Gasthuiskerk wordt 350 jaar
Pennen geblazen op de laatste dag
Tholen neemt
voorschot op
verkoop OLAZ
Grote Kerk Veere
blijft slingerloos
Directeur vliegveld beticht
van financieel wanbeheer
Bijzonder monument is imitatie van vondelingenhospitaal in Florence
Examens enger
dan de tandarts
Lekker werken
bij pa in de zaak
antwoorden
door Richard Hoving
VEERE - De slinger van Fou-
cault komt niet terug in de
Grote Kerk in Veere. De vier
entwintig meter lange staal
draad met aan het uiteinde
een ijzeren bol hangt binnen
kort in de Grote of Sint Nico-
laaskerk in Brouwershaven.
De 0.8 millimeter dunne slin
ger hing bijna een kwart
eeuw in de Grote Kerk, zegt
J. Wisse. De 71-jarige Wisse
is al jaren betrokken bij het
onderhoud van het machtige
vijftiende-eeuwse gebouw.
De staaldraad is gesneuveld
met de komst naar de kerk
van de stichting Nieuwe Mu
ziek Zeeland, zegt hij. De
stichting is bezig de kerk op
nieuw in te richten en heeft te
kennen gegeven' de slinger
kwijt te willen.
De vorige huurder van de
kerk, de stichting Delta Cul
tureel, ging op zoek naar een
gegadigde voor de staal
draad en kwam in Brouwers
haven uit. Binnenkort wordt
de slinger in een van de zij
beuken van de Grote of Sint
Nicolaaskerk opgehangen,
zegt bestuurslid O. van Nieu-
wenhuize van de stichting
die de kerk beheert.
De slinger is vernoemd naai
de Franse fysicus Jean Ber
nard Léon Foucault (1819-
1868). Foucault bewees in
1851 dat de aarde elke 24 uur
om haar eigen as draait. Hij
deed dit door in het Panthéon
in Parijs een 28 kilo zware
ijzeren bol aan een 67 meter
lange staaldraad te laten
slingeren.
Voor de honderden bezoe
kers van de Grote Kerk wordt
het wennen, denkt Wisse.
„De slinger hoorde bij de
kerk." Volgens Wisse kwa
men er schoolklassen tot ver
over de provinciegrens naar
Veere om de staaldraad te
zien. „Een paar jaar geleden
zijn er nog studenten uit Leu
ven op bezoek geweest."
De Grote Kerk trok elk jaar
ook lezers van de vuistdikke
roman De Slinger van Fou
cault van Umberto Eco uit
1988. Aangemoedigd door
het begin van het nauwelijks
te doorgronden boek kwa
men ze naar het stadje Veere.
„En toen zag ik de Slitiger.
Hangend aan het uiteinde
van een lang touw dat boven
in het koorgewelf was beves
tigd, maakte de bol met iso-
chrone statigheid zijn weidse
slingerbewegingenDe slin
ger van Eco hing niet in Vee
re, merkt Wisse droogjes op
als hij de eerste zinnen leest.
„In de Grote Kerk was de
draad aan de vloer van de to
ren bevestigd en niet aan het
koorgewelf."
door Richard Hoving
ARNEMU1DEN - Directeur
B. van Dam van vliegveld Mid
den-Zeeland laat een financiële
chaos achter. Dat zegt één van
de aandeelhouders van het on
verharde luchtvaartterrein bij
Arnemuiden.
Van Dam (65) vertrok donder
dag als directeur van Midden-
Zeeland. Volgens aandeelhou
der Dvan Os heeft de scheidend
directeur financieel wanbeleid
gevoerd. Het beleid zou Zeeland
Airport, de BV die het vliegveld
exploiteert, tienduizenden gul
dens hebben gekost. De aan
deelhouders besloten begin de
ze week geen goedkeuring te
verlenen aan de jaarrekening
2000 die Van Dam had opge
steld. Volgens Van Os misten de
aandeelhouders een aantal boe
kingen Hij heeft ook moeite met
de advocaat-kosten die Van
Dam heeft gemaakt.
Voorzitter Wind van de raad van
commissarissen zegt dat de be
schuldigingen aan het adres van
Van Dam niet kloppen. Van Os
staat volgens Wind alleen in zijn
kritiek. De jaarrekening is nog
niet vastgesteld omdat een aan
tal posten nader moet worden
toegelicht, zegt Wind.
zaterdag 2 juni 2001
door Betty Blikman-Ruiterkamp
ZIERIKZEE - Een voornaam
gebouw in Zierikzee heeft een
respectabele leeftijd bereikt.
Vandaag is het precies driehon
derdvijftig jaar geleden dat de
eerste steen werd gelegd voor de
uitbreiding van de Gasthuis-
kerk in Zierikzee. Sinds het
midden van de zeventiende
eeuw kent het gebouw aan het
Havenplein het tegenwoordige
uiterlijk.
Op de voorgevel staat te lezen:
anno 1651 6/2. Hoewel het lijkt
alsof de laatste twee cijfers de
datum 6 februari betekenen,
wordt hiermee 2 juni bedoeld.
Het ging 350 jaar geleden om
een uitbreiding van de voorma
lige kapel van het Sint Eliza
beth- of Onze Lieve Vrouwe
gasthuis. De stad bezat al sinds
de veertiende eeuw een gast
huis, waar passanten overnach
tingsmogelijkheden werden
geboden en zieken verzorgd
konden worden. Bij dit instituut
hoorde natuurlijk een kapel: de
godsdienstplichten werden
toen trouw nagekomen.
In de vijftiende eeuw werd de
kapel verbouwd tot een een-
beukige kerk. Na de reformatie
werd het gebouw ter beschik
king gesteld aan de Waalse ge
meente. In 1613 kreeg deze
groep een ander onderkomen
toegewezen en kwam de kerk in
handen van de snel groeiende
hervormde gemeenschap in Zie
rikzee. De hei-vormden gaven de
voorkeur aan uitbreiding van de
Gasthuiskerk boven de verbou
wing van de Sint Lievensmon-
sterkerk of de bouw van een
nieuw (derde) Godshuis. Maar
hoe dit plan uit te voeren?
Aan de oost- en westzijde stond
de kerk klem tussen de huizen.
Ook aan de kant van de haven
(nu Havenplein) liep de rij hui
zen gewoon door. Deze wonin
gen stonden met de achterzijde
tegen het kerkgebouw aan. Aan
de noordzijde, de kant van de
Hoge Molenstraat, was het oude
gasthuis nog aanwezig. Het
werd beheerd door de hei-vorm
de diaconie en functioneerde
nog volop. Er bleef slechts één
mogelijkheid over: de huizen
aan de voorzijde aankopen en
afbreken. Dat was een goede op
lossing, want de kerkmuur aan
die zijde was in slechte staat.
Overdekte markthal
Door diverse omstandigheden
duurde het tot 1650 eer het be
stek gemaakt was en de huizen
werden gesloopt. De Zierikzee-
se timmerlieden PieterenBasti-
aan Vogelaar hadden een mooi
ontwerp ingediend, dat ieders
goedkeuring had. Behalve
mooi, was het ook origineel. Het
bestond uit een uitbreiding van
de kerk op de eerste verdieping
met 360 zitplaatsen en op de be
gane grond een open ruimte, die
kon dienen als overdekte
markthal. Zo sloeg men twee
vliegen in een klap.
De voorgevel werd uitgevoerd
in blauwe arduinsteen. Door
drie nieuwe deuren aan de voor
zijde werd het gebouw ook veel
beter bereikbaar. De kerk kreeg
een geheel nieuw interieur, een
kansel met omringende tuin,
twee tochtportalen en enkele re-
gentenbanken, allemaal ge
maakt van degelijk eikenhout
en voorzien van fraai ambach
telijk houtsnijwerk. Binnen een
jaar was al het werk uitgevoerd,
in het voorjaar van 1652 kon de
kerk in gebruik worden geno
men.
Alom heerste er tevredenheid,
de uitvoerders kregen een extra
bedrag uitgekeerd als beloning.
Zierikzee was een bijzonder
monument rijker. Vast staat dat
het gebouw een imitatie is van
het Vondelingenhospitaal in
Florence. Het eerste openbare
gasthuis voor vondelingen in
die stad, werd door de bekende
architect Filippo Brunelleschi
in de jaren 1421-1426 gebouwd
in opdracht van de rijke bankier
Cosimo de Medici. De Gasthuis
kerk bezit een zelfde zuilengang
met rondjes boven de pilaren,
waarboven een dubbele
kordonlijst loopt. In de voorge
vel is een rij ramen geplaatst, die
in Florence een driehoekige be
kroning kregen, maar hier half
cirkelvormig werden afge
werkt. Zelfs de toegangsdeuren
zien er hetzelfde uit.
Het spreekt vanzelf dat het for
maat van het gebouw werd aan
gepast aan de beperkte ruimte
en het formaat van Zierikzee.
Het is niet bekend of de gebroe
ders Vogelaar een afbeelding
van het Vondelingenhospitaal
in handen hebben gekregen of
dat ze maakten ooit zelf een reis
naar Florence maakten. Het
maakt niet uit, er staat een
prachtig kerkgebouw aan het
Havenplein, dat nog steeds vol
op in gebruik is.
door Rolf Bosboom
SINT-MAARTENSDIJK - Het
dagelijks gemeentebestuur van
Tholen wil de voorgenomen be
lastingverhogingen enigszins
matigen. Dat doet het door een
voorschot te nemen op de ver
koop van afvalverwerker OLAZ
en de inzameling van huisvuil
aan Delta Nutsbedrijven.
Om de vele plannen van de ge
meente te kunnen bekostigen, is
extra geld nodig. In de jongste
Kadernota, die vooruitblikt op
het beleid van Tholen de ko
mende jaren, had het college
van burgemeester en wethou
ders daarom forse verhogingen
van de belastingen voorgesteld:
12,3 procent in 2002, 20,7 pro
cent in 2003 en nog eens 11,4
procent in 2004. In totaal dus
een tariefstij ging van bijna 45
procent in drie jaar.
Dat vond de gemeenteraad wat
al te gortig. Die stuurde het col
lege naar huis met de opdracht
het geld via andere wegen bij el
kaar te brengen.
B en W maken nu dankbaar ge
bruik van het nieuws dat Delta
Nuts een bod heeft uitgebracht
op zowel de afvalinzameling
van de Zeeuwse gemeenten
(19,5 miljoen gulden) als op af
valverwerker OLAZ (54,5 mil
joen gulden).
Als de verkoop doorgaat zou dat
Tholen ongeveer 4,2 miljoen
gulden opleveren. „Hoewel we
ons realiseren dat de formele be
sluitvorming nog moet plaats
vinden, gaan we ervan uit dat
deze overname per 1 januari
2002 een feit zal zijn", zo schrijft
het college.
De drie miljoen gulden die de
verkoop van OLAZ Tholen op
levert, willen B en W in een
apart potje stoppen. Inclusief de
rente kan daar dan tien jaar lang
gemiddeld zo'n 3,6 ton per jaar
uit worden geput. De extra in
komsten waar Tholen op rekent,
zorgen ervoor dat de verhoging
van de tarieven wat kan worden
getemperd. In het nieuwe voor
stel komen B en W uit op 9 pro
cent in 2002, 11 procent in 2003
en 11 procent in 2004.
Het interieur van de Gasthuiskerk. foto Marijke Folkertsma
Jammer datpony-dressuur zo 'n po
pulaire sport is. Anders had Mu
riel Laioerman er een vlamme?id
opstel over kunnen schrijven. De 17-
jarige mavoscholier uit Middelburg
won er tientallen bekers mee. Een
mooi onderwerp dus voor de schrijf-
vaardigheidstest, ware het niet dat
om een verhaal werd gevraagd over
een 'minder voor de hand liggende
sport'. Dus viel de keus gisteren op de
laatste dag van de examens op een
heel andere opdracht: schrijven over
een familielid die zich net even an
ders gedraagt dan de rest.
Muriël verzon een oom die probeerde
te overleven in de vrije natuur. Een
echt zwart schaap dus. Zo kwam ze
toch nog bij het dierenleven terecht.
Een juiste keus, want de fantasie gaf
haar vleugels. Twintig minuten voor
tijd was ze al met het klusje klaar.
Eind goed, al goed. Want Muriël
draait er niet omheen: examen doen,
viel haar bar tegen. Ze begon er twee
weken geleden aan met een gemid
delde van ruim boven de acht, en
vreest nu zowat al haar cijfers fors
naar beneden te hebben gehaald.
Ze zoekt de oorzaak bij zichzelf: „Ik
heb me gewoon te zenuwachtig ge
maakt. En dat terwijl ze beslist niet
bang is aangelegd. Zelfs de tandarts
boezemt haar geen vrees in. „Examen
doen is enger." In ieder geval is Mu-
T TT at hij gaat doen zodra de vakdi-
VV ploma's binnen zijnRobin
Sjerp uit Hulst hoeft er geen seconde
over na te denken. De 15-jarige vbo-
leerling van het Reynaert College
gaat werken bij zijn vader in de zaak.
Eenmaal elektrotechnisch ingenieur
kan hij 't bedrijf zo over nemen.
Maar zo ver is het nog niet. Robin
doet volgend jaar zelfs eerst nog even
het vbo examen over. Niet dat hij het
dit jaar verpest heeft. Verre van dat.
Hij wil alleen nog een stapje hoger:
van c- naar d-niveau. Kan hij daarna
naar de privéschool voor de elektro-
nicabranche in Hilversum.
Voor de praktische kanten van het
vak heeft Robin de school niet nodig.
Want hij loopt al een tijdje mee in de
zaak. Die bouwt hoge frequentie
elektronica in transportvoertuigen
als boten en trucks: radio-appara-
tuur als mobilofoons, gsm's en mari-
foons. Het is nu al Robins grootste
hobby. Even naar een Franse haven
voor een reparatie op een sleep- of
baggerboot - hij heeft het allemaal al
jyieegemaakt.
De examens op c-niveau verliepen
voorspoedig. Robin had het moeilij
ker verwacht. Vooral wiskunde was
een makkie. En natuurlijk vaktheo
rie van elektrotechniek. Daar haalde
hij op school al een dikke acht voor.
Muriël Lawerman
riël er nu aan gewend. Dat komt goed
van pas, want ze wil ook nog het
havo-, en daarna het vwo-diplom.a
halen. Kan ze rechten gaan studeren.
Want ze wil per se de advocatuur in.
Tijd voor school heeft ze straks in
overvloed. Want de pony gaat aan de
kant. Muriël vertelt het wat sipjes.
Maar ze is nu eenmaal te oud om er
mee door te gaan. Dan kan je wel
overstappen op een paard. Maar ze
weet inmiddels wat het is elke dag
zo'n dier te moeten verzorgen. Ze wil
nu even vrijheid.
Robin Sjerp
Met de talen, Nederlands en Engels,
ging het wat stroever. Maar het laat
ste stukje Nederlands gisteren viel
weer erg mee. Robin maakte geen op
stel, maar koos voor functioneel
schrijven: solliciteren bij een super
markt, vanuit het ziekenhuis naar je
klasgenoten schrijven, adverteren
met kaartjes voor een popconcert -
het kwam allemaal vlotjes uit de pen.
Vooral die brief naar z'n klas ging
hem goed af. „Hoefje tenminste niet
zo officieel te doen. Kan je verzinnen
walsje wil."
/vbo examens stond schrijfvaardig
heid op het programma. Patrieck
Wattel uit Oostkapelle had het snel
bekeken. De mavo-leerling van de
Nehalennia-school koos voor de op
dracht een artikel te maken voor de
schoolkrant. Het moest betrekking
hebben op sport, maar dan niet op
iets alledaags als voetbal of tennis.
Het moest over iets bijzonders gaan.
Patrieck Wattel is ringrijder. En als
dat geen aparte sport isKomt vrijwel
alleen in z'n omgeving voor. „Zeeuw-
ser kan bijna niet.Dus beschreef hij
in minimaal vijfhonderd woorden
wat er allemaal wel niet bij dat stukje
levende folklore komt kijken. „Al
leen al de spanning als je op je paard
zit, en dan door die ring moet ste
ken." Eri denk niet dat zoiets gemak
kelijk is. „Zonder goede hanclcoördi-
natie kan je het wel vergeten."
Als mavo-kandidaat op d-niveau
had Patrieck ook kunnen kiezen voor
'functioneel schrijven'. Dan was hij
in een asielzoekerscentrum verzeild
geraakt, en had hij brieven, een vra
genlijst en een folder moeten samen
stellen. Maar verhalen schrijven gaat
hem heel wat beter afThuis werkt hij
zelfs al aan een boek over de marine.
„Dus zo'n opstelletje... dat moet dan
zeker kunnen." Daarmee was Pa
trieck er gisteren overigens nog niet.
Ook scheikunde stond nog op z'n pro
gramma. Op die klus kijkt hij heel
wat minder tevreden terug.Patrieck
gleed er mee af naar het randje van
een voldoende. Mocht hij ermee in
het rood komen, dan overweegt hij
dat vak over te doen. Dat kan op
woensdag 20 juni. Wie met z'n pun-
tenlijst niet tevreden is, kan dan in
één vak herexamen doen.
H www.pzc.nl
VBO/MAVO Scheikunde C
2A, 3C, 9C, 10B, 11C, 13D, 14C, 16B,
17C, 19A, 21B, 26C, 27B, 28C, 31E.
32B, 33A, 37B, 39A, 42A, 44C, 45B,
47C, 48A
VBO/MAVO Scheikunde D
2A, 3C, 5D, 9C, 10A, 12F, 14B, 17A,
21D, 23A, 24B, 25C, 28E, 29B, 30B,
32C, 35E, 36A, 38C, 41A, 43B, 44B
VBO/MAVO Scheikunde C
2A, 3C, 9C, 10B, 11C, 13D, 14C, 16B,
17C, 19A, 21B, 26C, 27B, 28C, 31E,
32B, 33A, 37B, 39A, 42A, 44C, 45B.
47C. 48A
VBO/MAVO Scheikunde D
2A, 3C, 5D, 9C, 10A, 12F, 14B, 17A,
21D, 23A, 24B, 25C, 28E, 29 B, 30B,
32C, 35E, 36A, 38C, 41A, 43B, 44B
Patrieck Wattel schreef voor zijn mavo-examen een opstel over de ringrijderij. foto Ruben Oreel
door Henk Postma
De examens zitten er weer op. Of
er veel gespiekt is? Dat zullen we
nooit weten. Er hangen nog geen vi
deocamera's in de examenzaal. Dus
zijn er ook geen bandjes die nog eens
kunnen worden teruggedraaid, maar
wat niet is kan nog komen.
Bij uitgaansbuurten, benzinesta
tions en zelfs al op sommige school
pleinen in Zeeland zijn ze al niet meer
weg te denken: de 'spionnen' die alles
wat beweegt op beeldband vastleg
gen. Vwo'ers die er zin in hadden,
konden er vrijdag hun mening over
kwijt tijdens de laatste examenklus:
het opstel Nederlands.
Veilig, al die camera's. Mooi al dat
DNA-onderzoek bij verdachte per
sonen. Leuk dat kinderen van sper
madonoren er straks recht op hebben
de naam van hun biologische vader te
leren kennen. Maar waar blijft met
dat alles ons recht op privacy? Het
was één van de tien onderwerpen
waarvoor de vwo'ers oude stijl kon
den kiezen. En dat deden ze dan ook.
Op het Zwin College in Oostburg was
de privacy-kwestie veruit favoriet.
Een op de drie leerlingen greep de
kans er een betoog over op papier te
zetten met beide handen aan.
Erica ten Hove uit het Belgische Sint
Margriete overwoog ook er haar pen
op stuk te schrijven. Maar bij nader
inzien zaten daar wat haar betreft te
veel haken en ogen aan. Want wat
moet je er nou van zeggen. „Aan de
ene kant is het wel goed, al die veilig
heid. Maar aan de andere kant? Je
voelt je gewoonweg niet meer op je
gemak." Dus koos ze voor het op één
na populairste onderwerp: spijt be
tuigen. Op tv zie je steeds vaker men
sen excuses maken: politici, de paus,
zelfs Jan met de Pet gaat voor de ca
mera's te biecht. Moeten de VS de in
dianen nu ook excuses aanbieden?
Moet Nederland spijt betuigen aan
de voormalige koloniën? Jazeker wel,
oordeelde Erica. En ze beargumen
teerde dat in een vurig betoog. Nee,
de vwo'ers konden niet zeggen dat
het examen mank ging aan stof tot
schrijven. Zo was er in de Oostburgse
school ook nog aardig wat belang
stelling voor de opdracht een be
schouwing neer te pennen over de
opmerkelijke interesse die meiden
tegenwoordig aan de dag leggen voor
het vak psychologie. Ruim driekwart
van psychologiestudenten in Neder
land is van het vrouwelijke geslacht.
Ra, ra. hoe komt dat? De vwo'ers
mochten proberen daar verklaringen
voor op papier te krijgen.
Ook op de laatste dag van de mavo-
«V-
