Familietragiek - daar
moet het van komen
Filmfestival jubileert met
cadeautje voor Rotterdam
23
Filmbezoek in 2000 opnieuw gestegen
Jim Carrey
maakt van
Grinch
kerstklapper
donderdag 4 januari 2001
Ondanks tegenvallende resultaten van
de 'kerstfilms' noteren de Nederlandse
bioscopen over het jaar 2000 een toename in
bezoek in vergelijking tot 1999. In 1999
bleef de teller net als in 19 9 8 iets onder de 19
miljoen bezoekers steken, het afgelopen
jaar schommelt het bezoekerstal rond de
grens van 20 miljoen bioscooopgangers
De verwachting was geweest dat men een
absoluut topjaar zou beleven, maar de in
december uitgebrachte films, die normaal
een massale toeloop garanderen, hebben te
genvallend gepresteerdDe drukst bezochte
film in deze nog niet afgesloten kerstvakan
tie is The Hginch geweest, gevolgd door
Charlie's Angels, Meet The ParentsDino
saurs en The Family Man. Insiders constate
ren dat het in 2000 heeft ontbroken aan een
grote publiekstrekker als James Bond en
aan jeugdfilms in de orde van Kruimeltje,
Abeltje of een tekenfilm van Disney. Als uit
gesproken kinderfilm heeft Kabouter Plop
(uitgebracht in 112 kopieën) teleurgesteld
en wordt derhalve al als Kabouter Flop be
titeld, maar alleen verhoudingsgewijs
(want veel kleiner uitgebracht) deed Mari-
ken, de Nederlandse film voor iets oudere
jeugd, het beter. Voor de Nederlandse voet
balfilm De Zwarte Meteoor bleek weinig
belangstelling, nog minder dan voor Babs,
de muzikale klucht met Brigitte Kaandorp.
De lijst van in Nederland best bezochte
films van het jaar 2000 ziet er als volgt uit: 1
The Sixth Sense, 2 Mission Impossible II, 3
Kruimeltje (al uitgebracht in 1999), 4 Gla
diator, 5 American Beauty, 6 What Lies Be
neath, 7 Gone In 60 Seconds, 8 The World Is
Not Enough (uit 1999), 9 Pokémon 1,10 The
Nutty Professor II.
Met de 20 meest bezochte films werd een to
taalrecette gehaald van circa 265 miljoen
gulden, hetgeen neerkomt op een toename
van ruim 17 procent, waarbij aangetekend
moet worden dat de bioscoopkaartjes in
prijs zijn gestegen. Meest succesvolle distri
buteur in 2000 was United International
Pictures met een recetteaandeel van 65 mil
joen gulden. GPD
Na The Grkich is Charley's Angels dedrukst bezochte film tijdens de kerstvakantie. Van links naar rechts de angels
Drew Barryrhore, Cameron Diaz en Lucy Liu.
e film The Grinch was voorbestemd de grote
kerstklapper in Amerika te worden. Intussen is
duidelijk, dat dit ook in Nederland het geval is
geweest. De film is even leuk als bizar en heeft veel te danken
aan de duvelse overgave waarmee Carrey als de Grinch zijn
best doet om de kerstviering in het koddige bergdorp
Whoville in de war te schoppen, tot een klein meisje hem
ervan overtuigt dat meevieren veel leuker is. Alleen door de
lichaamstaal en veel van de grappen laat zich raden dat
onder al dat groene pluis Amerika's populairste komiek
verstopt zit. Jim Carrey was de eerste acteur die 20 miljoen
dollar per film ging verdienen, maar hij is niet vergeten waar
hij vandaan kwam: een sappelend gezin, met een werkloze
vader, in Newmarket, Ontario, Canada.
Carrey: ,,We hadden het niet
breed thuis, maar met kerst
mis probeerden mijn ouders er
het beste van te maken. Minder
plezierig was dat mijn alcoho
listische grootouders de ge
woonte hadden uitgerekend
dan mijn vader af te zeiken om
dat hij geen werk had. Maar ver
der was het groot feest. De hele
familie was bij elkaar en ik gaf
er een Jim Carrey-show weg
waar ik het hele jaar aan had ge
werkt en waarmee ik compleet
de zot uithing. Om mijn jongere
neefjes en nichtjes op stang te
jagen, heb ik een keer samen
met mijn broer op het dak lopen
stampen en met bellen staan
rammelen. Maar wat pa met ons
gedaan heeft was subtieler. Die
heeft ooit 's nachts stiekem bel
letjes aan onze bedden gehan
gen. Telkens als we ons om
draaiden, hoorden we gerinkel,
schrokken we ons de pokken en
durfden nauwelijks meer te be
wegen. Fantastische tijd, kerst
mis, vind ik nog steeds. En het
plaatjesboek van Dr. Seuss,
How The Grinch Stole Christ
mas, hoorde daarbij. Dat ver
haal moest ieder jaar opnieuw
worden voorgelezen."
De Grinch belichaamt, volgens
Jim Carrey, de weerzin tegen
kerstmis: „Dat gevoel dat we al
lemaal af en toe hebben van:
Ach hemel, het is weer zo ver.
Moeten we daar echt weer op
nieuw doorheen? Maar de
Grinch staat vooral voor het ge
voel buitengesloten te zijn. Iets
wat veel mensen voelen in de
maand december. Iedereen be
reidt zich voor om kerstmis te
gaan vieren met familie of ander
prettig gezelschap, maar voor
sommigen is dat niet weggelegd.
Die krijgen het gevoel dat ze
nergens bij horen, worden daar
narrig van en gaan kerstmis er
varen als de vervelendste perio
de van het hele jaar. Ze maken
zichzelf wijs dat ze er niet eens
meer bij willen horen. Ze gaan
zich pantseren. Maar hoe dik
het pantser ook is, er wordt
makkelijk doorheen geprikt, zo
gauw iemand zegt: 'Hé, kom op,
jij hoort er ook bi].' Want nie
mand vindt het prettig om bui
tengesloten te zijn."
Zo lekker als Jim Carrey zich in
de film lijkt te voelen in het vel
van de Grinch, het spelen van de
rol is in werkelijkheid een mar
teling geweest. Er kwam een in
gewikkeld groen pak van yak-
haar aan te pas, een half masker
en ingewikkelde make up van de
vijfvoudig met Oscars onder
scheiden specialist Rick
Baker.
„Het was 24 keer erger dan wat
ik bij The Mask had meege
maakt. Het ergste waren die
groene contactlensjes. Alsof er
Jim Carrey als Truman Burbank in The Truman Show.
scheermesjes in je ogen werden
gestopt. Het was echt heel
zwaar. Regisseur Ron Howard
en ik hadden ons aanvankelijk
ook wel afgevraagd of die hele
maskerade wel nodig was. Of de
Grinch misschien niet gewoon
een zonderlinge vent mocht zijn
in een berghut. Maar van die ge
dachte kwamen we toch snel te
rug. Dat hele universum dat Dr.
Seuss heeft verzonnen, iszospe-
Jim Carrey in zijn groene Grinch-pak van yak-haar: „Een marteling was het. Ik kon niets zien, ik kon nauwelijks ademen, ik kon niets doen. Vaak dacht ik:
'Hoe hou ik dit vol?"'
ciaal, zo uniek, dat je alles in het
werk moet stellen om er trouw
aan te blijven. Ik wilde The
Grinch zijn zoals Dr. Seuss hem
heeft bedacht. Ik ben ermee op
gegroeid. Hij werd voor mij net
zo belangrijk als Santa Claus.
Voor mij is de Grinch de anti-
Santa Claus die er net zo goed
bij hoort."
Daarom, zegt hij, heeft hij al het
ongemak voor lief genomen.
„Maar vaak dacht ik'Hoe houd
ik dit vol? Ik kan nauwelijks
ademen, ik kan niets zien, ik kan
helemaal niets doen!Alsof je
een ijskast op je rug krijgt vast
gebonden en ze vervolgens te
gen je zeggen'En nu dansen!
Toen kreeg iemand een lumi-
neus idee en liet me kennisma
ken met een man die CIA-agen-
ten traint in het doorstaan van
martelingen. Van hem heb ik ge
leerd om pijn te verdragen door
je met al je geestkracht te con
centreren op iets totaal anders,
een praktisch probleem of zo.
Want zo lang je je daarop gefo
cust kunt houden, denk je niet
aan j e fysieke ellendeHet werkt
verbluffend."
De Grinch is een buitenstaan
der, maar eigenlijk speelde Jim
Carrey in The Truman Show en
Man On The Moon ook al perso
nages die volledig waren ver
vreemd van de omringende
samenleving, zoals hij in The
Cable Guy ook al iemand speel
de die vruchteloos haakte naar
vriendschap. Is dat hoe hij zich
zelf ziet?
„Dat is vooral hoe ik word ge
zien door Hollywood. Maar ik
denk dat iedereen dat gevoel
kan herkennen. Ikzelf heb het
vooral gehad toen ik, afkomstig
uit een klein stadje in Canada,
terechtkwam in Los Angeles.
Alsof ik verdwaald was geraakt
in een politiefilm. Het was alle
maal volmaakt vreemd voor me
en ik voelde me ontzettend een
zaam. Net als toen ik opgroeide.
Al mijn leeftijdgenoten waren
buiten aan het honkballen en ik
zat in mijn kamertje dingen te
verzinnen waarmee ik ooit ie
dereen aan het lachen hoopte te
krijgen en te imponeren. Zo ben
ik nog steeds, eigenlijk."
De weg, waar humor en tragiek
organisch worden verbonden, is
Jim Carrey al eens ingeslagen
met The Truman Show en Man
On The Moon en denkt hij bin
nenkort opnieuw te bewandelen
in zijn volgende film, The Bijou,
met regisseur Frank Darabont
„Het is een prachtig verhaal. Ik
speel een schrijver die tijdens de
communistenjachten van de ja
ren vijftig op de vlucht slaat als
hij namen moet noemeneen on
geluk krijgt waarbij hij zijn ge
heugen verliest en dan terecht
komt ineen kustplaatsje waar
hij wordt aangezien voor een
van hun jongens die niet was te
ruggekeerd uit de Tweede We
reldoorlog. Tegen beter weten
in, wil men geloven dat hij die
vermiste oorlogsheld is. Het
wordt zelfs geloofd door de va
der, die trouwens een bioscoop-
je runt dat The Bijou heet. Het
gaat over het nut van filmster
ren, over de noodzaak van dro
men en over de American
Dream als iets moois. De wereld
heeft mensen nodig met een spe
ciale gave waarmee ze de dro
men kunnen aanjagen van al die
andere mensen die nooit iets bij
zonders meemaken."
Stiekem
„Ik heb nu succes en ik geniet
ervan. Dat is waarom ik soms
langs de achterdeur bioscopen
binnenglip om stiekem mijn
films te gaan zien met publiek
erbij. Je hebt veel acteurs die
zeggen: 'Ik kan niet naar mezelf
kijken'. Nou, ik kan dat heel
goed en ik vind het zelfs noodza
kelijk omdat ik er anders over
blijf twijfelen of ik het wel goed
genoeg heb gedaan. En als ik te
vreden ben, dan geniet ik. Dit is
wat ik gewild heb zo lang ik me
kan herinneren. Altijd als ik
vrienden bij me thuis uitnodig
de voor een feest of met kerst
mis, dacht ik: Hoe kan ik me
manifesteren als iemand die
'speciaal' is?"
„Daar moet het dus allemaal
vandaan komen: familietra
giek, werkeloosheid. Het is heel
zwaar voor kinderen als ze woe
dend worden op de wereld om
wat hun ouders is aangedaan.
Toen mijn vader zijn baan ver
loor, was ik razend op alles en
iedereen. Je ervaart het als on
rechtvaardig. Wat je vervolgens
zult worden, hangt af van wat je
doet met die woede. Een moge
lijkheid is veranderen in een
Grinch en tegen iedereen roepen
dat ze naar de verdommenis
kunnen lopen, waarmee je al
leen jezelf voor de gek houdt. De
andere mogelijkheid is om ar
tiest te worden en je eigen emo
ties en ervaringen verwerken tot
iets waarmee je mensen helpt,
hen laat lachen en hun dromen
vormt geeft."
Pieter van Lierop
The Grinch is tijdens deze laatste
dagen van de kerstvakantie nog te
zien in Cine City Vlissingen, De Ko
ning Hulst en Cinemactueel Bergen
op Zoom
Rotterdam moet een 'city of cinema' wor
den heeft directeur Simon Field van het
International Filmfestival Rotterdam altijd
geroepen. En de komende editie moet het er
meer van komen dan ooit. Niet alleen viert
het evenement zijn dertigste verjaardag, het
wordt ook gehouden in een stad die zich in
2001 het hele jaar 'culturele hoofdstad van
Europa' mag noemen. En dan mag er best
wat extra gebeuren.
Niet dat het van 24 januari tot en met 4 fe
bruari tien dagen lang een stadsfeest wordt,
maar het Rotterdams filmfestival opent in
elk geval al anders. Staat er normaal slechts
één openingsfilm met premièreparty op het
programma, dit keer wordt gestart met
maar liefst zeventien films tegelijk. Via ver
schillende media worden zesduizend film-
kaartjes weggegeven voor titels die een ver
rassing blijven tot het moment waarop de
projector begint de draaien. Daarna kan
worden doorgefeest op verschillende plek
ken in Rotterdam. „Ons cadeautje aan de
stad", aldus Simon Field. Daarbij is een the
maprogramma opgezet rond havensteden
onder de titel On the Waterfront, naar de ge
lijknamige film van Elia Kazan uit 1954.
Uiteraard biedt het een serie klassiekers,
waaronder die van Kazan, en een aantal
nieuwe films rond het thema. Met Rotter
dam 2001 is bovendien een project opgezet
waarbij tien internationale filmmakers hun
persoonlij ke visie zullen geven op havenste
den overal ter wereld. Daaronder de Chine
se regisseur Le You, maker van het bejubel
de Suzhou River.
Het vaste programmaonderdeel Filmma
kers in Focus, waarin cineasten met een
retrospectief worden geëerd, heeft in ieder
geval de weinig bekende Zweed Roy An-
dersson tot onderwerp en de Francaise An-
ne-Marie Miéville. Zij is vooral bekend door
haar intensieve samenwerking met filmle
gende Jean-Luc Godard, die tevens acteert
in haar nieuwste film Een derde 'filmmaker
in focus' wordt nog bekendgemaakt.
Als gasten zullen Andersson en Miéville
present zijn, evenals de Japanse regisseurs
Fukasaka Kinji en Miike Takashi, de laatste
vooral bekend van Audition, de schokkend
sadistische film die het afgelopen jaar de
filmhuizen teisterde. Andere gasten zijn
Charlotte Rampling (Wings of the Dove),
Julliette Binoche (The English Patient) en
de voormalige Golden Harvest-sterren To
ny Leung (Chungkin Express) en Maggie
Cheung (Irma Vep).
Exploding Cinema, het vaste programma
dat film van morgen belicht, is in 2001 we
derom gegroeid. Steeds meer culturele in
stellingen in Rotterdam zoeken aansluiting
met het festival op dit onderdeel, waaron
der dit keer voor het eerst het Chabot Muse
um met een expositie rond de Tsjechische
surrealist Jan Svankmajer. Verder doen op
nieuw het Nederlands Architectuurinsti
tuut (Hollywood aan de Maas: films met
Rotterdam als decor) en Museum Boijmans
Van Beuningen mee, dat de grenzen onder
zoekt tussen film en beeldende kunst. De
bedoeling is de oudbouw van het museum
om te toveren in een reusachtige filmstudio.
Festivalhonk
Het vaste festivalhonk is het komend jaar
niet langer het Hilton hotel, maar het splin
ternieuwe congrescentrum van de Doelen.
Daar worden de internationale pers ont
vangen en de filmmarkt Cinemart gehou
den. Ook verhuizen de talkshows vanuit het
Hilton en de Schouwburg daarheen. Boven
dien wordt op het dak van de Doelen een
groot scherm geplaatst, waarop vanaf het
Schouwburgplein films zullen zijn te zien.
Ook in de dertigste editie van het filmfesti
val is er weer veel aandacht voor de wereld
cinema. Het Hubert Balsfonds, de festi
valsponsor van Derde Wereldfilms, komt
dit maal met een recordoogst van vijfen
twintig films, waarvan een klein tiental uit
Argentinië. De Nederlandse film komt flink
aan bod met onder meer de nieuwe van Lo-
dewijk Crijns (bekend van Jezus is een Pa
lestijn) én de beruchte Ajax-film 'Daar
hoorden zij Engelen zingen' van Roel van
Dalen. „We hebben wel vaker een contro
versiële film gedraaid", aldus het onder
koelde commentaar van mede-festivaldi
recteur Sandra den Hamer op de vertoning
van de risicofilm. GPD
