Met Van Gogh op de pedalen
Knikkeren voor grote mensen aan de Costa Brava
Schilderachtige route
in West-Brabant
43
m
Paardendagen
Pretkaart
Dweilen
Kinderfeest
zaterdag 2 juni 2001
Fietsroute van Etten-Leur naar Zundert: nog steeds schilderkunstig voor wie daar gevoelig voor is.
Een eenzame wilg in een
door slootjes doorsne
den wei. De horizon een bos,
naar beneden gedrukt door
zwarte wolken. Zou Vincent
dit ook gezien hebben? De
Moeierboom in Etten in ie
der geval wel, want daar be
staat een 'echte Van Gogh'
van. Je hoeft geen kenner te
zijn om te genieten van de
fietsroute tussen Zundert en
Etten-Leur.
In de voetsporen van Van Gogh
is het eerste kindje van een
project dat onlangs op de 148e
geboortedag van Vincent het le
venslicht zag. Als gevolg van de
mond- en klauwzeercrisis was
het een poosje onmogelijk om de
tocht te maken. Maar dat is
sinds kort geen probleem meer.
De bekende briefwisseling met
zijn broer Theo en bestaande
documenten over zijn jeugd in
deze streek van Brabant vormen
de basis voor de fietsroute. In
2003 viert de streek de 150e ge
boortedag van zijn wereldbe
roemde zoon. De fietsroute is
één van de toeristische produc
ten waar het Brabants Bureau
voor Toerisme en de gemeenten
Zundert en Etten-Leur de ver
jaardag mee willen opluisteren.
Van Gogh werd in 1853 in Zun
dert geboren als zoon van een
predikant. In 1864 vertrok hij
naar kostschool in Zevenber
gen. Van Goghs leven is er een
vol omzwervingen, via Tilburg,
Den Haag en Helvoirt naar En
geland en Frankrijk. In 1881
keert hij terug naar Etten, waar
hij ruim een jaar woont en
werkt. Maar Nederland is hem
te klein. Via Den Haag, Drenthe
en Nuenen vervolgt hij zijn le
venspad naar Antwerpen, Pa
rijs en Aries. In 1890 pleegt hij
zelfmoord.
Toeval
De Brabantse jeugd van Vincent
van Gogh blijft ondanks zijn
rusteloze zwerverskarakter tel
kens in zijn werk opduiken. Hij
keert diverse malen terug naar
zijn geboortegrond. Twee jaar
voor zijn dood in Arles schildert
hij nog 'Herinnering aan onze
tuin in Etten'.
Zevenendertig kilometer lang is
de fietsroute, evenveel kilome
ters als Vincent oud was toen hij
stierf. Maar dat is puur toeval.
Simon Donkers, geboren te
Zundert en al lang woonachtig
in Etten-Leur, kent de streek op
z'n duimpje. Hij heeft de fiets
route samengesteld samen met
een werkgroep Van Gogh-lief-
hebbers. Er zijn vierduizend
fietsboekjes gedrukt, waarin de
route beschreven is aan de hand
van elementen in het landschap
die iets met Van Gogh te maken
hebben. En passant wordt het
leven van de schilder beschre-
Niet eerder
Voor streekbewoners zal de rou
te weinig geheimen onthullen.
Iedereen weet dat Zundert en
Etten een eigen standbeeld heb
ben, dat de kerken waar vader
Van Gogh predikte nog bestaan
en dat er in Zundert een Cultu
reel Centrum Van Gogh is. De
heemkundige kringen speuren
naar alles wat met de familie te
maken heeft. Donkers: „Maar
nooit eerder zijn al deze 'beken
de' dingen in één goed beschre
ven fietsroute gebundeld."
„Van Gogh-liefhebbers kunnen
zich door te fietsen en te lezen in
proberen te leven in de jeugdja
ren van Van Gogh. Je moet de
route op je gevoel laten inwer
ken, een sfeer laten ontstaan
door je fantasie te gebruiken.
Maar ook voor iemand die geen
bijzondere interesse in hem
heeft, is de tocht toch prachtig.
Misschien gaan mensen zich
door te fietsen verdiepen in de
geschiedenis van de streek."
„Gelukkig dat Van Gogh veel
opgeschreven heeft. Zodra 'ie de
wereld introk, is hij gaan schrij
ven. In zijn brieven aan Theo
staan veel landschapsbeschrij
vingen. Zo kunnen we een goed
idee krijgen van hoe hij zijn om
geving ervaarde. Anders was de
route moeilijker te maken ge
weest."
Kees Verdaasdonk is bedrijfs
leider van het Cultureel Cen
trum Van Gogh en de VW in
Zundert en ook betrokken bij
het maken van de fietsroute. Hij
ziet die als een prima methode
om Zundert 'toeristisch op de
kaart te zetten'.
„Steeds meer mensen interesse
ren zich voor cultuurhistorie. Er
is vraag naar volwaardige pro
ducten op dit gebied. Je moet
mensen dan niet zomaar een
tweesprong gekomen van kind
tot jongeling, was hij begonnen
in de vacanties de eenzaamheid
op te zoeken. Het dorp... ont
week hij. Hij doolde liever rond,
langs heg en steg'.
Ontginning
In die tijd was de ontginning
van de woeste gronden al in vol
le gang. Tegenwoordig wordt
land weer teruggegeven aan de
natuur. Instanties als Het Bra
bants Landschap waken over
deze vorm van restauratie.
Op sommige plaatsen is te zien
hoe het land zeker anderhalve
meter lager ligt dan de weg; een
gevolg van turfwinning in de
19e eeuw. Elders wordt het
grondwaterpeil kunstmatig
hoog gehouden, zodat er moe-
Vertrekpunt bij
Markt 1 voor
bordes gemeentehuis Etten-Leur
V\
u<\ Klein-Zundert
Oude Buisse Heide
Zundert
Vertrekpunt bij
Cultureel
foto Ben Steffen
rondje laten fietsen. Ze willen
iets zien, iets beleven en er iets
van leren."
Graag
De jonge Vincent trok vanuit
Zundert door bos en hei en boe
renland. De helft van de grond
rond Zundert was toen nog hei;
anno 2001 zijn daar nog maar
weinig sporen van te vinden. De
in zichzelf gekeerde kunstenaar
in spe was er graag.
Zus Lies schreef ooit: 'Op den
rasachtige 'wetlands' ontstaan.
Vennen worden in ere hersteld.
Opvallend is dat een groot deel
van het landschap de na-oor-
logse ruilverkaveling goed
overleefd lijkt te hebben. Klein
schaligheid is troef: boerderij
tjes, versnipperde akkers en
weilanden, eenzame bomen en
kleine bossen, houtwallen in
plaats van 'modern' prikkel
draad.
Een bonte specht zweeft van
boom naar boom, reigers hou
den zich schuil in mini-moeras
jes. Dit is het Brabant dat de
VW graag laat zien. Arme keu
terboertjes ploeterden hier ooit
hun boterham bijeen. Van Gogh
deed er op papier en doek kond
van.
Natuurmonumenten
De fietsroute 'schampt' de wan
delroute 'Henriëttes wandeling'
over de Oude Buisse Heide bij
Achtmaal. Richard en Henriëtte
Roland Holst erfden het land
goed Buisse Heide in 1914 van
haar moeder, en brachten er ve
le zomers door. Vanaf 1945 is het
in bezit van Natuurmonumen
ten. 'Henriëttes wandeling' is
vijf kilometer lang en voert
langs een achttal teksten van de
dichteres.
De Van Gogh-route voert langs
meerdere landgoederen. De
Pannenhoef, de Moeren en
Wallsteijn. Daar is café 't Pan-
nehhske een prima plek voor
een pitstop. Ook in het natuur
gebied de Pannenhoef sluit de
route aan op gemarkeerde wan
delpaden. Wie de fiets op slot zet
voor een extra wandeletappe,
moet echter wel een hele dag
uittrekken voor de Van Gogh-
route.
Een ander 'verplicht nummer'
onderweg is café In den Anker,
waarover voor het eerst ge
schreven werd in 1653. Toen was
het nog een 'herbergh'. De ge
lagkamer heeft nog steeds de
originele brede schouw en een
bedstee, ooit door Vincents ogen
beroerd?
Romantiek
De goed geconserveerde land
goederen ontstonden eind 18e,
begin 19e eeuw onder invloed
van de Romantiek. De adel en de
burgerij zochten een idyllisch
verblijf op het platteland, waar
ze zich vooral in de zomer terug
trokken.
Veel van deze families waren
protestant. Vincent moet er als
domineeszoon vaak zijn geko
men. Maar dominee Van Gogh
moest ook voor de armen zor
gen. Vincent moet zo met alle la
gen van de bevolking in contact
zijn gekomen; hij ontwikkelde
een sympathie voor de mensen
aan de onderkant van de maat
schappelijke ladder.
Niet-streekgenoten kunnen de
fietsroute het beste beginnen in
Zundert met een bezoek aan het
Cultureel Centrum Van Gogh.
Het is echter ook goed mogelijk
in Etten op te stappen, voor het
bordes van het gemeentehuis
waar tevens een nieuwe exposi
tie met Van Gogh-reproducties
te zien is.
Joep Trommelen
Het boekwerkje van de fietsrou
te is voor vijf gulden verkrijg
baar bij Cultureel Centrum Van
Gogh in Zundert
(076-5971.999) en de gemeente
Etten-Leur (076-5024.000).
Het Lange Voorhout in Den
Haag staat op 9 en 10 juni
weer in het teken van het paard.
Een van de hoogtepunten van de
Haagsche Paardendagen wordt
het optreden van de Stadsgarde
uit Stuttgart. Deze uit 75 perso
nen, in historische uniformen
gestoken garde, berijdt paarden
uit Den Haag. Verder vermeldt
het programma onder meer een
stuntrijder, en voor de dieren
zelf het traditionele ontbijt. Het
middagprogamma begint beide
dagen om 13.30 uur, het avond
programma om 19.00 uur.
Kaarten voor de shows worden
verkocht bij de VW Den Haag-
/Scheveningen en op de paar
dendagen zelf. Meer informatie:
www.haagschepaardendagen-
.nl
Geen zin in historische stad
jes of stoffige musea, maar
wel op zoek naar een kartbaan,
pretpark of pannenkoekenhuis
waar dan ook in Nederland? On
langs is de Dikke Pretkaart van
Nederland verschenen, waarop
ruim 1200 adressen staan ver
deeld over twintig categorieën.
Ook adressen van onder meer
VW's en jeugdherbergen zijn
vermeld. Echt handig om mee te
nemen is uitvouwbare kaart
niet. Wel kun je er thuis al ideëen
mee opdoen. Te koop voor
ƒ14,90.
ISBN: 90 58810356.
Voor de vijftiende keer wordt
op 10 juni in Bemmel de
Dweildag gehouden, met daar
aan gekoppeld het Nederlands
kampioenschap voor Dweilor
kesten. Ruim honderd groepen
uit het hele land nemen deel in
de wedstrijd- of leutklasse. De
muzikanten lopen van podium
naar podium, zodat het publiek
alles vanaf het terras kan vol
gen.
De Dweildag begint om 11.00
uur voor kasteel De Kinkelen
burg in het hartman het dorp, de
finale is daar om 17.3ft.uur. De
toegang is gratis. Meer informa
tie: 026-326.0111.
De kindertentoonstelling 'In
Mokum staat een huis' be
staat een jaar. Vanwege het gro
te succes krijgt de expositie een
permanente plaats in het ver
nieuwde Joods Historisch Mu
seum, dat in 2003 tot stand
komt. Om die eerste verjaardag
te vieren is er 10 juni een kinder
feest, voor acht- tot twaalfjari
gen. Tussen 14.30-17.00 uur zijn
kinderen welkom voor een dis
co, ballonnenshow en ontwerp
wedstrijd. Taart en limonade
ontbreken niet op het menu. Het
Joods Historisch Museum is ge
vestigd aan het Jonas Daniël
Meijerplein in Amsterdam, tel.
020-626.9945, www.jhm.nl
Er zijn mensen die in drie dagen
golf onder de knie hebben. Maar
die zijn wel gezegend met een fikse
hoeveelheid natuurlijke aanleg. Voor
de rest van de mensheid is een drie
daagse golfclinic een aardige manier
om eens kennis te maken met de 'he-
rensport'. De versgemaaide 'golf
course' ontvouwt zich aan het ver
wachtingsvolle oog van de gasten.
Het vergezicht is adembenemend,
met typisch Spaanse glooiingen, bos
sen en landerijen zo ver als het oog
reikt. Op het terras toasten we met de
plaatselijke trots, een heerlijke volle
rosé uit de streek die zoveel Neder
landers als hun broekzak kennen.
De Costa Brava biedt meer dan luie
ren in de zon en met bier overgoten
discofeesten tot diep in de nacht. Een
paar kilometer landinwaarts heerst
de rust voor een golfclinic, het proto
type van de actieve vakantie. Drie
dagen aanschouwelijk onderwijs van
golfprofessionals, oftewel een
stoomcursus voor de pure beginner.
Golf is geen sport die uit de losse pols
beoefend kan worden. Voor je ook
maar een golfbaan betreedt moet je
ingewijd zijn in de geheimen van de
golfetiquette. Er zijn strenge kle
dingnormen, bepaalde richtlijnen
voor verbaal gedrag en een scala aan
fatsoensregels. Zo mag je bijvoor
beeld niet stoïcijns doorwandelen als
je net een graspol uit de green hebt
gemept. Het is de bedoeling dat het
een en ander keurig in originele toe
stand wordt hersteld.
Daarnaast zijn er verrassend veel
technische vaardigheden nodig om
het balletje in het holletje te werken.
Een clinic in Spanje is een prima ma
nier om op een ontspannen wijze een
lesje te leren in de basisbeginselen
van het golf.
Golfclinics zijn er tegenwoordig in
alle soorten en maten. Niet in de laat
ste plaats omdat de sport zich mag
verheugen in een ongekende popula
riteit. Iedereen wil tegenwoordig golf
spelen. En dus is er een markt voor in
structeurs en reisorganisatoren. Na
tural Golf uit Doorn organiseert al
een paar jaar golfclinics, met name in
Nederland, Duitsland en België. Het
project in Spanje is nieuw. Niet voor
snobs, maar voor een groot, zeg maar,
Costa Brava-publiek. „Golf is niets
anders dan knikkeren voor grote
mensen", kondigt Wim Verheul na
mens de organisatie aan. Verheul is
drie dagen lang captain, gangmaker
en steun en toeverlaat van zes abso
lute beginnelingen.
Waar we al snel achterkomen is een
gouden golfregel: zet het verstand
zoveel mogelijk op nul. Richt de blik
op de bal en denk vooral niet te veel
na over wat er zoal allemaal mis kan
gaan. Concentratie is het tover
woord.
De lesaanpak van Natural Golf wijkt
af van de gangbare methodiek. Ge
bruikelijk is dat er veel aandacht
wordt geschonken aan de swing. De
aanpak van Wim Verheul en z'n golf
professionals spitst zich toe op het
moment van balcontact.
„Het gebeurt allemaal op het ogen
blik dat de stok de bal raakt", predikt
Wim Verheul. „Dat is hét moment dat
de bal richting en snelheid mee
krijgt."
Er valt even een stilte bij zoveel simp
lisme. Impact Training System heet
het met een mooi woord. Het gaat in
wezen om het plok-geluid. Een hel
dere plok bij de afslag is een indicatie
dat de bal op een verantwoorde ma
nier is weggejaagd. Is het werkelijk
allemaal zo gemakkelijk? Net zo een
voudig als midgetgolf? Dus niet.
De 9-holesbaan aan de Costa Brava.
Daar komen we tijdens drie onafge
broken dagen golfles nog wel achter.
Maar eerst gaan we droogoefenen,
met een levensgrote hamer. Goed
voor de lachspieren, goed voor het
juiste gevoel. De hamer is net zo groot
als een golfclub en heeft de bedoeling
om de leerlingen 'slagvast' te maken.
Door keer op keer te beuken op een
vast punt in het gras, krijgen de cur
sisten het basisgevoel te pakken. Het
valt niet mee steeds hetzelfde punt te
raken. En zeker niet het plekje wat je
van tevoren in gedachten had. Het is
duidelijk, het duurt nog even voordat
we worden losgelaten op de 18-holes
foto Emmie Buermans/GPD
golfbaan, het summum voor de ware
golfliefhebber.
Onder leiding van de typisch Engelse
golfprofessionals Martyn Shoulder
en Stuart Cooper - petje, bandplooi-
broek poloshirt - oefenen we eerst
een aantal afzonderlijke onderdelen.
Afslaan, chippen, putten, de cursis
ten krijgen alle varianten van het
golfspel gedoseerd voorgeschoteld.
Hark en vork komen er ook aan te
pas. Groene vingers zijn bij golf wel
handig. Elke gemold polletje dient
met liefde en zorg te worden terugge-
stopt. De hark komt van pas als het
zand in de bunker weer eens moet
worden aangeharkt.
Aan het eind van de eerste cursusdag
komen de tongen los bij het après-
golf. Uitgewaaid, moegestreden en
een tikje verbrand kruipt het gezel
schap voor het uitwisselen van erva
ringen achter een aperitiefje. Onder
het genot van de Spaanse specialitei
ten van chefkok Francisco Gomez
Munoz in het oerhollandse Van der
Valk-hotel worden de verhalen ieder
uur sterker.
Peentjes
Na veel zwoegen en zweten breekt na
twee dagen het grote moment aan: we
gaan een echte wedstrijd spelen op de
9-holes golfbaan. Al het geleerde
wordt in praktijk getoetst. Verschil
lende ballen duiken met of zonder
omweg in het ravijn, de bosjes of in de
zandbunker. Golf blijft een moeilijke
sport. Het is peentjes zweten met
Martyn Shoulder en Stuart Cooper
die minzaam grijnzend op je vingers
staat te kijken. Plus natuurlijk al je
tegenstanders, die quasi nonchalant
jouw raakmoment bestuderen. Het
triomfantelijke gevoel van het put
ten voelt als een ware overwinning.
Het is weliswaar nog niet de stijl van
Tiger Woods, of Maarten Lafeber,
maar de instucteurs knikken instem
mend als de bal soepeitjes naar het
gat dartelt en in de hole duikt. Plok!
Het maakt een hoop goed. Zelfs de
blaren in de handpalm doen even
geen pijn meer.
Ria Willemse
Goed leren golfen aan de
Costa Brava in een paar
dagen. Het golf midweek-ar
rangement (dinsdag tot en met
zaterdag) van the Natural Golf
Company BV in samenwerking
met Van der Valk vakanties
kost 1695,-per persoon (op
basis van 2-persoons hotelka
mer). Inbegrepen zijn: retour
vliegreis Schiphol-Barcelona,
huur van een Smart auto gedu
rende het gehele verblijf, de ho
telovernachtingen in het Van
der Valk hotel Barcarola aan de
Costa Brava ongeveer 90 kilo
meter ten noorden van Barce
lona. Inbegrepen is ook het Na
tural Golf seminar van drie
dagen, alle greenfees op Golf
club Mas Nou, verbruik van
golfballen, huur van de golfset,
golfstarterspakket en de lun
ches op de golfbaan. Speciale
diner-arrangementen in hotel
Barcarola kosten 75,-per
persoon.
Meer informatie: 0900-
123GOLF of 0900-1234653 en
internet www.naturalgolf.nl
Met meer dan 200 golfbanen op
zowel het vaste land als de ei
landen heeft Spanje uitsteken
de faciliteiten om deze sport te
beoefenen. Een overzichts
kaart van de golfbanen is aan te
vragen bij het Spaans Ver
keersbureau: 070-346.5900 en
internet www.spaansverkeers-
bureau.nl
