Bij Krupp
kwamen ze allemaal
PZC
Brighton bruist helemaal
Zwarte lijst
Münster
Finnair
Australië
Zwitserland
Villa Hügel
in Essen
Expert
British Airways is de overlast
van lastige passagiers zat.
De luchtvaartmaatschappij is
van plan passagiers die al bij de
incheckbalies het personeel las
tigvallen de toegang tot haar
vliegtuigen te weigeren. De
nieuwe voorwaarden worden
deze maand van kracht. On
langs zei de Belgische lucht
vaartmaatschappij Sabena te
wensen dat er een internationa
le zwarte lijst komt van lastige
passagiers. De Nederlandse
luchtvaartmaatschappij KLM
staat ook niet negatief tegen
over zo'n lijst, ook al heeft men
die ,,om privacy-redenen" tot
nog toe nooit ingevoerd.
De Duitse stad Münster pro
beert op 15 en 16 juni een
wereldrecord te vestigen met
een stadsrondleiding die liefst
24 uren duurt. Inbegrepen zijn
een wandeling met een nacht
wacht rondom de Aasee, een
voorstelling in het planetarium,
een rondleiding door de haven,
een bezoek aan nachtdieren in
de dierentuin en een natuurex-
cursie bij zonsopgang met een
boswachter. Onderweg wordt af
en toe gepauzeerd om iets te eten
en te drinken. De rondleiding
wordt afgesloten met een feest
om het wereldrecord te vieren.
Informatie over deelname geeft
de Stadtwerbung Touristiek,
Klemensstrasse 10. Münster:
0049-2514922710.
Luchtvaartmaatschappij
Finnair verkoopt steeds
meer vliegtickets via internet.
Logisch vervolg is dan ook dat
er tevens elektronisch inge
checkt kan worden. Vorige
maand is de e-check-in-service
geïntroduceerd voor internatio
nale vluchten vanaf Helsinki.
Passagiers kunnen met hun mo
biele telefoon met WAP-functie
of via internet inchecken. Bin
nenkort kan dat ook door een
SMS-bericht te zenden. Bij ge
bruik van e-check-in reserveren
reizigers zelf een stoel en prin
ten ze hun boardingcard.
Toerisme is belangrijk voor
Australië, en de Australiërs
stellen contacten met buiten
landers op prijs. Dat zijn de be
langrijkste uitkomsten van een
onderzoek dat onder een groot
aantal Australiërs is gehouden.
Van hen gaf 92 procent aan dat
meer internationale bezoekers
welkom zijn, en dat toerisme de
werkgelegenheid bevordert.
Eerder dachten Australiërs dat
de welvaart in hun land vooral
gebaseerd was op landbouw,
mijnbouw en de productie van
consumptiegoederen, maar na
de Olympische Spelen van 2000
is die mening bijgesteld. Meer
informatie over Australië op in
ternet via www.australia.com
zaterdag 2 juni 2001
Koning, keizer, admiraal;
bij Krupp kwamen ze
allemaal. De groten der aar
de waren ooit kind aan huis
bij de familie Krupp. Nu is
iedereen welkom in Villa
Hügel te Essen, voormalige
residentie van de bekende
Duitse staalfabrikant.
T£~ eizer Wilhelm was er twaalf
X\jnaal te gast - hij bleef zelfs
vier keer overnachten - en Bis
marck was er kind aan huis.
Ach, wie van de machtigen der
aarde kwam niet langs op Villa
Hügel, de woonresidentie van
de Krupp-dynastie hoog boven
de Baldneysee ten zuiden van
Essen? Koning, keizer, admi
raal, bij Krupp, de staalreus van
het Ruhrgebied in Duitsland,
kwamen ze allemaal. De lijst
van beroemde personen uit bin
nen- en buitenland is lang: van
de sjah van Perzië tot koning
Ullah van Afghanistan, van kei
zer Dom Pedro 11 van Brazilë tot
koning Fuad van Egypte, van
keizer Haile Selassi van Ethio
pië tot koning Bhumipol en ko
ningin Sirikit van Thailand.
De permanente expositie over
de geschiedenis van de familie
en de onderneming Krupp, in
het zogenoemde Kleine Huis
naast de villa, toont enkele fo
to's van hoog bezoek. Dat Adolf
Hitler er ook een paar keer gene
reus werd ontvangen, wordt
men niet gewaar. Hitier heeft er
nooit de nacht doorgebracht,
antwoordt de gids desgevraagd.
De Führer kwam Gustav Krupp
von Bohlen und Halbach een
paar keer manen de wapenpro
ductie ten behoeve van de oor
logsmachinerie toch vooral op
te voeren. Van Hitler is ook de
befaamde uitdrukking: 'Wij
Duitsers zullen niet buigen, wij
zijn hard als Krupp-staal'.
Villa Hügel is mooi van lelijk
heid, wordt gezegd. Het ge
bouw, opgetrokken in Frans
Villa Hügel en het bijbeho
rende park zijn voor het pu
bliek toegankelijk. In de villa
zijn onder meer de grote ont
vangsthal, eetzaal, bibliotheek,
gobelinzaal, muzieksalon en
werkkamers te bezichtigen. In
het Kleine Huis naast de villa is
een permanente expositie inge
richt over de geschiedenis van
de familie en het concern
Krupp. In het park met zijn tien
tallen boomsoorten kan uitge
breid worden gewandeld. Op
loopafstand ligt de Baldeney-
see, waar tal van mogelijkheden
zijn om te recreëren.
De entree voor park, villa en
kleine huis bedraagt DM 1,50
(volwassenen) en DM 0,50 (kin
deren). Openingstijden: dins
dag tot en met zondag 10.00-
18.00 uur.
In Essen-Brcdeney wijzen bor
den 'Route Industriekultur' de
weg naar Villa Hügel.
zandsteen, is inderdaad geen ar
chitectonisch wonder, maar
door zijn kolossale afmetingen
en ligging te midden van een
uitgestrekt en prachtig park
toch heel bijzonder. Het telt 269
kamers, waarvan er destijds
zo'n honderd ook echt als woon
ruimte in gebruik waren. Het is
niet overdadig gedecoreerd -dat
wil zeggen: er is weinig pracht
en praal - maar wat er is, is de
moeite van het bekijken waard.
Sinds een aantal jaren staat Vil
la Hügel op de officiële lijst van
industriële erfgoederen en is het
opgenomen in de Route Indu
striecultuur die door het Ruhr
gebied voert Jaarlijks trekt het
tegen de honderdduizend be
zoekers; in jaren dat er grote
kunstexposities worden gehou
den zelfs meer dan tweehon
derdduizend.
Alfred Krupp, kleinzoon van
Friedrich Krupp, de oprichter
van de fabriek, geeft in 1870 op
dracht tot de bouw van de villa.
Het huis moet niet alleen als
woonverblijf dienen voor toe
komstige generaties - de familie
woont nog op het fabriekster-
rein in het noorden van de stad -
maar ook geschikt zijn voor het
houden van ontvangsten en an
dere representatieve plichtple
gingen.
Een fraai paleis hoeft het wat
hem betreft niet te worden.
Krupp geeft niet om esthetische
schoonheid. Voor hem is archi
tectuur geen artistieke maar een
technische discipline. Architec
ten vindt hij potentiële geldver-
spillers. Het huis moet vooral
functioneel zijn.
Vandaar dat hij het meteen laat
voorzien van onder meer een
klimaat- en aircoinstallatie, een
verwarmingssysteem en een te
lefooninrichting, in die tijd iets
volstrekt nieuws
Moderne snufjes
De villa wordt begin 1873 be
trokken. De bouw waarvoor
achthonderd arbeiders zijn in
gezet, heeft veel langer geduurd
dan gedacht en de kosten, aan
vankelijk geraamd op een half
miljoen mark, zijn vanwege alle
moderne snufjes aanmerkelijk
overschreden. Alfred Krupp
zelf is mede oorzaak van de ver
traging en de overschrijding.
Hij staat bekend als een gewel
dige lastpost die zich met van
alles en nog wat bemoeit. Bertha
Krupp, zijn vrouw, is hem op het
laatst zo zat dat ze bij hem weg
gaat. Pas na Alfreds dood in
1887 keert ze terug naar Villa
Hügel. Ze sterft een jaar later.
De oudste zoon, Friedrich Al
fred, en echtgenote Margarethe
worden de nieuwe hoofdbewo
ners. Zij voeren enkele verbou
wingen door en richten het huis
naar eigen inzichten in. Met na
me aan kunst wordt veel aan
dacht besteed. Friedrich Alfred
overlijdt in 1902 op 48-jarige
leeftijd. Erfgename van de on
derneming wordt de oudste van
de twee dochters, Bertha. Om
dat ze nog maar zestien is, komt
de leiding voorlopig in handen
van een speciale directie. Ze
trouwt een paar jaar later met
de diplomaat Gustav von Boh
len und Halbach, die dankzij
een beschikking van keizer Wil
helm zich vanaf dat moment
Gustav Krupp von Bohlen und
Halbach mag noemen. Gustav
wordt niet lang daarna presi
dent-directeur van Krupp. Hij
en Bertha krijgen acht kinde
ren.
foto's Werner Rauwerdink/GPD
broers en zussen wonen al niet
meer thuis.
Op 11 april 1945, als Ameri
kaanse troepen het Ruhrgebied
binnentrekken, wordt hij onder
arrest gesteld. Villa Hugel, waar
achtereenvolgens drie genera
ties hebben gewoond, houdt
vanaf dat moment op te bestaan
als woonresidentie van de
Krupps. Alfried Krupp, die de
schuld van zijn vader op zich
neemt, wordt in 1948 samen met
tien van zijn naaste medewer
kers wegens oorlogsmisdaden
veroordeeld tot twaalf jaar ge
vangenisstraf. In 1951 wordt
hem gratie verleend en krijgt hij
een groot deel van zijn vermo
gen terug. Hij belooft nooit meer
oorlogswapens te produceren.
Het grote Krupp-concern is op
last van de geallieerden dan al
lang ontmanteld en in delen op
gesplitst.
Villa Hügel, dat in tegenstelling
tot de fabrieken van Krupp de
oorlogsjaren vrijwel onge
schonden is doorgekomen,
wordt direct na de arrestatie
van Alfried Krupp in beslag ge
nomen en bezet door de Engel
sen. Zeven jaar. tot midden
1952, dient het als onderkomen
voor de bij na 1900 medewerkers
van de Brits-Amerikaanse ko-
lencontrolecommissie. De fami
lie Krupp, die al eerder te ken
nen heeft gegeven de villa niet
meer te willen bewonen, brengt
het huis later onder in een stich
ting, de Alfried Krupp von Boh
len und Halbach Stiftung. Villa
Hügel dient voortaan vooral
culturele, wetenschappelijke en
representatieve doeleinden.
Rindert Paalman
Villa Hügel in Essen heeft de omvang van een paleis.
Het park van villa Hügel herbergt diverse kunstwerken, zoals een scheepsschroef van Kruppstaal.
De jaren tussen 1910 en 1915
worden wel beschouwd als de
gouden jaren van Villa Hügel,
waar dan 650 man personeel
werkt. Het gaat de onderneming
Krupp - inmiddels honderd jaar
oud en een wereldconcern met
duizenden arbeiders in dienst -
zeer voor de wind. Er is genoeg
geld voor ingrijpende verbou
wingen en uitbreidingen en voor
de aankoop van nog meer kunst.
Het uitbreken van de Eerste We
reldoorlog maakt een eind aan
de expansiedrift en dwingt de
familie de tering naar de nering
te zetten, een situatie die tot in
de jaren dertig voortduurt. Om
te besparen op de enorme on-
derhouds- en energiekosten
neemt het gezin enkele jaren
zijn intrek in het kleine huis, dat
tot dan veelal dienst heeft ge
daan als onderkomen voor hoge
gasten. Eind 1943 neemt Alfried
Krupp von Bohlen und Hal
bach, de oudste zoon van Bertha
en Gustav, de leiding van de on
derneming over. Bertha en Gus
tav verlaten enkele maanden la
ter Villa Hügel en vestigen zich
in Oostenrijk; Alfried is dan de
enige van de familie die nog op
de heuvel woont. Zijn broers
Eckbert en Claus zijn in de oor
log gesneuveld; de andere
I! Si
rif»
De promenade van Brighton wordt steeds levendiger.
Vanaf de Belgische grens ben je al gauw zes uur onderweg naar Brighton.
- Met Hoverspeed vanuit Oostende naar Dover: een uur en drie kwartier.
- Via de Eurotunnel vanuit Calais naar Folkestone: 35 minuten. Of met Hoverspeed: 40 minuten.
- In beide gevallen volgt nog een rit naar Brighton van grofweg anderhalf uur.
- Hoverspeed vaart ook vanuit Dieppe op de Engelse zuidkust. Dat is interessant voor wie een vakantie
in Noordwest-Frankrijk wil combineren met een paar dagen Brighton. De prijzen zijn afhankelijk van
seizoen, tijdstip en aantal personen. Een vijfdaags retourtje Hoverspeed (vanuit zowel Oostende als
Calais) met auto en gezin kost 393 a 816 gulden. Eurotunnel rekent er 560 a 807 gulden voor. Aan hotels
is in Brighton een ruime keus. Ze kosten globaal 80 a 140 gulden per nacht.
Meer informatie: Brits Toeristenbureau (020-6890002) en internet
www.visitbrighton.comwww.hoverspeed.com en www.eurotunnel.nl
Aan sterke punten geen gebrek in het bruisende
Brighton. De stad heeft met zijn gunstige kli
maat, gezellige winkelstraatjes en levendige zee
zijde veel te bieden. De stad wordt steeds mooier.
Nu de oude West Pier nog.
De kermispier. het Royal Pavillion, winkeltjes,
restaurantjes, clubs en theaters in The Lanes en
North Laine, het kiezelstrand met promenade, het
zee-aquarium. Brighton telt zijn zegeningen en
bouwt verder aan de toekomst. De VW-employ-
ees hebben het niet moeilijk om zieltjes te winnen
voor deze stad, die een uur ten zuiden van Londen
aan het Kanaal ligt. Tal van Londenaren hebben
Brighton ontdekt en pendelen dagelijks van de
kust naar de metropool. Laurence Olivier woonde
er, Graham Greene, Fatboy Slim. De Tories pleeg
den er hun jaarlijkse congres te houden en logeer
den in het chique Grand Hotel. Tot de IRA-bom-
aanslag van 1984, waarbij vijf doden vielen.
Melanie Sensicle rept van 'unique selling points'.
De VW-marketingmanager roemt geschiedenis
en erfgoed, kunst en cultuur, winkelen en goed
eten, de kust. Brighton is een 'product' dat vlot
verkoopt. De badplaats ontvangt acht miljoen be
zoekers per jaar. Sinds december mag Brighton
zich 'city' noemen. Dat gebeurt niet zomaar. Veer
tig kandidaat-plaatsen voerden er campagne
voor.
Regententijd
Van vissersdorpje groeide Brighton uit tot stad
van 250.000 mensen. De oude kern is het kloppend
hart, dat zit ingeklemd tussen East, North en West
Street en de kustweg King's Road. Het is een com
pact hart, met de pier, het zee-aquarium en het
Roval Pavillion er pal tegenaan. Een blokje wan
delen door deze straten, om het paviljoen heen, is
een mooie kennismaking met Brighton. In zo'n
drie kwartier ben j e rondEromheen tref je parken
die omrand zijn door statige crèmekleurige hui
zen met ronde erkers uit de regententijd. De
Brighton Pier is een compleet pretpark. Alles erop
en eraan; de toegang is gratis. Een mallemolen,
achtbaantje, botsautootjes en handlezers. Hallen
herbergen ontelbare gok- en spelkasten. Een hok
huisvest de lokale radio. Joekels van meeuwen
eten uit je hand. De pier is al een eeuw het trefpunt
voor jonge paartjes. Sinds vijf jaar kunnen gelief
den er zelfs trouwen. De andere grote attractie
van Brighton is het Royal Pavillion. Het lijkt een
Eftelingetje, maar dan zonder vliegende tapijten.
Dit is de excentrieke erfenis van prins George, die
in 1783 neerstreek in Brighton. „Hij wilde ont
snappen aan zijn vader en lol hebben", weet mar
ketingmanager Melanie. Het artistieke Brighton
sprak hem aan. Bovendien had George kroep.
Baat had hij bij de dompelingen in zee. „En water-
drinken, een mix van melk, krabbeogen en hout
worm", gruwt de gids. In 1811 werd de prins re
gent, toen vader Edward niet meer capabel was.
In 1820 volgde promotie tot King George IV.
Aan de waterkant was het twintig jaar geleden
een dooie boel. Je kon er hoogstens een hotdog
krijgen. Onder de kustweg hadden de vissers
vroeger hun opslag. Achter de markante bogen
zijn nu barretjes te vinden, zoals de populaire Ho-
neyclub. Schilders en beeldhouwers stallen hun
spullen buiten uit. Een vishandelaar staat vis te
roken. In het Fishing Museum herleeft het verle
den. Oude films markeren de start van de filmin
dustrie, pakweg 1898. Zo zie je Victoriaanse da
mes twee minuten paraderen.
Onder meer dankzij grote hopen loterijgeld wordt
Brighton nog fraaier. De Dome, de voormalige
stallen, bij het Pavillion ondergaat een ingrijpen
de verbouwing. Brighton Station heeft zijn oude
Regency-glorie terug. De jachthaven wordt aan
gekleed met een promenade: winkeltjes, eet
tentjes, bars. casino en een Walk of Fame. De tur
quoise balustrade langs de kustweg komt vast ook
aan de beurt. Helaas, want dat roestige heeft wel
wat.
Een gebed zonder eind dreigt de West Pier te wor
den. Het roestige staaltje Victoriaanse vergane
glorie uit 1866 doet denken aan een spannende
moordfilm. Waar ooit Charlie Chaplin optrad,
stikt het nu van de meeuwen. Als enige pier van dit
land staat de West Pier bovenin de monumenten
lijst. Elk bruikbaar deeltje dient te worden herge
bruikt. In 2004 moet-ie af zijn.
Maarten van de Rakt
Een aantal Zwitserse vakan
tieplaatsen legt zich speci
fiek toe op gezinsvakanties, en
doet dat onder het landelijk
keurmerk 'Gezinnen welkom'.
Zes van die plaatsen liggen in
Wallis, de populairste Zwitserse
regio waar het Nederlandse toe
risten betreft. Het Zwitserse
verkeerbureau heeft daarom
een aparte gezinsbrochure voor
deze regio uitgegeven. De bro
chure kan gratis aangevraagd
worden bij het callcenter van
Zwitserland Toerisme: 00800-
10020030, of via e-mail
gezin@switzerlandtourism.ch
In Mijdrecht is onlangs het eer
ste reisbureau geopend dat
verbouwd is volgens de Expert-
formule. Het voormalige Hol
land International-reisbureau
krijgt de komende maanden op
volgers in Oud-Beijerland en
Heerlen. Hierna wordt een eva
luatie gehouden en bekijkt men
of en waar eventueel aanpassin
gen nodig zijn. Het is uiteinde
lijk de bedoeling dat daarna in
heel Nederland reisbureaus van
de Travel Unie, in de praktijk
vooral die waar Arke of Holland
International op de gevel staat,
worden aangepast. De Expert-
bureaus lijken nog het meest op
reisbureaus-oude-stijl.
Travel Unie opent ook nog twee
andere soorten reisbureaus in
Nederland: de Expressreisbu
reaus, bedoeld om snel een reis
te boeken of een ticket te kopen,
en Experience, vrij grote enter7
tainmentcentra waar onder
meer een reis geboekt kan worS
den. Van die laatste variaMtë?-
men slechts enkele vesttf^Sn.
