutgebreid mee mien moeder
kon bespreke. Oe ze ök perbeer-
de om mien an't praèt'n te krie-
gen, 't lukte d'r nie. 'k Mos mien
vraègstuk alleên verwaèrreke.
Daèbie spookten de woord'n
van Bram Bevelander aolsma
deü mienoad.
In de loap van de jaèren bin 'k
deü wa 'k ezie in beleefd eêl
wat wiezer oare. Ma vö mien is
tot vandaège d'n dag, d'n ingst 't
eênige dier ebleve da z'n maau-
we kan opstroape
Johan van Zijp
Dit verhaal in Schouws dialect
werd toegezonden door Johan
van Zijp, afkomstig van Schou
wen maar nu woonachtig in
Wijk aan Zee. De heer Van Zijp
stuurde meer verhalen, waar
voor we in de toekomst binnen
de rubriek Streektaal een plekje
proberen te zoeken.
D'n eênen dag liep ik mee
Keesje van Burg op de
waègte, mee achter oóns de gei-
te van de familie, die 'n bezoek
an de bok van poesje Beie mos
brienge.
D'n andere dag stopte ik mien
knien in 'n aèrepelzak in gieng
d'r mee naè mien vriendje Je-
wantje van Doek. Daè zat de
ram mummelend in z'n kot te
wachte op aol die moaie kniene-
meisjes die 'm zo dikkels tuus-
bezurgd wiere.
De ram van Jewantje was 'n
Vlaèmsereus. „Daèkriejegrao-
te jonge van", zeië ze bie oóns op
durp.
't Was 'n groate belevenis as we
't knien bie de ram in 't kot zet'n.
Vuuf minuten achter mekaore
trilde dat kot as 'n elektromotor.
Dan viel 't stille.
,,'t Is beurd", zei Jewantje in aèl-
de m'n knien d'r wïr uut. Ie inde
'n dubbeltje dekgeld in daènaè
begon vö mien 't wachte tot 't
knien wol uut d'r boste begon te
trekke.
,,Ik dienke dat 't gauw beure
gaèt", zei mien moeder dan, as
ze 's ogges in 't kot ekeken ao.
,,Dat knien begin a wol te plok-
ke."
Wat was ik blie, as we op 'n og-
gent ontdekten da in 'n oekje 'n
oeveeleid kleine lenientjes lag.
Ze laège daè lekker mee dichte
oagjes in kleine mummelmond
jes, net as 't groate knien. Je mog
d'r nie te vee naè kieke, anders
kon de moeder ze wè 's doadbie-
te. Da wulder bie aol dat voort-
plantingsgeweld ten anzien van
oóns eige bestaèn volslaège on
kundig geouwe wiere, was vö
dien tied heêl gewoon. Ik ao d'r
toch nie an motte dienke da
mien eige vaoder in moeder.
Soms voönd er 'n zeer bijzoön-
dere gebeurtenis plaès bie oóns
op durp. Dan naèderde vanuut
de richting van Zurrikzeê d'n
ingsteleider mee d'n reusachti
ge Belgischen ingst die an 'n
taauwtje vö z'n uut liep.
'D'n ingsteboer kom t'r an', gi
eng 't as 'n loapend vuurtje deü
(Advertentie)
Verkoop Service voor de agrarische-, aannemings- en industriële markt.
Arensman Goes
Livingstoneweg 14 - Goes
Tel. +31(0)113-22 12 00
Fax +31(0)113-22 73 99
Arensman BIERVLIET
Braakmanlaan 14-Biervliet
Tel.+31(0)115-48 60 60
Fax +31(0)115-48 12 26
arensman
MACHINEPARK
de rieën van de jeugd. Wat ao
m'n 'n spiet as 't beêst in z'n
baès, zoönder in oöns durp in
functie te komme, an de andere
kant de gemeênte weer uut-
waandelden, op waègte naè 'n
paèrengeliefde in de poldei*.
De vint achter 't paèx'd stoönd
bekend om z'n kernachtige
uutspraèken waèmee ie d'n in
gst tiedens 't wérk begeleidde.
'Harrekidee Jaope, laè je rxie
kenne, opschiete mien jong, m'n
mö d'r nog meer doe vandaège.'
foto Peter Nicolai
'k Erinner m'n eige dat 't 'n klei
ne man was, mee 'n naèrgeêstige
snorre. Zoönder die snorre zou
'k em nie herkenne, a zou'k over
z'n strukele. D'n eêste keer da 'k
de vö oöns durp bekende ge
beurtenis anschouwde, zat ik
mee mien kammeraodjes weg
ekrope an de kant van de dulleve
bie 'n ostie.
Eve tevore was d'n ingst an de
vuuf meter lange leisel 't durp
binnen ewandeld. In 'n poaging
de jeugd vö aol te volwasse tafe-
reêl'n te beschaèrreme, riep
snorrepiet mee zien kraèkerige
stemme: 'Opsodemietere jon-
ges, deüloape, d'r vaolt ier niks
te zie.' Ma z'n waèrschuwing
was an doavemansoor'n ge-
richt. M'n zaège da d'n ingste
boer deze keer 't aèrf opmende
van de boerderie van Anthonie
Hanse, waènaè wulder plaès
naème achter de wilge, an de
kante van de dulleve.
In zö an de kant van de waègte,
open in bloat op 't aèrf, mos 't
beure. Ik wist nog nie wat 'k te
zien zou kriege ma van spanning
was mien heêle lief mee hoen-
dervel bedekt, 'n Paèr zeuns van
boer Bevelander van Schutje
aode d'r verstand van in die zou-
we tekst in uutleg bij de gebeur
tenis geve.
'k Erinner me die jonges nog an
de manier waèrop ze d'r paètte
droege. Zö'n bitje in 'n lang-le-
ve-de-leut-staand, achterop d'r
kop, mee de klaèppe 'n bitje op
zie edraoid. Precies zö as d'r
vaoder in groate broers.
Daè wier de merrie op 't aèrf
ebrocht. Dudelijk kon je de ver-
aandexing bie d'n ingst Jaope
waèrneme. Ie begon mee ze
nuwachtige danspasjes te maè-
ke. Snorremans ao 't er ma druk
mee.
Mohammed Ali
„Rustigan Jaope", zei d'n vrien-
delik tegen 't paèrd. ,,Je kom
echt wè an de beurte." 'k Wete
nog heêl goed, da 'k trilde van
emotie, toen 'k de geweldig
groaten ingst, avances maè-
kend, om de vee kleinere merrie
heên zag daanse, als Moham
med Ali in betere daèg'n. Toe
verhief 't beêst zich plotselieng
op zien achterbeênen. ,,Noe mö
je kieke, noe gaèt 'n z'n maauwe
opstroape!gilde Bram Beve
lander.
Toe zag ik 't ök. 't Beurde werke
lijk. Mee mien onervaèx-en oagen
keek ik naè dat prachtige boven
aoles uuttorenende beêst, da
precies dee wa Brammet je Be
velander voorspeld ao.
Naè afloap van 't schouwspel gi
eng 'k bedrukt naèr uus. Wat zou
mien moeder wè zaègge as ze
wist waèmee 'k m'n eige die
middag vermaèkt ao. Ik besloot
om mien lippen stevig op meka
ore t'ouwen.
As 'k aèreges mee zat, gieng ik
tuus aoltied in de woonkeuke an
taèfel zitte om naè te dienke. Ma
noe ao'k 'n probleem, da 'k nie
Agenda
Zondag 17 jimi vindt de laatste oecumenische bijeenkomst van het seizoen plaats in 't Kerkje van El-
lesdiek. Deze bijeenkomst zal geheel verzorgd worden door de werkgroep Levensbeschouwing van
de Stichting 't Kerkje van Ellesdiek. De overdenking zal gehouden worden door Ko de Visser in het dia
lect van Zuid-Beveland. De aanvang is 14.30 uur. De eerstvolgende bijeenkomst zal in september
plaatsvinden.
