Dromen van een echte Dior
De strijd om tijd
Speelgoed hoeft
niets te kosten
Kosteloos van A tot Z
Wist u dat een mens een
vol jaar van zijn leven
besteedt aan het zoeken naar
kwijtgeraakte voorwerpen
en - althans in de VS - vijf
jaar aan autorijden? Dat de
doorsnee Amerikaan een
jaar van zijn leven in een
boek leest en twee en een half
jaar achter de krant zit? Dat
u gemiddeld drie jaar lang
aan sport doet en drie en een
half jaar telefoneert? In
Steeds sneller staan deze en
nog veel meer voorbeelden.
Druk, druk, druk. Dat krijg je
al jarenlang in negen van de
tien gevallen te horen als je aan
iemand vraagt hoe het gaat.
Want tijd is, meer nog dan geld,
het belangrijkste in onze sa
menleving geworden. We heb
ben er te weinig van - denken
we. Tijd is beperkt, niet te koop
en we doen er van alles aan om er
op te besparen. Tijd is langzaam
maar zeker het meest traumati
sche onderwerp van de mens
heid geworden. En dat is begon
nen bij de uitvinding van het
polshorloge.
Dat laatste is althans de mening
van James Gleick. Na een carri
ère als journalist bij de New
York Times scoorde de Ameri
kaanse publicist een aantal ja
ren geleden met zijn boek over
de chaostheorie een internatio
nale bestseller en sindsdien
geldt hij als boodschapper en
populair analist van allerhande
sociologische verschijnselen.
Steeds sneller is een overzicht
van de ontwikkeling van tijds
besparing en de wanhopige po
gingen van de mens om tijd te
winnen, al gaat het soms maar
om tienden van seconden. Het is
een streven dat volgens Gleick
even absurd als nutteloos is en
dat zelfs tegengestelde effecten
kan veroorzaken. Want 'elke
winst leidt tot verlies', ook bij
het begrip 'tijd'.
De jacht op tijdwinst heeft de
laatste decennia aanleiding ge
geven tot een meedogenloze
strijd om tijd. Gleick geeft daar
in Steeds sneller vele voorbeel
den van. CD-spelers die de drie
seconden stilte tussen muziek
stukken overslaan, telefoon
centrales die nummerinforma
tie bekorten, de f astfoodcultuur
en de teloorgang van het als
traag ervaren Amerikaanse
honkbal ten gunste van snellere
sporten als basketbal. Het zijn
allemaal kenmerken van een
bijna neurotische drang naar
tijdsbesparing. En waarom?
Prioriteiten
Tegelijkertijd leidt die bespa
ringsdrift tot weer andere vor
men van tijdsconsumptie.
Volgens Gleick leidt de vaat-
wasmachine bijvoorbeeld
slechts tot één minuut bespa
ring op de schoonmaaktijd,
maar wordt de winst van deze en
vele andere tijdbesparende ap
paraten weer ruimschoots ge
compenseerd door de tijd die
nodig is om de handleiding te
doorgronden.
Het is maar waar je de prioritei
ten legt. Snelle informatieme
dia als het internet worden weer
teniet gedaan door lange wacht
tijden en een elektronisch be
richt dat twee keer moet worden
gelezen om de boodschap volle
dig te begrijpen, helpt ook al
niet. Het is vaak de schijn van
snelheid die iets aantrekkelijk
maakt.
Steeds sneller geeft een uitge
breid overzicht van die 'tijd-hy-
pe'. Versnellingen bij nieuwsga
ring, bij automatisering en bij
consumptie die weer even hard
terugslaan. Zo moeten kranten
concurreren met hun eigen web
sites en wordt dienstverlening
gestroomlijnd ten nadele van de
klanten.
De consument wordt doorgaans
dan ook niet gelukkiger van die
snelheid. Het aantal anekdoti
sche voorbeelden is zó groot, dat
je er bijna tureluurs van wordt.
Toch staat er ook veel niét in dit
boek. De gevolgen van hetf atale
'rebound effect' bijvoorbeeld,
dat er toe leidt dat je besparende
technieken zó enthousiast gaat
gebruiken, dat de winst ei*van
verloren gaat.
Berucht is het gebruik van ener
giebesparende lampen op plek
ken, waar je normaal geen ver
lichting zou gebruiken, maar
ook het gebruik van e-mails valt
daaronder. Want de tijd die
vroeger nodig was voor het
schrijven van brieven, wordt te
genwoordig ruimschoots over
troffen door het verzenden en
lezen van talloze overbodige
elektronische berichten. Hoezo
tijdbesparing?
Onthaasting
Evenmin gaat Gleick serieus in
op het fenomeen 'onthaasting',
hoewel de subtitel van dit boek
dat wel belooft. Gleick consta
teert weliswaar misstanden,
maar roept nauwelijks op tot
bezinning. Integendeel, zou je
haast zeggen. De klokjes aan het
begin van elk hoofdstuk, die
aangeven hoe laat je bij een nor
maal leestempo bij die tekst zou
moeten zijn aangekomen (het
lezen van het gehele boek zou
vijf uur en twintig minuten be
horen te duren) zorgen bijna
vanzelf voor een regelrechte
leesstress. Zo moet de tijdbe-
wuste medemens zich dus voe
len, denk je dan.
Tenzij die klokjes - en dat is het
meest aannemelijke - louter iro
nisch bedoeld zijn. Want die
strijd om tijd geeft uiteindelijk
ook veel reden tot glimlachen.
Willem Bruring
James Gleick: 'Steeds sneller'.
Vertaling: Patty Adelaar. Uitge
ver: Anthos. Prijs: f 42.50.
De tijd die vroeger nodig was voor het schrijven van brieven, wordt
tegenwoordig ruimschoots overtroffen door het verzenden en lezen
van talloze overbodige elektronische berichten.
vrijdag 6 april 2001
Uit de collectie van Dior, met op de voorgrond de cocktailjurk Monte Carlo uit 1956. Dior bracht de taille omhoog en creëerde zo een wijdvallende rok met diepe plooi.
foto Ermindo Armino
Het heet weer hip om een
zijden sjaal keurig af te
stemmen op de kleur van je
handtas en open hakken-
schoentjes. Zonder riempjes,
grote oorbellen of luxe bro
che ben je in modeland niet
langer sober maar slonzig.
Voorvader van deze 'total
look'is Christian Dior (1905-
1957). Het Mode Museum in
Hasselt wijdt een tentoon
stelling aan de Franse coutu
rier.
Nieuw chic heet de trend die
vorig jaar zomer stilletjes
inzette vanuit de catwalk naar
de modebladen. Na een lange
periode van soberheid kun je als
vrouw van de wereld niet meer
voor de dag komen zonder het
accessoire als final touch. Een
zijden sjaaltje om de nek, een
zacht leren handtasje of een ba
rokke broche op een truitje van
échte cashmier gespeld. Het is
dit modeseizoen niet meer tuttig
maar hip.
„Logisch na die lange periode
van minimalisme eind jaren ne
gentig", vindt Colette Coenen-
gracht, directeur van het Mode
Museum in Hasselt. „Najaren
zwart, zwart en nog eens zwart,
krijgen mensen weer behoefte
aan kleur in hun klerenkast. En
zodra je met kleur gaat werken,
komen de accessoires vanzelf
terug. Bij een rode trui staan ro
de schoenen wel heel erg leuk,
maar daar kan dus echt geen
bruine tas bij.
Daarnaast zijn accessoires ook
een manier om je persoonlijk
heid te onderstrepen, zeker nu
kleding steeds meer op elkaar
gaat lijken. Ook ontwerpers
kunnen zich onderscheiden met
accessoires. Bovendien opent de
haute couture-wereld zich via
het accessoire ook voor de 'ge
wone vrouw'. Dat zie je nu ook.
machine en stikken hun eigen
Dior van goedkoop materiaal.
Achteraf beschouwd zijn die
vlijtige dames een soort H&M
avant la lettre. „Oftewel de
dood van de haute couture",
zegt Coenengracht. Dior rea
geert slim met een goedkopere
prêt a porter lijn. Tegenwoordig
gaan ontwerpers nog verder met
een goedkope jeanslijn.
Huisvrouwen
Op zolder in het Mode Museum
is een collectie te zien van Dior-
jurken door huisvrouwen ge
naaid. Aardig om te zien is dat
ze er geheel in de geest van de
Franse meester een bijpassend
paar handschoenen met tasje bij
knutselden. Het kost overigens
geen enkele moeite om écht van
nep te onderscheiden. Het vak
manschap straalt af van de éch
te Diors in museumzalen die
voor de gelegenheid zijn inge
richt als jaren vijftig boetiek.
Achter de vitrines in de stijl van
Lodewijk de IVX schitteren
prachtige blauwe nepjuwelen
naast watergroene pumps en
luxe parfumflacons.
Nog steeds hartstikke hip trou
wens, die pumps. En dat schat
tige cocktailjurkje Monte Carlo
uit 1957 is misschien wel stijl
voller dan zo'n extravagant ge
val van Diors opvolger John
Galliano. Niet voor niets grij
pen jonge Belgische ontwerpers
weer terug naar de 'new look'.
Zoals Steijn Helsen uit Hasselt
met zijn interpretatie van de
droomjurk: een witzijden
bustier met daaronder een lange
klokrok van zwarte tule. Geen
echte Dior, maar daarom niet
minder hebberig makend.
Ingrid Beckers
New Look en de na-oorlogse
mode is tot en met 31 mei te zien
in het Mode Museum aan de
Gasthuisstraat 11 in Hasselt,
dagelijks geopend behalve op
maandag.
Als je geen pak van Gucci kunt
betalen, dan kun je nog altijd
een tasje kopen." Zoals altijd in
de mode is ook deze nieuw-chic-
trend een pure revival, dit keer
van de jaren vijftig.
De romantische Franse ontwer
per Christian Dior creëert na de
sobere oorlogsj aren een ware re
volutie met zijn 'total look'.
„Dior wilde vrouwen opnieuw
laten stralen", aldus Coenen
gracht. „Hij had ook een heel ro
mantisch beeld van vrouwen.
Als een vrouw de trap afkomt
voordat ze naar een feestje gaat,
moet iedereen de adem inhou
den van bewondering. Dat ef
fect had hij voor ogen als hij ont
wierp."
Kenmerkend voor zijn stijl is de
ligne corolle: jurken krijgen op
nieuw ronde vormenBorsten en
heupen worden geaccentueerd;
de taille met een soort inge
werkt corset ingesnoerd. 'Such
a new look' jubelt het modema
gazine Vogue. Dior is ook de eer
ste die de galajurk afknipt tot
net onder de knie, zodat je er ook
's middags op een borrel mee
kunt verschijnen. Voila: de ge
boorte van de cocktailjurk.
Overigens zijn niet alle ontwer
pers even gecharmeerd van de
wijze waarop de homoseksueel
Dior vrouwen aankleedt. „Hij
maakt travestieten van vrou
wen", zo vindt ontwerpster Co-
co Chanel die ook na de oorlog
prat gaat op eenvoud.
Een droomjurk met een paar af
getrapte schoenen eronder is
geen droomjurk meer. Na de in
troductie van zijn 'new look'
werkt Dior al snel aan een 'total
look'Een vrouw vindt hijis pas
fatsoenlijk als ze van top teen
pico bello gekleed gaat. Dus
verkoopt hij in zijn winkel in
Parijs niet alleen kleding, maar
levert er ook bijpassende hoe
den, schoenen, handtassen,
zelfs juwelen, parfums en ma-
ke-up bijNiet dat hij alle acces
soires zelf ontwerpt. Hij denkt
mee, maar gespecialiseerde ont
Dior-jurk in Hasselt.
werpers voeren uit. Vandaar dat
in Dior-schoenen ook nog eens
'par Roger Vivier' is gegraveerd.
Dubbel fun voor de merken-
freaks.
Met zijn total look zet Dior de
wereld van de haute couture op
zijn kop. Voor het eerst zijn luxe
merkartikelen ook toegankelijk
voor de middenklasse. Wie geen
droomjurk van veertig meter
zijde kan betalen, koopt'gewoon
een tasje of een lippenstift. Coe
nengracht: „Had je toch nog een
échte Dior in huis."
Later gaat Dior nog een stuk
verder. Hij publiceert zijn pa
tronen in vrouwenbladen van
het kaliber Libelle. Vrouwen
kruipen massaal achter de naai
Van eikeltjes en sponzen
tot wasknijpers en res
tant j es wol. Met alles kun je
spelen. Of dat ook veilig is, is
vers twee.
Veel speelgoed kost 'niks'.
Het ligt voor het grijpen, is
bestemd om weg te gooienmaar
krijgt een tweede leven in kin
derhanden. Wie bedenkt waar
mee te spelen is, waant zich bin
nen de kortste keren te rijk om
ooit nog een speelgoedwinkel
binnen te stappen. Fabrikanten
helpen graag een handje. Want
knutseltips op de verpakking
laten de verkoop van wc-papier,
afwasmiddel, ontbijtgranen én
luiers lekker stijgen. Zes lege
rollen zijn genoeg om een hond
bij elkaar te knutselen. En een
stevige doos is om te toveren in
een huis.
Voor ieder stuk speelgoed dat
verkocht wordt binnen de Euro
pese Unie gelden veiligheids
richtlijnen. Speelgoed moet
voorzien zijn van het CE vignet
waarmee de fabrikant of impor
teur aangeeft dat volgens hem,
het speelgoed aan deze richtlij
nen voldoet. Gedacht is aan
vormgeving, kleurstoffen, ver
bindingen, de samenstelling
van materialen en nog veel
meer. Maar deze richtlijnen gel
den niet voor verpakkingsmate
rialen, eikeltjes en ander 'onei
genlijk' spul.
Neem nou lege wc-rollen en ei-
erdozen. Ze zouden onhygië
nisch zijn en infectieziekten
kunnen veroorzaken. Want aan
de rol kunnen vieze vingers kle
ven en aan de eierdozen kippen-
veertjes met vuil. In de regio
Apeldoorn stuitte de GGD op
een discussie op kinderdagver
blijven over het gebruik van dit
afval.
Van een waarschuwend GGD-
advies is geen sprake. Wel is de
GGD momenteel bezig met een
protocol voor onder meer hygië
ne en veiligheid.
En de zogeheten PIKO lijst,
waarin de hygiëne en veilig
heidseisen voor kinderopvang
staan geformuleerd, rept met
geen woord over speelgoed. Met
als gevolg dat iedere controleur
van de 26 GGD's zijn eigen cri
teria bepaalt.
De Stichting Consument en Vei
ligheid houdt zich bezig met let
selgevaar. Haar brochure over
de veiligheid in de kinderop
vang bevat geen wijze raad over
spelen met afval. De Glorix hy-
giënelijn (0800-0232.383) raadt
goed omspoelen van flessen en
melkpakken aan.
De Stichting Speelgoed Neder
land houdt zich alleen met
speelgoed waarvoor betaald
moet worden, bezig. De Keu
ringsdienst van Waren houdt
toezicht op de richtlijnen voor
speelgoed en verpakkingen,
maar niet op verpakkingen als
speelgoed.
Unilever wijst er dat op veel ver
pakkingen niet voor niets de
waarschuwing staat 'Buiten be
reik van kinderen houden'. Ver
pakkingen moeten voldoen aan
foto Mare Bolsius
strenge eisen, maar de fabrikant
hoeft geen rekening te houden
met spelende kinderen.
Kortom, resteert het gezonde
verstand. Melkpakken goed
schoonspoelen, dozen en flessen
waarin reinigingsmiddelen
hebben gezeten, bij voorkeur
niet gebruiken en oppassen met
kleine onderdelen en scherpe
punten.
Marianne de Valck
Het samenstellen van een lijst speelgoed zon
der prijskaartje, levert heel veel ideeën op
voor spelletjes, bouwwerken én geknutsel. Een
niet-complete lijst:
Aardappelen
Behang, Beukennootjes (en kastanjes, eikeltjes,
dennenappels), Bierviltjes, Bladeren (takken,
boomschors), Bonbon of koekjes verpakkingen,
Boterkuipjes, Brillen
Cadeaupapier, Dozen, Draad
Eierdozen, Elastiek, Emmers van fritessaus
Filterzakjes, Flessen en potten, Flessendoppen,
Lege fotorolletjes
Gras en granen, Hoeden en petten, Hout
Kleden en kleedjes, Knijpers, Knopen, Kranten
en tijdschriften, Kralen, Kuipjes, Kurken, Kus
senvullingen en kussenslopen
Lappen en lakens, Lepels en schepjes, Lucifers en
satéstokjes
Netjes
Oude schoenen, Pannen
Perforatorresten, Piepschuim, Pollepels
Rietjes
Schelpen, Sponsjes, Stenen, Sjaals, Sneeuw, Sok
ken, Stokken
Takjes, Tandenborstels, Theezakjes, Toiletrolle
tjes, Touw
Veertjes, Verpakkingsmateriaal, Vergiet
Waxinelichtjescups, Watten, Weggooibekertjes,
Wol
Zand, Zeepstukjes
IIII I'll ll II ll Hl IIL^,
