Promotiedag Vlissingse haven Droge humor mist richting en vaart Pizzeria in Domburg viert mijlpaal Gasfabrieken laten sporen nog altijd na Jan Hut dirigeert krachtige vertolking van Duits requiem Gedichten, muziek en beelden op festival Remember - MORGEN - KOOPZONDAG MIDDELBURG kunst cultuur Gezamenlijke presentatie bedrijven eerste stap naar industrieel toerisme in detail ondernemend zeeland De rubriek Onderne mend Zeeland staat on der redactie van Jeffrey Kutterink. Vragen, tips en mededelingen kunnen schriftelijk worden aan geboden aan de redactie van de PZC, Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, of via fax 0118-470102. zaterdag 5 mei 2001 door Rinus Antonisse MIDDELBURG - Ze vormden tot ver in de twintigste eeuw een opvallend beeld in het land schap. Bij elke grotere plaats in Zeeland stond wel een gasfa briek, met als opvallendste on derdeel de hoge gashouder. Het uit kolen gewonnen gas werd af gezet aan verbruikers in de di recte omgeving. De komst van het aardgas maakte de gasfa brieken overbodig. De fabrie ken werden gesloopt. Ze lieten wel een onaangename erfenis achter in de vorm van een met giftige stoffen zwaar vervuilde bodem. Niemand die er toen wakker van lag. Daar wordt inmiddels anders over gedacht. Alle vervuilde terreinen in de provincie zijn in kaart gebracht om alsnog te worden gesaneerd, zodat milieu en gezondheid er niet langer on der hoeven te lijden. In Zeeland zijn de voormalige terreinen van de gasfabrieken het meest vervuild. De provincie heeft sa men met andere instanties een saneringsprogramma opgezet voor elf terreinen. Een bijna 50 miljoen gulden kostende opera tie, waarmee in 1999 is begon nen en die nog geruime tijd doorgaat. Het provinciaal be stuur heeft er een boekje over uitgegeven: Gas terug, geschie denis en sanering van voormali ge gasfabrieksterreinen. Particulier De Zeeuwse overheden hielden zich bij de productie van gas aanvankelijk op afstand (net als trouwens bij water en stroom). Ze lieten het liever over aan het particulier initiatief. Zo werd Vlissingen van 1880 tot 1935 van gas voorzien door een En gelse onderneming, de Imperial Continentel Gas Association. Als het particulier initiatief het liet afweten, waren het toch de gemeentebesturen die, vaak met hangen en wurgen, een gasbe drijf stichtten. Zeeland maakte in 1817 voor het eerst kennis met gasverlichting: in het Zeeuws Museum werden zes tien lichtpunten die brandden op gas ontstoken. Pas in 1854 begon de levering vanuit de eerste gasfabriek, in Middelburg. Eigendom van de firma Robbé Co; in 1881 werd het een gemeentelijk bedrijf. De provinciehoofdstad was Zierik- zee maar enkele jaren voor; daar begon de levering van gas in 1857. Nog vóór Goes (1860). I Vlissingen (1861), Tholen (1864) en Bi-ouwershaven (1869). In i Zeeuws-Vlaanderen was Hulst de eerste gemeente met een gas-1 fabriek (1870), waar uit petrole um gas werd gemaakt. Dat was niet erg geslaagd, zodat later i kolen werden ingezet. Andere gemeenten in Zeeuws-Vlaande ren volgden pas na 1900. Into-1 taal kwamen er in de provincie ongeveer vijftien gasfabrieken. I Cokes Aan de functie van de gasfabrie ken kwam een eind door de komst van het aardgas. Coevor- den sloot in 1951 als eerstede gasfabriek en stapte over op1 aardgas; Zeeland moest daarop wachten tot 1966. Middelburg ruimde de gashouders aan het Molenwater in 1969 op. Hulst kon de fabriek al in 1955 sluiten, omdat vanaf die tijd cokesoven- gas uit Sluiskil werd ingekocht. Hier en daar zijn nog wat resten te vinden. In Goes staat een ge-1 bouwtje van de weegbrug aan de Westhavendijk en in Zierik- i zee is in het oude fabrieksge-i bouw een bedrijf gevestigd (het pand wordt in 2002 gesloopt). De vervuiling is volop gebleven een breed scala aan giftige stof fen in bodem en grondwater. Het heeft lang geduurd voordat afspraken konden worden ge maakt over de sanering. Wieza! dat betalen, was het voornaam ste struikelblok. Er is uiteinde lijk een convenant gesloten en het Rijk en Delta Nutsbedrijven komen met het meeste geld over de brug. Voor de aanpak van elk vervuild terrein wordt een stap penplan gemaakt. De duurste sanering is tot op heden die in Hulst, omdat ook nog eens teer- afval dat in de vest was ge dumpt, moet worden opge-1 ruimd.. De operatie begon in 1999 en zalpasin2003zijnafge-1 rond. De gasfabrieken werden! als een verworvenheid van de I industriële revolutie binnenge- haald. Honderd jaar later wor den de wrange vruchten ge plukt. Gas terug. Geschiedenis en sanering van voormalige gasfabrieksterrei- nen. Uitgave provincie Zeeland, Middelburg. Auteur Peter Urbanus, mmv Peter Brand en Eugene Jansse. Eindredactie Robbert Jan Sioiers. MIDDELBURG, Concertzaal Oratoriumverenigin 'Tot Oefening Uitspanning'. Hieke Meppelink, sopraan; Pieter Hendrikx, bariton; Randstedelijk Begeleidingsorkest. Dirigent: Jan Hut. Johannes BrahmsEin deutsches Requiem De Sfinx, muziektheater door Zenga door Leen de Broekert Robert Schumann herkent het genie van Brahms al in een vroeg stadium. Hij steunt de jonge componist op alle moge lijke manieren en doet zijn ui terste best de muziek van zijn discipel te propageren. Schumann laat Brahms een 'projectenboek' na. In deze ideeënverzameling vindt Brahms schetsen voor... een Duits requiem. Bij het uitwerken van Ein deut sches Requiem voelt Brahms dan ook ongetwijfeld de hand van zijn vereerde vriend en mentor op zijn schouder. Schu mann spreekt trouwens kort voor zijn dood de profetische woorden: 'Als hij (Brahms) met zijn toverstaf de krachten van het orkest en het koor zal oproe pen, dan staan ons nog adembe nemende blikken in de geestelij ke wereld te wachten.' Brahms heeft zich - in dit op zicht neemt hij in de negentien de eeuw een unieke positie in - intensief bezig gehouden met componisten uit de eeuwen voor hem. Schütz, Buxtehude, Han del en Bach waren voor hem geen dode letters uit de muziek- geschiedenisboeken, maar le vende personen, wier werken hij bestudeerde, bewonderde en tot klinken bracht. In het Duitse re quiem is bijvoorbeeld overdui delijk de invloed merkbaar van Heinrich Schütz, die overigens (Advertentie) Drs. A. A. Brussen Praktijk voor: Acupunctuur Psychotrauma Coaching NEI NLP Behandeling volgens afspraak: Van Cltrerstraat 24, 4333 KW Sint Laurens, rel, 0118-629951 eveneens een Duits requiem schreef onder de titel Musikali- sche Exequien. In de veelvuldig toegepaste Wortmalerei, het ex pressieve gebruik van dissonan ten en de krachtige, van het woord en de dans afgeleide rit miek toont Brahms zich schat plichtig aan de grote zeventien- de-eeuwse meester. Deze vervlechting van barokke stij lelementen in een romantisch idioom maakt een vertolking van Brahms' requiem tot een moeilijke opgave. Jan Hut heeft met zekere hand en met een feilloos gevoel voor hoofd- en bijzaken een krachti ge, ik zou haast zeggen rechtzin nig protestantse vertolking neergezet. Het koor zong zelf verzekerd en doorgaans met een mooi legato. De sopranen lever den niet alle stratosferische no ten even gaaf af, maar impo neerden door de band genomen toch met een rond timbre. Bij de mannenstemmen lukte welis waar niet elke sololijn even vlekkeloos, op sommige mo menten wisten ze een fraaie cantabile-sonoriteit te berei ken, mede dankzij het verheu gend hoge percentage jonge stemmen. Naar mijn idee had men meer aandacht mogen schenken - en hier komen we op de boven ge signaleerde mengeling van ba rok en romantiek, die kenmer kend is voor dit werk - aan een kernachtiger dictie, waardoor de woordenexpressie en dus ook een uitdrukking van de muziek beduidend aan intensiteit zou winnen. Met andere woorden: wat minder Wagneriaans soste- nuto en een flinke scheut Schütz had beslist geen kwaad gekund. Het orkest speelde betrokken en voldoende genuanceerd. Pieter Hendriks, die op korte termijn moest invallen, zong met een overtuigende combina tie van objectiviteit en vervoe ring. In de hoogte nam zijn stem een haast tenorachtig karakter aan. Sopraan Hieke Meppeling vertolkte haar veeleisende solo opvallend puur van lijn, met een vlekkeloze technische beheer sing en een indringende expres sie. Een schitterende prestatie! Jan Hut liet de slotgedachte van het werk, Selig sind die Toten, die in dem Herrn sterben nog ge ruime tijd in een ademloze stilte naklinken. Het is te hopen, dat het uitvoeren van dit werk op de 4e mei een traditie gaat worden. VEERE Grote Kerk Travelling Memory. Muziek van Kurtdg door het Orlando Ensemble, Ans Hey, beeld en Elsie de Brauw, voordracht door Douwe Eisenqa Een uur na de Dodenherden king startte gisteravond in de Grote Kerk in Veere het door Nieuwe Muziek georganiseerde festival 'Remember'De ope ning met muziek van György Kurtag, gedichten van onder andere Leo Vroman en beelden van Ans Hey, bood een bijzon der geheel, ondanks het gefrag menteerde karakter van Kur- tags muziek. Travelling Memory heet dit multi-disciplinaire concert, een initiatief van de Amsterdamse beeldhouwster Ans Hey. De combinatie van muziek, poëzie en beeld wilde 'verschrikkingen van de twintigste eeuw levend houden', zo meldde de vooraan kondiging. Daarin viel ook te le zen dat het bijzonder is dat Kur tag zijn medewerking aan dit project verleende. De vele ver zoeken om composities worden door hem 'slechts met mondjes maat gehonoreerd'. 'Met mondjesmaat' is dé om schrijving voor de output van deze componist. Kurtag is de man van de compositorische postzegel. Een zoeker en twijfe laar die van een kunstpsycholo ge het advies kreeg om zich te concentreren op korte, intense stukken. Kurtag volgde het ad vies op. De deeltjes uit zijn com posities duren vaak niet langer dan een paar minuten. Het geldt ook voor Travelling Memory. Het stuk van ongeveer drie kwartier bestaat uit maar liefst zesentwintig fragmenten. Centraal in het beeld van Ans Hey staan manshoge, marmeren sculpturen. Ze lijken tegelijker tijd een beetje op letters en op menselijke figuren. Het achter- j liggende idee is dat het verdriet om in oorlog omgekomenen. I weliswaar talig is, maar deson danks niet in woorden is te om schrijven. Het beeld beweegt zich, inherent aan het medium, niet in de tijd. Dit in tegenstel ling tot de erachter op de kerk muur geprojecteerde, repete rende filmbeelden. Zij tonen zich herhalende opnames van schoorvoetend voortstrompe lende of juist op de vlucht ren nende mensen, hun gezichten getekend door ontzetting. De muziek van Kurtag voor strijktrio voegt daar nog een tweede ritmische laag aan toe, in die zin dat in de korte stukjes juist vrijwel niets herhaald wordt. Je zou kunnen zeggen dat Kurtag alle emoties van een rouwproces verklankt; verdriet, woede, gelatenheid, maar even goed plotseling opkomende, i zich een uitweg zoekende blijd schap. De bij vlagen zeer virtuo ze, muzikale miniatuurtjes zijn allemaal schitterend en houden elk op zich, ook door het precie ze spel van het Orlando Ensem ble, de aandacht meer dan vast Het is echter de vraag of in dit geval het geheel meer is dan de som der deeltjes. Het lijkt alsof Kurtag zichzelf en het publiek te weinig tijd gunt om lang ge noeg bij de zaak stil te staan. Dit staat het inleven in de buiten-1 muzikale inhoud van deze mu- i ziek enigszins in de weg, al is dit een constatering die meer bij de psychologie thuishoort dan bij de kunstbeschouwing. De door actrice Elsie de Brauw vooraf gedeclameerde gedich-1 ten stonden te los van de andere drie elementen om de nodige j eenheid in dit bijzonder project aan te brengen. Een afwisseling van poëzie en de muziek van Kurtag zou een betere optie zijn geweest, (Advertentie) door Jeffrey Kutterink VLISSINGEN - Zeeland staat bekend om het strand, de zee en de natuur, maar minder om de havenactiviteiten. En dat ter wijl de havens van Vlissingen en Terneuzen samen de derde haven van Nederland vormen. Om de activiteiten in de Zeeuwse havens meer onder de aandacht te brengen organi seert Port Promotion Council Zeeland in samenwerking met 52 bedrijven voor 12 mei de open havendag. Zeeland kent daarmee een nieuwe vorm van tijdverdrijf: industrieel toeris me. De grootste wereldhaven in Rotterdam kent het fenomeen Aan de Vlasmarkt in Middel burg is gisterengaat vandaag antiekhandel Steketee open. W.Steketee en zijn vrouw J. Nieuwerer hebben al dertig jaar een antiekzaak in het Bra bantse Putte. Door de nieuwe weg naar Antwerpen werd het in de zaak rustiger. Omdat het paar in Vrouwenpolder woont, lag een verhuizing naar 'het Zeeuwse' voor de hand. An tiekhandel Steketee is 90 vier kante meter groot. In het smal le, diepe pand staan 18e eeuwse en vroeg 19e eeuwse meubelen, waaronder Hollandse kabinet ten, kussen- en ladekasten. Maar ook kleinere spullen zo als lampen, schilderijen, por selein en klokkenDe zaak is op donderdag, vrijdag en zater dag geopend. al veel langer. Want wie wil zien wat daar allemaal gaande is, kan sinds jaar en dag met de Speedo rondvaartboot door de havens varenHet is een manier om de werkzaamheden in één der belangrijkste pijlers van de Nederlandse economie onder de publieke aandacht te bren gen. „Mensen kermen Zeeland vooral van blauw, groen, gezel ligheid en de drukte in Renes- se", zegt H. Plasse, voorzitter Bestuur van Port Promotion Council Zeeland (PPCZ). „Ve len verwachten niet de econo mische activiteiten die wel de- gelij k in de havens van Zeeland aanwezig zijn." Hij noemt een paar kengetal len. „Als je de havens in Ter- neuzen en Vlissingen samen pakt, praat je over een gebied van 4400 hectare, waarvan 2400 in Vlissingen. Er werken in de havens 17.000 mensen. Bij toeleveringsbedrijven werken er nog eens ruim twee keer zo veel. Hoewel het een beperkte invalshoek is om naar de ha vens te kijken, wordt er 26 mil joen ton per jaar aan goederen overgeslagen. Daarmee is het de derde haven van Nederland. Ter vergelijking: in Rotterdam bedraagt dat aantal 305 mil joen ton, in Amsterdam 100 miljoen ton, in Antwerpen 105 miljoen ton en in Gent 24 mil joen ton. De havens in Vlissin gen en Temeuzen zijn de motor van de Zeeuwse economie. Een buitengewoon interessant ge bied, waar ontzettend veel ge beurt." De open havendag is, voor de PPCZ althans, het begin van het 'industrieel toerisme' in Zeeland. „We willen ermee kleur toevoegen aan het be staande kleurenpalet van Zee land, het overbekende groen en blauw. Deze keer is de haven van de Terneuzen er nog niet bij be trokken, omdat die een eigen havenfeest heeft. De bedoeling is om die twee evenementen één komende jaren samen te voegen tot een groot Zeeuws havenfeest." Tot nu toe organiseerden ver scheidene bedrijven in Vlissin- MIDDELBURG Stadsschouwburg 'Braak', spel en tekst van Titus Tiel Groenestege, Han Romer en Maike Meijer. Decor van Harry de Dood, regie van Helmert Woudenberg. door Willem Nijssen Al j arenlang maken Titus Tiel Groenestege en Han Römer heel verrassend toneel, speels, ironisch, filosofisch, humoris tisch. Altijd gebaseerd op eigen teksten, niet te betrappen op modieuze imitaties, scherend langs alle denkbare afgronden en altijd zoekend naar een eigen vorm. Dat maakt nieuwsgierig naar elke nieuwe voorstelling die ze maken, en het geeft ze krediet voor de momenten dat ze niet helemaal bij de kern kun nen komen. Je kunt nu eenmaal niet altijd scoren. Oplettende lezertjes weten nu al dat 'Braak' mij een beetje is te gengevallen. En dat is ook zo. Er zit zeker humor in de voorstel ling, en er is ook een (soort van) Römeriaans-Groenesteegse boodschap. Maar de gebruike lijke scherpte en het prikkelen de tempo dat er meestal in hun voorstellingen zit, heb ik deze keer een beetje gemist. 'Braak' vertelt over twee broers die een geïsoleerd bestaan lei den, ergens in de bossen. Ze zijn nooit verder gekomen dan een soort van Neanderthaler-stadi um. Grove lichaamstaal en een grom als taal. Er zijn speelse verwijzing naar het moment dat de mens -de mens-aap voor wie wil- het eerste gereedschap ont dekt. Zo primitief is het alle maal. En in dat wereldje verschijnt dan een moderne yuppige jonge vrouw, die met een burn-out is gaan wandelen in dat bos. Het hoofd vol bla- bla-zinnen, maar zo 'aan lager wal' dat ze heel gemakkelijk be reid is terug te vallen op een zeer simplistisch niveau van com municatie. En dan blijken de broers toch wel meer in huis te hebben dan gedacht. Het neemt veel tijd, die eerste 'uitstalling' van het verhaal, maar dan komen de eerste woorden, de eerste zinnen en ontwikkelen de broers zich rap. De natuurlijke argwaan voor de ander van de primitieveling vei"andert als snel in concurren tie en jaloezie: er is een vrouw in het geding. Niet de eerste trou wens, want er was ook een moe der -'Moes'- en die heeft toch wel zoveel indruk nagelaten, dat de nieuwkomer al gauw de jurk van Moes aantrekt en haar bemoederende rol overneemt. Maar af en toe breekt de passie Een scene uit 'Braak' met Maike Meijer als jonge yup met een burn-out. foto Ben van Duin toch door, en die wordt haar ook fataal. Terwijl de vrouw steeds verder terugvalt in primitiviteit, ont wikkelen de broers zich steeds meer naar taligheid, en blijken al gauw meesters in dezelfde bla-bla waarmee de vrouw Hei- ga binnenkwam. Terwijl de ene zoon Tjebbe -het meest begeerd door Helga- nog contact houdt met zijn primitiviteit -hij blijft bijvoorbeeld steeds zijn oerrit- mes slaan op de trom- wordt de ander, Brak, steeds taliger. „Ik ben gelukkig, ik heb de taal," zegt hij aan het slot, waarin hij de wijde wereld intrekt. Of hij werkelijk zo gelukkig is, is zeer de vraag. Van taligheid komt ellende, dat is toch wel zo'n beetje de boodschap. Woor den zijn geduldig, je kunt er een draai mee geven aan elke wer kelijkheid. „Ze is om op te eten" -een uit spraak van Tjebbe over Helga- is hét argument voor Brak om haar na jaloerse wurging te bra den in een grote pan. Er zit van tijd tot tijd de nodige absurde humor ('taai-humor' heel vaak) in 'Braak'. Heel droge humor dikwijls, ook nogal Rö- meriaans-Groenesteegs. Maar ook dat soort humor moet een richting en een vaart hebben, en ik vind het moeilijk om die uit 'Braak' te destilleren. En daar mee is het zeker niet de sterkste voorstelling uit hun inmiddels respectabele reeks. DOMBURG - Giovanni en Jeanette Sala begonnen vijfentwintig jaar geleden een van de eerste pizzeria's in Zeeland. In Ris- torante Pizzeria Milano aan 't Groentje in Domburg is inmiddels de derde generatie van de familie Sala aan de slag. Zij vieren in de week van 7 tot 12 mei het jubileum. Guiseppe Sala begon in 1960 een ijssalon en cafétaria 'Milano'. In het uit 1890 date rende pandje aan 't Groentje maakte hij dagelijks vers Italiaans schepijs, zonder toevoeging van geur-, kleur- en smaak stoffen. Zijn zoon Giovanni nam de zaak in 1976 over. Na een uitgebreide verbouwing begon hij er, samen met zijn vrouw Jeanet te, het Ristorante Pizzeria Milano. Na ver loop van tijd werd het restaurant een echt Italiaans restaurant met een uitgebreide kaart, waarop naast pizza's en pasta's ook vis- en vleesgerechten staan. In 1996 werd de keuken van Milano verbouwd en de kaart flink uitgebreid. Ook kwam Vincent Sala de gelederen ver sterken. Ristorante Pizzeria Milano heeft naast een aantal parttimers zes vaste me dewerkers. gen-Oost open dagen. Echter allemaal los van elkaar, weet woordvoerder C. de Vries van het organiserend comité. „Om het havengebied beter te kun nen promoten, is besloten een open havendag te organiseren waarop alle bedrijven tegelij kertijd de deuren openen of in formatie geven." Er doen 52 bedrijven aan de dag mee. Daarvan stellen 19 bedrijven daadwerkelijk de deuren voor het publiek open. Daaronder vallen onder meer Total (telefonisch aanmelden noodzakelijk), Covra en Heere- ma. De open dag begint om 10.00 uur en duurt tot 15.00 uur. Cen traal punt waar vandaan be langstellenden het havenge bied Vlissingen-Oost kunnen verkennen is partycentrum Lancllust. Er is gezorgd voor voldoende parkeerplaatsen en pendelbussen. In het centrum is een informatiemarkt met on der meer een banenbeurs en stands van bijna dertig bedrij ven. Bezoekers krijgen er een informatiepakket waarin ze precies kunnen zien waar, wat wanneer te doen is. Bij Landlust is de opstapplaats voor de rondritten per bus. Een gids vertelt tijdens de busroute van alles over de bedrijven en de havensWie de havens vanaf het water wil ontdekken, kan mee met een rondvaartboot. Fotogroep Goes houdt van za terdag 12 tot en met zondag 27 mei in The Flying Angelclub in Vlissingen-Oost een foto-ex positie. Op de ongeveer vijftig foto's zijn activiteiten te zien van diverse bedrijven in het Sloegebied. De expositie vindt plaats in het kader van de Open Havendag. De expositie is maandag tot en met vrijdag ge opend van 16.00 tot 22.30 uur. Op de zaterdag en zondag zijn de foto's tussen 14 en 22.30 uur te zien. Containerkade in Vlissingen-Oost. foto Lex de Meester Iedere Ie zondag van de maand van 13.00 tot 17.00 uur De volgende winkels zijn o.a. geopend: De Drukkerij, C&A, Decorette, Fabrieksverkoop, Vroom Dreesmann, HEMA, Bouwman Cadeau, EXPO, Dixons, De tuinen van Middelburg, Parfumerie Douglas, Antiekhandel de Pagfer

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 74