Suikerbiet is een zekerheidje
PZC
Olivier zit graag tussen
abstract en figuratief
Celliste laat publiek zelf
concert samenstellen
Programmering
in Grote Kerk
Veere op de tocht
Drempels Poortvliet
aangepast aan
kritiek motorclub
18
Tweede Kamer
wenst klaarheid
over gesjoemel
met subsidie EU
kunst cultuur
Stabiele
inkomstenbron
Donatie voor
SKWM
Middelburg
Vleugelhof leest
voor uit nieuwe
gedichtenbundel
25 april 2001
door Harmen van der Werf
DEN HAAG - De Tweede Ka
mer wil nog voor de zomerva
kantie met ministerVermeend
van Sociale Zaken over het ge
rommel met Europesewerkgele-
genheidssubsidies spreken. Het
parlement heeft dit gisterenuit
gesproken.
Aanleiding voor de haast van de
Tweede Kamer is de groeiende-
berichtenstroom over gesjoemel
met gelden uit het Europees So
ciaal Fonds(ESF), onder meer
bij het Centrum voor Vakoplei
ding in Goes. Hetdepartement
van Sociale Zaken heeft daar
van - zoals gemeld - aangiftege-
daan bij het Openbaar Ministe
rie in Rotterdam. „Het gaat om
een verdenking", zei Vermeend
over die zaak. „Ik geefverder
geen raming en geen oordeel. De
onderste steen moet in elk ge-
valboven komen. Dan zal blij
ken of er sprake is van fraude."
Vermeend verwees verder door
naar het onderzoek dat de com
missie onderleiding van oud-
staatssecretaris Koning van Fi
nanciën voor zijndepartement
verricht. Het eindrapport van
die commissie wordt voor dezo-
mervakantie verwacht.
„En dat moet er dan ook echt
zijn", drukte D66-Kamerlid A.
Schimmel deminister op het
hart, „want wij zijn het als
Tweede Kamer zolangzamer-
hand spuugzat." Zij verwees
fijntjes naar -de totstandko
mingvan de onderzoekscom
missie-Koning. „De Tweede
Kamer zou een dag voor deaan-
kondiging van die commissie
over een eigen onderzoek pra
ten."
GroenLinks-Kamerlid I. van
Gent liet weten hoe dan ook
voor dezomervakantie een de
bat met Vermeend te willen, al is
decommissie-Koning nog niet
helemaal klaar. Van Gent sprak
van 'eenbeerput'.
Vermeend verweerde zich met
de opmerking: „Ik ben druk be
zig." Deaccountantsdienst van
Sociale Zaken houdt momen
teel het declaratiegedragvan di
verse Centra voor Vakopleiding
tegen het licht. Er zou bijver-
schillende instanties gedecla
reerd zijn voor dezelfdewerkge-
legenheidsprojecten. Vermeend
sloot niet uit dat er meer aangif
tesbij Justitie volgen.
doorHarmen van derWerf
Tussen al het politieke geweld over
de mond- en klauwzeercrisis in de
Europese Unie zal het slechts een voet
noot zijn. De Europese Landbouwraad
stemt deze week in met handhaving van
het suikerregime de komende vier, vijf
jaar. Op hoofdlijnen.
Zeeuwse boeren kunnen redelijk tevre
den zijn. Voor hen is de suikerbieten
teelt de kurk waarop hun bedrijf voor
een belangrijk deel drijft. Althans, ze
weten wat ze ervoor krijgen. En dat is
zeker in deze tij d van slechte inkomsten
uit de meeste akkerbouwgewassen
goed nieuws. Minister Brinkhorst van
Landbouw had het graag anders gehad,
maar alleen Zweden steunt hem. „Zwe
den is ook een erg boeronvriendelijk
land", zegt landelijk akkerbouwvoor-
zitter A. Maarsingh. Hij prijst zich
gelukkig dat er nog landen zijn als
Frankrij kdie het opnemen voor akker
bouwers.
Brinkhorst had het liefst gezien dat de
Europese Commissie had voorgesteld
direct met prijsverlagingen te begin
nen. Want volgens hem kan Europa niet
veel langer de suikermarkt afschermen.
De Wereldhandelsorganisatie eist meer
marktwerking. Het roer moet te zijner
tijd toch om. En de consument is erbij
gebaat.
Twee jaar geleden heeft de Europese
Rekenkamer een rekensommetje
gemaakt van het verschil tussen de sui
kerprijs in Europa en de wereldmarkt
prijs. Het resultaat: het verschil be
draagt al met al 6.500 miljoen euro. Een
smak geld. Maar weet iemand wel hoe
veel een pak suiker kost? Bij één van de
goedkoopste supermarkten slechts 1,75
gulden. „En dat was in 1985 ook al zo",
stelt Maarsingh.
Coca Cola
De meeste suiker wordt overigens niet
los verkocht, maar in allerlei producten
verwerkt. Maarsingh: „Het zijn de gro
te fabrieken, zoals de Coca Cola's, die
een vrije markt willen. Ik verzeker je,
die zullen geen prijsverlaging van de
suikerprijs doorberekenen." Het is dui
delijk, de akkerbouwsector houdt van
de suikerbietenteelt. Zeker in tijden
van crisis. In de negentiende eeuw was
dat al zo.
R Priester wijdt in zijn standaardwerk
Geschiedenis van de Zeeuwse land
bouw een stevig hoofdstuk aan de sui
kerbiet'. Pas in de jaren vijftig van de
negentiende eeuw kwam de teelt op
gang. Voordien was de suikerproductie
uitheems, afkomstig van suikerriet
plantages in de toenmalige koloniën.
De Duitse vinding dat het sap van de
Voor Zeeuwse boeren is de suikerbietenteelt de kurk waarop hun bedrijf voor een belangrijk deel drijft.
Ruben Oreel
beetwortel suiker bevat, was de eerste
stap naar een eigen suikerproductie.
Het opwerpen van handelsbelemme
ringen tegen rietsuiker, toen al, deed de
rest. Vanaf het midden van de negen
tiende eeuw.
België was er eerder mee dan Neder
land. Op zoek naar telers zaten Belgi
sche fabrikanten al snel in Zeeuws-
Vlaanderen. Grondeigenaren waren er
eerst niet zo dol op. Suikerbieten put
ten de grond uit, maar de verspreiding
was niet tegen te houden. Zeeuwse boe
ren moesten een alternatief zien te vin
den voor de koolzaadproductie en de
meekrap; een wortelgewas voor kleur
stof dat door chemische stoffen werd
verdrongen. En door de goedkope
Noord-Amerikaanse graanimporten
stortte de tarweteelt ook in. Een inwo
ner van het Thoolse Poortvliet meldt in
1890, geciteerd door Priester: „Debeet-
wortel-cultuur is schier de eenige bron,
waaruit geput kan worden om zich geld
te verschaffen."
Inkomstenbron
Anno 2001 lijkt de geschiedenis zich te
herhalen. De suikerbietenteelt is, na
het loslaten van de graanprijzen, als
enige zekere inkomstenbron voor ak
kerbouwers overgebleven. Dat kan
door de suikermarkt af te schermen. De
productie wordt tegelijkertijd in de
hand gehouden met quota voor A-, B-
en C-suiker en met productieheffingen.
Subsidies komen er niet aan te pas.
A-suiker levert de boeren het meest op.
Voor B-suiker geldt een hogere produc
tieheffing. En C-suiker gaat weg voor
de nu superlage wereldmarktprijs.
„Het is dus zaak", stelt onderzoeker J.
Jager van het Landbouw Economisch
Instituut (LEI), „dat akkerbouwers
binnen hun maximale productiehoe
veelheden voor A- en B-suiker blijven.
Dan kunnen ze een aardige boterham
verdienen."
Jager schat de verdiensten voor A- en
B-suiker op vijf- tot zesduizend gulden
per hectare. C-suiker zit op maximaal
de helft. „De opbrengsten zijn niet bij
zonder hoog", aldus de LEI-onderzoe-
ker, „maar ze zijn constant. Dat is het
belangrijkste."
Granen leveren minder op; pootaard-
appelen en groente-achtige gewassen
aanzienlijk meer. Maar die teelten vor
men geen alternatief voor de groot
schalige suikerbietenproductie. Jager
vindt het dan ook merkwaardig dat Ne
derland voor een vrije suikermarkt is.
Angst voor de Wereldhandelsorganisa
tie vindt hij niet reëel. „Onderhandelen
is altijd een kwestie van geven en ne
men. Ook Amerikaanse boeren krijgen
steun."
De suikerprijs in Europa is erg hoog.
Dat is een punt, maar de marktorde
ning kost Brussel tegelijkertijd niets.
De sector betaalt die zelf met produc
tieheffingen. Jager constateert: „Ne
derland moet niet altijd het braafste
jongetje van de klas willen zijn."
door Margreet van den Broek
RENESSE - Vlucht TY 507
biedt nauwelijks vergezichten.
Beeldend kunstenaar Jacco Oli
vier duwt de bezoekers met hun
neus op beelden die als films
hots in het geheugen blijven ge
grift. Drie lichamen drijven in
het water; aan de afgrond grijpt
een gestalte naar de laatste stro
halm. „Het liefst roep ik drei
ging op: de stilte die net voor of
na de storm ontstaat."
Olivier is oorspronkelijk af
komstig uit Kloetinge. Na zijn
studie aan de Hogeschool voor
Kunst en Vormgeving in Den
Bosch kreeg hij in 1996 een
beurs voor de Rijksakademie in
Amsterdam. Sindsdien volgden
tientallen exposities, waaron
der op het European media art
festival in Osnabruck en bij
Junge Szene in de Wiener Seces
sion in Wenen. In 1998 won hij
de Buning Brongers prijs.
De tentoonstelling TY 507 is sa
mengesteld uit kleurrijke, veel
al groots opgezette doeken.
Ruimte en perspectief spelen
een belangrijke rol in de geïm
proviseerde schilderijen. Water
en lucht zijn de setting waarin
Olivier zijn verhaal vertelt aan
de hand van beelden, die de as
sociatie wekken met 'bevroren'
filmscènes. Eén van de doeken
lijkt bijna letterlijk een cliffhan-
ger. Het perspectief wekt de
suggestie dat de toeschouwer
aan de rand van de afgrond
staat. Daaronder bungelt ie
mand in een gevecht op leven en
dood. Wat er is voorgevallen?
Loopt het goed af? Het blijven
onbeantwoorde vragen die zich
ook bij de andere doeken op
dringen Zo sluipt langzaam een
verhalende structuur in de ex
positie.
Zoektocht
Olivier heeft met zijn huidige
stijl zijn draai gevonden. „Het is
prettig om tussen het abstracte
en figuratieve te zitten. Toen ik
begon wilde ik puur abstract
schilderen, maar ik ontdekte
dat je toch een referentiekader
nodig hebt." Naast de zoektocht
naar de juiste stijlheeft ook zijn
idee over de juiste aanpak moe
ten rijpen. „Heel lang dacht ik
dat je per se een thema moest
hebben als je een schilderij
maakt. Maar eigenlijk gaat het
alleen maar om het schilderen
zelf. Als je aan een doek begint
met een vastomlijnd idee, loop
je het risico dat het in beton
wordt gegoten."
Experimenten met moderne
technieken als film, video en fo
tografie, hebben Olivier para
doxaal genoeg dichterbij de
schilderkunst gebracht. Via ge
schilderde lichtbeelden voor
een tentoonstelling in Wenen, is
hij inmiddels bij het maken van
korte films aanbeland. Voor de
expositie Twisted pairs in Gro
ningen werkte Olivier samen
met een videokunstenaar, wat
hem aanspoorde om de relatie
tussen beide kunstvormen na
der te onderzoeken.
Inmiddels heeft Olivier twee
korte animaties op zijn naam
staan. Die heeft hij weliswaar
met moderne computerpro
gramma's in elkaar gezet, maar
ze bestaan uit talloze miniatuur
schilderwerken, soms kleiner
dan een luciferdoosje. Het levert
een wonderlijk effect op, waar
bij het schilderij op een heel na
tuurlijke manier tot leven lijkt
te zijn gekomen.
De mogelijkheden die deze
techniek biedt lijken eindeloos:
„Het zou fantastisch zijn om
naast mijn doeken in een klein
hoekje zo'n animatie af te spe
len. Zo zouden mensen het ver
haal bij een schilderij zelf kun
nen beleven."
De expositie TY 507 is tot en met 20
mei te zien in het gebouw Plus Min
aan de Rampweg 24a in Renesse.
Openingstijden op zaterdag en zon
dag van 12.00 tot 17.00 uur.
Jacco Olivier probeert met zijn werken een sfeer op te roepen van dreiging, van de stilte voor of na de
storm. foto Marijke Folkertsma
Celliste Isabella Lediakova en pianist Jaap Brackman sluiten de eerste serie Cineconcerten af.
door Ernstjan Rozendaal
VLISSINGEN - De Georgische celliste Isabel
la Lediakova en pianist Jaap Brackman sluiten
zondag de eerste serie Cineconcerten af in de
Vlissingse bioscoop Cine City. Zij doen dat met
een concert waarvan het programma door het
publiek wordt samengesteld. Lediakova is
voor het afsluitende concert uitgenodigd om
dat zij, na een geslaagd optreden op 4 februari,
de grote publieksfavoriet bleek.
Als bovendien iemand in staat is een keuzecon-
cert tot een goed einde te brengen, moet het wel
Lediakova zijn. Tot zeven jaar geleden, toen zij
uitweek naar Nederland, was zij solocelliste
van het opera-orkest van Tblisi. Sinds vier jaar
vormt zij een duo met Brackman. Drie jaar ge
leden redde zij een concert van het symfonie
orkest Haerlem, tóen cellist Godfried Hooge-
veen niet kwam opdagen. Lediakova bezocht
de generale repetitie, omdat ze haar collega
wilde horen spelen, en bood aan de cellist te
vervangen. Op het programma stond het eerste
celloconcert van Saint-Saëns, een werk dat ze
tien jaar niet had gespeeld. Volgens de recen
sent van het Haarlems Dagblad speelde zij het
concert desondanks met 'veel flair' en een 'soe
pele techniek en vrijheid die bewondering' af
dwongen.
Tijdens het keuzeconcert kan het publiek zon
dag kiezen uit een menu met onder meer wer
ken van Boccherini, Fauré, Chopin, Mendels
sohn, Vivaldi, Sjostakovitsj en Andriessen. De
Vlissingse burgemeester Van Dok-van Weele,
initiatiefneemster van de serie Cineconcerten,
weet nog niet precies hoe het kiezen van het
programma in zijn werk zal gaan, vooral om
dat voor het laatste Cineconcert van dit seizoen
veel publiek wordt verwacht. In elk geval heb
ben een afvaardiging van het conservatorium
in Gent, dat meedoet aan de organisatie, en de
Belgische ambassadeur in Nederland toege
zegd te zullen komen.
In zijn eerste jaar loopt de serie beter dan ver
wacht. Met dertien concerten is bijna weke
lijks een evenement georganiseerd in plaats
van één keer per maand. De publieke belang
stelling was groot, sponsors bleken geïnteres
seerd en er zijn tweehonderd donateurs
geworven. De concerten vinden plaats op zon
dagochtenden, terwijl tegelijkertijd voor de
kinderen films worden gedraaid.
Tandje hoger
„Zo te zien kunnen we het volgend seizoen een
tandje hoger draaien", zegt Van Dok. „Vanaf
het najaar gaan we ongeveer elke twee weken
een concert organiseren, waarbij we nog iets
uitdagender zullen programmeren. Dit jaar
hadden we ook al moderne muziek in ons pro
gramma, voor volgend seizoen denken we on
der meer aan een combinatie van muziek en li
teratuur, stukken van onbekende componisten
en een familieconcert. De formule blijft intact:
laagdrempelig, niet te lang, met aandacht voor
het sociale gedeelte en uitleg bij een wat inge
wikkelder programma
Aanvang zondag: 11.30 uur.
door Esme Soesman
POORTVLIET - Naar aanlei
ding van de kritiek van de Ko
ninklijke Nederlandse Motor
rijders Vereniging (KNMV) op
de dynamische drempels in
Poortvliet zijn de verkeersrem
mers aangepast. Vandaag wor
den ze officieel in gebruik geno
men. De KNMV schaart zich
achter de drempels in de huidige
Motorrijders van de KNMV en
de Motorrijders Actie Groep
(MAG) testten vrijdag de op de
Paasdijkweg aangelegde drem
pels uit. Niet zonder problemen.
Velgen van motoren raakten be
schadigd en er werden grote
vraagtekens bij de veiligheid
van de verkeersremmers ge
plaatst. Hoe meer gas je geeft,
des te minder je merkt - luidde
de conclusie. Bovendien zou het
op het allerlaatste moment af
remmen, een logische schrikre
actie, gevaarlijke situaties kun
nen opleveren.
De testresultaten zijn gebruikt
om elektronische aanpassingen
door te voeren. De drempels zijn
in hoogte verstelbaar en kunnen
daarnaast worden ingesteld op
gewicht van passerende voer
tuigen. Ze zijn als het ware op
maat af te stellen. Over de pre
cieze keuzes die in Poortvliet
zijn gemaakt, willen de betrok
kenen niet in detail treden. „Om
ongewenst rijgedrag te voorko
men", meldt R. Wichertjes van
de gemeente Tholen. „We willen
voorkomen dat idioten dingen
gaan uitproberen", bevestigt
H. Beugelink van de KNMV.
„Maar wij garanderen dat er nu
geen problemen meer kunnen
ontstaan." Behalve veranderin
gen aan de drempels zelf worden
aanvullende maatregelen geno
men. Om voertuigen die komen
uit de richting Sint-Annaland
goed te attenderen op de drem
pels wordt er een extra waar
schuwingsbord geplaatst,
worden borden naar voren ge
schoven en zal de weg met belij
ning optisch worden versmald.
Tevredenheid
De aanvankelijke sceptische
houding van Beugelink ten op
zichte van het project heeft
plaatsgemaakt voor tevreden
heid. Vialis, politie, gemeenteen
motorrijders hebben samenge
werkt om tot een zo optimaal
mogelijke verkeerssituatie te
komen. „Ik vind het positief dat
de fabrikant zijn nek uitsteekt
Juist met ons de drempels uit
test, terwijl er toch wel wat kri
tiek viel te verwachten. Ook bij
de gemeente merk ik dat ze het
alleen maar om de veiligheid is
te doen. Anderzijds: de fabri
kant zit met productaansprake
lijkheid en de gemeente is aan
sprakelijk voor de weg. Dus is
het ook zaak om met ons samen
te werken."
De motorclubwoordvoerder is
geen liefhebber van drempels.
Vooral de rubberen opplak-
drempel die het bussen mogelijk
moet maken door te rijden, kan
bij nat weer - een gevaarlijke si
tuatie opleveren voor motorrij
ders. Voordeel van de dynami
sche drempel is dat hij alleen
wordt opgemerkt als er te hard
gereden wordt en voor dat idee
is Beugelink wel te porren.
„Maar dan moet het effect, zoals
nu het geval is, wel in verhou
ding staan tot de overtreding.
Rij je zestig kilometer per uur in
plaats van vijftig dan levert je
dat een boete op van zes tientjes.
Dan moet de schade aan je mo
tor niet nog eens drieduizend
gulden zijn. Maar die kans op
schade is er op Tholen nu zeker
niet meer."
MIDDELBURG - Het activitei
tencentrum Middelburg, onder
deel van het SKWM heeft van de
stichting Innerwheel uit Mid
delburg een donatie van vijf
honderd gulden gekregen.
Het geld is bedoeld voor de aan
schaf van materialen voor com-
puteronderwijs. Vanaf medio
mei kunnen deelnemers van het
ACM gebruikmaken van het in
ternetcafé in jongerencentrum
Midgard. Zij krijgen daar een
cursus in het omgaan met de
computer, internet en e-mail-
verkeer.
door Ernst Jan Rozendaal
VEERE - Nieuwe Muziek Zee
land wil deze zomer toch activi
teiten organiseren in de Grote
Kerk van Veere, maar door een
gebrek aan geld staat een deel
van de programmering alweer
op de tocht.
Het gemeentebestuur van Veere
wil het programma subsidiëren
met 25.000 gulden, maar een
voorgenomen investering van
400.000 gulden in de losse in
richting van de te verbouwen
kerk gaat niet door. Daardoor
moet Nieuwe Muziek extra kos
ten maken om de geplande acti
viteiten te laten doorgaan.
Aanvankelijk wilde Nieuwe
Muziek de kerk, waarnaar de
stichting op termijn moet ver
huizen, dit jaar links laten lig
gen. De plannen voor de verbou
wing zijn nog niet rond, dus had
Nieuwe Muziek enkele grote
evenementen elders in Zeeland
gepland. Daarbij gaat het met
name om het project Travelling
Memory, rond beeldend kunste
naar Ans Hey en componist
György Kurtag. Met een combi
natie van beeldende kunst, poë
zie en muziek (het Orlando En
semble en Elsie de Brauw op 4
mei, pianiste Tomoko Mukaiya-
ma en violiste Takumi Kubota
op 6 mei en slagwerkster Ta-
tiana Koleva en dichter Simon
Vinkenoog op 12 mei) worden de
Tweede Wereldoorlog en andere
verschrikkingen van de vorige
eeuw herdacht.
Het programma zou in de Nieu
we Kerk in Middelburg plaats
vinden, maar dat bleek moeilijk
te realiseren. Een van de concer
ten valt op zondag en voor de ex
positie van beeldende kunst
moest toezicht worden gere
geld. „Het was een beetje lastig
in Middelburg, dus zijn we toch
maar teruggegaan naar Veere",
zegt directeur Ad van 't Veer van
Nieuwe Muziek. „Dan maar in
de kou en op een klapstoeltje."
Combinatie
In Veere bestond de wens de
Grote Kerk tijdens de zomer
open te houden voor toeristen.
Bovendien zijn aanvragen inge
diend door andere gebruikers
zoals World Press Photo en de
muziekvereniging Veere's Ge
noegen. Een combinatie lag
voor de hand. Nieuwe Muziek
heeft om 50.000 gulden ge
vraagd voor een Veerse pro
grammering in 2001. Daaraan
zou een subsidie van 400.000
gulden moeten worden gekop
peld, vooruitlopend op de ver
bouwing, waarmee alvast de
losse inrichting van de kerk kon
worden aangeschaft. B en W wil
voorlopig 25.000 gulden bijdra
gen in de programmering en
wilde de vier ton beschikbaar
stellen op voorwaarde dat ande
re partners in de Stuurgroep
Grote Kerk (provincie, Rijksge
bouwendienst en ministerie van
OCW) daarmee instemmen. Die
doen dat niet, zodat de losse in
ventaris niet kan worden aan
geschaft.
„Nu zweeft alles weer", zegt
Van 't Veer. „Nu moet ik inven
taris huren of uit Middelburg
overbrengen. Dat kost extra
geld. Vermoedelijk kan ik deze
zomer nog wel tentoonstellin
gen naar Veere halen, maar con
certen worden moeilijk. Met die
25.000 gulden die ik nu hoopte
krijgen, kan ik één project orga-
MIDDELBURG - Dichter Lou
Vleugelhof leest vrijdagmiddag
in de Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg voor uit zijn nieuwe
bundel Nog niet thuis.
Het boek, dat deze week is ver
schenen, bevat een gedichten
cyclus over het thema: de doch
ter op wie men thuis wacht maar
dieniet meer thuiskomt. Van dit
autobiografische gegeven doet
Vleugelhof verslag in zevenen
twintig gedichten. Hij be
schrijft daarin de feiten en ge
beurtenissen in die periode var.
wachten. Met elk gedicht word:
een motief toegevoegd aan he:
verhaalweefsel dat onder de
druk en spanning van het ver
wachten naar het fatale einde
loopt. Na het finale moment iser
de ontreddering en de zware op
dracht om verder te leven. Noc
niet thuis is uitgegeven door de
Amsterdamse stichting voor li
teraire publicaties De Beuk.
De poëzielezing begint om 16
uur. Medewerking wordt ver
leend door Phons Bakx die im
proviseert op de mondharp.