Jaar van talen is vooral een
jaar van de handelstalen
is
Nog altijd een der
schoonste dorpen
Oostkapelle
Vertellen
in diaclect
ONDERWEG
Varend naar
wintervogels
woensdag 7 februari 2001
Naam: Oostkapelle
Ligging: in Noord-Walcheren tussen Domburg en Vrouwenpolder
Ontstaan: precieze datum onbekend; wel stond er voor 1067 een kerk, gewijd aan St Willibrord
Inwonertal: 2401
Monumenten: de Korenmolen uit 1858. Buitenplaatsen, waaronder Berkenbosch, Duinbeek, Hoogduin en het kasteel Westhove
Bijzonderheden: de aanwezigheid van bos- en duingebied De Manteling
In 17 53 noemden de schrijvers van De Tegenwoordigen staat
van Zeeland, Oostkapelle 'een der schoonste dorpen van
Walcheren'. Bijna tweeëneenhalve eeuw later zou Oostkapel
le nog steeds een gooi doen naar deze prestigieuze titel. Met
zijn prachtige natuur en buitenhuizen is deze kustplaats een
van de toeristische trekpleisters van het Zeeuwse kustgebied.
De grote rijkdommen die in de 17de en 18de eeuw door d?
handel werden verdiend, stelden adel en rijke kooplieden in
staat luxe buitenplaatsen te kopen. De natuur in de duin
streek en de goedkope grond maakten Oostkapelle destijds
een dorp bij uitstek voor het vestigen van een buitenverblijf.
Veel landhuizen konden echter na de achteruitgang van de
handel en de landbouw in de 19de eeuw niet meer onderhou
den worden. Verwaarlozing was het gevolg en af en toe werd
er zelfs een landhuis volledig gesloopt. Hoogduin, Duinbeek,
Duinvliet, Berkenbosch en natuurlijk Westhove zijn de na
men van vijf illustere buitenplaatsen, die in en rond De Man
teling van Walcheren de 19de eeuw hebben overleefd. Kasteel
Westhove was bijna drie eeuwen lang - van 1272 tot 1577 -
buitenplaats voor de abten van Middelburg, die er ook Karei
V nog als gast ontvingen.
Landkapel
Lang voor alle pracht en praal in De Manteling bestond Oost
kapelle al. Zoals de meeste dorpen op Walcheren is ook de pre
cieze ontstaansdatum van dit dorpje niet bekend. Volgens de
overlevering stond er voor de invoering van het christendom
al een landkapel in het kustplaatsje. Harde bewijzen voor de
ze theorie zijn er echter niet. Gevonden overblijfselen van be
graafplaatsen en hutten bewijzen wel dat de kuststreek al
rond 400 na Christus bewoond werd.
De naam Oostkapelle doet vermoeden dat deze ontleend is
aan een kapel die in oostelijke richting stond, maar van welk
gebouw precies weet men niet. Een andere verklaring zou zijn
dat Oostkapelle net als Westkapelle zijn naam ontleent aan de
ligging. Zo zou Westkapelle afgeleid zijn van westkaap. Als
men een blik op de kaart van Zeeland zou slaan, dan zou met
enige verbeelding hetzelfde over Oostkapelle gezegd kunnen
worden, aangezien Vrouwenpolder later ontstaan is.
Onder de hoede van de abt van Middelburg werkte vrijwel de
gehele bevolking van Oostkapelle in de landbouw. Pas in het
midden van de 16de eeuw ontstond er een grote verandering
op kerkelijk gebied. Massaal keerden de inwoners van Oost
kapelle samen met andere Walcherse dorpen in 1572 zich te
gen het Spaansgezinde Middelburg en schaarden zich bij de
koningsgezinde Vlissingers. Twee jaar later gaf Middelburg
zich over en moest Oostkapelle worden overdragen aan de
stad Veere. Doordat Veere te weinig geld had om ook voor
Oostkapelle te zorgen, ontfermde Middelburg zich vijftig jaar
later weer over het kustplaatsje. Na 1678 verkocht Middel
burg Oostkapelle voor 21.000 gulden aan ambachtsheer Wil
lem le Sage, waarna het jarenlang is doorverkocht onder rijke
adel die tal van buitenplaatsen stichtten.
De bevolking van Oostkapelle haakte steeds meer af van haar
landbouwachtergrond en koos voor werk in de twee grote
Walcherse steden. Het zelfstandige dorp werd bij de gemeen
telijke herindeling van 1966 bij de nieuwe gemeente Dom
burg gevoegd. Dat duurde tot 1997: inmiddels maakt het dorp
alweer meer dan drie jaar deel uit van de gemeente Veere. Elke
zomer opnieuw wordt het kustplaatsje bedolven onder toeris
ten. Voorheen kwam men hier voor de rust, maar nu lijkt de
rust zeker in de zomer ver te zoeken.
Om de traditie van het verha
len vertellen nieuw leven in
te blazen, organiseren Piet
Scheerders en George Spon-
selee samen met de Zeeuwsche
Vereeniging voor Dialectonder
zoek een cursus verhalen vertel
len. Op zaterdag 10 maart is de
eerste werkdag. Jan Zwager
man uit Utrecht zal in Phillippi-
ne een aantal zogenaamde ge
heimen vertellen, waardoor het
mogelijk is dat iedereen nog die
morgen aan de slag kan gaan
met een verhaal. Het is de be
doeling dat er een heleboel ver
halen op diverse tafels liggen
waarin de deelnemers kunnen
snuffelen. Sommige zijn in het
eigen dialect, andere zijn in het
Nederlands geschreven, maar
met hulp van dialectsprekers is
het mogelijk dat die omgezet
worden.
De tweede bijeenkomst staat
gepland op 29 maart, weer in
Philippine. Het is de bedoeling
dat de deelnemers deze avond
gaan oefenen met een zelf geko
zen tekst die op vrijdagavond 20
april tijdens een feestelijke ver
telavond beluisterd kan worden
De kosten bedragen vijfentwin
tig gulden per deelnemer, inclu
sief de lunch en het materiaal.
Voor meer inlichtingen over dit ver-
telproject kunt u terecht bij George
Sponselee, tel. (0114) 313707
Vertaalprogram
levert Brabants
Mensen die geïnteresseerd
zijn in de dialecten van
West-Brabant doen er goed aan
een kijkje te nemen op
www.taalkabaal.nl. Op die
website is een heuse vertaai-
computer te vinden die wille
keurige zinnetjes in het Neder
lands omzet in West-Brabants
dialect. Het vertaalprogramma
vertoont natuurlijk wat tekort
komingen, maar het resultaat is
niet onaardig Van de zin 'Wie de
rubriek Streektaal leest, blijft
op de hoogte van het wel en wee
van zijn eigen dialect' maakt het
programma 'Wie de rubriek
Streektoal ljeest, blieft op den
hoogte van ut wel en wee van
zijn eigen dioalect!Aan de
West-Brabanders om deze zin
op juistheid te beoordelen.
Staatsbosbeheer organiseert
zaterdag vanuit Willemstad
een vaartocht naar het Kram
mer-Volkerak. Daar overwinte
ren in deze maanden duizenden
'ganzen, eenden, zwanen en
steltlopers. De deelnemers aan
de vaarexcursie kunnen de vo
gels uitgebreid bekijken. De
boottocht voert langs platen,
slikken en grasgorzen, die
Staatsbosbeheer in beheer
heeft. De boswachter geeft in
formatie zowel over de vogels
als over de plannen voor na
tuurontwikkeling en over de
ideeën om weer getij toe laten in
Haringvliet en Hollands Diep.
Behalve zicht op overwinteren
de vogels, hebben deelnemers
aan de excursie ook de kans een
zeearend of een slechtvalk te
zien.
De bootexcursie met De Avon
turier begint zaterdag 10 febru
ari om 10 uur in de haven in Wil
lemstad (vesting).
Een verenigd Europa werkt,
zo wordt wel eens veronder
steld, de opleving van de be
langstelling voor het eigene van
streken in de hand. Immers, Eu
ropa zou alleen oog hebben voor
het grote verband en de 'klein
tjes' zouden daar de dupe van
worden. Eén munt, één markt en
op den duur welhaast één be
stuur. Logisch dat mensen bang
zijn dat dat uiteindelijk leidt tot
één cultuur. Logisch dat mensen
daarom beginnen terug te grij
pen op hun eigen gebruiken,
hun eigen keuken en hun eigen
taal.
Die angst voor een groot, grijs
Europa is echter ongegrond,
menen de Europese Unie en de
Raad van Europa. Zij riepen
2001 uit tot het "Europees Jaar
van de Talen'. Het doel van dat
jaar is volgens de officiële site
van de Raad van Europa 'het be
sef van de talenrijkdom en -di
versiteit binnen de EU te doen
vergroten en de voordelen van
het leren van talen onder de
aandacht te brengen'. Dat
klinkt heel aardig.
Het Nederlands Nationaal Co
mité van het Jaar van de Talen
meent een en ander echter te
kunnen samenvatten als 'het
stimuleren van een brede talen
kennis onder Europese burgers'
Frappant is ook, dat het Natio
naal Comité, dat wordt voorge
zeten door Aad Nuis, voor een
groot deel bestaat uit vertegen
woordigers van het bedrijfsle
ven: de voorzitter van
MKB-Nederland, een lid van de
raad van bestuur van PCM-uit-
gevers en de voorzitter van de
Sociaal Economische Raad. Het
Jaar van de Talen is in Neder
land blijkbaar het Jaar van de
Kennis van Handelstalen.
De aandacht wordt dan ook
vrijwel uitsluitend gericht op
grote talen als het Engels,
Frans, Duits en Spaans en hoe
goed het voor jongeren is om die
talen te leren in verband met
werk en studie.
De kleinere talen en streektalen
blijven daarbij zo goed als onbe
sproken. Natuurlijk is er in Ne
Aad Nuis is voorzitter van het Nationaal Comité van het Jaar van de Talen in Europa. foto Rob Keeris
derland, bijna obligatoir, aan
dacht voor het Fries, maar
andere minder bekende Euro
pese talen blijven onaange
roerd. 'Want wül je echt ergens
komen in het buitenland? Dan
moet je de taal van die ander
spreken. En dat is ook wel zo
leuk. Want..talen openen deu
ren!zo meldt de Nederlandse
website van het Jaar van de Ta
len.
Gesloten
En zo blijft de deur naar meer
dan veertig miljoen Europeanen
die een andere taal spreken dan
de standaardtaal van hun land,
gesloten.
Vooralsnog gesloten, want het
staat een ieder vrij om in het ka
der van het Jaar van de Talen
een subsidieaanvraag voor taal
activiteiten in kleinere talen of
streektalen te doen. Dat kan via
het Europees Platform. De sub
sidies zijn bedoeld om activitei
ten te steunen die passen binnen
de doelstelling van het Jaar van
de Talen. Elke organisatie die
iets doet op het gebied van taal
of taalonderwijs kan voor de
tweede helft van 2001 een aan
vraag indienen voor de onder
steuning van een activiteit. Wie
de 'Nederlandse' doelstelling
als uitgangspunt neemt, zal zien
dat activiteiten rond kleine ta
len op die manier weinig kans
maken. Maar wie verwijst naar
de originele Europese doelen,
zou meer kans moeten maken.
Ook als het gaat om activiteiten
in of rond de Zeeuwse streek
taal.
Tot dusver beperken de activi
teiten zich in Nederland tot con
gressen en debatten over talen
en taalverwerving. De verwach
tingen waren voorafgaand aan
het Jaar van de Talen echter veel
hoger gespannen. In de media
werd het Jaar flink in de schijn
werpers gezet, maar veel meer
dan gepraat over vreemde, en
dan vooral grote, talen wordt er
nog niet. Een ieder heeft nu dus
de kans daar iets aan te doen en
daarbij financiële steun te ont
vangen van de Europese com
missie.
Marco Evenhuis
Wie in de tweede helft van 2001 een
activiteit rond taal of streektaal wil
organiseren, kan daarvoor in het ka
der van het Jaar van de Talen subsi
die aanvragen bij de Europese Com
missie. Aanvragen moeten voor 15
februari binnen zijn en er is een
maximale vergoeding van de helft
van alle kosten mogelijk. De aan
vraagformulieren kunt u downloa
den via de Zeeuwse Taelsite,
www.zeeuws.cjb.net.
luchtfoto Aero Lin Photo
