Vertrouwen consument
moet worden hersteld
Douaniers sluiten hun grensposten
Een Romeins
bruggetje uit de
negentiende eeuw
Voedselveiligheid staat
momenteel volop in de
belangstelling. Het onder
werp is door allerlei affaires
nadrukkelijk op de (politie
ke) agenda komen te staan.
Aan informatie en commu
nicatie ontbreekt het volop;
de consument moet door
gaans lijdzaam afwachten.
Duidelijkheid over de keten
van boer tot bord, ofwel van
zaadje tot karbonaadje is er
nauwelijks. Toch wordt de
weg die het voedsel gaat van
producent naar consument,
steeds langer doordat de
markt wereldwijd is gewor
den. Het is hoog tijd voor een
omslag in denken en hande
len.
De consument is het vertrou
wen in de veiligheid van
voedsel kwijt. Geen wonder,
want voedselschandalen zijn te
genwoordig aan de orde van de
dag, constateert Melissa Ernst
van de Zeeuwse Milieu Federa
tie. Ze somt moeiteloos op: BSE
bij koeien door hergebruik van
vlees en slachtafval in veevoer,
dioxine in de melk, salmonella
in de kippen, groot antibiotica-
gebruik in depluimveehouderij,
toediening van hormonen, ge
netische manipulatie. Het te
rugwinnen van vertrouwen is
een lastige opgave, maar wel
noodzakelijk, stelt Ernst.
Ze ziet hierbij een belangrijke
taak weggelegd voor de produc
tenten, in het bijzonder de boe
ren, en het (groot)winkelbedrijf
Maar ook de natuur- en milieu
beweging kan een steentje bij
dragen. Méér aandacht voor
biologische (zonder chemische
bestrijdingsmiddelen) en duur
zaam (met weinig bestrijdings
middelen) geteelde producten.
Tenminste zorgen voor milieu
keur. Grotere duidelijkheid over
de herkomst van producten en
dus ook over de weg tussen pro
ducent en consument.
Daar hangt een prijskaartje
aan. Ernst is ervan overtuigd
dat de consument best meer wil
betalen voor zijn voedsel als de
veiligheid ervan gegarandeerd
is.
Inhaalslag
De landbouwsector is de afgelo
pen jaren te laks geweest, stelt
Melissa Ernst, die bij de ZMF
duurzame landbouw en platte
landsvernieuwing behandelt.
Er is een inhaalslag nodig. Daar
wordt aan gewerkt, weet Ernst,
die als voorbeelden noemt de
milieucertificering en als on
derdeel daarvan het bijhouden
van het gebruik van mineralen
en bestrijdingsmiddelen. Ook
worden ketenprojecten opge
zet: een systeem dat de hele ke
ten controleert van producent
tot consument, zodat duidelijk
is welke partij van welke boer
komt. Voor de hele keten gelden
gedragsregels. „Dat is een stap
in de goede richting. Maar het is
echter niet voldoende, want het
voedsel zelf wordt er niet veili
ger door"
De ZMF-medewerker vindt de
ongerustheid over de veiligheid
van het voedsel bepaald niet
overdreven. „Als je ziet hoeveel
antibiotica in de pluimveesec
tor gebruikt wordt, zonder dat
de beesten ziek zijn. De mens
krijgt die antibiotica ook bin
nen, met alle gevolgen van dien.
Je krijgt steeds minder antibio
woensdag 7 februari 2001
Biologisch gekweekte producten in de winkel bij kwekerij Zuidbos in Noordgouwe. foto's Dirk-Jan Gjeltema
Naam: Romeinse bruggetje
Ligging: in park van kasteel Westhove
Ontstaan: tussen Domburg en Oostkapelle
rond 1800
Functie: versiering van de tuin
In de tuinen van Zeeuwse
landhuizen en kastelen kom je
soms de eigenaardigste bouw
werken tegen. Bizarre construc
ties steken af tegen de rest van
de omgeving. Het gaat hier dan
niet om moderne kunst waarvan
slechts een enkeling ziet wat het
moet betekenen, maar om zoge
noemde follies.
Follies zijn bouwwerken zonder
enig direct nut die in de 18e
eeuw als decoratief werden be
schouwd. Zo zijn er onder meer
stenen tafeltjes, pilaren, beel
den, namaaktempels, brugge
tjes en gekke koepeltjes in tui
nen aangebracht om ze te
verfraaien. De follies waren een
onderdeel van de rococoperiode
die de parken een chiquere uit
straling moesten geven.
Als reactie op deze stroming
ontstond de landschapsstijl
waarin de grilligheid en het on
verwachte van boomgroepen,
gazons en waterpartijen een zo
natuurlijk beeld moesten
scheppen.
De voormalige buitenplaats
Westhove tussen Oostkapelle en
Domburg vertoont nog vele ele
menten van deze (Engelse)
landschapsstijl. De paden zijn
bochtig en allesbehalve symme
trisch ten opzichte van elkaar
aangelegd.
Zowel de rococostijl als de land
schapsstijl maken veelvuldig
gebruik van follies. Een van de
bekendste bouwkundige
dwaasheden uit die tijd, zoals
tuinarchitecten tegenwoordig
over de follies denken, is het Ro
meinse bruggetje bij het kasteel
Westhove. Het bruggetje werd
rond 1800 aangelegd in op
dracht van de toenmalige eige
naar van Westhove, Adriaan
Kaspar Cornelis Slicher.
Bouwvallig
Bij de bouw ervan was het de be
doeling dat de brug een bouw
vallig uiterlijk zou krijgen. Men
schijnt hierin uitstekend ge
slaagd te zijn aangezien het
bruggetje ineenstortte voor de
voltooiing een feit was. De be
doeling was het bruggetje zo
oud mogelijk te doen lijken zo
dat het bouwwerkje op een
overblijfsel van een Romeinse
ruïne leek. Het Romeinse brug
getje dat bestaat uit Kloos
termoppen (grote logge bakste
nen) is daarna steviger
herbouwd waardoor het nu nog
steeds te bewonderen is.
Lang heeft nog het idee bestaan
dat het het bruggetje daadwer
kelijk een overblijfsel uit de Ro
meinse oudheid betrof. Sporen
van lanen onder het bruggetje
die dateren uit de tijd dat kas
teel Westhove vele mate groter
was bewijzen echter het tegen
deel. Het bruggetje is dus pas
eeuwen later over de oude lanen
heen gebouwd.
Fundering
Een restauratie, uitgevoerd in
1961, zorgde voor een betere
fundering van het bruggetje.
Een steen met daarop het jaartal
van de restauratie vroor in een
strenge winter uit het bruggetje
en is nu in het bezit van Staats
bosbeheer. In 1996 nam een
tuin- en landschaparchitect het
landgoed van Westhove onder
handen. Voorheen kon je vanaf
het kasteel Westhove het Ro
meinse bruggetje niet zien en
omgekeerd. Doordat alle wild
groei nu is weggehaald kan de
bezoeker nu vanaf beide plek
ken het kasteel en het bruggetje
aanschouwen.
Het bruggetje is momenteel ge
stut met houten schoren om ex
tra stevigheid te verzekeren. De
fundering van het bruggetje is
nog steeds de achilleshiel van
het bouwwerkje en zal in de toe
komst worden verstevigd.
Steentje voor steentje zal het
bruggetje uit elkaar worden ge
haald om tot een zo goed moge
lijk resultaat te kunnen komen.
Wanneer dit chirurgische werk
je plaatsvindt, is nog onbekend.
Tot die tijd zal iedereen die over
het bruggetje loopt voorzichtig
moeten zijn.
Joachim van Maaren
tekening Adri Karman
koopt. De consumenten moeten
ook veel meer om voedselveilige
producten vragen, zodat de su
permarkten erop in kunnen spe
len. De boeren dienen voor hun
inspanningen wel een meerprijs
te krijgen, want er zitten extra
kosten aan. Je kunt het moeilijk
allemaal op de boeren afwimpe
len."
Streekproducten
De natuur- en milieubeweging
is vooral bezig met het promo
ten van biologische producten
en besteedt minder aandacht
aan duurzame teelten (afkom
stig van de zogeheten geïnte
greerde landbouw). „Debiolo
gische producten zijn
herkenbaar voor de consument,
de producten met agro-milieu-
keur veel minder. Dan is het ook
moeilijker daar promotie voor
te maken", aldus Ernst. „Het
moet wel gebeuren. Wij zien als
ZMF heus wel dat de biologi
sche landbouw maar voor een
kleine groep boeren is wegge
legd en dat je voor de meesten
meer richting geïntegreerde
landbouw moet gaan."
Streekproducten kunnen een
belangrijker plaats gaan inne
men, mits milieuvriendelijk ge-
teelt, meent Ernst. Goed
voorbeeld is de Zeeuwse Vlegel-
tarwe (brood, koekjes, snel-
kooktarwe, pannenkoeken
meel); bij de teelt wordt dierlij
ke mest gebruikt en geen be
strijdingsmiddelen toegepast.
De ZMF-medewerker gelooft
dat de streekproducten er veel
bij kunnen winnen als meer ge
let wordt op een duurzame teelt
en productie. „De voedselvei
ligheid bij de meeste streekpro
ducten is nu onvoldoende gega
randeerd."
Rinus Antonisse
algemeen de Nederlandse agra
rische producten er wat betreft
gebruik van bestrijdingsmidde
len vaak beter uitkomen dan de
meeste buitenlandse. „Ik heb
liever een Nederlands product
dan een uit Zuid-Europa. Maar
ook op Nederlandse producten
worden bestrijdingsmiddelen
gevonden. Soms verschillende
tegelijk en hoe werken die op el
kaar in? Uitgangspunt moet
zijn: de risico's zo minimaal mo
gelijk houden. Het voorzorg
principe." Ze beklemtoont dat
de consument in de supermarkt
goed moet kunnen zien waar een
product vandaan komt, of het
biologisch geteelt is of onder
milieukeur. „Dan kun je er ook
een wat hogere prijs voor vra
gen. Het is ook een kans voor de
Nederlandse landbouw om zich
zo te profileren ten opzichte van
andere landen. Ze kunnen sco
ren op het gebied van voedsel
veiligheid."
Voor de natuur- en milieubewe
ging ligt volgens Ernst een taak
om de consument te informeren
over het belang van voedselvei
lige en milieuvriendelijk geteel
de producten, samen met de
landbouw en de supermarkten.
„Het zou zo moeten zijn dat de
supermarkten zeggen: we wil
len alleen écht voedselveilige
producten in de schappen. Daar
is nu de tijd rijp voor. Gezond
heid is echt een item wat ver
tica die echt werken bij de mens.
Er zijn met name risico's bij kin
deren die nog in ontwikkeling
zijn. Het geldt ook voor het ge
bruik van bestrijdingsmidde
len. We hebben de discussie
gehad over de onmisbare mid
delen. Er zitten er bij waarvan
we al tien jaar weten dat ze
slecht zijn voor de gezondheid,
met name voor het zenuwstel
sel. Toch wil de landbouw die
blijven gebruiken. Dat vind ik
onverantwoord als je kijkt naar
de gevolgen voor de mensen."
Ze wijst erop dat Amerikaanse
normen in dit verband strenger
zijn dan die in De Europese Unie
gehanteerd worden.
Melissa Ernst erkent dat in het
J 1 Een douanier tijdens de grenscontrole bij
De twintigste eeuw is in ver
schillende opzichten grens
verleggend geweest. Ook al
werd aan de situering van de
overgang tussen Nederland en
België niet veel gewijzigd, de
bewakers hebben ontwikkelin
gen meegemaakt die het karak
ter van hun werkzaamheden
drastisch veranderden.
Memorabel is de samenvoeging
van de Belgische douanepost in
Schapenbrugge en het Neder
landse grenskantoor van Sint
Anna ter Muiden in 1956. Daar
mee werd de tiende gecombi
neerde grenspost gerealiseerd,
waardoor reizigers nog maar
één keer moesten stoppen voor
controle. Profetisch waren de
uitspraken van jhr J. van den
Vredenburch uit het Belgische
Kapelle, die namens de KNAC
(Koninklijke Nederlandse Au
tomobiel Club) het woord voer
de. Voor hem was het een extra
bijzondere dag, omdat het juist
vijftig jaar geleden was dat hij
als één der eersten in Zeeland
een auto aanschafteHij wees op
het toenemend autoverkeer en
sprak de hoop uit dat ooit nog
eens controle op grenspapieren
niet meer nodig zou zijn.
In Sint Anna ter Muiden was de
grenspost zomer en winter ge
opend. De slagbomen waren
streng gesloten en moesten voor
elk voertuig omhoog. In Retran-
chement was de grenspost 's
winters dicht en dan stond de
slagboom uitnodigend open.
Dat was moeilijk uit te leggen.
De douaneformaliteiten wer
den in de loop der jaren sterk
vereenvoudigd. De tijd dat in
tensief op smokkelaars werd ge
jaagd was achter de rug. Begin
jaren zeventig werd de perso
nencontrole aan de zuidgrens
afgeschaft.
In 1986 bestond de douane 400
jaar, maar uitgebreid gevierd is
dat niet in Zeeuws-Vlaanderen.
De voorspellende uitlatingen
van jhr Van den Vredenburch le
ken waarheid te worden, na de
Schengen-akkoorden in 1985
en 1990. Op 31 december 1992
werd de grenspost bij Sluis ge
sloten. De slagbomen verdwe
nen, douaniers vertrokken en
het grenshuisje midden op de
Rondweg bleef onbeheerd en
donker achter. Menig automo
bilist moest er 's nachts ge
schrokken voor uitwijken.
Hans Tabbers
Het hijsen van de Nederlandse en de Belgische vlaggen voor het nieuwe grens
kantoor in Sint Anna ter Muiden, ter gelegenheid van de samenvoeging niet
Schapenbrugge. foto's Archief PZC
De grenspost bij Sint Anna ter Muiden in 1958.
