Op reis door Loek Grootjans Exposities in Breda en Aalst donderdag 25 januari 2001 Zaaloverzicht Galerie Van den Berge Goes, 1998. p de kunstacademie nam Loek Grootjans (Amemuiden, 1955) zich voor binnen twintig jaar het ultieme kunstwerk te maken. Dan zou hij klaar zijn en kon hij iets anders gaan doen. Inmiddels weet hij beter. Als hij het definitieve kunstwerk ooit maakt, wil hij het niet eens weten, want wat telt is de poging. „Het is een heerlijk gevoel te weten dat je het nooit haalt." Door het voortdurend proberen, dijt het oeuvre van de kunstenaar gestaag uit. Kunstcentrum De Beyerd in zijn woonplaats Breda toont op het ogenblik een overzicht van Grootjans' overstelpende productie van de laatste vijf jaar. Grootjans is een fanatiek kunstenaar. Zijn werk is voor hem bijna een zaak van le ven en dood. Dat blijkt bijvoor beeld uit zijn project Sugar Mountain Travel uit 1998. De Öaam staat voor een door Groo tjans opgericht reisbureau dat een tocht organiseerde naar de top van de Zuckerhütl, een hoge Alpenpiek in Oostenrijk, die prachtige uitzichten biedt over Europa. Aan de deelnemers werden wel bijzondere eisen ge steld. Ze dienden onder meer te zijn ingevoerd in de kunstge schiedenis, en in het bijzonder het ontstaan van het monochro me doek, de filosofie van Spino za en het werk van de Franse schrijver Georges Perec. Uiter aard was ook enige klimerva- nng vereist. Afhankelijk van de (verbale) bijdrage die deelne mers leverden, werd bepaald of iets moest worden betaald dan wel dat iemand zelfs geld toe zou krijgen. Met acht mensen voerde Grootjans zijn expeditie uit. „Ik verg veel van mezelf, maar ik verg ook veel van een ander. Dat reisbureau destijds was echt een kwestie van leven of dood, maar ook een bezoek aan deze tentoonstelling is niet vrij blijvend. Het zijn niet een paar zalen met kunst waar je even doorheen kunt lopen. Het is een reis door mijn gedachten en mijn oeuvre." Behalve tijdelijke projecten als Sugar Mountain Travel, maakt Grootjans ook installaties, hij fotografeert en hij schildert. De oorsprong van al zijn werk ligt in de schilderkunst. In 1988 sloot Grootjans zich een maand lang op in een donkere kamer, ramen geblindeerd, kieren dichtgeplakt, de ogen bedekt. Over fanatisme gesproken. Hij wilde in zijn eigen hoofd kijken, op zoek gaan naar een nulpunt. Naarmate hij langer in het don ker zat, werd het zwart in zijn hoofd verdrongen door de kleur bruin. Toen de pleisters van zijn ogen werden verwijderd en hij voor het eerst weer met licht werd geconfronteerd, kleurde de hele wereld groen. Daarmee zijn de twee belangrijkste kleu ren van zijn schilderkunst gege ven. Grootjans begon monochrome schilderijen te maken. Behalve naar het interieur van zijn hoofd, ging zijn aandacht ook uit naar zijn directe omgeving: de wanden van zijn atelier. Hij liet wetenschappelijk onder zoeken welke verfsubstanties daarop in de loop der jaren wa ren aangebracht. Op zijn doe ken ging hij delen van de muur in de oorspronkelijke kleurpig- menten naschilderen. Ook maakte hij gebruik van verf- en pleisterschraapsels van de muur van zijn atelier. Zodoende werden waarneming en ruimte in heden en verleden tot onder werp van de schilderijen die hij categoriseerde onder de term Replica Reversa. Grootjans bestempelt de grote ruimte die in De Beyerd is inge richt met zijn schilderijen van de laatste drie jaar als de erezaal van de tentoonstelling. De wer ken komen direct voort uit zijn Questioning, 800 aquarellen met vragen in De Beyerd; op-de achtergrond het Magazijn van herinneringen. periode van eenzame introspec tie. Het werk is abstract. Regel matige bezoekers van galerie Van den Berge in Goes zullen een aantal schilderijen herken nen, zoals de lange panelen (80 x toonstelling nog wel eens een bordje opgehangen met een tekst als: 'Hartelijk welkom be zoeker, wees ervan overtuigd dat je de zaak verstoort als je hier binnenkomt.Maar in de 300 centimeter) waarvan de bo venhelft in een kleur geschil derd is en de onderhelft in licht grijs op wit een tekst bevat van Perec. In de strenge en serene inrich ting van de zaal maakt het werk een hermetische indruk, maar in het geheel van de tentoonstel ling fungeert de zaal als een bron waaruit alles is ontspro ten. Grootjans erkent dat toe gankelijkheid hem aanvanke lijk niet interesseerde. „Zo was ik vroeger. 'Zoek het maar uit, jongens', dacht ik. In galerie Van den Berge heb ik bij een ten- loop der jaren ben ik gaan besef fen dat aandacht voor de con text van je werk betekent dat je ook het publiek erbij moet be trekken." Dat doet Grootjans tegenwoor dig. Sugar Mountain Travel is genoemd. In de Watertoren in Vlissingen richtte hij in 1999 een call centre in, van waaruit het publiek werd opgebeld met vragen over de tentoonstelling. In de hoerenbuurt van Den Haag vestigde Grootjans vorig jaar tijdelijk een escortservice, alleen niet met prostituées in de aanbieding maar met coiyfeeën uit de Nederlandse kunstwe reld, die door het publiek aan het werk konden worden gezet. Deze projecten maken deel uit van de in 1998 opgerichte Foun dation for the benefit of the aspi ration and the understanding of context. „Eigenlijk een alter ego met een wat Monty Python-ach- tige naam", verklaart Groo tjans. De stichting biedt hem een kader waarin hij onderzoek doet en allerlei ideeën en vragen over zijn kunstenaarschap vormgeeft. Dat gebeurt op loca ties in heel Europa. In een van de zalen van De Bey erd heeft Grootjans met de com puter bewerkte foto's gehangen van plekken waar hij installa ties heeft gemaakt. Zo expo seerde hij in een voormalig ge bouw van de Poolse geheime dienst. Op de betreffende foto heeft Grootjans de tekst Putting on the thumb screws toege voegd. Bij een foto van een gara ge in Vlissingen, die door het ve le glas toegankelijk lijkt maar omgeven is door verbodsborden en slagbomen, heeft hij Pres sing, no answer gedrukt. Het zijn teksten die verwijzen naar vragen. De installaties die Grootjans in die plaatsen heeft ingericht gin gen over de vragen die hij zich als kunstenaar stelt. Ooit heeft hij 1130 vragen verzonnen. De installaties bestonden steeds uit honderd vragen, geaquarelleerd op papier, van het type: How tot embarras, How tot introduce, enzovoort. In een keurige for matie werden ze aan de wanden opgehangen, met op de grond de opengeslagen doos waaruit de bladen zijn gehaald. Onder de titel Questioning zijn tot dusver acht van dergelijke installaties gerealiseerd. Met alle achthon derd vragen die daarvoor zijn gebruikt, heeft Grootjans een andere ruimte van De Beyerd gevuld, als tegenhanger van de zaal met foto's. Op de grond lig gen acht opengeslagen dozen. „Als je alle 1130 vragen zou kunnen beantwoorden, wat na tuurlijk niet mogelijk is al is het maar omdat per vraag ook weer verschillende antwoorden kun nen worden gegeven, dan weet je waarom het gaat in de kunst en in het leven. Al die vragen to nen de poging om tot een oplos sing te komen maar in hun aan tal ook de onmogelijkheid. Het besef dat je werk altijd in een poging blijft steken, maakt mij niet tot een pessimistisch kun stenaar. Ik sta vrolijk in het le ven. Een kunstenaar is als een bergbeklimmer. Als je de top haalt is dat heel mooi, maar daarna moet je weer terug naar beneden en dat is waar de mees te doden vallen. Je hebt heel even aangeraakt wat je zoekt, maar je zult het nooit vasthou den. Maar als hij beneden is, wil een bergbeklimmer altijd weer terug." „In kunst gaat het om vragen stellen en begrijpen wat het le ven inhoudt, maar de wereld wordt saai als je eenmaal weet waarom het draait. Dan word je een fundamentalist. Die kennen hun doel al en dat maakt ze zo verkrampt. Ik weet waarover ik praat, want ik kom uit zo'n dorp. Ik vind het juist een heer lijk gevoel dat je weet dat je het nooit haalt." In totaal heeft Grootjans in De Beyerd vijf zalen ingericht. Prachtig is het magazijn van herinneringen, waarin lege, stoffige planken alleen nog de sporen vertonen van attributen die de kunstenaar eerder heeft gebruikt voor 'departementen' Tekst We all think, galerij De Beyerd Breda. van zijn Foundation. Niet min der indrukwekkend is de zaal waarin 64 aquarellen uit 1997 zijn gehangen. „Die gaan echt over alles", zegt Grootjans. „Ar chitectuur, erotiek, de dieren wereld. Alle invloeden die ik on derga, alle gedachten die in me opkomen, alles probeer ik vorm te geven." Tegenover het aqua rellenkabinet hangt, als con trast, een tekst van popzanger Nick Cave: I wish I was made of stone so that I would not have to see a beauty impossible to belie ve, a beauty impossible to defi ne, a beauty impossible to end ure. Grootjans: „Soms zou ik dat willen hè, dat ik een steen was. Maar meestal natuurlijk niet." Want stenen kunnen niet denken. En daarom draait de kunst van Grootjans, om het denken. Letterlijk ook, want op de galerij van de binnenplaats van De Beyerd heeft Grootjans in enorme letters de spreuk We all think aangebracht. Bij bin nenkomst ziet de bezoeker de spreuk meteen. De zalen waarin Grootjans' werk te zien is liggen om die galerij heen. Ernstjan Rozendaal ExpositiesLoek Grootjans, A LOT (more), 1995-heden, t/m 11 maartin De Beyerd in Breda, di-vri 10-17 uur, za en zo 13-17 uur En: Loek Grootjans, schilderijen en foto's in galerie In Situ, in Aalst (B), t/m 24 februari, do-za van 14-18 uur PublicatieA LOT (more), met tek sten van Frank Maes, Luk Lam- brecht, Elly Stegeman, Lex ter Braak en Bert Jansen, uitgegeven i.s.m galerie Van den Berge In Goes, 1999, prijs: f 50,-. Forumdiscussie: di 6 februari in de Beyerd, aanvang 20 uur. Deze bij eenkomst is opgezet als een expedi tie vanuit diverse kampementen, met sherpa's en koeriers. Trekkers van Grootjans' geestelijke bagage zijn directeur Lex ter Braak van het Fonds voor beeldende kunst, vorm geving en bouwkunst, criticus San dra Smallenburg en filosoof/publi cist Harry van Boxtel. Questioning, aquarellen met vragen in museum Piotrków Trybunalski in Polen, 1999. N Aquarellen uit het Kabinet voor Replica Reversa, 1998.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 23