Stadsbussen rijden op waterstof
m
mm
het weer
Amsterdamse afvaldienst doet mee aan Europees experiment
Aubergines, zoals in de Languedoc
Heer Bommel en de Slaven
Casper Hobbes
puzzel
2
4
6
1
9
12
13
27
Soft Sensation
O
Is waterstof over enkele decennia de nieuwe energiebron
waarop auto's rijden, de industrie draait en waarmee huizen
verwarmd wordenEen Europees experiment kan mogelijk
antwoord geven op die vraag. In tien Europese steden gaan
stadsbussen op waterstof rijden. Ook Amsterdam werkt mee
aan de proef, maar gaat nog een stapje verder. De waterstof
wordt daar mogelijk geproduceerd uit het riool-biogas en uit
de verbranding van afval.
Nautisch bericht
Er staat een matige, soms vrij krachtige noordwestenwind. Deze
ten zijn goed, in de ochtend matig.
Waterstanden
DONDERDAG
12 APRIL
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog
uur cm
05.35 244
05.53 269
05.07 236
05.21 182
07.06 144
07.20 167
07.46 176
06.26 276
07.26 173
water
uur cm
17.57 219
18.17 244
17.30 212
17.45 161
19.26 127
19.35 150
19.56 160
18.51 253
19.40 157
Laag water j
uur cm uur a 1
12.02 208 -
00.05 217 12.28 2!)
11.35 203 23.56 Uj
11.55 152 - - i
00.54 128 13.25 IS
00.55 146 13.25 IS
00.51 151 13.15 IS 0
00.36 232 12.55 2ï e
01.06 147 13.20 IS
VRIJDAG
Hoog water
Laag water
E
13 APRIL
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cr,
Vlissingen
06.15
225 18.39
194
00.16
198 12.36
P
Terneuzen
06.35
250 18.57
219
00.46
207 13.05
0
k
Cadzand
05.47
217 18.12
187
12.16
182
J
Roompot Buiten
06.08
169 18.28
143
00.10
14612.46
14
C
Roompot Binnen
07.47
136 20.06
116
01.24
130 13.44
1a
Zierikzee
07.55
160 20.10
139
01.30
148 13.55
14
E
Krammersl. West
07.44
168 20.05
149
01.35
153 13.55
id
h
Hansweert
07.07
259 19.31
230
01.10
223 13.31
21
s
Stavenisse/Yers.
07.56
165 20.10
145
01.36
150 13.55
1«
a
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
donderdag 12 april 2001
Chauffeur Lothar Wirtmann aan de pomp. Ook in München gaan stadsbussen op waterstof rijden. foto Stefan Kieler/E PA
recept Ha,,s Belterman
Toonder Studio's
Advertentie
In de Languedoc (Fr.) worden au-
Ibergines en tomaten samen met
een van de lokale halfharde kaas
soorten in een ovengerecht ver
werkt. Die kaassoorten zijn in ons
land niet of nauwelijks verkrijgbaar.
U kunt er trouwens ook heel goed
grof geraspte jongbelegen boeren
Goudse kaas voor nemen.
Voor 4 personen:
3 kleine of 2 middelgrote aubergi
nes; zout; 200 gram grof geraspte
kaas; ca. 10 zongerijpte tomaten,
ontveld; zwarte peper uit de molen;
4 eetl. olijfolie, traditioneel; 4 eetl.
droog kruim van witbrood; 2 teen
tjes knoflook, ragfijn gehakt; 1,5
eetl. fijngehakte biadpeterselie; 1,5
eetl. olijfolie, traditioneel of ge
smolten boter.
Verwijder de uiteinden van de au
bergines. Snijd ze in plakken met
een dikte van ca. 1 cm. Bestrooi de
plakken met wat zout en laat ze in
een vergiet uitlekken (ca. 20 min.).
Spoel de plakken daarna onder
stromend koud water af en maak ze
droog met keukenpapier.
Snijd de ontvelde tomaten even
eens in plakken met een dikte van
ca. 1 cm.
Verhit een koekenpanen laatdeolie
er door walsen. Bak de aubergine-
plakken er aan weerszijden goud
geel (ca. 3 min.) in. Bak daarna de to-
matenplakken eveneens aan
weerszijden in de resterende olie
(ca. 2 min.). Voeg eventueel extra
olie toe.
Bedek de bodem van een ovenvaste
schaal met de helft van de aubergi-
neplakken. Strooi er wat zout en pe
per over. Schik de helft van de to-
matenplakken er op. Verdeel er de
helft van de geraspte kaas over. Leg
de rest van de aubergine plakken er
open bestrooi alles met zout, peper
en de rest van de kaas. Dek alles af
met de rest van de tomaten. Strooi
er wat zout en peper over.
Schep in een kommetje brood
kruim, knoflook en peterselie door
elkaar. Strooi het mengsel zo gelijk
matig mogelijk over de tomaten.
Sprenkel er olijfolie of gesmolten
boter over.
Plaats de schaal in een tot 200°C
voorverwarmde oven. Zodra een
mooie goudbruine korst op het ge
recht is gekomen kan de schaal uit
de oven worden genomen.
Presentatie: dien het gerecht in de
ovenschaal op. Geef er warm en
knapperig, zelf afgebakken, stok
brood bij.
„Wat is er?" vroeg heer Bommel gestoord, terwijl hij zich omkeerde.
„Vreemde sporen", zei Tom Poes. „Hier heeft iemand gelopen!"
„Onzin", sprak heer Ollie, zich over de omwoelde plek buigend.
„Het is niets dan een onschuldig dier, dat door onze nadering is op
geschrikt. Je moet je gedachten niet door elke kleinigheid laten af
leiden. Kom, pak liever die las eens uit. Het lopen is vermoeiend en
Joost heeft er prettige versnaperingen in gedaan. Trouwens, de
avond is al aan het vallen, zie je wel?"
Tom Poes gehoorzaamde met een zucht van verlichting. En nadat er
een vuurtje was aangelegd, begonnen de trekkers een eenvoudig
maal uit het vuistje te nuttigen. Het smaakte goed na de vermoeien
de dag; de vlammen verspreidden een behaaglijke warmte en de op
komende maan verlichtte het landschap met een dromerig schijn
sel.
Maar plotseling slaakte Tom Poes een uitroep, terwijl hij naar een
bosje varens wees. „Daar zit iemand", zei hij. „Daar tussen die bla
deren, heer Ollie!"
Hij sprong op en rende naar de aangeduide plaats, maar hij was niet
vlug genoeg. Een kleine witte gestalte sprong met een kwakende
kreet uit de groeisels en vluchtte weg.
door Bill Watterson
1
5
8
10
11
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
26
28
29
30
3,
32
33
34
35
HORIZONTAAL:
1. Bïjb. figuur; 4. mannelijk (afk.); 6. plaats in Japan; 9. stad op
de Filippijnen; 11. ad acta; 12. bijbelse naam; 13. persbureau;
15. kledingstuk; 17. kalium; 19. Zijne Koninklijke Hoogheid; 20.
Japanse parelduikster; 21. Ierland; 23. salonheld; 24. voorzetsel;
25. moe; 27. en omstreken; 28. vaatwerk; 32. strafwerktuig; 34.
bolstaande plooi; 35. Europeaan.
VERTICAAL:
1. Shilling; 2. reuzenvogel; 3. spoorstaaf; 4. dwaas; 5. loco-bur
gemeester; 7. deel van een uurwerk; 8. kort geluid; 9. zonne
scherm; 10. liefdegift; 11. verkoop; 14. muziekinstrument; 16. zij
riviervan de Rijn; 18. liefkozing; 22. rivier in Spanje; 23. hard
klinkend; 26. wild zwijn; 29. grond om een boerderij; 30. lof; 31.
ambtshalve (Latijn); 33. naschrift.
doorThea van Beek
Directeur D. van der Linde
van de Gemeentelijke
Dienst Afvalverwerking (GDA)
in Amsterdam ziet het al hele
maal voor zich. „Dagelijks ko
men hier vijfhonderd vuilnis
wagens hun afval storten. Het
zou toch mooi zijn als je de cir
kel rond kunt maken en die au
to's op datzelfde afval weer laat
rijden."
De energiebron waarop hij doelt
is waterstof. De Amsterdamse
vuilverbranding wil die water
stof gaan produceren uit de ei
gen energiecentrale. Nu al le
vert de AVI-West energie aan
160.000 huishoudens. De Am
sterdamse trams en de metro, de
stadsverlichting en het licht in
de Stopera worden al van ener
gie voorzien door de vuilver
branding.
De plannen voor het opwekken
van waterstof zijn in een
stroomversnelling geraakt met
de start van een Europees pro
ject. In totaal dertig stadsbus
sen gaan in tien Europese steden
rijden op waterstof, afkomstig
van brandstofcellen. Eind vol
gend jaar rijden er in Amster
dam drie van deze bussen.
Doel van het Europese experi
ment is op diverse manieren en
onder verschillende omstandig
heden uit te proberen of water
stof ook op grootschalige wijze
valt toe te passen als energie
bron. Het voordeel lijkt groot.
Zo is er geen uitstoot meer van
milieuvervuilende stoffen.
Slechts wat waterdruppels ver
laten de uitlaat van het voer
tuig. Toepassing van waterstof
kan bovendien een alternatief
vormen voor fossiele brandstof
fen als olie en gas.
Projectcoördinator J. de Lan-
noy van het Gemeentevervoer
bedrijf Amsterdam: „Aanvan
kelijk zouden wij de waterstof
gewoon inkopen. Een bedrijf als
Shell produceert het via chemi
sche weg. Toen kwam de GDA
met het idee waterstof te win
nen bij het verbranden van af
val. „Juist omdat we hier bezig
zijn met een milieuvriendelijke
technologie, willen we de wa
terstof ook op milieuvriendelij
ke wijze produceren."
Van der Linde gaat nog een
stapje verder. „Naast onze AVI
wordt binnenkort een nieuwe
rioolzuiveringsinstallatie ge
bouwd. Het biogas dat daar
vrijkomt, kunnen we ook om
vormen tot waterstof. Zo heb
ben we dus twee ijzers in het
vuur."
De laatste methode is de meest
natuurlijke. Aan de productie
van waterstof uit het verbran
den van afval moet nog energie
te pas komen om de ovens te sto
ken. Het biogas uit het riool kost
niets.
Bekend proces
De productie van waterstof is al
een oud en bekend proces. Door
middel van elektrolyse wordt
water gesplitst in zuurstof en
waterstof. Grootschalige toe-
passi ng van waterstof is interes
sant, vindt Van der Linde. Dat
leert de volgende rekensom:
„Om een bus een dag op water
stof te laten rijden, is 1,8 ton af
val nodig. Met 300.000 ton afval
kunnen alle Amsterdamse bus
sen zeshonderd dagen rijden.
Zou je al het afval gebruiken dat
de hoofdstad jaarlijks produ
ceert, dan kun je zelfs alle bus
sen, vuilniswagens, brandweer
auto's, politie- en ziekenwagens
op waterstof laten rijden."
Dat zijn theorie ook praktijk
kan worden, bewijst IJsland.
„Daar zijn ze al heel ver in de
toepassing van waterstof", weet
De Lannoy. „Het beschikt over
veel natuurlijke hulpbronnen,
waaronder methanol, waaruit
waterstof wordt gewonnen. Wa
terstof wordt daar nu al toege
past voor de centrale verwar
ming van huizen, in koeling en
in de industrie. In de toekomst
wil IJsland zoveel mogelijk
overschakelen op waterstof als
brandstof."
In het Europese project is Am
sterdam tot nu toe de enige stad
die de mogelijkheid onderzoekt
waterstof op te wekken uit af
val. Steden als Londen en Bar
celona laten de waterstof indu
strieel vervaardigen. Barcelona
haalt het deels uit zonne-ener-
gie en Hamburg experimenteert
met opwekking vanuit een wa
terkrachtcentrale.
Grootschalige toepassing van
waterstof kent overigens nog
wel wat problemen, met name
op het gebied van de logistiek.
Shell Hydrogen onderzoekt
daarom hoe de opslag van de
waterstof moet worden gere
geld en hoe en op welke plaatsen
kan worden getankt.
De Lannoy: „Probleem is de om
slag te maken van het gebruik
van fossiele brandstoffen naar
waterstof. Als maar honderd
mensen op waterstof rijden, kun
je niet alle tankstations van wa
terstof voorzien. De proef is een
eerste stap op weg naar groot
schalige toepassing." GPD
Op elke regel twee woorden invullen. Twee of meer eindletters
van het eerste woord zijn meteen de beginletters van het
tweede woord.
Horizontaal:
5. Een familielid, dat valt niet te ontkennen Ui-
Ouderwetse geweren geven richting aan schepen (6);
6. Weerzinwekkend (water)gerecht (6);
Nog even en ze is gepromoveerd (6);
7. Afzondering om de warmte binnen te houden (8);
Vaar uit in de groei! (4);
8. Toegeven dat ze bijbelse gemeenschap hebben (8);
Geen ruimte genoeg, dat is griezelig! (3).
Verticaal:
1. Vreemdeling aan de kant? (6);
Steunen zonder actief te zijn (6);
2. Haast behoorlijk goed (6);
Bronnen verhitten (6);
3. Eenzaam weggaan (8);
Al weer een verblijf verborgen (6);
4. Frans, de slee is van Shakespeare! (4);
Zo wordt een lichaamsdeel op zeker moment een taal (7).
Oplossingen van giste
ren:
Citaat:
Blaas, pleit, varia, conus,
kubus, klaar, zalig, muskus,
plomp, basis, vaars, staal,
buurt, molik. Het citaat is
van Nicolas Boileau: "Men
kan een held zijn zonder de
aarde te verwoesten".
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Zwak; 4.
vaart; 7. twee-tal; 8. ras; 9.
ook; 10. extreem; 12. land
man.
Verticaal: 2. Want; 3. kwa
lijk; 4. voordeel; 5. arts; 6.
toetje; 9. omen; 11. ton.
ZE DENKEN DAT
ZE GEWONNEN
HEBBEN, NOU
PIOOI NIET!
I
IK ZAL ZE
KRIJGEN! IK
WU&tR 0N ER IETS
VAN TE LEREN!
IK BEN ON
TEMBAAR! ZE
KUNNEN NE NIET
VERANDEREN!
IK GA DE HELE WEEK
VOOR DE TV ZITTEN
OOK AL NAG HIJ
Lichte en soepele instapper.
De mode op de voet
gevolgd.
www.ecco.com/nl
Voor info: 073 - 52 25 091
Het ziet er naar uit dat het komende Door: MichieldeVn
weekeinde niet op zijn paasbest ver
loopt. Vandaag merken we daar nog niet zo erg veel van. Het blip
in Zeeland vandaag enigszins wisselvallig. Opklaringen en wolke
velden wisselen elkaar af en af en toe kan er een lichte bui vallen.
Het kwik blijft vanmiddag bij een matige noordwestenwind rond
de 9 graden steken. Vanavond klaart het vervolgens tijdelijk op.)
kwik gaat flink dalen en zal in het oostelijke deel van de provincie
rond het vriespunt uitkomen. Er bestaat een kleine kans dat de
bewolking tijdelijk dik genoeg is om wat neerslag te produceren.
Dankzij de lage temperatuur kan deze dan ook een winters karate
hebben. Het kustgebied blijft door de zeewatertemperatuur enig;
graden boven het vriespunt en heeft daar dus geen last van. Vrij
dag blijft het overdag nog wisselend bewolkt met af en toe lichte
neerslag. Later laat ook de zon zich nog even zien in de kustprovi-
cie. Bij een matige noordenwind klimt de thermometer tot zo'n 8
graden. In de nacht naar za
terdag gaat het vervolgens in
opklaringen, vooral in de re-
gio Bergen op Zoom enige Wisselvallig
graden vriezen. Neerslag is
gelukkig niet aannemelijk. ii U 7"
Zaterdag gaat de tempera
tuur maar met moeite om
hoog en blijft, tijdens een
meest bewolkte dag, op de
eilanden bij een graad of acht
steken. De wind blijft matig,
uit meest zuidelijke richting.
Het weekeinde blijft vervol
gens flink wisselvallig. Bij de
nodige buien kunnen de
maxima langzaam oplopen
tot een graad of 11Bij mati
ge, aan zee soms vrij krachti
ge westenwind wordt het
geen lenteachtig Pasen.
NW6 tir
Vooruitzichten
donderdag!
onder 20.3c
vrijdag
op 6.53
max.
min.
wind
1°
ZW 3
10°
5°
NW 4
Maan
donderdag; g
onder 9.16; fj
vrijdag j
op 1.51 |d
b
Zeeland: Paasbest?
Europa: Zonnig Spanje
O t
VERWACHTING VOOR DONDERDAGMIDDAG 12 APRIL
Zomerse weercondities heersen voorlopig in Spanje en Portugal. Lü r
kaal loopt de temperatuur op richting 30 graden. Afgelopen dinsdag
werd het in het Zuid-Spaanse Cordoba een zomerse 29 graden. En
ook Valencia kwam hoog uit met 28 graden op de thermometer. Ind:
westelijke regio's van Europa liggen de temperaturen een stuk lager J
Koude lucht wordt vanuit het hoge noorden aangevoerd en zowelÊ I
minimum- als maximumwaarden doen een stapje terug. Tegelijker- r
tijd levert een hogedrukgebied nabij de Britse eilanden wel meest
droge weersomstandigheden op. In hoeverre de zon erbij komt is t
echter nog de vraag. De zon is de grote afwezige in de oostelijke re
gio's: vanaf de Baltische Staten, via Polen tot aan Italië. Een storing j
verdrijft daar heel geleidelijk de milde temperaturen en dat levert c
veel bewolking en diverse buien op. Aan de oostzijde van die storing
is het overigens nog warm te noemen. Een lob met zachte lucht Ie- x
verde begin deze week in Kiev (Oekraïne) nog 19,6 graden op. Ook
vandaag is het er beslist niet koud. West van voornoemde storing is
het een stuk frisser met in Warschau amper 9 graden. In de noordeli;
ke Alpen valt morgen een vers sneeuwlaagje boven 1300 meter.
