Ondanks alles trouw aan de trein
Dikke maatjes met de conducteurs
'Knietje-knietje' zitten is vervelend
Ik heb graag dat er iemand naast me zit
Ook in vrije tijd liefst met de trein
zaterdag 24 maart 2001
De trein is overvol, vies, onveilig en uiteraard altijd te laat. En dan hebben de Nederlandse
Spoorwegen ook nog eens alle grip op haar personeel verloren. Opstandige machinisten
en conducteurs dreigen regelmatig het werk neer te leggen. Je zou wel gek zijn om nog via het
spoor te reizen, lijkt het. Toch stappen dagelijks ruim een miljoen Nederlanders - al dan niet
met frisse tegenzin - weer in. Ook flink wat bekende passagiers blijven de trein trouw.
Ben je nou al voorzitter of niet'
kreeg Sharon Dijksma de afgelo
pen weken regelmatig te horen in de
trein. Uiteindelijk ging vorige week
het voorzitterschap van de PvdA toch
nog aan haar neus voorbij, maar over
gebrek aan steun van haar treingeno-
ten heeft Dijksma niet te klagen.
„Mensen wisten wel dat er een flinke
strijd gaande was. Sommigen kwa
men speciaal naar me toe om te zeggen
dat ze hoopten dat ik het zou worden
Het Tweede-Kamerlid heeft wel een
rijbewijs, zelfs een auto, maar neemt
vanuit haar woonplaats Enschede
toch altijd de trein naar Den Haag.
Een rit van maar liefst 2,5 uur.
Meestal stapt ze op dinsdagmorgen in
en verlaat de Hofstad weer op donder
dagavond. „Ik vind de trein de beste
manier om me te verplaatsen omdat
het rust geeft en je ondertussen je
energie in andere dingen kan stop
pen." Dijksma leest dan vooral veel.
.Het valt me in de fractie ook altijd op
dat mensen die van ver-komen, hun
stukken het beste hebben doorgeno
men", vertelt ze lachend. „En wij ko
men altijd op tijd omdat we het risico
niet kunnen nemen om onderweg een
aansluiting te missen."
Dijksma is gewend om lange afstan
den per spoor af te leggen. Toen ze in
Groningen studeerde, ging ze al voor
de Jonge Socialisten 'het land in'. Dat
deed ze toen nog met de OV-jaarkaart
Sharon Dijksma:
reist eerste klas,
niet roken
op zak, tegenwoordig heeft ze als par
lementariër een jaarkaart voor de eer
ste klasse. „Daar heb ik erg veel moei
te mee gehad. In de tweede klas kon ik
altijd lekker in mijn stoel tegen de
muur aanliggen als ik wilde slapen.
Maar in de eerste klas zit daar een
ruimte tussen, erg ongemakkelijk."
De politica is dikke maatjes met de
conducteurs. „Ze herkennen mij en
roepen vaak al: 'laat je kaart maar in
je tas zitten, wij weten wel dat je er een
hebt'." Vooral 's avonds kletst ze graag
even met hen omdat ze zich alleen wel
kwetsbaar voelt. Een groep dronken
mannen 'met vervelend machoge
drag' hebben 'haar' trein weieens on
veilig gemaakt.
En natuurlijk heeft ze er 'rampenrei-
zen' op zitten. Zoals 's avonds laat
urenlang in een kapotte trein. „En
toen er vorig jaar door het slechte
weer geen treinverkeer was tussen
Deventer en Utrecht, moest ik via
Brabant naar Den Haag reizen." Toch
moeten we af van de sport 'kankeren
op de NS', vindt ze.
Over de discussie over het 'rondje om
de kerk' praat ze, zoals een politicus
betaamt, heel diplomatiek. „Als reizi
ger vind ik het belangrijk dat de kwa
liteit er op vooruit gaat, dus minder
vertraging. Maar goed gemotiveerde
conducteurs zijn me ook heel wat
waard." Van stakingen is ze niet ge
charmeerd. „Er zijn publieksvriende
lijker acties, zoals het niet controleren
van kaartjes. Dat is een betere manier
om het bedrijf een hak te zetten."
Bernice Breure
„Ik vind de trein de beste manier om me te verplaatsen omdat het rust geeft.foto Ingrid van Beek
teksten ga leren." 'Knietje-knietje'
zitten vindt ze heel onaangenaam. En
als ze heel eerlijk is, blijft de conversa
tie wat haar betreft beperkt tot: 'goe-
denmiddag-goedenavond'. „Het is
toch wel een beetje onbeschoft als
mensen dat niet eens over hun lippen
kunnen krijgen." Een andere irritatie
Gerda Havertong:
reist eerste klas,
niet-roken
betreft vertragingen. Dat ze even
moet wachten op een trein of ergens
wat later aankomt, is nog niet zo'n
probleem. Maar echt vervelend is de
stilte van de NS op zo'n moment.
„Niks is zo erg als stil te staan midden
in een weiland en je hebt geen flauw
benul waarom. Wat doen we hier?
Waarom wordt dat met gewoon even
uitgelegd?"
Havertong heeft nog een tastbaar
aandenken aan een leuke ontmoeting
op het spoor. „Ik was al heel lang op
zoek naar een boek Segou, over Mali.
Ik was al tig keer naar de boekhandel
gegaan, maar het was steeds uitver
kocht. Later vergat ik het weer, maar
ik was er nog steeds heel erg op ge
brand om het te krijgen. Toen zat er in
de trein een vrouw tegenover me dat
boek te lezen. Ze herkende mij en we
raakten aan de praat. Vlak voordat we
onze bestemming hadden bereikt, las
ze net de laatste bladzijde uit. Bij het
afscheid gaf ze het boek aan mijOnt
zettend aardig."
Opvallend is dat Gerda Havertong
volop begrip toont voor de weerstand
van NS-personeel tegen het rondje om
de kerk „Vergelijk het maar met een
tweede huis in Frankrijk. Dat zou ik
ook nooit willen, beh, dan moet je
daar elk jaar weer heen. En dat zou
dan nog je eigen keuze zijn. Stel je
voor dat je elke dag tussen Haren en
Groningen moet rijden. Zo'n 'rondje'
is gewoon geestdodend. Je werk moet
wel een uitdaging blijven."
Bernice Breure
Sinds haar 'afgrijselijke auto-on
geluk', ruim vijf jaar geleden, rijdt
de actrice/zangeres geen auto meer.
Maar ze is ook een groot voorstander
van de trein vanwege het milieu. „We
bewijzen onszelf er een grote dienst
mee." Volgens Gerda Havertong is de
keuze simpel: „Wil je het milieu waar
in je leeft beschermen of juist naar de
vernieling helpen?"
Een van haar eerste treinreisjes na
haar ongeluk, eindigde nogal onge
lukkig: ze kwam bij het instappen al
ten val. „Als je slecht ter been bent, is
het heel lastig om zo'n grote stap te ne
men. Dus 'boem', daar lag ik. Ik ga nog
steeds heel graag met de trein, maar
alleen als iemand meereist. Boven
dien woon ik in een klein plaatsje en
kom ik vaak heel laat thuis, dus het is
lang niet altijd mogelijk."
Eenmaal aan boord heëft Gerda Ha
vertong het liefst een hele coupé tot
haar beschikking. „Ik neem hem ook
helemaal in beslag. Mijn jas hang ik
tegenover me, mijn tas zet ik op de
plek naast me en ik neem heel veel
benul waarom." spulletjes mee. Ik maak er een klein
foto Sieko Kloosterhuis huiskamertje van, waar ik vaak mijn
Gerda Havertong: „Niks is zo erg als stil te staan middenin een weiland en je hebt geen fl;
Een rijbewijs heeft hij niet. Na on
geveer tachtig rijlessen heeft
Henk Westbroek besloten dat hij zijn
bijdrage aan de Nederlandse ver
keersveiligheid levert door nooit ach
ter het stuur te kruipen. De zanger-
/presentator/politicus is dus vooral
een fervent treinreiziger bij gebrek
aan een alternatief. Maar hij houdt
ook oprecht van het spoor.
„Als kind wilde ik al machinist wor
den. Dan zag ik in die oude films hoe
ze kolen op het vuur gooiden en hoe de
rook uit de pijp kwam, dat vond ik ge
weldig. En later ging ik vaak naar
Zweden, alleen maar om daar trein
reisjes te kunnen maken. Daar hebben
ze de beste treinen, met prachtige
stoelen die je alle kanten op kunt
draaien. Zo kan je de stoel omdraaien
om te praten met iemand die twee me
ter achter je zit."
Westbroek maakt sowieso graag 'een
babbeltje' in de trein. „Sommige men
sen gaan een coupé binnen en doen
dan gelijk alsof die van hen alleen is.
Ik heb juist graag dat er iemand naast
me gaat zitten en het liefst dan ook
nog twee anderen tegenover me. Soms
kom ik door de trein op hele goede
ideeën. Pas zei iemand tegen me: 'jij
doet toch wat in de politiek. Waarom
schaffen jullie eigenlijk de burge
meesters niet af? Een brilj ant ideedat
scheelt zeker honderd miljoen gulden
Henk Westbroek:
reist 'tegenwoordig
eerste klas', 'probeert
niet-roken te zitten'
per jaar aan ambtswoningen en sala
rissen. Eerlijk gezegd had ik het zelf
nog nooit zo bekeken, maar ik ga daar
nu zeker voor pleiten.
Westbroek reist tegenwoordig eerste
klas. „Eigenlijk vind ik het doodzon
de van mijn centen, maar ik wil toch
wel heel graag kunnen zitten. Want
niet alleen naar Hilversum maar ook
naar optredens met mijn band pak ik
de trein. Als zanger kan je dat doen hè,
ik hoef geen instrumenten mee te
sjouwen. Maar toen we laatst een the
atervoorstelling in Limburg hadden
en ik tot Roermond moest blijven
staan, ging de lol er wel van af. Van
daar die eerste klas."
Henk Westbroek moet 'helaas' con
stateren dat de kwaliteit van de trein
achteruitgaat. „Het gebeurt regelma
tig dat een of andere randdebiel met
een stiletto in een stoel heeft zitten
prikken. Of dat van die fijne woorden
als 'kut' of 'neuken' met viltstift op je
broek hebben afgegeven. Dus als ik
tegenwoordig met iemand mee kan
rijden, sla ik dat niet meer af.
„Rondje om de kerk? Eerlijk gezegd
begrijp ik er niets van. Die spoorba
nen lijken na een tijdje toch sowieso
allemaal op elkaar, of zie ik dat ver
keerd? Bovendien, het lijkt mij juist
leuk om je vaste klantenkring te heb
ben."
Bernice Breure
Henk Westbroek: „Sommige mensen gaan een coupé binnen en doen dan gelijk alsof die van hen alleen is."
foto Cees Zom
pel? Dat is natuurlijk een prachtig oud
stationnetje. Maar Maastricht, Gro
ningen en Amsterdam CS vind ik ook
heel mooi." Hij reist eerste klas omdat
je als 'televisiegezicht' in de tweede
klas voortdurend wordt aangespro-
Joop van Zijl:
reist eerste klas,
roken
ken. En in een roken-coupé behoudt
hij de vrijheid om een sigaartje te kun
nen opsteken.
Ook in zijn vrije tijd zoekt Joop van
Zijl de trein op. Met collega Kees
Buurman verkent hij het Europese
spoor, met de TGV deed het duo on
langs Lissabon, Madrid en Barcelona
aan. En als 66-jarige heeft Van Zijl één
keer in de twee maanden recht op een
dag vrij reizen. „Dan zoek ik eerst uit
hoe de wind staat en neem dan mijn
vouwfiets mee naar het station. Dan
fiets ik bijvoorbeeld van Hengelo naar
Lochem lekker met de wind in de rug
en pak vanaf daar weer de trein te
rug." Het massale mopperen op de
trein vindt Van Zijl niet zo terecht. De
kwaliteit van de koffie vindt hij 'sterk
verbeterd', de wc's mijdt hij gewoon
en met een beetje vertraging valt wel
te leven. Alleen ergert hij zich aan die
'halve piratenbendes' die vooral in de
avonduren de treinen rond Amster
dam tiranniseren.
Wat betreft de geijkte uitdrukking
'rondje om de kerk' wil Van Zijl iets
rechtzetten. „Het NS-personeel heeft
zich die uitdrukking toegeëigend,
maar het behoort eigenlijk de wieler
sport toe. Wielrenners die een criteri
um rijden, gebruiken die term. Toen
Jan Janssen de Tour de France had ge
wonnen, moest hij eerst nog 102 keer
rond een dorpje rijden. Hij sprak toen
al van nog even 'een rondje om de
kerk'."
Bernice Breure
Joop van Zijl: „Ik kijk liever uit het raam dan naar de bumper van mijn voorganger."
Nee, Joop van Zijl ligt 's avonds
echt niet op zijn knieën voor een
elektrisch spoorbaantje, maar hij is
wel dol op het 'treintjes- en tramme-
tjesspul'in het groot. Omdathij 'liever
uit het raam kijkt dan naar de bumper
van zijn voorganger', neemt hij zeer
regelmatig de trein. „Onderweg naar
Den Haag kan ik mooi drie weekbla
den lezen." Ook reist hij vaak met de
trein binnen zijn woonplaats Hilver
sum. Als hij een programma moet pre
senteren gaat hij met het boemeltje
van Hilversum Sportpark naar Hil
versum Noord bij het mediacentrum.
„Dat kost me zes minuten, dat kan
met de auto - zeker overdag - nooit
sneller."
De ex-Joumaallezer maakt er een
sport van om zoveel mogelijk kennis
te vergaren over de dienstregeling en
het materieel van de NS. Hij komt 'een
heel eind' als de vertrektijd van een
willekeurige trein wordt gevraagd.
Noem een gemeente in Nederland en
het plaatselijke station verschijnt
foto Cees Zom vrijwel zeker op zijn netvlies.Mep-
