PZC Cleopatra: mysterie met een grote neus In AVL-Ville is creativiteit de enige baas Tentoonstelling in het British Museum aar kunnen we nu eens een expositie over houden die niet alleen geïnteresseerden in de oudheid trekt maar ook de massa, moeten ze zich bij het British Museum in Londen hebben afgevraagd. Over Cleopatra, zal toen een conservator geroepen hebben. En iedereen moet enthousiast geweest zijn. AVL-Ville is de stad waar alles kan. Een huis bouwen, een varken slachten of eens lekker een been breken. Afgelopen za terdag werd het kunstproject van Atelier van Lieshout officieel geopend. Binnenkort in Rotterdam te leren: hoe raak je bevriend met een koe? Sinds zaterdag heeft Rotterdam zijn eigen Vaticaanstad. AVL-Ville - de afkorting staat voor Atelier Van Lieshout - beoogt een staat in een staat te zijn. Maar anders dan de domicilie van de paus gaat het hier om een vrijplaats waar alles kan. Geen ambtenarij, geen regeltjes, geen politie: in AVL-Ville is creativiteit de enige baas. Wie er een woning wil neerzetten gaat zijn gang maar. Al plant jeer een bovenop het kantoor, het is Atelier Van Lieshout om het even Enfant terrible van de kunst Joep van Lies hout strikes again. Zijn zelfgecreëerde staat is een jongensdroom, getooid met het label van kunst. In AVL-Ville, nu nog verdeeld over twee terreinen nabij de Keileweg, gaan biggen in hun geheel aan het spit, wordt bier geschonken in halve literpullen en rekenen buitenbanken altijd op goed weer. 'Zomer feest!' schreeuwt de lokatie, en dan eentje waarvan het einde nooit in zicht komt. AVL-Ville s de speeltuin waarin eerder werk van Atelier Van Lieshout bijeen is ge bracht, aangevuld met nieuwe speeltoestel len. Zijn beelden staan erin, zijn voertuigen en zijn tot woningen omgebouwde zeecon tainers. Het maakt samen een 'stad' met een eigen ziekenhuis, een restaurant en een school. Feitelijk is het een etalage van Ate lier Van Lieshout waarin kan worden ge- leefd. Dat is naamgever Joep ook van plan, Hetterreinvanhet kunstproject van Atelier van Lieshoutin Rotterdam. evenals zijn 35 medewerkers. „Er is de laat ste tijd een overdadige drang naar veilig heid", verklaart hij de wens voor een eigen staat. „Door allerlei voorschriften kan je een heleboel dingen niet meer doen; nie mand mag nog tijdens het bouwen eens lek ker zijn knie stoten. Terwijl mensen best hechten aan een beetje gevaar, daarom gaan ze ook bungeejumpen. Dat hele brave, voor zichtige gedrag, daar wil ik vanaf. Bij ons kunnen mensen weer eens gewoon een been breken." Het is Atelier Van Lieshout ten voeten uit. Zijn oeuvre is vergeven van de provocatiekunst. Eerder werden plannen gepresenteerd voor een wapenfabriek, een drugslaboratorium en een varende abortus kliniek. Ja, niet allemaal echt hoor, maar de suggestie is genoeg om de burgermaat schappij flink tegen de haren in te strijken. Joep van Lieshout is er mondiaal Rotter dams bekendste kunstenaar mee geworden van dit moment. AVL-Ville, officieel onderdeel van R2001is dagelijks voor iedereen toegankelijk. Van twaalf tot twaalf, want Van Lieshout heeft een broertje dood aan burgerlijke museum tijden. Er kan goedkoop worden ge'geten, gedronken en gebouwd. Het meeste voedsel wil AVL zelf leveren, door het houden van een eigen veestapel. Al is de boerderij in AVL-Ville nog slechts voorzien van een paard: de MKZ heeft zelfs de kunst besmet. Een opleiding kan worden gevolgd op de foto Cees Kuiper/GPD AVL-Academy, het 'instituut voor de le venskunst' dat onder meer 'de gemene kneepjes van het kunstvak' op het lespro gramma heeft staan. Maar dat kan elk mo ment worden aangepast. „Je moet alles kunnen leren wat je niet op school leert", stelt Joep van Lieshout. „Bijvoorbeeld: hoe raak je bevriend met een koe? Ik bedoel, probeer maar eens een vriendschap aan te gaan met zo'n beest. Misschien dat je na een driedaagse cursus het licht ziet." Het mag allemaal kolder lijken, AVL-Ville is serieuze kunst. Van Lieshout verwacht bezoekers van over de hele wereld, en dat is gezien zijn reputatie niet onterecht. En dan geen anarchisten, maar kunstliefhebbers. Zoals de Rotterdamse industrieel en kunst verzamelaar Joop van Caldenborgh. „Ik zie me hier 's zomers nog wel eens komen met een relatie hoor", zegt hij, zijn goeie pak doortrokken van de rook van de AVL-bar- becue. „Dit is anders, en dat is wat de he dendaagse verwende zakenman trekt." Van Caldenborgh heeft zitting genomen in het bestuur van AVL-Ville. Maar bindt een man met een degelijke reputatie zich daar mee niet aan een project dat de overheden tart? „Nee, ik vind het niet eng hoor", ant woordt hij. ,,De status van de gedachte is kunst. Vooreen anarchistische vrijstaat was ik niet te vinden geweest. En AVL-Ville is toch een jongensdroom? Wie wil er nou niet leven in een wereld zonder regels en orde?" Wie AVL-Ville wil aandoen, hoeft niet te zoeken. Er zal een AVL-transportdienst door Rotterdam rijden die mensen oppikt bij verschillende haltes en door iedereen als een taxi kan worden aangehouden. Het gaat nu nog om een wagen met tractor ervoor, maar straks moet er ook een paard voorlo pen. Het meerijden is gratis; een consumptie aan boord verplicht. Of, zoals Joep van Lieshout de prijs van een ritje naar AVL- Ville samenvat: „Je moet wel zuipen." Marc Floor AVL-Ville. Keilestraat 34e en Vierhavenstraat Rotterdam. Zeven dagen per week geopend van 12.00 tot 0.00 uur. Toegang gratis. foto GPD de Cleopatra-tentoonstelling te kunnen samenstellen. Dat heeft het museum gedaan, al heeft het het daarbij niet gelaten. Van an dere musea, wereldwijd, zijn stukken geleend, en in de voor bereiding op de expositie zijn nog tien beelden boven water gekomen waarvan oorspronke lijk gedacht werd dat het andere koninginnen betrof, maar waarvan nu geopperd wordt dat ze Cleopatra zouden kunnen voorstellen. Een beetje expositie heeft ook een thema. In dit geval is het ge worden: Cleopatra, van ge schiedenis naar mythe. Zodat De dood van Cleopatra van de Italiaanse schilder Guido Cagnacci, 1660. de tentoonstelling niet beperkt hoefde te blijven tot stukken uit de tijd van Cleopatra zelf (die leefde van 69 tot 30 voor Chris tus) maar ook mag pronken met afbeeldingen van haar uit al die eeuwen daarna. Van fresco's uit de vierde eeuw en schilderijen uit de Renais sance, tot barokke vazen en te geltjes met haar beeltenis uit de tijd van de Art Nouveau. Niet te zien zijn foto's van Elizabeth Taylor in haar Cleopatra-rol uit 1963, want eigenaar FOX gaf daarvoor geen toestemming. Geen nood. Een promotieboekje voorde film Cleopatra van Cecil DeMille uit 1934 maakt deze omissie ruimschoots goed. Verleidster Alle voorwaarden waren nu ge schapen voor een omvangrijke publiciteitscampagne, gelar deerd met superlatieven. Zo krijg je de mensen binnen. Een onverwacht steuntje kreeg die campagne eind maart door een stukje in de Sunday Times - te vens sponsor van de tentoon stelling - onder de kop 'Cleopa tra was klein, dik en lelijk', Dat negatieve beeld van de tot dan toe als onweerstaanbaar bekend staande verleidster zou opdoemen uit de, toen nog niet geopende, tentoonstelling, al dus het bijbehorende artikeltje in de zondagskrant. Egypte stond een poosje op zijn kop na deze belediging van Brit se zijde. Maar wie de tentoon stelling nu bezoekt en de bijbe horende catalogus leest, komt tot de conclusie dat de Sunday Times er maar wat op los heeft gezwetst, een wekelijks terug kerend euvel van vrijwel alle zondagskranten Omdat er nauwelijks beelden en geschriften van Cleopatra uit haar eigen tijd bestaan, weet niemand hoe zij eruit heeft ge zien en hoe zij was. Daar kan dus ook het British Museum niet een duidelijk antwoord op gege ven. Het is, kan je zeggen, een te leurstellend aspect als een ex positie zo weinig concreets over zijn eigen onderwerp te melden heeft, en er noodgedwongen in cirkels omheen draait. Nadat namelijk Cleopatra - zo als bekend belust op macht - respectievelijk de Romeinse keizers Julius Caesar en Marcus Antonius om haar vinger had gewonden en tot haar minnaars had gemaakt (van beiden kreeg ze ook kinderen) kreeg ze het deksel op de neus van Octavia- nus (de latere keizer Augustus) Cleopatra pleegde vervolgens zelfmoord (volgens de verhalen door een adderbeet) en Octavia- nus liet alle bestaande afbeel dingen van Cleopatra, en dat waren er nogal wat, vernietigen. Overgebleven zijn een aantal munten uit haar tijd met haar profiel erop waaruit, door hun verscheidenheid, amper con clusies te trekken zijn, al vor men ze wel de basis voor het idee dat Cleopatra een grote neus moet hebben gehad. Verscheidene marmeren beeld houwwerken stellen 'mogelijk' of 'misschien' Cleopatra voor, maar bieden evenmin uitsluit sel. Hetzelfde geldt voor het eni ge beeld dat 'waarschijnlijk' Cleopatra voorstelt. Hiervan ontbreekt namelijk, zoals bij zo vele beelden uit de oudheid, de neus. Spijtig Susan Walker, een van de sa menstellers van de tentoonstel ling, schrijft in de catalogus: 'Het is spijtig voor degenen die op zoek zij n naar het geheim van haar aantrekkingskracht. Maar hoe meer we de weinige van haar bestaande beelden onder zoeken, hoe minder zeker we over haar verschijning zijn. In de veertiende eeuw claimde de schilder Boccaccio dat Cleopa tra louter om haar schoonheid beroemd was. Maar misschien kunnen we ons beter laten advi seren door Plutarch, de biograaf van Marcus Antonus uit de tweede eeuw'. Die schreef dat Cleopatra helemaal niet zo mooi moet zijn geweest, maar haar kennelijk onweerstaanbare aantrekkingskracht ontleende aan haar 'zoete' stem en char mante conversatie. Bij gebrek aan werkelijkheden over haar kon in de twee millen nia daarna de mythe volop flo reren in zowel beeld als geschrift. Daar geeft de ten toonstelling wel een uitgebreid, zij het warrig, beeld van. Harm Harkema Cleopatra of Egypt. From history to myth. Tot 26 augustus in het British Museum, Great Russell Street, Lon den WC1. Telefoon0044 20 73238783. Openingstijden: zondag t/m woensdag 10-17.30 u., donder dag t/m zaterdag 10-20,30 u. Geslo ten op 14 juni. Tekst geschreven door Cleopatra. Want niet alleen is de Egyp tische koningin Cleopatra demoeder aller femmes fatales en daarom twee millennia na haai' dood nog steeds wereldbe roemd, ook heeft het Britse Im perium in de loop der eeuwen een indrukwekkende hoeveel heid kunstschatten uit alle de len van de wereld - en niet in de laatste plaats uit Egypte - bijeen geroofd en opgeslagen in de de pots van het British Museum. Struin daarin een paar dagen rond en je hebt voldoende pot jes, pannetjes, vazen, scherven van vazen, munten, beelden en schilderingen om een uitgebrei donderdag 3 mei 2001

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 25