De RVV is de boeman van de boeren geworden
boekenschat
PZC
34
RUDEN RIEMENS
VERB ÖÖEt
zaterdag 31 maart 2001
FOTOGRAFIE
Medewerkers van de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees keren terug na het nemen van bl oedmonsters op een van mkz verdachte boerderij
foto Vincent Jannink
Ze zijn bedreigd en beschimpt. An
ders zo anonieme ambtenaren van
de Rijksdienst voor de keuring van Vee
en Vlees (RW) staan ineens middenin
het nieuws, als kille aanzeggers van
dood en verderf. De boeren kunnen hen
wel schieten.
Hij slaapt hooguit vier uurtjes. Mr. Drs, R
Cloo zit middenin de ernstigste crisis
uit zijn nog korte loopbaan als directeur van
de Rijksdienst voor de keuring van Vee en
Vlees. Mond- en klauwzeer, van vroeg tot
laat. Zijn organisatie moet proberen het vi
rus uit Nederland te verdrijven, zijn mede
werkers staan onder hoge druk en er is veel
kritiek. De belangrijkste: De RW is ondes
kundig, chaotisch, niet stressbestendig en
heeft managementproblemen. Wat vindt di
recteur Cloo daarvan? Niets. Hij heeft geen
zin er op in te gaan.
Ondertussen maakt menigeen zich zorgen
over de bestrijding van het virus. Voorzitter
G. Doornbos van LTO-Nederland: „Het
lijkt er eerder op dat de RW achter de zaken
aanloopt dan dat ze de boel voor is. Ze heb
ben grote problemen om snel eventuele ver
dachte bedrijven op te sporen en om het te
slachten vee ook weer snel af te voeren. De
kans dat het virus zich verspreidt is daar
door groter dan de kans dat je het indamt."
Ook is boeren onnodig veel leed aangedaan
doordat de RW verkeerde informatie ver
strekte. Zo kregen boeren in de omgeving
van Kampen bericht dat hun boerderij ge
ruimd zou worden. „Later bleek echter dat
het besluit was ingetrokken. De veehouders
kregen dat veel te laat te horen. Niemand
heeft hen excuses aangeboden", zegt M. van
de Weerd van de gelijknamige zuivelboer-
derij in Kampen. „De RVV laat ons in onze
kerheid zitten. Dat is onmenselijk."
Velen kregen een brief thuis: 'Uw bedrijf
moet worden geruimd'. Punt. Doornbos:
„Dat getuigt van een totaal gebrek aan in
voelend vermogen en dat komt zeker door
dat de RW toch een ambtelijke organisatie
is. Juristen sturen het proces, dat is natuur
lijk ook nodig, maar ze deden dat nogal af
standelijk, gevoelloos." Hij stelt dat het op
dit moment iets beter gaat. „De informatie
voorziening loopt vlotter. Ook de manier
waarop koeien worden gedood is anders. Ze
krijgen nu eerst een spuitje waar ze suf van
worden en dan buiten de kogel. Nog steeds
heel erg, maar beter dan in het begin, toen de
ambtenaren fout op fout stapelden bij het
preventief doden van dieren." Koeien die
een spuitje kregen, hingen zichzelf op in
rekken nog voordat het spuitje zijn werking
deed. Schapen werden geëlektrocuteerd,
maar gingen niet in één keer dood, doordat
'de wol in de weg zat' en het afmaken van ve
le Schotse Hooglanders met karabijnen
ontaardde in een bloedbad.
De RVV is de boeman van de boeren gewor
den. Kille aanzegger van dood en verderf op
menig bedrijf. De RW, onderdeel van het
ministerie van landbouw, beslist of een be
drijf verdacht is en meldt dat aan het
ministerie en geeft een advies: ruimen of
niet. Dan schakelt het ministerie de AID, de
Algemene Inspectiedienst, in om de boel te
onderzoeken. Is het bedrijf echt besmet?
Houden de boeren zich aan de regels, rijden
ze niet stiekem hun mest uit? Is er geen on
nodig verkeer van en naar een verdacht dan
wel besmet bedrijf? Zo'n zevenhonderd
ambtenaren werken er in volstrekte anoni
miteit. Tot er iets ergs gebeurt. Zoals eind
jaren negentig met de uitbraak van de var
kenspest. Toen ging het zo ernstig mis, dat
de Europese Commissie in een onderzoeks
rapport concludeerde dat door het optreden
van de RVV de ziekte zich meer dan noodza
kelij k had verspreid. Belangrijk punt in de
Europese kritiek was dat de RW en de AID
nogal eens langs elkaar heen werkten.
De toenmalige minister Van Aartsen van
landbouw trok zich de kritiek op zijn dien
sten zodanig aan, dat hij besloot tot een re
organisatie van de RW. Nog voordat die
goed en wells afgerond is er een nieuwe cri
sis. En opnieuw gaat het mis en laat vooral
de communicatie zeer te wensen over.
Doornbos: „Communicatie is niet bepaald
het sterkste punt van de RW, al is het de af
gelopen week gelukkig wel iets beter ge
worden. Mond- en klauwzeer is nu meer een
capaciteitsprobleem geworden, er zijn een
voudig te weinig mensen. Hard gezegd: er
moeten teams komen die snel en goed de
dieren kunnen afmaken en afvoeren. Alleen
dan kun je zo snel mogelijk zoveel mogelijk
risicodieren doden en de uitbreiding van het
virus voorblijven. Maar ontelbaar veel
mensen die ze daarvoor zou kunnen inzet
ten. zoals veeartsen, zitten thuis."
Veeartsen
De RW heeft eigen veeartsen in dienst, die
al dan niet na vermoedens van boeren zelf in
actie komen. Ze nemen bloedmonsters van
verdachte dieren en beslissen op basis daar
van wat er moet gebeuren. Nu de ziekte zich
zo uitbreid, kunnen die artsen het werk niet
meer aan. Daardoor duurt het opsporen van
verdachte dieren almaar langer en kan de
ziekte zich blijven verspreiden. Doornbos:
„Waarom ook geen hulp ingeroepen van
slachthuizen? Waarom spant de RW? zich
niet in om die extra mensen overal vandaan
te halen?"
Volgens boer A. Nooteboom uit Heerde
heeft het allemaal nog maar weinig zin. Hij
voorspelt dat er over een maand geen levend
dier meer op of rond boerderijen op de Velu-
we zal zijn. Nooteboom, tevens bestuurder
bij het waterschap Veluwe, wijst er op dat
een aantal boerderijen die aan het natuur
gebied grenzen veelvuldig worden bezocht
door vossen en ander wild. Die brengen de
ziekte snel rond. Nooteboom vergelijkt de
verspreiding van de veeziekte op de Veluwe
met een veenbrand. „Je kunt gaan blussen,
maar je loopt altijd achter het vuur aan. Je
kunt er donder op zeggen dat de besmette
Gelderse boerderijen zijn bezocht door vos
sen, of dat er een ree in de buurt is geweest.
Op die manier komt het virus in de wildbaan
terecht. En die dieren lopen weer langs an
dere boerderijen. Op de Veluwe lopen zo'n
2000 tot 2500 edelherten rond en minimaal
7000 zwijnen en ongeveer evenzoveel reeën.
Daarnaast zijn er nog eens zo'n kleine 200
damherten."
Zwartboek
Van de Weerd van de zuivelboerderij in
Kampen heeft zich opgeworpen als woord
voerder van de getroffen boeren uit zijn om
geving. Over de ervaringen met de RVV kan
hij wel een zwartboek schrijven. „Bij die in
stantie hebben ze er geen flauw benul van
hoe ze met mensen moeten omgaan. Ze ge
dragen zich alsof de boeren hen alleen maar
willen tegenwerken. Alsof wij een soort
misdadigers zijn. Maar in feite wil iedere
boer dat mond- en klauwzeer wordt aange
pakt. Iedere boer die een koe op zijn boerde
rij aantreft met blaren, weet dat er geruimd
moet worden en de buur-boerderijen van
die boer weten dat ook. De RW houdt ons
echter totaal niet op de hoogte. Geen enkele
boer krijgt te horen wat er moet gebeuren en
wanneer. Dat maakt de boeren onzeker en
emotioneel zwak. De ergste ervaring uit
mijn omgeving is dat afgelopen zaterdag het
nare bericht kwam bij een aantal veehou
ders, dat ze geruimd zouden worden. De
boeren stortten totaal in. Maar die brief
ging voor de muziek uit, want later bleek
van ruiming geen sprake. Niemand heeft de
boeren excuses aangeboden. Er is niets ge
daan om het leed te verzachten.
Sylvia Marmelstein en Dick Hofland
