Bende van Nijvel
blijft een mysterie
In Indonesië zijn de batterijen snel leeg
Laatste
verdachte op
vrije voeten
De Bende van Nij velzaai-
de in de jaren tachtig
dood en verderf in België. Bij
vijftien gewelddadige aan
slagen, ondermeer op Del-
haize supermarkten, werden
28 mensen koelbloedig ver
moord. De daders en hun
motieven zijn tot op de dag
van vandaag onbekend. De
enige overgebleven verdach
te verschijnt op 28 maart
voor de raadkamer. Hij gaat
vrijwel zeker vrijuit.
Het is 9 november 1985 als de
Bende van Nijvel zijn laat
ste en meest bloedige aanslag
pleegt. Bij de Delhaize super
markt in Aalst worden acht
mensen neergemaaid, onder wie
twee kinderen van acht en veer
tien jaar oud. De overvallers
gaan er vandoor met 737.000
frank, een schamele veertigdui
zend gulden. Meer dan vijftien
jaar na dato zijn de daders on
bekend en is het mysterie van de
Bende van Nijvel onopgelost.
In de hal van het Hof van Beroep
in Bergen/Mons hangen nog
steeds compositie-tekeningen
van de leden van de door raad
sels omgeven gangsterbende.
Advocaat-generaal Claude Mi-
chaux werpt een vluchtige blik
op de vergeelde opsporingspos
ter en trekt dan de deur van het
aftandse gerechtsgebouw met
een ferme ruk achter zich dicht.
„Dit onderzoek",
zal hij later toegeven, „is een
mislukking. De kans dat we ooit
de daders vinden, is uiterst
klein."
De enige verdachte die ooit offi
cieel in beschuldiging werd ge
steld wegens betrokkenheid bij
de Bende van Nijvel verschijnt
woensdag 28 maart voor de
raadkamer van Charleroi. P. de
S. in 1987 veroordeeld tot twin
tigjaar cel voor een reeks gewa
pende overvallen en vlak voor
de aanslag in Aalst in de buurt
van de supermarkt gezien,
wordt zo goed als zeker ontsla
gen van rechtsvervolging. „We
hebben geen enkel bewijs kun
nen vinden voor de betrokken
heid van De S. bij de Bende van
Nijvel. We hebben niets tegen
hem; kunnen niet anders dan
hem laten gaan", verzucht Mi-
chaux.
De nabestaanden van de slacht
offers van de meest beruchte
gangsterbende van België wer
den vorige maand per brief ge
ïnformeerd over de definitieve
vrijlating van De S. Een zoveel
ste klap in hun gezicht. „De voor
ons zo goed als vaststaande be
trokkenheid van De S. was al die
jaren zo ongeveer de enige ze
kerheid die we hadden", rea
geerde één van hen in de
Vlaamse krant De Morgen.
Langzaamaan moeten de nabe
staanden leren leven met de ge
dachte dat ze nooit zullen weten
wie achter de moordpartijen
zat.
Feiten en fictie
Theorieën waren er in de loop
der jaren genoeg. In het lijvige
dossier - volgens Michaux hoger
dan een flatgebouw van tien
etages - lopen feiten en fictie
door elkaar. Er wordt geopperd
dat de gangsters de directie van
supermarkt-keten Delhaize
(zeventien doden bij zes over
vallen) wilden afpersen. Er
wordt een link gelegd met de
roemruchte 'roze balletten'. Tot
de klanten van dat prostitutie
netwerk zouden niet alleen hoge
politie-functionarissen hebben
behoord, maar ook wapenhan
delaren en politici, waaronder
de eerder dit jaar overleden
oud-premier Paul Vanden
Boeynants. Had dat clubje de
aanslagen beraamd?
Of was het een ultra-rechtse sa
menzwering van rijkswachters
die het land wilden destabilise
ren om uiteindelijk via een
staatsgreep de macht te grijpen?
In een rapport van de militaire
inlichtingendienst, dat enkele
jaren geleden boven tafel
kwam, werd beweerd dat de
rijkswacht op 11 september
1987 om 13.00 uur klaarstond
voor een staatsgreep. Feiten die
die bewering staven, ontbreken
echter.
Onzin dus, concludeert de Ne
derlandse criminoloog Cyrille
Fijnaut, die deel uitmaakte van
de parlementaire enquête-com
missie die eind 1996/begin 1997
onderzoek deed naar de Bende
van Nijvel. Fijnaut oppert een
hebben als gevolg van enkele
testen een zes jaar oude moord
zaak op een 16-jarig meisje op
gelost. De vader ging over tot
bekentenissen nadat hij tijdens
een leugendetector-test door de
mand was gevallen. En zo zijn er
meer zaken opgelost. Maar in
het Bende-onderzoek heeft de
leugendetector ons geen stap
verder geholpen."
Wanhoop
Terug naar het onderzoek, naar
1990. In dat jaar wordt het dos
sier door toenmalig minister
van Justitie, Melchior Wathelet,
om onduidelijke redenen over
geheveld van Dendermonde
naar Charleroi. Een onervaren
onderzoeksrechter krijgt de lei
ding. Die laat het (dan al)
350.000 pagina's tellende dos
sier eerst in het Frans vertalen.
En doet er vervolgens vijf jaar
niets mee. Wanhoop slaat toe bij
de nabestaanden. Tien jaar lang
horen ze niets van justitie. Zo
iets als slachtofferhulp, daar
hebben ze in België nog nooit
van gehoord.
Tot in 1996 de bom barst. In au
gustus van dat jaar wordt Mare
Dutroux gearresteerd en wor
den de lichamen van de vermiste
meisjes Julie en Mélissa en An
en Eefje opgegraven. België is in
shock. In Brussel demonstreren
meer dan driehonderdduizend
mensen tegen de abominabel
slechte werking van politie en
justitie.
Na de Bende van Nijvel in de ja
ren tachtig en andere onopge
loste misdaden, zoals de moord
op de Luikse politicus André
Cools in 1991 (de opdrachtge
vers zijn nog steeds op vrije voe
ten) is dit de spreekwoordelijke
druppel die de emmer doet over
lopen. Het vertrouwen in politie
en justitie is tot een absoluut
dieptepunt gedaald. België is
verrot, is de heersende opvat
ting. Geruchten steken de kop
op, over 'hooggeplaatste perso
nen' die betrokken zijn bij pedo-
filie-netwerken. Over hoge he
ren, die misdadigers jarenlang
de hand boven het hoofd hebben
gehouden en elk onderzoek heb
ben gesaboteerd.
Minister van Justitie, Stefaan
De Clerck, geeft eind 1996 op
dracht voor het 'onderzoek van
de laatste kans' naar de Bende
van Nijvel. Een honderd man
sterk 'dreamteam' duikt op
nieuw op de zaak. De nabe
staanden weten niet wat hen
overkomt. Ze krijgen plots uit
nodigingen voor informatie
vergaderingen en mogen zelf
onderzoeksdaden suggereren.
In het hele land worden knalge
le posters opgehangen met com
positie-tekeningen van de da
ders. Er stromen meer dan 1.300
tips binnen bij de cel-Jumet. De
ontknoping is eindelijk in zicht,
lijkt het.
Voor de tweede keer op rij buigt
een parlementaire enquêtecom
missie zich over de Bende van
Nijvel. De leden openen deuren
die voor de eerste onderzoeks
commissie (1988-1990) gesloten
bleven. Het mag allemaal niet
baten.
Domoor
„Niets, helemaal niets", vat Mi
chaux het resultaat van alle on
derzoeken kort samen. Hij ver
heft zijn stem, buldert door het
kleine restaurant op de Grand
Place in Bergen: „Misschien
denkt u dat ik een imbeciel ben.
Een vreselijke domoor. Maar
dat geldt dan ook voor al die an
deren die zich ooit met het on
derzoek naar de Bende van Nij
vel bemoeid hebben."
„Hoe is het mogelijk", verzucht
de advocaat-generaal, „dat een
bende die vijftien aanslagen
pleegt en 28 mensen vermoordt,
geen enkele aanwijzing achter
laat op een sigarettenpeuk, en
kele haren en één vingerafdruk
na. We hebben hier te maken
met absolute professionals. Dat
kan bijna niet anders."
Het 'dreamteam' van Jumet telt
anno 2001 nog slechts dertien
speurders. Aan het eind van dit
jaar wordt de sterkte waar
schijnlijk teruggebracht naar
vier man. „We moeten realis
tisch blijven. De kans dat we
ooit nog iets vinden dat ons naar
de daders leidt, is zeer klein. Het
onderzoek is mislukt", conclu
deert Michaux.
Strijdbaar: „Maar we blijven
zoeken; gaan door tot het bittere
einde. Dat zijn we onszelf en de
nabestaanden verplicht. Ik blijf
hopen dat we dit mysterie ooit
ontrafelen. Blijf, misschien te
gen beter weten in, hopen op een
wonder."
Pascale Thewissen
zaterdag 24 maart 2001
De Bende van Nijvel zaaide in de eerste helft van de jaren tachtig dood en verderf in Belgische supermarkten.
andere mogelij kheid en verwijst
naar een aanslag op een filiaal
van Albert Heijn in Oosterbeek
(bij Arnhem). Bij die overval
viel één dode. „Pas vier jaar la
ter werden de daders gepakt.
Het ging om een bende die in het
begin amper geweld gebruikte,
maar later steeds gewelddadi
ger te werk ging. Zo'n fenomeen
is bij de Bende van Nijvel ook
mogelijk. Het kan een bende
misdadigers met wisselende le
den zijn geweest die, zonder
enig politiek doel, in een spiraal
van geweld terecht kwam", sug
gereert Fijnaut.
Claude Michaux maakt een
wegwerpgebaar. „Een ordinaire
dievenbende? De Bende van
Nijvel? Onmogelijk. Daarvoor
waren de aanslagen te goed
voorbereid, te professioneel.
Een gewone bandiet slaat op de
vlucht als de politie onderweg
is. De Bende van Nijvel bleef,
omsingelde de politiewagens en
nam de agenten onder vuur.
Nee, dit waren geen gewone
gangsters, dit waren terroris
ten", is de overtuiging van Mi
chaux, die stug doorwerkt aan
'zijn zaak'.
Hij heeft nog tot 2005 om de da
ders te vinden. Daarna zijn de
moorden van de Bende van Nij
vel definitief verjaard. Al hoopt
Michaux dat de strafwet vóór
die tijd gewijzigd wordt, dat de
verjaringstermijn voor moord,
nu twintig jaar in België, wordt
geschrapt. „Stel je voor. Dan
meldt zich in 2006 iemand die
zegt: ik was lid van de Bende van
Nijvel. Tja, tant pis, jammer. De
wet bepaalt dat hij vrijuit gaat.
Dat is onacceptabel."
Politieman
De Bende van Nijvel heeft 28
doden op zijn geweten. Het eer
ste slachtoffer is een politieman
die een kogel in het hoofd krijgt
als hij reageert op een melding
van een overval op een wapen
handelaar in Waver.
Het is 30 september 1982. Drie
maanden later martelt en ver
moordt de Bende van Nijvel de
uitbater van een restaurant in
Beersel. Een maand later is een
Brusselse taxichauffeur aan de
beurt. Hij zou samen met de res
taurant-uitbater deel hebben
uitgemaakt van een extreem
rechtse organisatie.
Tussen februari en december
1983 volgen vijf overvallen op
warenhuizen van GB, Colruyt
en Delhaize. De filiaalhouder
van een Colruyt in Halle wordt
op 3 maart, nadat hij de kluis
heeft geopend, van dichtbij
doodgeschoten. Op 10 septem
ber van dat jaar plegen de
gangsters een inbraak in een
textielbedrijf in Temse. De
nachtwaker wordt vermoord,
zijn vrouw raakt zwaargewond.
De buit bestaat uit een nieuw ty
pe kogelvrije vesten, die in het
geheim voor de rijkswacht zijn
ontwikkeld. Alleen rijkswach
ters kunnen geweten hebben
dat die dingen daar lagen.
Op 17 september slaat de bende
toe in Nijvel. Zakenman Jac
ques Fourez en zijn maïtresse
worden doodgeschoten als ze bij
een tankstation stoppen. Over
hen gaan geruchten dat ze be
trokken waren bij de roze bal
letten. Ze zouden toevallige
slachtoffers zijn. Ook een rijks
wachter vindt die nacht de
dood. Twee weken later wordt
de uitbater van een herberg in
Ohain, waar Fourez vaak
kwam, om het leven gebracht.
Op 7 oktober 1983 is de Delhaize
supermarkt in Beersel aan de
beurt. De filiaalhouder wordt
vermoord.
De Nijvelse procureur Jean De-
prêtre denkt dat de daders ge
zocht moeten worden onder de
leden van de gangsterbende 'les
Borains'. Twee van hen worden
gearresteerd. Deprêtre weet het
zeker: dit zijn ze. Maar op 1 de
cember '83 slaat de Bende van
Nijvel opnieuw toe, bij een ju
welierszaak in Anderlues. De
eigenaars, een Pools echtpaar,
worden vermoord. De bood
schap aan het adres van Deprê
tre is duidelijk: hij heeft de ver
keerden te pakken. En dan is het
een jaar stil.
Pas op 27 september 1985 slaat
de Bende van Nijvel opnieuw
toe, bij een supermarkt in Ei-
genbrakelEr vallen drie doden
De buit bedraagt 10.000 gulden.
Vanaf nu worden alleen nog
Delhaize filialen overvallen en
gebruiken de gangsters grof ge
weld. Diezelfde dag, een half
uur later, laten bij een overval
op de Delhaize in Overijse vijf
mensen het leven. Weer be
draagt de buit 10.000 gulden.
De gangsters slaan hun laatste
slag in Aalst, waar ze acht men
sen neermaaien.
Eind 1985 lijkt er eindelijk
schot te komen in het onder
zoek, dat op dat moment is on
dergebracht bij het parket van
Dendermonde. Onderzoeks
rechter Freddy Troch is van me
ning dat hij niet met een ordi
naire dievenbende te maken
heeft. Een 'gewone' crimineel
pleegt geen vijf moorden voor
tienduizend gulden, is zijn op
vatting. De bende moet andere
motieven hebben gehad. Toch
zoekt hij de daders in extreem
rechtse kringen rond enkele ge
welddadige Brusselse schiet-
clubs. Na de overval in Aalst be
schuldigt hij P. de S. officieel
van betrokkenheid bij de Bende
van Nijvel. De naam van een ex-
gevangenisdirecteur duikt op,
alsook die van oud-rijkswach
ters R. B. en M. B. Die twee wor
den later, in 1995, na zes jaar
voorarrest veroordeeld tot res
pectievelijk veertien en twintig
jaar cel voor de roofmoord op
een beveiligingsagent van Sa
bena en de dood van een Liba
nese diamanthandelaar in 1989
in Antwerpen. Ze houden vol
niets met de Bende van Nijvel te
maken te hebben.
Leugendetector
In september 2000 mag Bou-
houche als laatste van het twee
tal de gevangenis verlaten. De
leugendetector, die in mei 2000
speciaal voor het Bende-onder
zoek vanuit Canada wordt over
gevlogen, pleit de man die ge
noemd wordt als 'de reus' van de
Bende van Nijvel uiteindelijk
vrijWeer een verdachte minder.
Michaux, spottend: „Die leu
gendetector heeft uiteindelijk
meer mensen vrijgepleit dan
schuldig bevonden. Goed, we
De politie trof bij een inval in een fa
briekje in Medan, in het noorden
van Sumatra, nep-batterijen aan voor
mobiele telefoons van gerenommeerde
merken. De baas van het spul en vijf
medewerkers werden gearresteerd.
LI et gebeurt wel vaker dat de Indonesi-
■L-Lsche politie het op de heupen krijgt en
optreedt tegen producenten van namaak,
dus er was geen reden hier lang bij stil te
daan. Illegaal gekopiëerde cassettes met de
botste hits van Madonna, Britney Spears of
Snania Twain blokkeren menige voetgan
gersbrug in Jakarta. Nep-Rolexen worden
jein de buurt van luxe winkelcentra nage
dragen door 'pssst'-roepende mannen.
De i'eden om even terug te grijpen naar de
krant kwam pas in de loop van de dag. Ik
had namelijk een dag of tien eerder een
nieuwe batterij gekocht voor mijn 'hand
phone', zoals het favoriete speeltje van de
rijkere Indonesiër heet. Ik had het ding op
geladen en vervolgens weggelegd omdat de
andere batterij nog in gebruik was. Toen ik
de nieuwe wilde gebruiken, bleek die leeg.
Dat was raar! Nog eens geprobeerd: hetzelf
de resultaat. Terug naar de winkel dus.
„Oh, die is niet van ons, maar van de buren.
Dat is geen echte." Het commentaar van de
dame achter de balie was veelzeggend. De
kelder van Pasaraya, een soort Bijeenkorf,
is één groot elekti'onicaparadijs. Jongelui
testen luidruchtig de nieuwste videospelle
tjes en een digitale fotocamera is er net zo
goed te koop als de krachtigste schootcom-
puter of het hipste model handphone.
Aan niets is te zien dat hier alleidei kleine
zelfstandigen actief zijn. Dus had ik ook
niet onthouden bij welke stand ik mijn bat-
terij had gekocht. Naar de buren dan maar.
Ja, ja, ik had de x-ekening bij de hand. De
jongen achter de balie controleerde of mijn
batterij echt niet werkte. Haalde een nieu
we tevoorschijn, klikte die aan de telefoon
en... die gaf ook geen teken van leven.
Er kwam nog een battei'ijkeurig verpakt in
een blisterverpakking met gx-oot de merk
naam erop. Zoals gebi-uikelijk in Indonesië
begon ook de verkoopster zich met mijn ge
val te bemoeien. Toen bleek dat ook de twee
de nieuwe batterij niets deed, toverde de
verkoopster behulpzaam nóg een nieuwe
batterij tevoorschijn. Ook die weigerde.
Ik had het inmiddels wel gezien en zei dat ze
me maar beter mijn geld konden terugge
ven. Dat is niet echt de gewoonte in dit wa
renhuis, meestal staat er op de bon dat te
rugbrengen niet mag. Om die reden wordt
alles vooraf altijd getest. Zelfs een peertje
van 40 watt wordt met gevaar voor eigen le
ven uitgepi'obeerd met twee draadjes. Maar
ja, een batterij moet je voor gebruik opladen
en dat gaat niet in twee minuten.
Zonder dat er een woox-d aan werd vuil ge
maakt, kreeg ik mijn 100.000 roepia tex-ug.
Bij de buren heb ik een andere batterij ge
kocht. Die kostte twee keer zo veel en is
blijkbaar ook twee keer zo echt. In elk geval
doet-ie het.
Het was niet voor het eerst dat i k in een keu
rige winkel namaak aanschafte. Een jaar of
anderhalf geleden leek het me aardig om
eens te kijken of de video-cd's die hier de
winkels uitpuilen, ook op een computer
kunnen worden afgespeeld. Ik schafte bij
wijze van experiment 'Hope Floats' aan met
Sandx-a Bullock en Gena Rowlands. Na wat
gepruts verschenen er inderdaad bewegen
de beelden op het scherm.
De kwaliteit was nogal matig, moet ik zeg
gen, maar je kon de film volgen. Het ging
goed tot het moment dat er een tekst in beeld
kwam: 'Als u dit ziet, heeft u een illegale ko
pie gekocht.' Ik heb er maar vanaf gezien
'discreet' het opgegeven nummer te bellen.
De fabi'ikant zou het dxmk kunnen krijgen
de boosdoeners te achterhalen. Het is in
Zuidoost-Azië namelijk niet ongebruike
lijk dat de video-cd's met de nieuwste film te
koop zijn, voordat die in de bioscoop zijn
première beleeft.
Bij thuiskomst toch nog eens even de krant
opgeslagen: de nep-batterijen gingen voor
prijzen tussen 23.000 tot 77.500 roepia van
de hand. Ik bleek dubbel genept: een na-
maakbatterij die het niet doet is één ding,
maar daar ook nog eens 30 procent extra
voor betalen is wel heel erg!
Theo Haerkens
