Duitse tekst was een eitje
PZC
Zwitserse alpentoppen
gehuld in mist en wolken
Aardenburg eert verlichte
dichteres Petronella Moens
Een mengeling van
losse eindjes naar
een grote kluwen
Engels leverde over het algemeen ook weinig problemen op
antwoorden
kunst cultuur
Misschien de
archeologie in
Scheikunde
was lastig
Struisvogels
kijken op
open dag
boerderij
Streekmuseum
IJzendijke
vrijdag 18 mei 2001
door Henk Postma
Een blindengeleidehond die in
middels al aan z'n vijfde eige
naar toe is. Nadat hij z'n vier vorige
baasjes linea recta de dood in had
gejaagd. Was dat even lachen. Half
weg het examen Duits verscheen bij
menig ploeterend vwo'er een brede
grijns op het gezicht. Het ging over
de geleidehond Lucky. Z'n eerste
baas kwam onder een rijdende trein
terecht, de tweede tuimelde zo van
een pier de zee in, en ook de anderen
kwamen door toedoen van het dier
op ongelukkige wijze om het leven.
„Gemeen hoor", vond Kim Koper
van de Nehalennia-scliool in Mid
delburg. Maar wel erg grappig."
En nu de vraag: waarom zette de
krant die over het gebeurde publi
ceerde er 'Dumme Hunde' boven?
Nogallogisch, dacht Kim: omdat het
een hond is die node aan bijscholing
toe is. Grinnikend vertrouwde ze dat
antwoord toe aan het examenpapiei*.
En dat was dus fout. Want het
verhaal had nog een staartje. Het
verscheen al in vele kranten, en cir
culeerde jaren geleden al op het
internet. Met elke versie werd het
sterker. Zo was Lucky in het eerste
verhaal nog gewoon een hondje dat
een schaapskudde hoedde. Men kan
dan ook veilig aannemen dat Lucky
nimmer een blinde heeft geleid. Dus
wie zijn nu die domme honden? In
derdaad, al die journalisten die zich
door het dier naar fabeltjesland lie
ten voeren. Jammer voor Kim. Maar
niet rampzalig. Want wat in al die
andere Duitse teksten stond begi-eep
ze wel. Ze waren soms wel wat lang
dradig. Vooral die saaie tekst over de
wijziging van de regels voor de Duit
se spelling. Maar op de keper be
schouwd was het een eitje. Erg ge
makkelijk dus.
Antibiotica
Tevredenheid was er ook over het
havo-examen Engels. De kandida
ten hadden er heel wat minder moei
te mee dan woensdag met Neder
lands. Alleen die 'March of the
Superbugs'. Wat ze daar nu mee be
doelden? Menig havist ging er mee
de mist in. Sander Geldof (16) uit
Heinkenszand gokte dat het ging
over de dreiging van een nucleaire
ramp. Goed fout dus. De gewraakte
tekst stelde een nog ernstiger gevaar
aan de orde: de royale wijze waarop
dokters en boeren met antibiotica
omspringen. Virussen en bacteriën
raken er zo aan gewend dat ze on
kwetsbaar worden. Als niet snel
maatregelen worden genomen,
waarschuwde de schrijver, is er
straks tegen al die ziektekiemen
geen kruid meer gewassen.
Voor Sander was dat geen Duits,
maar Koeterwaals. De havist van
het Goese Buijs Ballot College ver
speelde er nogal wat punten door.
Maar de rest van het examen ging
hem zo gemakkelijk af dat hij toch
nog een scoi-e bereikte van 7,9; ge
noeg voor een vol punt opwaarde
ring van het zesje waarop hij in
school was blijven hangen.
Ook Ilona van den Ouden (17) uit
Zierikzee mocht niet klagen. De lap
pen Engelse lectuur haalden haar
gaandeweg wel wat uit haar concen
tratie, wat zich wreekte toen ze bij
de tekst was beland over de Ameri
kaanse visies op de doodstraf. Ver
velend, want ze moest wel even een
onvoldoende wegwerken. Achteraf
viel het mee.Ik zit nu zo goed als ze
ker op een zes." Meest gevreesde on
derdeel van de talen-examens is de
invuloefening. Die ging dit keer over
een typisch Engelse liefhebberij:
spanking. Ofwel: de voors en tegens
van billenkoek. De schade viel mee.
Ilona moest na afloop diep naden
ken voordat het haar te binnen
schoot waar het ook alweer over
ging.
0 www.pzc.nl
VWO Duits
1B; 5D; 7A; 9E; 10A; 11C; 12D; 13C; 15A;
16C; 17A; 19A; 20B; 21D; 22C; 23B; 24A;
25C; 26C; 27D; 28A; 29D; 30D; 31D; 32D;
33B; 34A; 36D; 37C; 38B; 40B; 41A; 42A;
43C;45C.
HAVO Engels
1C; 3A; 5C; 6D; 8B; 9B; 10B; 11D; 12A;
13A; 14C; 15C; 16A; 17B; 18B; 19B; 25D;
27A; 28D; 30D; 31D; 32A; 33A; 34D; 35B;
37A; 38C; 39C; 40D.
Even lachen tijdens het examen. Het vwo-examen Duits bevatte een verhaal over een geleidehond die de een na de andere baas de dood in jaagt.
Ze scoort het hoogst met de talen. Ach
ten en zevens schudt ze er mee uit de
mouw. Maar denk niet dat Erica ten Hove
daar verder in gaat studeren. „Er zijn er
al zoveel die dat doen.Nee, de 19-jarige
vwo'stervanhet Oostburgs Zwin College
duikt de historie in. Daar hoeft ze niet ver
voor van huis. Ze woont al net over de
grens, in Sint Margriete. Van daar kan ze
zo elke dag op en neer naar de Gentse
Universiteit, waar ze terecht kan op de
faculteit geschiedenis.
Erica zal eerst nog wel even het vwo-di-
ploma moeten halen. Drie vakken zijn al
achter de rug: woensdag Nederlands, en
gisteren Duits en economie. Tot dusver is
het allemaal naar wens verlopen. Duits
vond ze het moeilijkst, maar omdat ze nu
eenmaal goed is in talen, was dat niet
echt een probleem.
Van economie had ze het meest te vrezen.
Op school kwam ze er niet verder mee
dan een vijf. En dat zal, venoacht ze, wel
zo blijven. Erica heeft daar vrede mee.
Immers, één onvoldoende op je examen-
lijst kan geen kwaad. Niet dat het econo
mie-examen een rotklus xuas. Ze had het
veel moeilijker verwacht. Het begin, ivis-
selkoersen berekenen, ivas zelfs erg sim
pel. Het venijn zat in de staart. Gedoe
Hij zat nog maar twee dagen in de exa
menzaal. En nu al is hij over de helft.
Met nog drie vakken te gaan, kan Mathijs
Mol alzo'n beetje op z'n lauweren rusten.
De Heinkenszandse havist van het Buijs
Ballot College hoeft alleen nog maar
even goed z'n best te doen voor wiskunde
B om met een fraaie lijst van achten en ze
vens naar Arnhem te kunnen vertrekken.
Daar gaat hij studeren aan de hogeschool
voor autotechniek, de enige in de hele
Benelux.
Eigenlijk was het donderdag al feest. Ma
thijs werd tussen de examenvakken door
ook nog even zeventien jaar. Maar dat
gaat hij pas vieren op de dag dat hij zijn
diploma op zak heeft. De dag begon lek
ker. Engels, z'n zwakste vak, was zo sim
pel dat hij z'n gemiddelde kon opkrikken
naar een dikke zeven. Scheikunde was
een ander verhaal. „Er zaten een paar
lastige opgaven tussen."
Vooral de evenwichtsreactie op het eind,
bracht menig havist aan het wankelen.
Mathijs had er ook moeite mee. Maar dat
werd weer vergoed door een paar simpele
kernfusie-sommetjes. Wat gebeurt er al
lemaal wanneer een nikkelatoom tegen
een loodatoom knaltDaar ivist hij dus
wel raad mee. En ook voor het tekenen
van een structuurformule draaide hij de
hand niet om.
Erica ten Hove
over benzineprijzen. En dan uitrekenen
of de trein niet goedkoper is. Veel te inge
wikkeld.
Geschiedenis is heel wat leuker. Ook al
scoorde Erica daar op school niet hoger
mee dan een zes. Wat ze later met dat vak
gaat doen? Dat ziet ze nog wel. Misschien
bij een museum aan de slag, of de archeo
logie in. Eén ding is al wel zeker. Ze gaat
er zeker niet mee voor de klas staan.
Mathijs Mol
Om zich te. kunnen bekwamen in de auto
techniek koos Mathijs voor het vakken-
profiel natuur en techniek. Voor zijn pro
fielwerkstuk klopte hij bij het Goes stree-
klaboratorium aan. Hij deed er onder
zoek naar de desinfecterende eigen
schappen van chloor en alcohol. Kan al
tijd van pas komen, mocht hij daar in Ar-
hem ooit nog eens in de olie geraken.
SLUIS - Struisvogels zijn
intrigerende dieren. Daar
is de familie De Bruijckere
uit Sluis inmiddels wel
achter. Vier jaar geleden
gingen ze de beesten, aan
vankelijk als neventak,
houden op hun boerderij.
Inmiddels weten vele in
woners en recreanten hun
bedrijf te vinden. Ook dit
jaar houdt Struisvogel
boerderij Monnikenwerve
tijdens de Pinksterdagen
open dagen.
In de struisvogelboerderij
is de afgelopen periode j,
behoorlijk geïnvesteerd.
Er werd een broedkast
aangeschaft om zelf eie
ren uit te broeden, er
kwam een klimaatkamer
om kuikens eendroognes-
tje te geven, een tearoom
annex winkeltje voor be
zoekers en een koel-vries-
installatie om het vlees
van de slachtvogels -
meestal in bevroren toe
stand - te kunnen verko
pen.
Waar het publiek op 2, 3
en 4 juni ook voor het eerst
mee kan kennismaken, is
een uitgebreide collectie
van spulletjes die van
struisvogeleieren, vet en
huid worden gemaakt. De
ivoorkleurige eieren wor
den onder meer gebruikt
voor het maken van li
keur, het vet wordt ge
perst en als olie verwerkt
in een cosmeticalijn en de
huid krijgt een tweede le
ven als leer voor tassen en
portemonnees. De lederen
producten kenmerken
zich door talloze putjes,
die de aanhechtingsplaat
sen van de veren marke
ren.
Susanne de Bruijckere
heeft een boekje geschre
ven met wetenswaardig
heden over de reusachtige
loopvogels. Tijdens de
open dagen hebben door
lopend rondleidingen
plaats. Tussen 10.00 en
19.00 uur kunnen bezoe
kers terecht in de boerde
rij aan cle Hogeweg in
Sluis.
ZEI
|i invu
fin|
fier
doorErnst Jan Rozendaal
HEINKENSZAND - Op exposi
ties met aquarellen zijn meestal
bloemstillevens of landschap
pen met uitgestrekte luchten te
zien. Zo niet op de expositie van
de Zwitserse kunstenaar Heinz
Leuzinger (Glarus, 1940) in 't
Kunstuus in Heinkenszand.
Leuzinger heeft een passie voor
bergen.
Eigenaar Arjen Pouwer van 't
Kunstuus leerde Leuzinger drie
jaar geleden kennen toen hij zelf
in Zwitserland foto's exposeer
de. Het contact hield stand en
heeft nu geresulteerd in een ten
toonstelling in Heinkenszand.
De galerie is gevuld met berg
toppen.
De aquarel leent zich voor idyl
lische plaatjes en dat zijn Leu-
zingers werken zeker. In enkele
streken weet hij karakteristieke
bergtoppen of -hellingen op het
papier te zetten, soms zelfs zo
dat de kijker zich daar aanwezig
voelt. Ineen werk getiteld 'Zinal
Rothorn' is weergave van licht
en schaduw indrukwekkend.
De zon staat in de rug van de be
schouwer, maar schijnt kenne
lijk over een bergwand, want de
voorgrond ligt in de schaduw.
De sneeuwvlakte waar de be
schouwer op uitkijkt ligt echter
in de zon. Dit effect heeft Leu
zinger levensecht weer weten te
geven. Op twee andere aquarel
len - 'Grosse Winclgalle' en 'Ei-
ger' - heeft hij hoge Alpentop
pen geschilderd die gedeeltelijk
in mist en wolken zijn gehuld.
De hoogte en de kou zijn bijna
voelbaar.
Overigens zondigt de kunste
naar hier tegen de wetten van
het medium door het wit niet uit
te sparen, maar hier en daar met
acrylverf over cle waterverf
heen te schilderen. Het mistef-
fect heeft hij verkregen door de
len van het oppervlak te wassen.
Uit de aquarellen is makkelijk
op te maken dat Leuzinger de
Alpen op zijn duimpje kent.
Aanvankelijk was hij berggids,
Strahler (kristallenzoeker) en
legerinstructeur. Hij leverde een
Advertentie
Wat ontvangt een
beginnend
verpleegkundige?
(voor 36 uur)
A 3.021 bruto p/mnd
B 3.339,- bruto p/mnd
C 3.734,- bruto p/mnd
IIP U3 siaAafopaM poq %g pm KLZid
De zorg verdient het!
belangrijke bijdrage aan het
boek Operation 4000 - in 't
Kunstuus in te kijken - waarin
alle Zwitserse bergtoppen bo
ven de vierduizend meter zijn
beschreven en uitgebeeld.
Heupproblemen noopten Leu
zinger ertoe zijn passie voor het
gebergte op een andere manier
uit te leven. Zijn beklimmingen
zijn tegenwoordig korter, maar
schildersezel en schetspapier
gaan altijd mee. Van de weers
omstandigheden hangt af of hij
zijn aquarellen ter plekke af
maakt, danwel een eerste con
cept vervaardigt dat hij in zijn
atelier uitwerkt.
Variatie
Hoewel elke aquarel een berg
top toont, is de variatie in de
tentoonstelling groot. Leuzin
ger heeft oog voor de vele ver
schijningsvormen van het berg
landschap. De zon in de rug, de
zon aan de hemel, de zon achter
een bergwand, opkomend on
weer, sneeuw, kale rotsen of
lieflijk groen; alle gedaanten
waarin de Alpen zich voordoen
heeft Leuzinger in waterverf
proberen te vangen.
Expositie: Heinz Leuzinger, Ein
Aquarell-malerei eines Bergsteigers
aus den Alpen, t/m 9 juni in 'l Kunst
uus in Heinkenszand, open wo en do
van 13.00-18.00, vrivan 13.00-18.00
en 19.00-21.00 en zavan 10.00-12.00
en 13.00-16.00 uur.
door Lilian Dominicus
AARDENBURG - Kenners
spreken van een 'cultureel
monument'. Niet vanwege
haar literaire kwaliteiten,
want hoewel Petronella
Moens (1762-1843) geprezen
werd door haar tijdgenoten,
kon ze de generaties na haar
nauwelijks meer boeien. Haar
werk is met name interessant
vanwege haar verlichtings
idealen, haar politiek engage
ment en haar ideeën over op
voeding en de rol van de
vrouw.
Moens woonde een groot deel
van haar leven in Aardenburg.
Die plaats eert deze vrouw
aanstaande zaterdag met on
der andere de onthulling van
een borstbeeld, een kunstrou
te en een zevental panelen met
daarop haar gedichten.
Ze was waarschijnlijk de eer
ste vrouw in Nederland die
boekbesprekingen voor alge
meen-culturele tijdschriften
schreef en maakte deel uit van
de avant-garde van het femi
nisme, waartoe ook het
schrijfsters-duo Bet je Wolff
en Aagje Deken behoorde
Niet geheel toevallig maakten
Wolff en Deken, net als de let
terkundigen Willem Bilder-
dijk en Hendrik Tollens, dan
ook deel uit van haar omvang
rijke vriendenkring. Ze was
een populaire tante onder
haartijdsgenoten. Moens had
haar roem niet alleen te dan
ken aan haar werk. Haar per
soonlijkheid moet daar een
grote rol in hebben gespeeld,
zo suggereert haar biograaf
dr. A. Veltman-Bos. Ook het
feit dat ze blind was, ver
grootte de niet aflatende be
wondering voor haar oeuvre
aanzienlijk.
Slaapmutsen
Wie de naam Petronella
Moens tegenwoordig nog
kent, noemt nog steeds in een
adem 'de blinde dichteres'.
Toch moet ze niet geheel blind
zijn geweest; de blinde dame
breide slaapmutsen met
spreuken en afbeeldingen en
was handig in het schikken
van kleding. Ook kleedde ze
zich in voor die tijd opzichtige
kleuren. De veelsch rijf ster
moet in haar opvallende kle
dij en in haar kielzog haar se
cretaresse en vriendin Adria-
nan van Overstraten, fel af
Petronella Moens
hebben gestoken tussen de be
pruikte, nette heren, die nor
maliter de literaire en weten
schappelijke genootschappen
van die tijd frequenteerden.
Wat Moens bijzonder maakt
voor hedendaagse weten
schap is de manier waarop ze
in het leven stond. Haar werk
bestond uit politieke en gods
dienstige betogen, maar ze
schreef ook verhalen en ge
dichten voor kinderen. De po
litieke, godsdienstige en op
voedkundige onderwerpen,
die erin behandeld worden,
geven een spiegel van die tijd.
Ze geven een beeld van de
ideeën die leefden ondermen
sen die de reformatorisch Ver
lichting vertegenwoordigden.
Dat hield in, dat de autonomie
van de rede verbonden werd
aan het gèzag van de christe
lijke openbaring. Zo is vol
gens de dichteres de moeder
binnen het gezin de geschikt
ste opvoeder. Zei het dat er zo
weinig verlichte en geleerde
vrouwen rondliepen, die zich
van die nobele taak konden
kwijten. Opvoeding van de
vrouw was voor haar daarom
van het grootste belang. Wel
vond ze, dat de politieke op
voeding meer een taak voor de
vader was.
Deze verlichte vrouw staat op
zaterdag 19 mei centraal in de
Sint Baafskerk in Aarden
burg. Om 13.15 uur begint in
de Sint Baafskerk een literair
symposium, waar verschil
lende sprekers haar leven en
haar werk belichten.
Onder de sprekers dr. A. Velt-
man-vandeBos, die vorig jaar
een lijvige biografie over de
dichteres schreef, en Prof. dr.
J. de Vet van de Katholieke
Universiteit Nijmegen, die in
gaat op de roman 'Aarden
burg, of de onbekende volks
planting in Zuid-Amerika'.
Laatstgenoemde roman ver
schijnt binnenkort in een her
druk.
Gedichten
Het borstbeeld van Moens,
dat de gemeente Sluis-Aar-
denburg vorig jaar aankocht,
wordt vervolgens om 16.20
uur onthuld. Gedichten uit de
vierdelige cyclus 'De twaalf
maanden des jaars' die op ze
ven panelen rondom de kerk
zijn neergezet worden tegelij
kertijd aan het publiek voor
gesteld.
Ook de eerste gedichtenroute
door het centrum van Aarden
burg wordt dan officieel in ge
bruik genomen.
GOES, 't Beest
'Gebakken meeuw', door To
neelgroep Het Volk, met Bert
Bunschoten, Joep en Wigbolt
Kruijver en Jan Heijer. Decor
van Jan Heijer, regie van Aike
Dirkzwager.
door Willem Nijssen
9 ebakken meeuw' speelt in
VXhet hiernamaals. Drie
zwagers (Leo, Lex en Louis) ko
men daar samen -de een na de
ander, de een 'op slag', de ander
na 4 maanden coma. Dat ze
dood zijn, weten ze wel, maar
flarden van het oude leven blij
ven nog aanwezig. Als er in het
hiernamaals een telefoon hangt,
is het ook niet meer dan logisch,
dat je nog eens wilt bellen. Dat
geeft eerst nog wel wat verwar
ring, maar gaandeweg komt
volledige berusting.
Hoewel, volledige berusting....
het spel is toch al een heel eind
gevorderd, als de kastelein van
de herberg 'Het Hiernamaals'
(een schitterende nurkse rol van
Jan Heijer) onthult dat het de
heren vrij staat te gaan wanneer
ze dat zouden willen. En na het
fantastische lied 'Wij zijn niet
bang' -fantastisch qua a capella
zang, qua sfeer, qua mengeling
van spot en angst- stormen ze
inderdaad naar buiten. Om na
een tijdje 'sadder and wiser' te
rug te komen. Er is daar bene
den voor de doden niets anders
te doen dan machteloos toekij
ken en nog verder ontnuchterd
te worden. De bange vraag „Dus
dit is het dan?" -eerst heel bib
berig en teleurgesteld door Leo
gesteld over 'het hiernamaals'-
verschuift heel langzaam naar
het leven: „Dus dit is het dan?"
Die langzame verschuiving is
misschien wel het meest boeien
de aan dit -toch lichtelijk bizar
re en ironische- stuk. Als toe
schouwer word je ongemerkt
meegenomen in die verschui
ving en millimeter voor milli
meter word je van het hypothe
tische of fantastische gevoerd
naar een steeds realistischer
„Dus dit is het dan?" De levens
van Leo, Lex en Louis blijken
leger, onvervulder, machtelozer
geweest te zijn dan ze zelf lange
tijd hebben willen toegeven -ze
ker niet toen ze nog op aarde
leefden en drukdoenerig in hun
eigen valse sprookjes van (moe
derliefde wensten te geloven.
Het trio Het Volk, al jarenlang in
dezelfde samenstelling en altijd
weer ongelooflijk creatief irri
thema's en uitwerking, gooit
ook nu weer in achteloos brede
gebaren van alles op een hoop:
stukjes actualiteit - het ongeluk
dat de drie zwagers overkwam;
betreft de waargebeurde ramp
met de Italiaanse kabelbaan ge
ramd door een Amerikaanse
straaljager- stukjes 'maat
schappij kritiek' in de vorm van
al die vage theorieën overleven
na de dood, over alles kunnen'
horen tijdens een coma en over
euthanasie („gewoon de stekker
er uit trekken"). Geheel terloops
komt daar het godsvraagstuk
bij: de kastelein is zeker een1
beeld van het goddelijke. Hij
heeft nooit geleefd zegt hij.':
Maar dan besta je dus eigenlijk;
niet, zegt Leo, want als je nooit'
geleefd hebt, dan kan je dus niet
bestaan. Een serieus theolo
gisch probleem, sterk versim-1
peld maar niet minder confron-'
terend. Die mengeling van
allerlei losse eindj es tot één gro
te kluwen maakt de voorstelling
ongelooflijk spannend van cre
ativiteit.
Dat gevoegd bij het altijd iro-
nisch-onderkoelde spel van het
trio maakt van 'Gebakken
meeuw' (een verwij zing naar de
heldendaden van de moeder van
Leo, die in de hongerwinter vo
gels uit de lucht schoot) een bij
zondere voorstelling: plagerig
uitdagend, heerlijk speels, vol
doende verontrustend en lekker
relativerend tegelijkertijd.
IJZENDIJKE - Trekpaardenen
duiven horen bij de plaats IJ
zendijke. Beide zijn nu verenigd
in het plaatselijke Streekmuse-
De tentoonstelling 'Staf een fe
nomeen', over de nestor van de
West-Zeeuws-Vlaamse duiven-
houders, wordt wegens succes
geprolongeerd. Vanavond vind
tevens de opening plaats van de
expositie 'Aquarellen van Jaap
Crajé'. Crajé schildert figura
tief; landschappen, portretten
en dieren, vooral trekpaarden in
IJzendijke. Een serie werken
over de ringrijders tijdens de
jaarlijkse Folkloristische Dag
zal velen aanspreken. De dub
beltentoonstelling loopt tot en
met zaterdag 23 juni 2001.
Mail-art kunstenaars geven hun interpretatie van Everything goes to the ocean, foto Pieter Honhoff
