Koninginnedag heeft vele vormen
PZC
Stormloop op dossiers foute Nederlanders
Oer-Nederlands feest kent lange traditie met soms merkwaardig gedrag
recept
Scholfilets met sinaasappels in folie
Heer Bommel en de Sloven
puzzel
Casper Hobbes
»>=<-
het weer
1
dinsdag 24 april 2001
van onze redactie binnenland
Bij het Algemeen Rijksar
chief in Den Haag is een
ware vloedgolf van aanvragen
binnengekomen om dossiers
over 'foute' of 'vermeend foute'
Nederlanders in de Tweede
Wereldoorlog te kunnen in
zien. De dossiers maken deel
uit van het Centraal Archief
Bijzondere Rechtspleging dat
vorig jaar door het ministerie
van Justitie aan het Algemeen
Rijksarchief is overgedragen.
Rijksarchivaris S. Plantinga
schrijft de enorme vraag toe
aan het 'open karakter' van
zijn archief.
Plantinga: „Bij het ministerie
van Justitie hadden de mensen
een beetje het gevoel dat ze zich
begaven in het hol van de
leeuw. Het zijn immers in de
meeste gevallen pijnlijke za
ken, die zich in die dossiers be
vinden. Kennelijk hebben die
mensen er minder moeite mee
bij ons onderzoek te doen. Van
november vorig jaar tot eind
januari van dit jaar zijn er nu al
zo'n dikke duizend aanvragen
gedaan."
De voorwaarden voor inzage
zijn niet veranderd. Plantinga:
„Het gaat hier om erg privacy
gevoelig materiaal. Wil iemand
inzage krijgen, dan moet de
persoon over wie het dossier is
gemaakt dood zijn of zelf de
privacybescherming opheffen.
De dossiers moeten hier schrif
telijk worden aangevraagd. Al
met al duurt het inmiddels zo'n
zes weken voor we de mensen
kunnen helpen. Dat vinden wij
onacceptabel. Daarom worden
er drie nieuwe krachten aange
nomen." Plantinga vindt het
verklaarbaar dat er momenteel
zo'n run is op de oorlogsdos
siers. „De mensen van de twee
de generatie worden ouder en
dan ben je meer geneigd tot re
flectie. Je gaat nadenken over
het verleden." GPD
door Barenda Grutterink
De geschiedenis van Konin
ginnedag, het oer-Neder-
lands festijn dat menigeen tot
soms merkwaardig gedrag ver
leidt, gaat terug tot 1889. Op 31
augustus van dat jaar werd de
verjaardag van de kleine prinses
Wilhelmina als 'Prinsessedag'
gevierd. Het initiatief was geno
men door de liberalen, die met
het feest de nationale eenheid
wilden benadrukken.
Het werd al snel een echte Ko
ninginnedag, want Willem III
stierf in 1890, de troon nalatend
aan zijn tienjarige dochter Wil
helmina. Hoewel ze pas op acht
tienjarige leeftijd zou worden
ingehuldigd, was ze meteen ko
ningin. Doordat de 31ste augus
tus ook de slotdag was van de
schoolvakantie, kreeg de dag
met name voor kinderen al snel
nog meer betekenis: de laatste
kans om nog eens even stevig
plezier te maken.
In 1902 was Koninginnedag he
lemaal een feest, omdat Wilhel
mina toen net was hersteld van
een zware ziekte. Het herstel
werd gevierd als een echt volks
festijn. Wilhelmina gaf overi
gens nauwelijks acte de presen
ce op 31 augustus. Alleen in bij
zondere gevallen, zoals op haar
50e verjaardag, liet ze zich bij de
een of andere festiviteit zien.
Behalve rond koningin Wilhel
mina, werd aan het begin van de
voorbije eeuw ook feest gevierd
voor haar moeder koningin Em
ma. Zij bivakkeerde op haar
verjaardag, 2 augustus, meestal
op Paleis Soestdijk. De bevol
king van Baarn bracht haar dan
een bloemenhulde. Nadat de
pas getrouwde prinses Juliana
enkele jaren na de dood van Em
ma Soestdijk betrok, nam zij het
'bloemendefilé' van haar groot
moeder over op haar eigen ver
jaardag, 30 april.
Met de inhuldiging van Juliana
tot koningin vielen de bloemen
hulde en Koninginnedag samen
op 30 april. Vooral in de jaren
vijftig, toen er voor het eerst via
televisie verslag werd gedaan,
groeide het défilé uit tot een na
tionaal festijn met bloemen, ca
deaus, grappen en grollen. In de
loop der jaren werd het ook nog
eens een vrije dag voor iedereen.
Intussen groeide de familie-
schare op het bordes: de vier
prinsessen kregen allemaal drie
of vier kinderen.
Bij haar inhuldiging tot konin
gin in 1980 liet Beatrix weten
Koninginnedag op 30 april te
zullen handhaven, als eerbe
toon aan haar moeder. Haar ei
gen verjaardag in januari zou
trouwens een te koude aangele
genheid zijn. Wel veranderde
Beatrix het karakter, door met
haar familie de feestelijkheden
in één of twee plaatsen in het
land bij te wonen.
Opmerkelijke bezoeken waren
die aan het dol-enthousiaste
Rotterdam, het officieel 'spon
tane', maar uiterst goed voorbe
reide bezoek aan de traditionele
vrijmarkt in Amsterdam (be
doeld als charmeoffensief) en
het bezoek aan waddeneiland
Vlieland. De Rijksvoorlich
tingsdienst en de beveiliging
zijn telkens weer druk alle los
lopende jonge prinsen een beet
je bijeen te houden. Verschillen
de buitenlandse media zijn in de
loop der jaren verslag komen
doen van het typisch Neder
landse, ongekend ongecompli
ceerde fenomeen. ANP
Hans Belterman
Toonder Studio's
Het gerecht van vandaag valt op
dooreen aantal oosterse accen
ten. Het gerecht komt voor op de
kaarten in de restaurants van onder
andere grote luchthavens in Europa
en Azië. In het restaurant van de
luchthaven van Singapore worden
er geen sinaasappels maar appels
in het gerecht verwerkt.
Voor 4 hoofdgerechten:
8 flinke filets van schol, samen ca.
700 gram; zout; milde kerriepoe
der; witte peper uit de molen; 3
sinaasappels; 1 eetl. limoen- of ci
troensap; 1 eetl. fijngehakte gecon-
fijte gember; 0,5 eetl. zoete (Indo
nesische) sojasaus (ketjap manis);
1.5 eetl. gembersiroop; 1,5 eetl.
Chinese rijstwijn of droge sherry (fi-
no); ca. 2,5 eetl. (zonnebloem- of
arachide)olie.
Spoel de filets onder stromend
koud water. Maak de vis droog met
keukenpapier. Wrijf de filets in met
het mengsel van wat zout, kerrie
poeder en peper. Laat ze ten minste
10 minuten liggen.
Schil de sinaasappels zo dik af dat
ook de witte onderhuid wordt weg
genomen. Snijd de partjes tussen
de vliezen uit. Verwijder eventueel
aanwezige pitten. Leg vier velletjes
aluminiumfolie uit. Bestrijk de vel
letjes met wat olie. Schik de filets op
de folie en .bedek ze met de sinaas
appelpartjes.
Roer in een kommetje limoen- of ci
troensap, gember, gembersiroop,
sojasaus, rijstwijn of sherry en 1,5
eetlepel olie krachtig door elkaar.
Schep het mengsel over de sinaas
appelpartjes.
Vouw de folie niet al te strak om de
vis en sinaasappelpartjes heen.
Doe het wel zo, dat er goed gesloten
pakjes worden verkregen.
Leg de pakjes op een bakplaat in het
midden van de tot 180°C. voorver
warmde oven. Na 15 - 17 minuten
kunnen de pakjes uit de oven wor
den genomen.
Presentatie: leg de pakjes op voor
verwarmde borden. Laat uw gasten
aan tafel de pakjes zelf openen.
Geef er droog gekookte rijst apart
bij.
„W-wat istat?" vroeg heer Bommel onthutst. „Een auto in deze
streek? En er zit niet eens een bestuurder in!" „Nee", zei Tom Poes.
„De motor loopt trouwens ook niet. Maar ik ken dat wagentje, heer
Ollie. Het is de driewieler van professor Prlwytzkofski!"
Het bleek al spoedig, dat hij daar gelijk in had, want toen de achter
kant van de auto passeerde, bleek deze door de hoogleraar zelf te
worden voortgeduwd. „Praw!" riep degeleerde verrast uit. „Einde
lijk levendige wezens in dezer steenwoestenij; dat treft zich jaHet
1 23456789 10
door Bill Watterson
ko/n op, dan gaan UE naar
buiten oh het vangen te
oefenen, oké? dat zal JE
piorgen in de pauze heer
vertrouwen
ga een eindte verderop 5taan,
dan 5la ik een bal over de
grond.
klaar? niet
vergeten naar
de bal toe te
rennen en 'i
niet alleen,
naar tou
toe te la
ten rol
len.
1990 Universal Piess Syndicale
gmttëënT
beetje? soms
springt de
bal onhoog,
dan noet te
er klaar
voor zitn.
bedank, pap.
as te ne neus
vin 5dob heb
da in its
zodab hit
weer va5b-
genaaib ka
worden
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf
en een van zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf
letters bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus
1, het woord van zes letters bestaat uit de vijf letters van het
voorgaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld,
vormen de letters op de vet omlijnde regel een woord.
1. Ontkenning, cijfer, mixen; 2. schaakstuk, muziekinstrument,
soort baret; 3. verschoten, gebak, mededinger; 4. bewijsstuk,
zeeschildpad, scherpe inkerving; 5. land in Azië, dwingeland,
hoofdstad van Albanië; 6. vleesgerecht, ontvangkamer, kleur-
stift; 7. vis, binnenste v.e. sigaar, krediet; 8. teug, reuzenbeeld,
sjalot; 9. voorwerp, vrouwelijke godheid, kleur; 10. draaikolk,
naaldboom, gehucht.
Horizontaal:
1. Vreselijke kerel aan de tap (6); 7.
Dit orgaan moet bezorgd worden (5);
8. Bijna ouder, dat is droevig! (5); 9.
Gebruiken om te leren (5); 10.
Gehecht aan een medaille (4); 11
Gloeiende kandelaar (6); 12. Het
beroep van horlogemaker? (6).
Verticaal:
2. Een bloeiwijze voor een dominee
is werelds (5); 3. Ontevreden vis?
(6); 4. Pakte een vaartuig uit de
kunst (6); 5. Vurige geliefde (4); 6.
Het resterende lichaamsdeel is ster
ker (8); 10. Vis in de limonade (4);
11. Vis die geslepen moet worden
(3).
Oplossingen van gisteren:
Kruiswoordraadsel:
Horizontaal: 1. Eta; 5. eed; 7. adder; 8. oma; 9.
ten; 11. motie; 14. mi; 16. eg; 17. oot; 18. Eos; 19.
en; 20. pi; 22. order; 25. kam; 27. Est; 29. tegel; 30.
eer; 31. kas.
Verticaal: 2. Tam; 3. Adam; 4. eelt; 6. ere; 8. oom;
9. te; 10. nog; 12. otter; 13. Irene; 15. ion; 16. esp;
19. elk; 21. iet; 22. om; 23. Deen; 24. reek; 26. ave;
28. sla.
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Cash; 4. geluk; 7. eenvoud; 8.
gis; 9. koe; 10. afzagen; 12. piekuur.
Verticaal: 2. Alzo; 3. hoedje; 4. ganglamp; 5.
Lies; 6. koning; 9. knar; 11. zee.
Zeeland: Eerst wat zon
Door: Grieta Spannenburg
Deze laatste week van april heeft
redelijk weer voor Zeeland in petto.
Alleen later vanmiddag en vanavond zijn er langdurige perioden
met regen, maar daarna blijft het bij enkele losse buien, met op alle
dagen ook ruimte voor zonneschijn. De meeste neerslag valt zuid
van onze regio. Vooral België en het noorden van Frankrijk krijgen
heel wat regen te verwerken. Gisterochtend was het weerbeeld in
onze provincie wisselend. In het oosten trok een wolkenzone van
uit Brabant binnen, terwijl het op Walcheren en omgeving vrij zon
nig was met alleen wat hoge sluierwolken. Vanochtend hebben we
in heel Zeeland te maken met een mengelmoes van hoge wolken
sluiers en wat lagere wolkensoorten. Tussendoor schijnt af en toe
de zon. Met een zuidoostelijke wind wordt milde lucht aangevoerd
waardoor de temperatuur kan oplopen tot 14 graden. Dat zal de
tweede keer deze maand zijn, sinds de tweede april, dat we boven
13 graden uitkomen. We teren nog steeds op de tweede april met
20 plus. Na een rustige en
droge ochtend nadert van
middag vanuit het zuidwes
ten een storing met neerslag.
Dat levert vooral in de twee
de helft van de middag en
vanavond regen op. De na
tuur profiteert van een mil
de nacht met temperaturen
dichtbij 10 graden. Vorst aan
de grond is (voorlopig) dus
voorbij. Morgen lijkt de re
gen voorbij te zijn, maar de
onstabiele atmosfeer wekt
nog wel een paar buien op.
Tussendoor zijn er brede op
klaringen. Daarna neemt de
kans op helemaal droge da
gen toe. De opmaat naar
Koninginnedag lijkt dus best
fraai te verlopen.
Later regen
Maximumtemperatuur voor.vandaag
Minimumtemperatuur voor de komende nacht
Vooruitzichten
Koninginnedag in de Breestraat in Leiden, vorig jaar. Mensen wachten voor het stadhuis, waar koningin Beatrix een paar woorden tot hen
zou spreken. foto Hans Steinmeier/ANP
weer
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
at
max.
13°
13°
13°
13°
min.
9°
8°
6°
7°
wind
ZW 4
ZW 3
ZW 3
ZW 4
Zon
dinsdag
onder 20.56
woensdag
op 6.28
Maan
dinsdag
onder21.51
woensdag
op 7.35
is zo ener ongemak, dezer motorverpechte krachtwagen. Als ik
maar enige hulp had hem door dit ongestomme landschap te druk
ken!" „Het lijkt me heel vervelend", zei heer Bommel, die door de
zorgen van de ander zijn eigen ongemak vergat. „De omgeving is
drukkend voor iemand met motorpech. Maar er is hulp genoeg in de
buurt, professor. Er zitten hier genoeg werkkrachten in het rond,
die u kunnen helpen duwen." Zo sprekende wees hij op de sloven,
die achter hem in het landschap zaten.
Nautisch bericht
Het zicht is eerst goed, later door regenval matig. De temperatuur
van het kustwater is 8 a 9 graden. De wind is zuidoostelijk en boven
open water af en toe vrij krachtig, 5 Beaufort.
Waterstanden
DINSDAG Hoog water
24 APRIL uur cm uur cm
Vlissingen 03.23 235 15.42 248
Terneuzen 03.43 261 16.00 275
Cadzand 02.56 227 15.17 240
Roompot Buiten 03.07 172 15.27 187
Roompot Binnen 04.56 13417.16 146
Zierikzee 05.05 157 17.25 169
Krammersl. West 05.25 167 17.52 182
Hansweert 04.17 269 16.35 282
Stavenisse/Yers. 05.11 164 17.36 177
WOENSDAG Hoog water
25 APRIL uur cm uur cm
Vlissingen 03.58 244 16.15 249
Terneuzen 04.16 271 16.36 276
Cadzand 03.31 237 15.50 242
Roompot Buiten 03.45 182 16.02 188
Roompot Binnen 05.36 138 17.50 144
Zierikzee 05.45 161 18.05 166
Krammersl. West 06.12 169 18.36 176
Hansweert 04.46 276 17.09 281
Stavenisse/Yers. 05.46 166 18.11 173
Laag water
uur cm uur cm
09.50 221 22.02 204
10.15 231 22.32 213
09.26 215 21.40 198
09.29 160 21.45 144
10.44 140 23.05 124
11.00 159 23.15 143
11.06 163 23.25 146
10.46 247 22.57 230
10.59 160 23.20 143
Laag water
uur cm uur cm
10.26 223 22.40 206
10.56 234 23.08 216
10.02 2 1 8 22.15 200
10.05 161 22.19 147
11.14 140 23.34 126
11.40 160 23.55 145
11.46 162 23.55 147
11.22 2 4 8 23.36 233
11.46 159 23.55 145
6Q*f3
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebred
Koufront
Warmtefront
Samengesteld front
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
?7"7 hagel
1030
Isobaar
Europa: Niet koud
Van kou is in Europa eigenlijk nergens sprake meer. Met een oostelij
ke stroming wordt zelfs warme lucht door Rusland geblazen en die
warmte bereikt ook het zuiden van Finland. De temperatuur haalt er
vandaag met gemak de 20 graden. Daarbij schijnt de zon geregeld en
blijft het droog. Verder naar het westen, in Noorwegen en Zweden,
valt wel regen met uitzondering dan van de gebieden die grenzen
aan de poolcirkel. De middagtemperatuur blijft steken bij 4 tot 11 gra
den. In Roemenië, het oosten van Hongarije en het oosten van Polen
kan de regen soms met bakken tegelijk uit de lucht vallen. Tijdens de
zwaarste regenval is het slechts 10 graden. Een hogedrukgebied bo
ven het midden van Europa zorgt hier voor zonnige periodes, droog
en rustig weer bij maximaal 16 tot 21 graden. Voor Frankrijk wordt
een storing van belang die vanaf vanmiddag enige tijd regen brengt
vanuit het westen. Ook het noorden van Spanje krijgt een aardige
plens regen van dezelfde storing mee. Aan de Costa's blijft het echter
mooi weer met veel zon en 27 graden in bijvoorbeeld Alicante. Aan
de andere kant van de Middellandse Zee, in Griekenland en Turkije,
draait de zon al heel wat uurtjes en wordt het warmer dan 20 graden.
