De Grave,
voor alles
politicus
li mmw
1 mi mm
MI
1
m
PZC
Eversdijk zwijgt over type burgemeester
PZC
Zalm in de ban
van Haagse spel
Berlusconi eist geld van The Economist
Olijkerd in defensieland
28 april 1951
te gast
Vraagtekens bij pleidooi voor afschaffen benoemingen
zaterdag 28 april 2001
Minister Frank de Grave
moet verder regeren met
een forse kras op de neus.
Tijdens het debat over de
vuurwerkramp zegde de
voltallige oppositie het
vertrouwen in hem op.
Een portret van een soms
iets te olijke raspoliticus.
door Jaco van Lambalgen
De Grave (45) zal zich even op
het hoofd gekrabd hebben
toen hij in 1998 gevraagd werd
minister van Defensie te wor
den. Wat had hij nou met Defen
sie? Aan de andere kant: minis
ter! Want politicus is De Grave
in hart en nieren.
En dus trad WD'er De Grave
toe tot het tweede kabinet Kok.
Maar hij bleef voor alles politi
cus en burger, verdwaald in de
wondere wereld die Defensie
heet. „Gegroet soldaten," roept
hij in 2000 tijdens een werkbe
zoek aan Polen vrolijk in het
Pools tegen de langs marcheren
de militairen. „Gegroet minis
ter," bulderen ze terug.
De Grave is vooral pragmatisch.
Als de PvdA in het najaar van
2000 graag Apache-gevechts
helikopters mee wil sturen met
de blauwhelmen voor Eritrea,
dan doen we dat toch?
Of hij daar dan toch geen argu
menten voor had, vroeg GPV'er
Van Middelkoop afgelopen na
jaar in het debat over de uitzen
ding. Nou nee, gaf De Grave eer
lijk toe: eigenlijk had hij geen
behoefte aan de helikopters.
Maar dan komt er weer een mo
tie en dan moest hij toch over
stag, redeneerde hij.
Soms denkt De Grave ook iets te
makkelijk over de zware onder
werpen. Zo was zijn optreden
niet sterk voor de commissie-
Bakker, die onder meer de uit
zending van militairen naar
Srebrenica onderzocht. Toen hij
tijdens zijn getuigenverklaring
vastliep, vroeg hij de commissie
of ze soms strikvragen stelde.
Aan de andere kant heeft hij
voor Defensie ook het nodige
bereikt. Hij slaagde erin de be
zuinigingen, 375 miljoen jaar
lijks tot 2003, rond te breien met
de onwillige bevelhebbers van
de krijgsmachtdelen.
Samen met zijn WD-collega op
Buitenlandse Zaken Van
Aartsen slaagde hij er verder in
1100 militairen bij te dragen
aan Unmee, de vredesmissie van
de Verenigde Naties in Eritrea
en Ethiopië.
De Grave was in de j aren tachtig
een van de jonge honden in de
WD-fractie. Hij zat in de Twee
de Kamer van 1982 tot 1990.
Daarna werd hij wethouder in
Amsterdam en was hij daar on
der meer loco-burgemeester.
Binnen de WD was hij een van
de eerste paarse denkers.
In 1996 keerde hij terug naar
Den Haag als opvolger van
vriend en generatiegenoot Ro
bin Linschoten, die moest aftre
den als staatssecretaris van So
ciale Zaken. In 1998 werd hij
eindelijk minister. Terug in de
landelijke politiek. Vastbeslo
ten daar zo lang mogelijk te blij
ven.
Even dreigde er donderdag
avond tijdens het debat over de
ramp in Enschede een vroeg ein
de aan zijn carrière te komen.
De voltallige oppositie zegde de
steun in hem op. „Maar in de
wetenschap dat een meerder
heid van de Kamer mij wel
steunt, leidt ik af dat ik geloof
waardig door kan gaan", stapte
hij over de bezwaren van een
forse minderheid in de Kamer
heen. GPD
door Hans Geleijnse
Met een commentaar en een doorwrocht
artikel over de Italiaanse oppositielei
der Silvio Berlusconi heeft het gezagheb
bende Britse weekblad The Economist gis
teren een politieke bom laten ontploffen.
'Berlusconi is ongeschikt een regering te lei
den van om het even welk land, laat staan
die van een van 's werelds rijkste democra
tieën', meent het blad.
Berlusconi, die volgens de peilingen op 13
mei de verkiezingen wint en daarmee voor
de tweede keer premier van Italië wordt,
was woedend. Via zijn bedrijf Fininvest, dat
spreekt over 'infame beschuldigingen', wil
hij The Economist voor de rechter dagen
wegens smaad. Een schadevergoeding moet
de deuken herstellen die de reputatie van de
leider en zijn onderneming door de publica
tie heeft opgelopen. In een reactie daarop
meldde het tijdschrift dat het 'alle informa
tie in het artikel handhaaft'
Berlusconi's politieke vrienden uit de cen
trum-rechtse Polo-coalitie waren eveneens
in alle staten. „Dit is niet alleen een serieuze
aanval op een politiek leider, maar ook op
ons land", meende Pier-Ferdinando Casini,
leider van een kleine christen-democrati
sche partij.
Oud-president Cossiga zei dat de Econo
mist, 'normaliter een evenwichtig blad',
naar Italië was gekomen 'om vuilnis op te
spitten'.
De centrum-linkse Olijf-coalitie was dolbij
met de keiharde kritiek van het als conser
vatief te boek staande weekblad.
Volgens het blad toont een eigen onderzoek
naar de herkomst van Berlusconi's kapitaal
en de financiële manipulaties aan dat de
mediakeizer (hij bezit onder meer drie tv-
zenders, een uitgeverij en een krant) ant
woord moet geven op een fiks aantal zware
beschuldigingen. De Economist zegt te be
schikken over documenten die hard maken
dat Berlusconi's media-imperium is opge
zet met ruim twintig miljard gulden aan
maffiageld. Kopieën van banktransfers,
eveneens in bezit van het blad, suggereren
dat Berlusconi via een tussenpersoon ruim
twee miljoen gulden ov.ermaakte als smeer
geld voor een rechter.
Als Berlusconi op 13 mei wint, dan zal er
verstrengeling ontstaan van zijn omvang
rijke zakelijke belangen en die van de staat,
meent The Economist. GPD
door Lianne Sleutjes
en Hans van Soest
Nergens voor nodig al dat
overwerk, liet hij bij zijn
aantreden weten. Gerrit
Zalm wilde elke avond bij
tijds thuis zijn. Dat is de
VVD-minister van Financiën
de afgelopen weken niet al
tijd gelukt.
Vrijwel dagelijks moest hij in
de slag met collega-ministers
Borst (Volksgezondheid) en
Hermans (Onderwijs), die
meer geld verlangden voor
hun begrotingen voor vol
gend jaar. Telkens moest hij
als strenge schatkistbewaar
der tegengas geven. Hij
wenste niet te tornen aan zijn
ijzeren begrotingsregel: de
Zalmnorm.
In Gerrit Zalms borst lijken
twee zielen te schuilen. Voor
de buitenwereld is hij de jovi
ale peer, die grappend en
flipperend de begrotingste
korten omzet in een begro
tingsoverschot. Getapt bij de
eigen WD-achterban en bij
de kiezer: steevast bij de eer
ste drie in een populariteits
peiling.
Voor zijn collega's is hij de
behoedzame minister van
wie het nooit een onsje meer
mag zijn. Een minister moet
van hem zelf de financiële
broek ophouden: wie geld te
kort komt, moet het maar op
de eigen begroting zien te
vinden.
Cijfers
Toen hij zeven jaar geleden
zijn opwachting maakte in
de politiek, moest hij eigen
lijk niets hebben van het
Haagse spel. Partijpolitiek
was niet aan hem besteed.
Zalm wilde boven alles een
vakminister zijn die zich be
zig hield met de cijfers. Het
'gezeur' aan het Binnenhof
liet hij graag aan zich voorbij
gaan.
Die houding liet hij echter al
snel varen. Inmiddels sluit
hij niet meer uit dat hij na
zijn ministerschap plaats wil
nemen in de Tweede-Kamer
bankjes. Ook reageert hij niet
meer met 'nee, nooit' op de
suggestie dat hij wel eens de
eerste liberale premier van
Nederland zou kunnen wor
den.
Vorig jaar fröbelde hij voor
de ministerraad een strip van
Donald Duck in elkaar. Zelf
typeerde hij zich als de exor
bitant rijke Dagobert Duck,
premier Wim Kok vervulde
de rol van neef Donald. De
andere ministers bezetten de
rollen van Kwik, Kwek en
Kwak. En Dagoberts spaar
centjes (lees de belasting
meevallers) werden belaagd
door gespuis: de paarse frac
tievoorzitters in hun rol van
Zware Jongens. Hardop
schateren kan Zalm om der
gelijke vergelijkingen.
Lach
Die losse houding is hem ook
vaak kwalijk genomen. Zijn
iets te triomfantelijke gebaar
bij de aanbieding van de Mil
joenennota op die Prinsjes
dag toen hij zijn befaamde
koffertje hoog boven zijn
hoofd hief. Of zijn bulderen
de lach als reactie op een mo
tie die door de Tweede Kamer
werd aangenomen, om meer
geld uit te trekken voor open
baar vervoer: „We voeren
hem niet uitriep hij vol dé
dain over de volksvertegen
woordiging.
De laatste weken was de lach
van de altijd rokende olij
kerd echter spaarzaam te ho
ren. Zalm was nerveus over
de begrotingsonderhande
lingen. Nog nooit was er zo
veel geld te verdelen en nog
nooit was de spanning bin
nen de coalitie zo hoog opge
lopen. Met de verkiezingen in
zicht begon iedereen te du
wen en te trekken aan zijn
Zalmnorm. Iets waar hij van
gruwt.
Vooral omdat iets soortge
lijks hem in februari 1998
(vlak voor de vorige verkie
zingen) al eens was overko
men. Toen vielen de loon-
strookj es tegen en wist Zalms
aartsrivaal Ad Melkert
(PvdA) er miljarden extra uit
te slepen om de kiezer tevre
den te stellen. Knarsetan
dend moest Zalm toen zijn
schatkist opengooien. GPD
Ontploffing
Het duizend ton metende
schip Bedenham is vrijdag
ochtend in Gibraltar in de
lucht gevlogen. Het schip was
met munitie en ander militair
materieel geladen. Alle gebou
wen in de buurt werden met de
grond gelijkgemaakt. Oorzaak
is vermoedelijk brand op een
langsgelegen aak. Eerste be
richten maken melding van
zeven doden en vele gewon
den.
Maquette
De maquette van Walcheren in
het Zeeuwsch Oorlogsmuse
um in Middelburg werkt ein
delijk voortreffelijk. Dat bete
kent dat Zeeland er een
belangrijke attractie heeft bij-
gekregen. De inundatie-ma
quette van Walcheren heeft
sinds de opening van het mu
seum een jaar geleden, nooit
goed gewerkt.
Tekeningen
Twee Walcherse scholieren die
deelnamen aan de E.C.A. te
kenwedstrijd voor de jeugd
dingen mee naar de prijs van
Europa. Hun werk is vrijdag
door een jury waardig bevon
den om met 28 werkstukken
van andere Nederlandse jon
geren naar Parijs te worden
gezonden. In de Franse hoofd
stad wordt uitgemaakt welke
kinderen uit de Marshall-lan
den het beste de betekenis van
de Marshall-hulp in beeld
hebben gebracht.
Uitgever:
J C Boersema
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484Ó00
Fax. (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115)686000
Fax. (0115) 686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel (0114)373839
Fax. (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10 30 uur
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie: redactie@pzc.nl
exploitatie. internet@pzc nl
abonnementen: abo@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 13.30 uur-
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20 30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20 00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso:
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand- 39,45 (n.v.t.)
perkwartaal: 107,50 109,15)
per jaar: ƒ409,50 (ƒ411,15)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers:
maandag t/m vrijdag: 2,00 per stuk
zaterdag 3,00 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling.
Tel 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
door Jan te Veldhuis.
Een CDA'er met D66-neigin-
gen. Dat beeld kwam bij mij
op bij lezing van het artikel van
Huib Eversdijk in de PZC van 21
april. Als Eerste-Kamerlid van
het CDA verkondigt Eversdijk
het idee om burgemeesters en
commissarissen van de konin
gin rechtstreeks door de bevol
king te laten kiezen. Dat staat
haaks op de officiële lijn van
zijn eigen partij. En dit is ook
weer een ander idee dan zijn re
cente voorstel om burgemees
ters te laten benoemen op de
wijze van voorzitters van wa
terschappen. Hij verkondigt nu
een D66-standpunt.
Eversdijks geluid is opmerke
lijk en verwonderlijk, en voor
een lid van de Eerste Kamer
toch wel erg van de hak op de
tak. Ik ben benieuwd of hij zijn
woorden binnenkort in daden
zal omzetten. Want dan moet hij
als lid van de Eerste Kamer dis
cussiëren en stemmen over de
aanstellingswijze van burge
meesters.
Net als D66 praat Eversdijk he
lemaal niet over de inhoud van
het ambt van burgemeester en
CdK. Hij heeft het alleen over de
vormgeving en de procedure
van de aanstellingswijze, ofte
wel: over de verpakking.
Regentenmethode
De huidige benoemingswijze
door de Kroon dateert uit de 19e
eeuw, en deze regentenmethode
moet maar eens worden afge
schaft, zo beweert hij. Nou, zo
lust ik er nog wel een paar: onze
erfelijke monarchie stamt ook
uit die tijd. Alsook de benoe
mingswijze van bijvoorbeeld
rechters en ministers. En zijn ei-
gen Eerste Kamer ook. Evenals
het systeem van politieke partij -
en. De waterschappen dateren
zelfs al uit de twaalfde eeuw. En
die schaffen we toch ook niet af
vanwege hun historische date
ring zolang ze nog naar tevre
denheid functioneren?
Als je systeem veranderingen
wilt, dan moet je eerst over de
inhoud van het systeem naden
ken, en niet alleen over de ver
pakking. Welk type burgemees
ter zouden Eversdijk en D66
bijvoorbeeld willen? Behoud
van het huidige Nederlandse ty
pe burgemeester? Die is de coör
dinator en de procesbegeleider
van het plaatselijke bestuur.
Vaak zonder veel eigen inhou
delijke portefeuilles buiten zijn
wettelijke taken op het gebied
van openbare orde en veiligheid
om.
Is dat portefeuillepakket wel
aantrekkelijk genoeg om ver
kiezingen mee in te gaan? Of
willen ze het type Franse burge
meester? Die heeft als deeltijd
functionaris veel minder te ver
tellen. Want. de echte macht is
geconcentreerd in Parijs. En de
openbare orde en veiligheid in
Frankrijk is in handen van de
prefecten uit de departementen.
Of denken ze soms aan een Ame
rikaans burgemeesterstype?
Die heeft heel veel macht en be
voegdheden. Overigens ten kos
te van de invloed van de ge
meenteraad, die veel minder
sterk is dan in Nederland. In de
Verenigde Staten neemt een ge
kozen burgemeester zelfs zijn
eigen wethouders en ambtena
ren mee. Zo'n burgemeester
heeft in zijn eentje heel veel
macht en is een echte potentaat.
Dan wel: hebben ze een Belgisch
burgemeesterstype voor ogen?
Die wordt door de gemeente
raad gekozen, uit de leden van
de gemeenteraad. Dus: een lo
kale figuur, die heel veel aan ei
gen lokale politiek doet. Wel
eens een burgemeester 'uit de
kroeg' genoemd, die veel met
cliëntelisme en kiezersgunst be
zig is. Helaas maken D66 en de
heer Eversdijk geen inhoudelij
ke keuzes. Welk type burge
meester willen zij eigenlijk? En:
met welke taken en bevoegdhe
den? En: hoe verhouden die zich
tot de taken en bevoegdheden
van de gemeenteraad en de wet
houders?
Campagne
Stel, dat Nederland inderdaad
zou overgaan tot het recht
streeks verkiezen, en dan van
het Nederlandse type burge
meester. Hoe gaan D66 en
Eversdijk dan met de volgende
vragen om? Mag een burge
meester dan een verkiezings
campagne voor zichzelf hou
den? De vraag rijst dan of die
campagne dan over alle onder
werpen mag gaan. Ook over on
derwerpen, waarover hij geen
zeggenschap heeft, omdat die
aan de gemeenteraad zijn voor
behouden? Of alleen over de on
derwerpen, die in zijn taken
pakket zitten? Je kunt je verder
afvragen welke toestanden er
kunnen ontstaan als de burge
meester iets anders heeft be
loofd dan de gemeenteraad wil.
Wie beslist dan uiteindelijk?
Wat gebeurt er als er een burge
Vaak hebben burgemeesters weinig eigen inhoudelijke portefeuilles buiten de wettelijke taken op het gebied van openbare orde en veilig
heid. Of dat genoeg is voor een verkiezingscampagne is de vraag. foto GPD
meester van kleur x komt, maar
een college van wethouders van
een tegenovergestelde politieke
signatuur, en als ze niet kunnen
samenwerken? Kortom, wat ge
beurt er als zowel de burge
meester, de gemeenteraad en de
wethouders allemaal een eigen
legitimatie van de kiezers heb
ben gekregen? Dan zijn er meer
dere kapiteins op één gemeente
lij k schip.
Een andere vraag die opkomt is
of een gekozen gemeenteraad
een gekozen burgemeester nog
wel mag wegsturen, als die door
zijn optreden geen vertrouwen
van de raad meer geniet. Of
moet het dan maar vier j aren be-
stuursellende worden? De bur
gers zitten niet op dit soort on
verkwikkelijke situaties te
wachten. Past een en ander wel
in het collegiale bestuursmodel
in Nederland-polderland? Ik
vind dat D66 en nu ook CDA'er
Eversdijk ten onrechte aan dit
soort vragen voorbij gaan. En
bovendien: niet alles, wat histo
risch gegroeid is, is fout. Ik wijs
speciaal op de waterschappen.
Laten Eversdijk en D66 toch
eerst eens beter nadenken over
dit soort inhoudelijke aspecten,
indruk dat ze beide te veel in
beelden en sjablonen denken.
Uniek
Waarom zouden we de voorde
len afschaffen van het huidige
systeem, waarbij de burgemees
ter door de Kroon wordt be
noemd? Dat systeem is uniek in
Europa, zegt Eversdijk. Dat is
waar. Maar wat is daar op tegen?
Nederland is heel vaak uniek.
Denk aan ons koninklijk huis.
Denk aan ons poldermodel.
Denk aan onze waterschappen.
Denk aan onze tolerante samen
leving. Denk aan ons grote res
pect voor andersdenkenden.
Natuurlijk gaat het ook bij een
benoemde burgemeester wel
eens mis. Maar de zegeningen
van dit systeem zijn in het alge
meen toch heel groot. De Neder
landse benoemde burgemeester
wordt geselecteerd op basis van
kwaliteit voor het ambt. En niet
alleen op basis van populariteit.
Hij of zij is doorgaans het ce
ment, het samenbindende ele
ment in het gemeentebestuur.
Hij staat meestal boven de par
tijen, is onafhankelijker. Hij
waakt over de algemene kwali
teit van de besluitvorming. Hij
is de burgemeester van ieder
een, en niet alleen van de meer
derheid die hem heeft gekozen.
Hij hoeft niet aan cliëntelisme te
doen, en evenmin aan eigen
mannetjesmakerij of borstklop
perij. Hij kan besluiten ter
schorsing of vernietiging voor
dragen, als hij ze in strijd met de
wet of het algemeen belang
acht.
Een burgemeester moet ook ge-
meentegrensoverschrijdende
belangen behartigen. Hij is dus
meer dan alleen een lokale func
tionaris. Bij een gekozen burge
meester zullen voornamelijk
plaatselijke kandidaten mee
doen, omdat buitenstaanders
onbekend zijn en daardoor min
der kans hebben. Dat kan leiden
tot het verschralen van het aan
bod van kwalitatief goede kan
didaten voor het burgemeester
schap. En eerder tot verdere
politisering dan tot kwaliteits
verbetering van het gemeente
bestuur.
Uit alle peilingen blijkt dat de
huidige benoemde burgemees
ter de meest geziene lokale be
stuurder is. Meer dan negentig
procent van de bevolking dicht
hem groot gezag toe. Waarom
zouden we zo'n goed functione
rend systeem gaan inruilen voor
een gemeentebestuur dat waar
schijnlijk minder kwaliteit in
zich draagt en in ieder geval so
ciaal-cultureel niet beter bij
Nederland past? De ideeën van
D66 en Eversdijk lijken mij on
rijp en ondoordacht. Ze hebben
inhoudelijk weinig vis aan de
graat. Bij nadere beschouwing
blijken ze veel inhoudelijke na
delen te hebben slechts optische
voordelen.
De auteur van dit artikel is lid
van de VVD-fractie in de Twee
de Kamer der Staten-Generaal.
