Leefbaar Nederland
zoekt het Binnenhof
Veel imams weten niet wat de koran bedoelt
PZC
Geheimzinnigheid
rond lijsttrekker
De islam in
Nederland (2)
27
Aanhang
in Zeeland
groeit
zaterdag 9 juni 2001
Na de gemeenteraden
moet nu ook de Tweede
Kamer eraan geloven; Leef
baar Nederland komt eraan.
Voortgekomen uit de plaat
selijke leefbaar partijen is de
tijd rijp voor een landelijke
partij, oordeelden peetva
ders als Henk Westbroek en
Jan Nagel, die de afgelopen
jaren menig bestuurder in
Utrecht en Hilversum angst
aanjoegen. Zondag wordt de
nieuwe partij opgericht.
Moeten de fracties op het
Binnenhof zich zorgen ma
ken?
In Den Haag is het kwartetten
over een nieuw kabinet al be
gonnen. PvdA en CDA onder
handelen via de krant over een
nieuw regeerakkoord, Groen
Links laat weten er helemaal
klaar voor te zijn en D66 vraagt
zich wanhopig af welke strate
gie het moet verzinnen om in de
kiezersgunst te blijven. Eén
naam ontbreekt nog in het
kwartetspel, namelijk die van
Leefbaar Nederland. Terwijl
die partij toch een factor van be
lang kan worden bij de verkie
zingen in mei volgend jaar. Den
ken de oprichters.
Afgaand op het succes van de
lokale leefbaar partijen als
Leefbaar Utrecht en Leefbaar
Hilversum, gaan ze er van uit
minstens tien zetels te halen.
„Maar ik reken eigenlijk op ze
ker twintig zetels", aldus be
stuurslid Broos Schnetz.
Met tien zetels zou de partij al
een machtsfactor van belang
zijn. Misschien zelfs kunnen
meeregeren? „Natuurlijk, na
tuurlijk," zegt Schnetz vol over
tuiging. „Mits we niet teveel
water bij de wijn moeten doen."
Rebelse optreden
De partij maakt zeker kans hoog
te eindigen. Bij elkaar opgeteld
halen de lokale partijen meer
stemmen dan welke traditionele
partij ook, zo bleek bij de ge
meenteraadsverkiezingen van
1998. De 'leefbaar'-beweging
die jaren geleden vooral opviel
door het'rebelse optreden van
zanger Henk Westbroek in
Utrecht is een blijvertje. Inmid
dels zijn er al meer dan 140 leef
baar partijen in Nederland.
Leefbaar Nederland is welis
waar het vervolg op die lokale
partijen, maar wil uitdrukkelijk
geen verzamelpartij worden
van lokale afdelingen. „De lo
kale leefbaar partijen kunnen
geen lid worden van Leefbaar
Nederland, alleen individuen
kunnen zich aansluiten", aldus
Kay van de Linde, de campag
neleider voor LN. Van de Linde,
zoon van de bekende tv journa
list Wibo van de Linde, werkte
jaren in de Verenigde Staten als
campagnemedewerker van on
der andere de New Yorkse bur
gemeester Guiliani.
Van de Linde liet zich naar Ne
derland lokken omdat het hele
idee van een nieuwe politieke
beweging hem wel aansprak. De
invloed van de leden en de indi
viduele kiezer is het bestaans
recht van de partij, meent Van
de Linde. „De burgers zijn moe
van partijen die ze vertellen wat
ze moeten doen. Wij willen de
burgers betrekken bij het be
leid. Alle andere partijen zeggen
wel dat ze het willen, maar be
wezen is dat ze het niet menen."
En de campagneleider heeft uit
spraken verzameld om dat te
onderbouwen. Zo staat met een
klik op de knop het artikel op
zijn laptop waarin WD-voor-
man Dijkstal toegeeft dat het
referendum alleen in het regeer
akkoord is terechtgekomen om
dat D66 dat wilde. Niet omdat
de WD daarvoor is. „Dan zeg je
toch tegen je kiezers: jullie ko
men voor mij niet op de derde of
vierde, maar zelfs op de tiende
plaats?", meent Van de Linde.
Bij Leefbaar Nederland staat de
kiezer voorop. De partij is naar
eigen zeggen meer een beweging
dan een traditionele politieke
partij. „Het gaat niet langer om
links of rechts in de politiek,
maar om oud tegen nieuw", al
dus Jan Nagel, één van de op
richters. De partij wil vooral
breken met de oude politieke
cultuur. „Je ziet nooit een ad
vertentie voor een burgemees
terspost. Dat komt omdat van te
voren vast staat welke partij de
burgemeester mag leveren.
Daar willen wij van af. De kwa
liteit van de kandidaat moet de
doorslag geven voor een functie
in het openbaar bestuur, niet
zijn lidmaatschap van een be
paalde partij."
Neem Leefbaar Hilversum. Na
gel stond, na een jarenlange car
rière in de PvdA, aan de basis
van de partijDie werd acht jaar
geleden opgericht uit onvrede
over het Hilversumse verkeers
beleid. Twee verkiezingen later
is Leefbaar Hilversum de groot
ste partij in de gemeenteraad en
Nagel sinds kort wethouder.
„Dat betekent dat we meer zijn
dan de protestpartij waarvoor
we versleten werden. Dat geldt
ook voor Leefbaar Nederland.
We hebben een fatsoenlijk par
tijprogramma en voldoende
mensen met politieke en be
stuurlijke ervaring," zegt Na
gel.
Dat fatsoenlijk partijprogram
ma bestaat voorlopig nog uit 25
punten die de oprichters in 1999
in sneltreinvaart op papier ge
zet hebben. Kern zijn de voor
stellen die de kiezers het ver
trouwen in de politiek terug
moeten geven. Zoals de invoe
ring van een gekozen burge
meester en het regelmatig raad
plegen van de kiezers over
belangrijke actuele kwesties.
„Of neem een voorstel als sport
terug op straat. Voetballers als
Cruyff en Rijkaard kunnen je
vertellen dat ze het spelletje op
straat geleerd hebben. Het gaat
ook in tegen de trend dat de pro
jectontwikkelaars elk stukje
groen in de stad willen volbou
wen."
Lijken de voorstellen voor bij
voorbeeld het referendum en de
gekozen burgemeester niet erg
op die waarmee D66 ooit de po
litiek instapte? „Misschien
wel," geeft Nagel toe. „Maar als
Jan Nagel:„We zijn meer dan een protestpartij."
foto Roland de Bruin/GPD
het hen in 35 jaar niet gelukt is
die waar te maken, waarom zou
een ander het dan niet doen?"
De kiezers bepalen uiteindelijk
wat er in het verkiezingspro
gramma terecht komt. Behalve
de oprichting van de partij is het
kiezen van de px-ogrammacom-
missie een belangrijke gebeur
tenis op het congres. Die com
missie gaat het programma
opstellen waarmee de partij de
verkiezingen ingaat.
„Alle leden mogen hun plannen
insturen. Die worden bekeken
en dan nodigt de commissie je
misschien uit om een concept te
schrijven," legt Van de Linde
uit. „Want bij ons gaat het an
ders. Wij zijn een nieuw experi
ment."
„De meerderheid beslist, dat is
bij andere partij en absoluut niet
zo," betoogt Schnetz. „Daar zijn
programma's dictaten van frac
ties en het partijbestuur. Kijk,
als er punten in komen als 'alle
allochtonen het land uit' of 'weg
met de belasting' dan is het mijn
partij niet meer. Maar dat zal
niet gebeuren," zegt Schnetz,
vol vertrouwen.
De politieke nieuwkomer
spreekt aan. De partij trekt kie
zers uit alle windstreken. „Ik
heb nog geen eigen analyse la
ten maken," zegt Van de Linde.
„Maar ze komen van alle grote
partijen: PvdA, WD, CDA, en
natuurlijk D66."
Paul Frissen, hoogleraar be
stuurskunde aan de Katholieke
Universiteit Brabant, ziet de
opkomst van Leefbaar Neder
land met interesse tegemoet. „Ik
heb een boek geschreven waarin
ik het einde van de traditionele
politieke partijen heb voor
speld. De toekomst is aan tijde
lijke politieke bewegingen, zo
als Leefbaar Nederland er één
lijkt te zijn. Mijn kritiek is dat ze
wel op de traditionele toer gaan,
door in de volksvertegenwoor
diging plaats te nemen. Dat is
niet de plaats waar de vernieu
wing tot stand komt."
Ook bij de media heeft de partij
over belangstelling niet te kla
gen. „Wat mij wel verbaast, is
dat politici en journalisten uit
Den Haag zo graag willen weten
wie onze lijsttrekker wordt,"
zegt Van de Linde. „Ze kunnen
ons nu blijkbaar niet in een hok
je plaatsen en dat vinden ze in
Den Haag niet leuk. Maar wij
doen het anders: wij maken
eerst het programma en zoeken
daar de lijsttrekker bij. Dat
wordt pas begin volgend jaar.
De partij in oprichting mag
graag een beetje geheimzinnig
doen over het nieuwe gezicht.
„Natuurlijk is de lijsttrekker
belangrijk," erkent Nagel.
„Maar wij zouden wel gek zijn
om ons te vroeg op namen vast te
leggen. "En hij ondei'streept: „er
is nog met niemand over het
lijsttrekkei-schap gesproken."
Dat ziet collega-opi'ichter
Schnetz in Utrecht even anders.
„Er zijn op dit moment al ge
sprekken gaande. Het moet een
aansprekend iemand zijn."
Schnetz weigert een txpje van de
sluier op te lichten. „Blijf maar
speculeren," grijnst hi],
Jaco van Lambalgen
en Peet Vogels
Het draagvlak voor
Leefbaar Nederland
gx'oeit ook in Zeeland. In
middels hebben twee par
tijen zich naar de landelij
ke voorloper vernoemd.
Andere lokalen 'volgen de
ontwikkelingen op de
voet'.
„Wij hebben zeer inten
sieve contacten. Drie le
den gaan ook naar de
oprichtingsvergadering,
onder wie ikzelf", zegt
fractievoox-zitter H. Ak-
dag van Leefbaar Middel
burg, die als enige Zeeuw
se naamgenoot ook in een
gemeenteraad is verte
genwoordigd.
Leefbaar Schouwen-Dui-
veland (LSD) is begin dit
jaar opgericht naar voor
beeld van Leefbaar Ne
derland. LSD zit derhalve
nog niet in de gemeente
raad, maar wil wel mee
doen aan de volgende lo
kale verkiezingen.
Hoewel de naam het niet
direct doet vermoeden,
onderhoudt ook Noord-
Bevelands Belang, de par
tij van A. Oudshoorn,
banden met Leefbaar Ne-
dexiand. „We volgen alles
wat ze doen. Er zijn over
en weer contacten. Als lo
kale partij kun je geen lid
woi'den, als individu wel.
Ik ben als persoon ook lid
van Leefbaar Neder
land", bevestigt Ouds-
hoom.
Bewoners Belangen Rei-
merswaal heeft als partij
niets met Jan Nagel en de
zijnen te maken. Fractie
lid M. Weststx-ate, die ook
een eenmansfractie in
Provinciale Staten heeft,
wel. De eerste contacten
dateren van 1999. Na een
minder hechte periode, is
de relatie eind vox'ig jaar
nieuw leven ingeblazen.
In Zeeuws-Vlaanderen
zijn momenteel geen poli
tieke relaties bekend. Die
waren er in het verleden
wel via Texmeuzenaar A.
Meeusen. Hij is mede-op
richter van de Terneuzen-
se Onafhankelijke Partij
(TOP) en de Zeeuws-
- Vlaamse Volks Partij, la
ter omgevormd tot Partij
voor Zeeland. Meeusen
bereidt nu de presentatie
voor van de nieuwe partij
Texas.
De Partij voor Zeeland
houdt zich afzijdig van
Leefbaar Nederland, zegt
Statenlid A. Heijboer.
„Contacten zijn er abso
luut niet. Niet als partij en
niet als personen. Nooit
geweest ook."
Maurits Sep
Opper-imam Hulusi Ünye: „Er zijn imams die denken dat de islam voorschrijft dat mannen vrouwen mogen slaan."
foto Phil Nijhuis/GPD
De meeste islamitische voox'gangers in
Nederland zijn laag opgeleid. Wie een
beetje koran kan lezen, is al gauw imam.
Slechts een handvol heeft theologie gestu
deerd. Tot die laatstgenoemde kleine 'elite'
behooxl ook Hulusi Unye, opper-imam van
45 Tux'kse moskeeën in Nederland. Het was
overigens voor hem geen roeping.,Mijn ou
ders wilden graag dat ik imam zou worden"
Hij komt uit een arme familie. „Mijn vader
was boer in het zuidoosten van Turkije. Bij
ons thuis mocht je niet zelf kiezen wat je la
ter wilde worden. Mijn ouders stuurden mij
naar de imam hatip-school, een speciale op-
leidingvoorgeestelijkleiders. Ze warenniet
extreem gelovig. Wel baden we vijf keer per
dag, zoals de meeste moslims. Het ging er
vooral om dat ik mij ontwikkelde tot een be
langrijke persoonlijkheid. Imam was het
beste beroep."
Hulusi Ünye (47) is inmiddels 'mufti', op
per-imam van 45 Turkse moskeeën in Ne
derland die zijn aangesloten bi] Milli Görüs.
Deze islamitische organisatie met een ach
terban van zo'n 30.000 Turken, staat ener
zijds te boek als modern en gericht op inte
gratie, anderzijds als conseivatief en anti
westers. Opper-imam Ünye, gekleed in
lichtgele blouse, bijpassende das en geniit
colbert, zegt links noch rechts te zijn. „Ik
ben een gelovig moslim.
Als jochie van een jaar of acht ging Ünye al
met zijn vader naar de moskee. „Ouders die
willen dat hun zoon imam wordt, nemen
hem al heel jong mee naar gebedsdiensten.
Dan leert hij alvast een beetje koran lezen."
Na de basisschool zijn er in Turkije twee
mogelijkheden om imam te worden. De
meeste leerlingen gaan naar de koranschool
die valt onder het Presidium voor Gods
dienstzaken, beter bekend als de Diyanet.
Deze instantie van de staat heeft alle imams
in binnen- en buitenland onder haar hoede.
Ünye: „Het is een oppervlakkige opleiding.
Je leert de koran lezen, maar je leert niet hoe
je de koran moet intex-preteren. Deze zoge
noemde 'ambachtelijke' imams, waarvan er
zeker honderd zijn in Nederland, weten dus
eigenlijk niet wat ze lezen. Dat leidt soms
tot misverstanden. Zo zijn er imams die
denken dat de islam voorschrijft dat man
nen vrouwen mogen slaan. Ik kan niet ont
kennen dat vrouwen in onze gemeenschap
worden geslagen, maar in de koran staat
nergens dat dat mag. Integendeel. Dergelij
ke vernederingen hebben puur te maken
met machtsmisbruik."
Zelf koos Ünye voor de imam hatip-school,
een zevenjarig lyceum waar leerlingen vak
ken als geschiedenis, wiskunde, biologie en
Engels kregen. Daarnaast volgde hij hier re
ligieus onderwijs. Vervolgens studeerde hij
theologie aan de universiteit in Istanbul en
specialiseerde hij zich in het islamitisch
recht.
Toen Ünye in 1985 als mufti (opper-imam)
in een voorstad van Ankara werkte, vroeg
het Presidium voor Godsdienstzaken hem
of hij voor een termijn van vier jaar in Ne
derland aan de^lag wilde, waar op dat mo
ment een groot tekort aan imams was. Sa
men met zijn vrouw en tweejarige dochter
tje vestigde hij zich in Hilversum.
„In die tijd waren er hier nog maar weinig
moskeeën. Honderden landgenoten kwa
men met allerlei problemen naar mij toe. Ze
hadden veel vragen over gezinshereniging
of klaagden over spanningen op het werk.
Of er waren Turkse meisjes die een Neder
landse vriendje hadden en niet precies wis
ten hoe ze daar mee om moesten gaan."
„Ik zal altijd zeggen dat de koran voor-
schx*ijft dat een gelovig moslim-meisje met
een islaixiiet moet trouwen. Een jongen
daarentegen mag wel met een niet-islami-
tisch meisje huwen! Maar als een Turkse
jongedame bij mij komt en al heeft besloten
dat zij met een Nederlandse jongen in het
huwelijk treedt, dan ga ik niet zeggen: 'Dat
mag jij niet van de imam'. Het blijft een in
dividuele keuze.Dan, lachend:,Ik was nog
geen week in Nederland en ging toen al naar
een gemengde bruiloft."
Voor zijn eigen dochters - 17 en 22 jaar oud,
beiden dragen een hoofddoek - is hij stren
ger. „Als zij met een Nederlandse man wil
len trouwen, moet hij zich bekeren tot de is
lam. Ik kan mijn eigen godsdienst niet ver
anderen." Zelf had Ünye ook geen vrije
partnerkeuze. Van zijn ouders moest hij een
godsdienstige vrouw trouwen. In
tegenstelling tot de geestelij k leiders binnen
de rooms-katholieke kerk is het voor imams
net als voor protestantse predikanten ge
bruikelijk dat ze gehuwd zijn en een gezin
stichten. „De islam maakt geen onderscheid
tussen de behoefte van gewone mannen en
geestelijke leiders."
Na vier jaar keerde hij in 1989 op verzoek
van het Presidium voor Godsdienstzaken
weer terug naar Turkije, maar dat beviel
Ünye helemaal niet. In Nederland had hij
ervaren dat zijn landgenoten dringend be
hoefte hadden aan geestelijke bijstand. Hij
nam ontslag zodat hij zelfstandig als opper-
imam bij Milli Görüs aan de slag kon
„Ik wilde niet langer onder de cerisuur van
de Turkse staat werken. Ik had de behoefte
om zelf te kunnen zeggen wat ik wel en niet
goed vond. Imams die door de Diyanet, het
Presidium dus, naar het buitenland worden
uitgezonden, mogen alleen een godsdiensti
ge plicht vexvullen. Je mag je niet inzetten
voor andere maatschappelijke problemen.
Je bent een ambtenaar die door de Turkse
staat wordt betaald en voor alles wat je doet
moet je toestemming vragen de Diyanet."
Ünye wilde zich als imam onder meer ook
bezig-houden met Turkse jongeren en be
sloot zich los te maken van de Diyanet. In
Nederland zijn er slechts een handjevol
Turkse imams die datzelfde hebben gedaan.
Behalve voorganger in het gebed is Ünye nu
bij Milli Görüs een vooraanstaand religieus
raadsman. Zijn werkterrein is niet beperkt
tot zijn huidige woonplaats Amersfoort. Zo
heeft hij onlangs een jaar lang Turkse en
Marokkaanse gedetineerden opgezocht in
diverse gevangenissen.
„Ik ben geschrokken. Maar liefst veertig
procent van de gevangenen is allochtoon.
Jongens tussen de twintig en dertig jaar
oud. Als imam probeer ik hun vertrouwen te
winnen. Ik ben geen rechter, ik kom niet
langs om hen de les te lezen. Ik probeer hen
ervan te overtuigen dat ze na hun vrijlating
niet weer de criminaliteit moeten ingaan".
Volgens Ünye heeft hij wel degelijk invloed
op de jeugd. Tijdens een gebedsdienst be
staat veertig procent van de moskeebezoe
kers uit j ongeren„D at zijn er veel meer dan
twintig jaar geleden toen ik hier net begon.
Tijdens mijn preken gaat het voornamelijk
over wederzijds i'espect. Een voorbeeld. Na
die uitspraak van de Marokkaanse imam in
Rotterdam, die beweerde dat homoseksua
liteit een besmettelijke ziekte is, ga ik niet
op de affaii'e zelf in. Wel benadruk ik dat het
een individuele keuze is om homoseksueel
te zijn. Ook een religieus moslim moet dat
respecteren en zijn medemens niet discrimi
neren. Islamieten die hier wonen moeten
zich aan de Nederlandse wet houden. Alleen
dan kan hier een vredige multiculturele sa
menleving ontstaan."
Carine Neefjes
