Dans voor doven toont
gevoel van isolement
PZC
Een goede Macbeth heeft twee avonden nodig
Theater
Aan een ziekbed
kun je ook lachen
12
woensdag 11 april 2001
zie informatie elders op deze pagina
11 t/m 17 april
WOENSDAG
Sim EBgbDms
Het Goese poppentheater Sim Bolus speelt Ei ei dit ben jij.
De kippen in het kippenhok hebben het flink met elkaar aan de
stok, over wie de allermooiste kip is. Er wordt geen ei meer ge
legd. Kukel, de haan, probeert de ruziete sussen, maarerluistert
geen kip. Tot hij een bijzonder plan bedenkt... Deze humoristi
sche voorstelling met veel muziek voor volwassenen en kinde
ren vanaf5jaar, wordt gespeeld doorHansvan der Haar.
Poppentheater Ambachtscentrum, Goes, 15.00 uur
BVI u zi fka w ttat er
Poppentheater Muzikantater speelt de voorstelling Het spook
van Biezelinge.
Het spookt in Biezelinge, maar Jolientje is niet bang en gaat dit
raadsel oplossen, samen met een tovenaar die geen tovenaar is.
En er vliegt een vreemde vogel rond die van grapjes houdt. Dit
verhaal voor kinderen van 4 tot 12 jaar wordt gespeeld door Bou
wen Breeman.
Noordstraat 25, Biezelinge, 15.00 uur
WBaiaflamBü"
Vladimir, de Prinskikker is een muzikaal sprookje voor de hele
familie.
Op een dag hadden de koning en de koningin daverende ruzie:
hij wilde graag een troonopvolger, maar de koningin wilde nog
even wachten... Ze had zelf nog liever een kikker dan een prins. In
sprookjes komen dat soort wensen vaak heel gauw uit... Een
voorstelling van Jeugdtheater Het Appeltje uit Antwerpen.
Stadsschouwburg, Middelburg, 15.00 uur
DONDERDAG
Hooligans
Hooligans is een montagevoorstelling over een verborgen we
reld.
Een groep gevaarlijke, explosieve en humoristische personages
nemen bezit van het podium om te vertellen overeen geheim ge
nootschap met ongeschreven regels en een eigen morele code.
Zijn ze in het dagelijks leven onbetekenend, de voetbalwereld is
hun wereld, daar zijn zij de baas. Het stuk is gebaseerd op het
boekThe Football Factory van John King. Peter Pluymaekers re
gisseerde Katrien van Beurden, Michiel de Jong, Jeroen van Ko-
ningsbrugge, Kees Booten Dennis Rudge.
Arsenaaltheater, Vlissingen, 20.15 uur
"bh Staafff
Het Mimic Dansgezelschap danst de moderne voorstel
ling Noise 'n Stuff.
Choreografe Iris van Peppen onderzoekt, geïnspireerd door haar
eigen doofheid in haar kinderjaren, de invloed van geluid op be
weging.
Podium 't Beest, Goes, 20.30 uur
VRIJDAG
I LenaraeirB
Loes Luca en Jim van der Woude spelen de voorstelling
I Leunen.
De productie van Orkater komt improviserend en op basis van ei
gen teksten tot stand. Deze werkwijze geeft ruimte aan hun bij
zondere theatraletalenten waarbij de verschillen tussen Luca en
Van der Woude de voorstelling naar dramatische en hilarische
hoogten leiden.
Stadsschouwburg, Middelburg, 20.00 uur
ZONDAG
Dewoonboot
Het Middelburgs Theater speelt het toneelstuk De Woonboot.
Zie zaterdag.
Minitheater, Middelburg, 14.30 uur
DINSDAG
Kommil Foo
Kommil Foo speelt de voorstelling IJdele Hoop.
De broers Raf en Mich Walschaerts brengen muzikaal en beel
dend cabaret.
Stadsschouwburg, Middelburg, 20.00 uur
Loes Luca: „Improviseren is soms zo gênant saai."
foto Michel Schnater/GPDl
Middenin de repetitieruimte van Orkater staat een zieken
huisbed. Een kamerscherm erachter houdt de schi jn van pri
vacy óp. In dit decor spelen Loes Luca en Jim van der Woude
de voorstelling Leunen, waarin een vrouw aan het ziekbed
van haar man zit. „Het ziekbed van mijn vader was ons uit
gangspunt", vertelt Loes Luca. „Maar alleen als thema
waarop we geïmproviseerd hebben. We hebben er veel humor j
in gebracht."
d©®r SySaao-een BaaBiders
„Mijn vader was een eigenaar
dige man, die op een eigenaardi
ge manier stierf en met wie ik
een eigenaardige band had",
zegt Loes Luca. „Toen hij hoor
de dat hij kanlcer had en zou
sterven, ging hij liggen en is hij
niet meer opgestaan. Dat was
aanstellerij, want hij kon nog
alles. Het was een hele strijd. Ik
zei: 'Kom op, je kunt best je bed
uit'. Maar hij hield vol van niet.
Op een dag geef je het op, pro
beer je het niet meer. En er
kwam natuurlijk een moment
waarop hij écht niet meer op
kon."
„Die overgang, dat moment
waarop aanstellerij overgaat in
echt: je kunt nooit precies ach
terhalen wanneer dat was. Dat
is een fascinerend gegeven,
waar Jim en ik ook mee spelen.
Afhankelijkheid speelde ook
een rol. Mijn vader zei: 'Ik mag
van de dokter geen minuut al
leen blijven'. Dat was niet waar,
maarzo probeerde hij me bij
zich te houden. Hij leunde totaal
op mij. Ik was enig kind en hij
was een eenzame man. Er was
dus geen ontkomen aan. Ik hield
toen een dagboekje bij. Dat heb
ik Jim laten lezen. Zo kwamen
we op het idee voor Leunen."
Is het niet moeilijk over zoiets
persoonlijks een theatervoor
stelling temaken? „Het is net als
destijds met 'De Kleine Zee
meermin', ook een Orkaterpro-
ductie. Dat sprookje was van
jongs af in mijn hoofd blijven
hangen. Het stond heel dicht bij
me en ik had altijd het gevoel:
daar wil ik nog eens wat mee
doen. Zo is het nu ook. Maar
mijn vader was niet meer dan
het uitgangspunt. Voor de voor
stelling is wat ik met mijn vader
heb meegemaakt niet het be
langrijkste meer. Het gaat om
het thema en al improviserend
werd het echt iets tussen Jim en
mijmet veel humor, beweeg
lijkheid, rariteiten, gekheid,
dollen, lachen..."
Volgens Loes Luca zijn zij en
Jim twee heel verschillende fi
guren. „We zijn heel tegenge
steld aan elkaar. Dat geeft
mooie contrasten en we stimu
leren elkaar om onze eigenaar-
digheden uit tè buiten. Ik ben
een spring-in-'t-veld en Jim is
een ouwe slome aap, maar wel
met veel kracht in hoe hij zijn li-1
chaam beweegt. We spelen geen
vader en dochter, maar man en
vrouw, een gelijkwaardige rela
tie. Ik vond het eerst lastig de
dochterrol van me af te schud
den, maar al-werkende ontstond
vanzelf de vrouw die ik wilde
spelen."
Toen kwam er ook een nieuwe
dimensie bij'erotiek. „Met de
dood van haar man verdwijnt I
voor de vrouw de seksualiteit,
maar aan het ziekbed komt die
erotiek door allerlei gekkigheid
toch nog boven. Humor bleek
onvermijdelijk in onze improvi
saties. Eerst zat ik bij dat bed en
die man lag daar maar te com-
manderen en hypochondrisch
tekeer te gaan. Dat werd wat al
te sneu voor die vrouw. Maar ge- j
leidelijk kwam daar meer bij,"
Zoekwerk
,Het publiek kan zien hoe die I
twee mensen met elkaar geleefd
hebben, een huwelijk lang. Toen
we dat uitweikten, merkten we
hoe belangrijk het is dat Jim en
ik elkaar al zo lang kennen, al
sinds onze eerste Orkaterpro-
ductie in 19 8 0Improviseren is i
soms zo gênant saai. Het is
moeilijk zoekwerk. Ik ben blij
dat de mensen die eerste pogin
gen niet te zien krijgen. Je moet
er afstand van nemen, maar
door dat improviseren zonder je
geremd te voelen, ontstaat er
een voorstelling die helemaal 1
van ons is."
Loes Luca beschouwt Leunen j
als een cadeau voor haar vader. I
Hij zou dit j aar 70 geworden I
zijn. „Ik weet niet of hij er blij I
mee zou zijn. Hij zou wel com
mentaar hebben, maar ja, hij
wist altijd hoe het beter moest,"
Orkater met Leunen: vrijdag 13
april, Stadschouwburg Middel
burg, 20 uur.
De jeugdkomedie Amsterdam brengt de musical Pruikentijd.
Het verhaal gaat over het meisje Lisa dat graag over het verenigd
Europa fantaseert. Maarde juf van haarklas wil een toneelstuk
opvoeren over de meest ingeslapen periode uit de vaderlandse
geschiedenis: de pruikentijd. Lisa krijgt de hoofdrol, maar vindt
er niks aan. Samen met haarvrienden en vriendinnen besluit zij
dat het een moderne musical moet worden. Victor van Swaay re
gisseerde onder anderen Annemarie Henselmans, Hilke Bier
man en Aafke van der Mey. De tekst is van Ivo de Wijs, de muziek
van Joop Stokkermans. Vanaf 6 jaar.
Theater Mondragon, Zierikzee, 15.00 uur
Jazoo
Theatergroep Jazoo houdt een open podium met cabaret en
zang.
Op het programma staan onder meer Het raadsel, De lift en de
bom en Platdak.
Lammerenburcht, Vlissingen, 20.00 uur
D«e wocmboot
Het Middelburgs Theater speelt het toneelstuk De Woonboot.
De regie van deze komedie van Haije van der Heijden is in han
den van Dini Ploegaert. In het verhaal bevinden Nico en Wilma
die zich in een huwelijkscrisis bevinden. Wanneer het weer eens
raak is tussen die twee gaat Nico 'het warme gevoel' in Thailand
zoeken. De spelers zijn Kees Baijens, Sitah Lampert, Marloes
Klaassen, Freek Klein, Willem van der Endten Peter Jacobs.
Minitheater, Middelburg, 20.30 uur
Wie het hele Macbeth-project van het RO Theater wil zien,
heeft twee avonden nodig. De ene avond kan het publiek kij
ken naat Macbeth in de vertaling van Hugo Claus en de ande
re naar Bloetwollefduivel, geschreven door Jan Decorte.
sO@©r Eeffje Oomen
Toeschouwers die het plot. van
Shakespeare's drama een beetje
vergeten zijn, kunnen volgens
RO-medewerker Hanneke Rei
ziger het beste deze volgorde
aanhouden. „Het verhaal komt
natuurlijk toch duidelijker naar
voren in Macbeth. De voorstel
ling Bloetwollef duivel, die uit
drie delen bestaat, duurt onge
veer even lang als Macbeth: on
geveer twee uur. Macbeth wordt
gespeeld door Steven Van Wa-
termeulen, Catherine ten Brug-
gencate, Guus Dam, Mare De
Corte, Joop Keesmaat en Paul R.
Kooij. In Bloetwollefduivel zijn.
de rollen voor onder meer Her
man Gilis, Jacqueline Blom en
Fania Sorel. De operaversie van
Bloetwollef duivel wordt gezon
gen door Michael Lukonin, Jo-
hanne Saunnier en Magali
Schoentjes. HetBlindman
Saxophone Kwartet begeleidt.
De woorden waarmee Jan De
corte Shakespeare's Macbeth
omzette naar het Vlaamse
Bloetwollefduivel zijn als stuk
ken rauw vlees. Soms ruiken ze
bedorven. Truttegeit, kakken-
pis, mispeltroet. Soms smaken
ze zo zacht als bieflappen uit
Kobe. Twase plisant paleis,
meswaluwe, enmuskes, mebij-
tjes. In het grote Macbeth-pro
ject van het RO Theater mag het
publiek drie keer van Bloetwol
lefduivel proeven. Er is een ver
sie door operazangers, door
professionele acteurs en door
kinderen tussen de acht en tien
jaar. Vooral de laatste voelt als
steen. Zegt een meisje: 'Tis nat,
tisgee weer, de geite pisse naar
beneee'.
De openingsscène van Bloet
wollefduivel' dat in de eigen
studio van het Rotterdamse ge
zelschap wordt opgevoerd, doet
terstond denken aan de schilde
rijen van Balthus, de Franse
kunstenaar die recent op 92-ja-
rige leeftijd overleed. Ook zijn
portretten van jonge meisjes lij
ken onschuldig, maar wie ze
ziet, weet onmiddellijk dat ze
het niet zfjn. Iets spoort niet.
Op de kantelen van de minia
tuurburcht op het RO-podium
leunen drie vrouwen in geruite
mantelpakken, bruine bontjas
sen en huidkleurige panties.
Onder getoupeerde pruiken
glimmen kindersproeten. Dun
ne meisjesenkels steken uit pla
teauzolen. Dé drie lopen als
vrouwen, maar smakken kauw
gom als leerlingen van de Rot
terdamse basisschool Het
Landje.
Schizofreen
Echt schizofreen wordt het als
de twee hoofdpersonen die De
corte de namen 'dekselisa' en
'den buikbaas' meegaf, zich aan
de toneeltekst van de Vlaming
wagen. Uitgesproken door de
RO-actrice die later in de vol-
Macbeth in het RO Theater Rotterdam: De kinderen mogen het nimmer eng vinden.
foto Jaap Rozema/GPD
wassen versie van Bloetwollef
duivel optreedt, klinkt de tirade
truttegeit, kakkenpis, mispel
troet, wastuwe, montméseep
vooral ranzig. Maar als een
meisje hem voox'zichtig uit
draagt, is het haast lieflijk.
Mag dat? Kan je kinderen op de
leeftijd dat ze nog met een duim
in de mond naar Disney's 'Bam-
bi' kijken, overleveren aan een
geladen samenvatting van Sha
kespeare's sowieso al intense
stuk over wraak, woede en
waanzin? 'Iksijn zover in tbloet
gestapt tisal', dicht Decorte
naar werelds beroemdste to
neelschrijver, en Koning Mac
beth rust niet eer hij zijn rijk
heeft zekergesteld door wild om
zich heen te maaien. In Decorte-
taal: 'Ikkapte, denene, nier, de-
nandere, daar, enkkapte, enk-
kapte, enkkapte, destukke vlo-
geront'.
Nienke Jerphanion, docente
van basisschool Het Landje,
vindt dat kindex-en er best aan
mee kunnen doen. „Mits je na
tuurlijk voorzichtig met ze om
springt, Je moet ze heel goed
uitleggen waar het precies over
gaat; je moet ze heel nauwkeu
rig begeleiden. De kinderen mo
gen het nimmer eng vinden. De
vijftien leerlingen die regisseur
Herman Gilis uiteindelijk vroeg
mee te werken, hebben volgens
de lerares 'van nature' podium-
plezier. „Het zijn allemaal kin- i
deren die het heerlijk vinden op j
de planken te staan. Zó gretig
zijn ze dat hun ouders moeite
hebben hen thuis te houden als
ze ziek zijn."
Door Bloetwollefduivel drie
keer uit te laten sprekenlegt
RO's artistiek leider Guy Cas-
siers opnieuw de nadruk op het I
bizarre woor-dgebruik van de I
Vlaming. Denduivel, bloetwol
lef, duivel, babieboe, klinkt het
uit de buik van een operazange-
res, uit de keel van een RO-ac-
trice en uit de mond van een
meisje. Vooral als ze door de
kinderen uitgesproken wordt, is
de tekst van Jan Decorte veel
schrijnender dan op papier.
Mi sschien was het daarom dat
lerares Jerphanion bij de eerste
officiële 'doorloop' met natte j
wangen op de eerste rij zat.
De kinderen zijn, vertelt Jer
phanion, uitgekozen om hun
onbevangenheid.,Toen het ge-
zeischap voor het eerst contact j
met ons zocht, dachten ze aan
scholieren uit groep zeven of
acht. Maar dat werkte niet. Die I
begrepen de tekst te goed om
hem uit te sproken zonder al te
veel na te denken. Deze kinde
ren begrijpen hem niet; dat weet
de leraxos zeker-. „De betekenis
van het verhaal gaat langs ze
heen. Dat ervaar je ook als je ze
hoort spreken."
Macbeth en Bloetwollefduivel: i
te zien in het RO Theater, W.
Booth laan 8 Rotterdam; t/m za-
terdag 28 april, van woensdag
t/m zaterdag, aanvang 20.00
uur. Ook nog op zondag 22 april
(14.30 uur).
PimailkeiratBlsfi
Podium 't Beest in Goes heeft morgenavond de primeur van
eert bijzondere dansvoorstelling. Choreografe Iris van Pep
pen, die de eerste vijf jaar van haar leven praktisch doof was,
heeft deze ervaring aangegrepen om op onderzoek uit te gaan
naar de invloed van geluid op beweging. Noise 'n Stuff, zoals
het programma heet en waaraan drie danseressen meewer
ken, is daarvan een eerste afspiegeling. „Dit thema heeft zo
veel aspecten waar ik mijn licht op wil werpen, dat ik wel kan
spreken van een tienjarenplan."
IFramis ©©elemami
Ixls van Peppen (Den Haag,
1977) is een doorzetter. Hoewel
ze al vanaf haar zesde jaar
danst, wezen de academies haar
af en zelfs de docentenopleiding
moest zij na anderhalf jaar ver-
laten. „Ik heb geen standaard
danserslichaam, meer een
zwemmex-slichaam, maar ik kan
niet eens zwemmen. Een docent
folklore zei: 'Je bent, mijn beste
leerling, alleen zal je nooit op
het toneel kunnen staan. Hoezo
niet? Je verhoudingen kloppen
niet. Het gaat puur om wat-ze
willen zien, je moet aan een be
paald beeld voldoen.' Ik heb
lange benen, maar mijn rug is
vrij compact, waaxxloor ik be
paalde bewegingen gewoon niet
kan maken. Bovendien heb ik
korte spieren, zodat ik techni
sche problemen kreeg met mijn
bouw. Dat is frustrerend en
pijnlijk, ook fysiek."
Maar Iris was niet voor één gat
te vangen. Al jong wist zij dat ze
ook maker, dus choreografe
wilde zijn. Die kwaliteit kon zij
aanwenden toen haar werd ge
wezen op de tamelijk onbeken
de, maar toch x-eeds jax-en be
staande School voor Nieuwe
Dans Ontwikkeling (SNDO) in
Amstex-daxn. „Daar wox-dt meer
de nadruk gelegd op hoe het li
chaam. in elkaar zit, hoe je ei'mee
om kan gaaxx en blessurepreven-
tief kan werken. Op een gegeven
moment had ik nergens last
meer van, geen blessux-es. Ik zag
de mogelijkheden van mijn ei
gen lichaam en daar ben ik mee
gaan wex-ken, in plaats van iets
na te streven wat ik niet kan."
Basis
„Chox-eografie kan je niet leren.
Je bent choreograaf of je bent
het niet. Je moet een bepaalde
kijk hebben op compositie en
ruimte en hoe je daarmee om
gaat. Dat moet in je zitten, maar
op de SNDO heb ik een basis ge
kregen waar ik zelf op door kan
gaan en keuzes kan maken. Die
opleiding staat overigens open
voor allexTei theatermakers die
beweging als uitgangspunt heb
ben. Tijdens mijn studie had ik
onbewust al twee stukken ge
maakt met betrekking tot geba
rentaal en doofheid. Pas tijdens
een gespx-ek met een docente
kwam mijn doofheid als kind ter
sprake. Ze was wat verontwaar
digd dat ik dat niet eerder had
verteld, omdat dat essentieel
bleek voor mijn beweegrede
nen."
„Tot mijn vijfde was ik ontzet
tend slechthorend. Mijn beide
buizen van Eustachius wax-en
helemaal dichtgegroeid. Ik be
greep alleen iets wanneer ie
mand vlak voor mijn neus stond.
Ik herinner mij het gevoel van
isolement, maar nadat die
kwaal was verholpen, heb ik dat
nooit meer aangehaald. De eer
ste vier j aar van j e leven zijn wel
bepalend voor de rest van je ont
wikkeling, maar ik had er nooit
aan gedacht dat dat invloed zou
hebben. Dat had het dus wel de
gelijk. Op school dxn-fde ik niet
te zeggen dat ik iets niet had
verstaan of niet begreep en werd
voor dom uitgemaakt. Ik dacht,
dat zal dan wel zo zijn."
Ms studeerde in 1999 af aan de
SNDO, maar ging werken als
secretaresse omdat ze 'even
niets met dans te maken wilde
hebben'. Na een half jaar begon
het echter toch weer te kriebe
len. „Ik weet dat ik mijn wex-k
wil laten zien aan eenpubliek en
op langere tex-mijn aan zowel
een hox-end als slechthorend of
doof publiek, want die zie je
nooit in één zaal tegelijk naar
dans kijken. Hoe ik dat wil gaan
doen, ben ik nu aan het uitzoe
ken. Mijn eerste voorstelling
Noise 'n Stuff, waarvoor ik het
Mimic Dansgezelschap opge-
xichtte, heb ik nog dicht bij mij
zelf gehouden, maar ik heb nu
contact met het doveninstituut
in Zoetermeer en ga een project
maken voor dove jongeren. Ik
wil ook de gebarentaal volledig
beheersen en gebruiken in voor
stellingen. De algemene vraag
die ik mij stel is. wat is dans en
wat is het verschil tussen dans,
gebarentaal en gesproken taal
en wanneer loopt het één over in
het ander. Als je in gebarentaal
bij wijze van spreken zinnen in
de lucht gooit en ermee gaat
spelen, x'aakt een dove totaal de
draad kwijt, maar in feite zit hij
wel naar dans te kijken.
Oordoppen
„Uitgangspunt voor Noise 'n
Stuff was de invloed van geluid,
emotioneel en fysiek. De drie
danseressen zijn improviserend
begonnen met oordoppen, zodat
je alleen je eigen lichaam hoort.
Je gaat heel anders bewegen, je
realiseert je wat een impact het
heeft om alleen maarte lopen. Je
merkt dat ze heel erg geïsoleerd
raken. Het is moeilijk contact te
maken. Maar aan de andere
kant geeft het ook weer kracht,
wanneer je eenmaal vertrouwd
bent met elkaar en met het afge
zonderd zijn van geluid. Daar is
bewegingsmatex'iaal en een ge
voel uit ontstaan. De uiteinde
lijke dans is gezet in een sugges
tief geluidsdécor."
„Ik wil niet een beladen verhaal
overbrengen van hoe belangrijk
het is om geluid te waarderen. Ik
wil dat de mensen ervan genie
ten. Er zitten ontroerende, maar
ook grappige elementen in. In
Goes, waar we voor het eerst
voor publiek optx'eden, houd ik
een inleidend praatje en kunnen
er na afloop vragen wox"den ge
steld of opmex'kingen wox-den
gemaakt. Maar je hoeft niet per
se te weten dat het over doof
heid gaat. Iedereen kan de
gevoelens van isolement op zijn
eigen manier invullen."
Noise 'n Stuff, gedanst door Sa
to Endo (Japan), Catarina Cam
pinas Furtado (Portugal) en
Nienke Bonnema (Nederland),
is donderdag te zien in 't Beest
in Goes (20.30 uur)
Noise 'n Stuff wordt gedanst door Nienke Bonnema (links), Sato Endo en Catarina Campinas Furtado (rechts). foto Juan de Jong
ZATERDAG
