Dementie nog erg in taboesfeer
PZC
Cineast De Bruyn heeft weer kippenvel
Tripje naar zeldzame
weelde van Latem
't Beest sluit seizoen
af met ska-festival
16
Alzheimer
lezers schrijven
Kassen
Voos
Mannen betrapt op joyriden
kunst cultuur
Internationaal succes voor Wilde Mossels
vrijdag 8 juni 2001
door Jacques Cats
De stichting Alzheimer Nederland
heeft de stelling op de eigen web
site gezet: 'om de acceptatie van de
mentie te vergroten moeten zeker
Bekende Nederlanders die lijden aan
deze aandoening dit niet verborgen
houden'. Directeur M. Wortmann
heeft een duidelijk voorbeeld van zo'n
BN'er: prinses Juliana. Over de ziek
tes die andere leden van het konink
lijk huis besluipen wordt het volk tot
in detail geïnformeerd. Rond 'de oude
koningin' heerst een groot stilzwij
gen.
Prinses Juliana was in 1998 voor het
laatst in het openbaar te zien bij het
huweli j k van prins Maurits en Marilè-
ne van den Broek. In 1999 koos ze voor
een rustige 90ste verjaardagviering in
de besloten familiekring. 'Optreden
naar buiten wordt haar teveel', zo
maakte de Rijksvoorlichtingsdienst
namens de prinses bekend. Nu spreekt
niemand meer tegen dat Juliana in de
war is. 'Ze leeft in haar eigen wereld',
formuleerde De Volkskrant laatst zo
diplomatiek mogelijk.
Wortmann van Alzheimer Nederland
vindt dat de koninklijke familie niet
langer moet zwijgen over de dementie
van de prinses. „Met Juliana hebben
we een boegbeeld. Iemand die ons elke
dag van het jaar eraan kan herinneren
dat je tien procent kans hebt om te de
menteren na je vijfenzestigste."
Reagerend op de stelling meldt een
mevrouw via de website dat ze na een
confrontatie bij haar zus met de ziekte
van Piek, ook wel frontaal-temporaal
dementie genoemd, graag wil dat de
hele wereld kennis neemt van het
trauma van de dementie. „Het lijkt
wel alsof het een laatste taboe is in het
tolerante Nederland. Ik kan me er niet
in vinden dat het niet bespreekbaar
maken 'omwille' van de privacy van
de patiënt, het lijden minder zou ma
Juliana t
laatste défilé op Soestdijk in 1980.
ken. Gedeelde smart is nog altijd beter
dan in eenzaamheid en zonder her
kenning of erkenning te moeten lij
den. Alleen al door het laten zien en
vooral laten voelen van mijn begrip en
inlevingsvermogen kan ik de demen
terende echt tot steun zijn."
Boegbeeld
Dat prinses Juliana een boegbeeld
voor Alzheimer zou moeten zijn gaat
de Goese verpleeghuisarts D. van
Maanen iets te ver. Wel wordt daar
mee nog duidelijker dat de ziekte ie
dereen kan treffen, of je nu burge
meester, boer of prinses bent. De
Zeeuwse Alzheimerafdeling Rond de
Schelde, waarvan Van Maanen tien
jaar deel uitmaakte, heeft zich in de
afgelopen tien jaar sterk ingezet om
het taboe om over de ziekte te praten
te doorbreken.
„Het zijn met name de partners, de
mantelzorgers van dementerenden,
die - vaak in de thuissituatie - tegen
grote problemen oplopen. Het is mijn
ervaring dat mensen het toch altijd
wel eng vinden om over de ziekte te
praten of ermee geconfronteerd te
worden. Ook zijn mensen bang om de
ment te worden." Volgens Van
Maanen, die zich vanwege de situatie
waarin zijn inmiddels overleden va
der terecht kwam ook ervaringsdes-
foto archief PZC
kundige kan noemen, loopt 35 procent
van personen van boven de vijfen
tachtigste de kans om dementie te
krijgen.
Directeur verpleeghuiszorg J. San
ders van De Stelle in Oostburg ziet de
wijze waarop met de dementie van
prinses Juliana wordt omgegaan als
schoolvoorbeeld van het wegstoppen
van de ziekte van Alzheimer of de
mentie in het algemeen. „Er mag ken
nelijk niet over gesproken worden. Er
is duidelijk sprake van weghouden
van anderen." Volgens Sanders zou
een openhartiger opstelling van de
koninklijke familie over de toestand
van prinses Juliana positief zou kun
nen doorwerken op de aanpak van het
onderzoek naar Alzheimer.
„Even los van de situatie rond de prin
ses, schamen veel mensen zich ervoor
dat hun partner, moeder of vader de
menterend raakt. De praktijk geeft
aan dat familie en dan vooral de part
ners vaak in een te laat stadium aan
kloppen bij de zorg. Er wordt in de
thuissituatie heel lang aangemod
derd." Eerder gebruik maken van de
voorzieningen is volgens Sanders niet
alleen beter voor de cliënten zelf.
Partners kunnen in gespreksgroepen
steun krijgen van anderen."
Karei Steur uit Renesse, die ruim ze
ven jaar een demente moeder heeft
meegemaakt, zou het betreuren wan
neer Juliana zich uit de publiciteit
heeft teruggetrokken omdat ze de
menterend is. „Hooggeplaatsten heb
ben altijd een voorbeeldfunctie als het
gaat om de omgang met ziektes. Dat
zie je wel aan Claus. Mensen trekken
zich daar toch aan op."
Sensatie
Als de koninklijke familie om redenen
van privacy niets wil zeggen over de
situatie rond Juliana dan hebben wij
dat te respecteren"vindt Adrie Land
man uit Kerkwerve. Zij is als vrijwil
ligster betrokken bij soosmiddagen
voor demente bejaarden bij de Corne-
liastichting in Zierikzee. Landman zit
niet op nadere informatie over de toe
stand van de prinses te wachten: „Als
ik zie hoe sommige mensen in de Cor
nelia erbij zitten denk ik: moeten we
nou per se van iedereen weten hoe erg
het is? Ik ben zo bang voor sensatie."
De vrijwilligster vraagt zich af of de
stichting Alzheimer Nederland uit is
op enig voordeel om aan te dringen op
meer openheid over de prinses. „Dan
maak je van een bepaalde situatie ge
bruik om meer donaties binnen te ha
len. Ik vind dat niet nodig."
„Ik weet niet of het de sector afbreuk
doet als de koninklijke familie ervoor
kiest om zich terughoudend op te stel
len", zegt de op persoonlijke titel
sprekende voorzitter J. de Graaf van
de Zeeuwse vereniging voor ouderen
zorg, ZVO. „Ik heb niet zo'n behoefte
om dat open te breken. Er zijn genoeg
mensen die door dementie getroffen
worden. Maar worden die nu gehol
pen als we weten dat prinses Juliana
dit proces doormaakt?"
Dat in de VS oud-president Reagan
met zijn dementie naar buiten is ge
treden, waai'door een vloed van giften
los kwam, past volgens De Graaf ook
meer bij het Amerikaanse bestel,
waarin charitas een nadrukkelijker
onderdeel van de samenleving.is.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Het kassencomplex bij Nieuw-
dorp blijkt te duur (PZC 30-05).
Gek als je nagaat dat de prijzen
in de Randstad veel hoger lig
gen. Als de lat hoog wordt ge
legd dan kom je tot deze resulta
ten. We kunnen ons dan ook
afvragen of dit geen politiek
spel is om de Westerschelde
Containerterminal extra kan
sen te geven. Kassen kunnen
namelijk nieuwe havenontwik
kelingen en de komst van een
Sloespoor in de Quarlespolder
belemmeren. Daarom: Nieuw-
dorp juich niet te vroeg. Zeeland
staat met de eventuele komst
van de Westerschelde Contai
nerterminal nog voor giganti
sche problemen. Een Wester
schelde Containerterminal zal
omwonenden van spoor en weg
veel overlast bezorgen. Goes,
Kapelle en Biezelinge, u zijt ge
waarschuwd. Het onderzoek
naar een spoor langs de A58
(PZC 29-05). Een onbetaalbare
utopie, waardoor anderen weer
worden gedupeerd. Dorpen zo
als 's-Heerenhoek, Borsele en
Nieuwdorp worden zoals Doel
bij Antwerpen ingesloten. Ga
eens kijken in Doel. De leeg
staande huizen spreken voor
zich. De problemen daar zijn nu
nog een ver-van-mijn-bedshow.
Een WCT zal dit echter zeer snel
veranderen. Het verkeer over de
weg zal met 1600 vrachtwagens
per dag toenemen. Een ontoe
reikende infrastructuur zal
voor files en andere problemen
zorgen. Het is de hoogste tij d dat
men wakker wordt. De ontwik
kelingen zijn in volle gang. Het
is de hoogste tijd om stelling te
nemen tegen een Westerschelde
Containerterminal. Zoals de
Borselse wethouder P. Vollaard
zegt: „Als Borsele het niet wil
gaat het echt niet door." De
vraag is nu: wat wil Borsele?
Oorzaak'en gevolg moeten toch
duidelijk zijn!
C. C. Steketee
Oudelande
Het CDA keert zich tegen voze
bladei'en voor jongex'en (PZC
26-05). Gelukkig durft men er
eindelijk voor uit te komen. Ho
pelijk niet te laat. Alles draait
om seks. Zou het rxiet verstandig
zijn als jongeren op school al le
ren hoe de mens geestelijk, in
nerlijk van binnen is opge
bouwd? De mens is geestelijk
zevenvoudig samengesteld,
daarin leert men zichzelf ken
nen en ontdekken op een heel
ander niveau. Op de Theosofi
sche school leert men hoe de
mens is verbonden met het Ho
gere in zichzelf, waardoor hij
meer zelfrespect en zelfvertrou
wen krijgt. Hij leert vooral on
derscheiden, dat wat werkelijk
en niet wex-kelijk is. Dat wat
waarheid is, er is immers geen
Godsdienst Hoger dan Waar
heid. Die leer zou in het studie
pakket opgenomen moeten
worden. Dan leert men alles wat
leeft te waarderen en vooral te
zien. Krijgt men meer respect
ook voor anderen. De zichtbare
en onzichtbare mens te leren on
derscheiden, dat is een studie
waard. Hopelijk gaat men dat
van hogerhand eens inzien.
J. M. Dorsman
De Brauwstraat46
Zierikzee
VLISSINGEN - De koninklijke marechaussee heeft in de nacht van
woensdag op dondei-dag op de Spuikomweg in Vlissingen een 23-
jarige en een 18-jarige inwoner van Terschelling aangehouden.
De twee waren aan het joyriden in een auto van een verhuurbedrijf
uit Oosterhout. De 18-jarige man die achter het stuur zat, had geen
rijbewijs. Bovendien had hij volgens een ademanalyse twee maal te
veel gedronken. Hij kreeg daarvoor een proces-verbaal en een rij
verbod van drie uur. Diezelfde nacht werd op de Prins Hendrikweg
een 24-jarige Vlissinger aangehouden. Hij had nog een boete open
staan van 260 gulden. Na betaling mocht hij door-rijden.
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - Deelname aan de
competitie tijdens het filmfesti
val in Moskou, verkoop in Au
stralië, Canada, Ierland, Tsje
chië en Slowakije en de film-en
videoprijs van het Fonds voor de
Kunsten van Amsterdam. Het
gaat goed met Wilde Mossels
stelt cineast Erik de Bruyn met
tevredenheid vast. Vooral van
het filmfestival in Moskou heeft
hij hoge verwachtingen.
Hij gaat daar samen met de
hoofdrolspelers Fedja van Huet,
Frank Lammers en Freek Brom
naar toe. Het festival wordt eind
deze maand gehouden. Voor die
tijd moet De Bruyn nog naar Is-
tanboel om als jurylid bij een
filmfestival op te treden.
Hij lijkt geen type eens flink op
te snijden over succes. Maar hij
is natuurlijk wel ontzettend blij
met de buitenlandse belangstel
ling voor zijn eerste lange speel
film, waar hoofdzakelijk
Schouwen-Duiveland het decor
voor vormde. Vooral in Oost-
Europa ligt de i-olprent goed in
de markt. „Waarschijnlijk heeft
dat te maken met de meer poëti
sche weergave van het thema.
Dat spreekt in Oost-Europa
meer aan dan een zogeheten
plot driven story, waarin alle
handelingen in snel tempo wor
den voorgestuwd", aldus de ci
neast. Blij is De Bruyn ook met
de plaats van Wilde Mossels in
de top drie van beste Neder
landse films door de jaren heen
die onlangs op het filmfestival
in Kiev werd samengesteld. Met
Turks Fruit van Paul Verhoeven
en De Wisselwachters van Jos
Stelling bevindt hij zich in goed
gezelschap. De vex*taling van de
tekst gebeurt bij dit soort festi
vals meestal via een soort licht
krant. Tijdens het Febio-festi-
val in Praag werd De Bruyn
echter verrast door een gespro
ken simultaanvertaling. „Daar
sprak gewoon een juffrouw in
een hokje alle teksten na", grin
nikt hij.
Jurylid
In Tsjechië en Slowakije is Wil
de Mossels in cle vrije verkoop
verkocht. In Australië, Canada
en Ierland is de film aangekocht
voor vertoning op televisie. Ver
der gaat Wilde Mossels deze zo
mer ook nog naar het festival in
Orlando in Florida. De aanmoe
digingsprijs van het Amster
damse Fonds voor de Podium
kunsten mag De Bruyn op 11
^september in de Beurs van Ber-
Iage ip ontvangst nemen.
Directeur Leo Hannewijk van
het Zeeuwse festival Film by the
Sea heeft De Bruyn uitgenodigd
als jurylid voor het filmfestival
in september-. De cineast over
weegt daar gehoor aan te geven.
Na Moskou wordt het tijd wat
meer afstand te nemen van Wil
de Mossels en de blik op de toe
komst te richten.
Dankzij naamsbekendheid
door het uitbrengen van zijn
eersteling rollen de opdrachten
voor regie-concepten en com
mercials tegenwoordig sneller
binnen. Op de vraag of er al
plannen zijn voor een nieuwe ei
gen speelfilm, lacht hij wat
schuchter. „Ik kan er nog weinig
over zeggen, maar het zal gaan
over de veranderende seksuele
moraal anno nu en er loopt in de
verte een lijntje met het boek
Sexus van Henry Miller. Het is
een serieus idee, want ik begin
er weer kippenvel van te krij
gen."
Hoewel de plannen nog prema
tuur zijn, weet hij wel zeker dat
Fedja van Huet, Halina Rijn en
Carice van Houten de hoofdrol
len gaan vervullen.
Ariel Meeusen en Frits Jansen willen een culturele brug slaan tussen Zeeuws-Vlaanderen en Vlaande
ren. foto Charles Strijd i
Erik de Bruyn is blij met de buitenlandse belangstelling voor zijn eerste speelfilm Wilde Mossels.
foto Marijke Folkertsma
door Esme Soesman
GOES - Ska doet het goed bij
het publiek van het Goese po
dium 't Beest. Om flink na te
blijven galmen tijdens de zo
merstop is een afsluiting met
een ska/punkfestival dus geen
gekke gedachte. Mmmmm-
...pie! is de naam van het eve
nement dat zondag wordt ge
houden.
Die naam verwij st naar het op
treden van de band The Pietas
ters, die in ieder geval bij
bezoekers van het festival
Lowlands van vorig jaar geen
onbekende zal zijn. Zaterdag
speelt deze achtkoppige band,
met zanger Stephen Jackson
als boegbeeld, nog op het Wan
tijfestival in Dordrecht. Een
dag later zijn de Amerikaanse
muzikanten hoofdact van het
Goese slotfestival.
The Pietasters heeft zeker wat
live-optredens betreft een be
hoorlijke naam opgebouwd.
En past daarmee goed bij de
sfeer die er, volgens muziek-
programmeur Vincent Hae-
nen, bij skaconcerten in Goes
heerst.
Optredens van Nederlandse
grootheden als Jammah Tapi-
mah en Max-k Foggo betekenen
keer op keer feest, zegt Hae-
nen. Voor een muziekstroming
die op Jamaica ontstaan is, is
dat misschien geen wonder.
Vanuit de ska is eind jaren zes
tig reggae ontstaan. Het over
waaien naar Engeland en de
invloed van punkrockmuziek
hebben beide muziekgenres
nieuwe impulsen gegeven
En natuurlijk kan er altijd on
beperkt met stijlen worden ge
combineerd. Zoals de Zeeuwse
band Sensimillia Soundsys-
tem bewijst. Dit clubje muzi
kanten is een mengelmoes van
de bands Konthaarhanekam
(skanaiohoipunk) en Taphar-
heejl (ska, x-eggae) en maakt
dus 'een soort van skanarchoi-
punkreggae en soms ook anar-
chskareggaepoink', meldt de
aankondiging. Ook Sensimil
lia Soundssystem draagt bij
aan het slotconcert van 't
Beest. Evenals De Tonies,
voortgekomen uit het ska-
punkbandje Skabaal.
Stiltes tussendoor zullen er
niet vallen. De uit Zeeland af
komstige Mr. DJD draait de
verschillende optredens met
skamuziek aan elkaar.
Het festival Mmmmmpie!
wordt zondag 10 juni gehou
den in 't Beest en begint om
15.30 uur. De zaal is open van
af 15.00 uur.
door Wout Bareman
TERNEUZEN - In de laatste de
cennia van de 19e eeuw en het
eerste kwart van de 20ste eeuw
vond in de streek langs de Leie,
tussen Deinze en Gent, een
unieke concentratie van aristie-
ke werkzaamheid plaats. In
kunstkringen werd het werk
van de kunstenaarskolonie in
het gebied al snel samenge
bracht onder de noemer 'De
school van Sint-Martens-La-
tem'. Van een 'school' was overi
gens geen sprake; er waren wel
drie grote, autonome momenten
met veel ruimte voor de indivi
duele inbreng van kunstenaars.
Die momenten zijn door conser
vator Piet Boyens van het Muse-
um voor Schone Kunsten in
Gent samengebracht in drie, ge
koppelde tentoonstellingen in
het museum in Gent (de eerste
Latemse groep, 1870-1915), het
Museum van Deinze en de Leie-
streek in Deinze (de impressio
nistische groep, 1905 - 1915) en
het Museum Dhont - Dhaenens
xn Deurle (de expressionistische
groep, vanaf 1920). De drie ex
posities zijn samengebracht on
der de titel Een Zeldzame Weel
de, 100 jaar kunst van Latem.
Een Zeldzame Weelde is ont
leend aan de uitspraak van Ka-
x-el van de Woestijne, die de in
spirerende tijd in Latem ooit
omschreef als 'avondstonden
van een zeldzame weelde'. De
drie exposities, die de rijkdom
en verscheidenheid van de
kunstuitingen in Sint-Martens-
Latem tonen, zijn te zien van 17
juni tot 23 september. De ten
toonstellingen tonen veel werk
uit particuliere collecties, wat
Een Zeldzame Weelde uniek
maakt.
In Zeeuws-Vlaanderen heeft
galerie en kunsthandel
Contx-ast& van kunstkenner
Frits Jansen aan De Blokken in
Terneuzen zich gespecialiseerd
in de stromingen, die gemaks
halve zijn gebundeld tot de La
temse School. Jansen heeft het
expositie-drieluik net over de
grens aangegrepen om samen
met het bureau Action Travel
Events in de Bx-aakman in Hoek
dagtrips naar de drie tentoon
stellingen te organiseren. Ariël
Meeusen van Action Travel:
„Zeeland en Vlaanderen maken
de laatste jaren veel werk van
culturele uitwisseling. De dag-1
trips, die wij vanaf 17 juni aan
bieden, passen daar helemaal
in. De Schelde/Leiestreek ligt
bijkans in onze achtertuin en de
Latemse kunst - laat ik het ge
makshalve zo maar samenvat
ten - is voor de Zeeuws-Vlaming j
heel erg herkenbaar. Frits en on-1
ze organisatie willen een cultu-
x-ele brug slaan tussen Zeeuws-
Vlaanderen en Vlaanderen." De
dagtrips-met-gids duren twaalf
uur en beginnen 's morgens om
tien uur in galex-ie/kunsthandel j
Contrast& met een 'verkenning' i
van de 'Latemse School' onder
leiding van galeriehouder Frits
Jansen. Het bezoek aan de drie
musea wordt afgewisseld met
een rondrit door de streek, die
zoveel mooie kunst heeft ge
baard. De deelnemers aan de
dagtrips krijgen ook een maal
tijd voorgeschoteld. De komen-
de weken krijgen kunstliefheb-
bers in de regio een uitnodiging
tot deelname. Ook worden op j
grote schaal folders uitgezet,
die de aandacht vestigen op Een j
Zeldzame Weelde.
