Oorlogshistorie proeven in Kroatië
Casper Hobbes
SÊL
StL,
4
Plitvice is toeristische trekpleister met meren en gedenkteken het weer
puzzel
recept
Oliebollen, zoals bij grootmoeder Tom Poes en het Booroog
Vandaag lijkt voorlopig de laatste dag Door: Ron Wiersma
te worden met nog wat winterse peri
kelen. Vanaf morgen loopt de temperatuur geleidelijk op en de eerste
week van het nieuwe jaar belooft zacht te verlopen. Wel valt er regel
matig regen en waait het soms stevig. Gisteren viel het een groot deel
van de dag mee met de buien. De zon scheen geregeld en de tempe
ratuur steeg tot enkele graden boven het vriespunt. Gisteravond en
afgelopen nacht zijn er waarschijnlijk wel enkele (winterse) buien ge
vallen. Ook vandaag overdag valt er regelmatig een (winterse) bui,
maar door het oplopen van de temperatuur, blijft eventuele sneeuw
nergens liggen. De maxima schommelen rond de 4 graden en de
naar noordwest tot noord ruimende wind is matig tot krachtig, kracht
4 tot 6. Vanavond en komende nacht neemt de kans op buien lang
zaam af en klaart het deels op. Verder landinwaarts daalt de tempera
tuur tot dichtbij het nulpunt. Vlak aan zee wordt het niet veel kouder
dan +2 graden. De wind neemt langzaam wat af. Morgen, oudjaars
dag, kan er eerst nog een buit
je vallen, maarmiddags lijkt
het droog te blijven met nu en
dan zon. De middagtempera-
tuur schommelt rond de 4 gra
den. Ook voor oudjaarsavond
en de jaarwisseling zelf ziet
het er nog droog uit, maar de
zuidelijke wind neemt wel toe
tot vrij krachtig. De tempera
tuur ligt rond middernacht 1 a
2 graden boven het vriespunt.
Nieuwjaarsdag is het bewolkt
en regent het van tijd tot tijd.
De zuidelijke wind voert al iets
zachtere lucht aan waardoor
de temperatuur stijgt naar 5 of
6 graden. Ook de dagen erna
blijft het wisselvallig en zacht
met soms vrij veel wind.
Vrij koud
li-I
r NW 6 j -/ 1
MMimuratomperaiuurvoorvwidoag
Minimumtemperatuur voor de komende nacht 1
.„r^LwsJ
Vooruitzichten
weer
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
max.
4°
6°
9°
8°
min.
1°
1°
5°
5°
wind
ZW 4
Z 5
Z 5
Z 5
zaterdag
onder 16.44
zondag
op 8.50
Maan
zaterdag
onder21.21
zondag
op 11.58
Nautisch bericht
Noordwestenwind, kracht 5 tot 6. Het zicht is meest goed, maar
tijdens een bui maitg. De temperatuur van het kustwater is circa
8 graden en kans op onweer is klein.
Waterstanden
ZATERDAG Hoog water
30 DECEMBER uur cm uur cm
Vlissingen 04.39 206 16.58 208
Terneuzen 05.02 231 17.17 232
Bath 05.57 270 18.16 275
Roompot Buiten 04.29 15516.55 158
Zierikzee 06.05 151 18.35 155
Stellendam Buiten 04.48 142 17.12 152
Wemeldinge 06.10 172 18.35 176
Krammersl. West 06.06 165 18.41 165
Hansweert 05.30 244 17.47 245
ZONDAG Hoog water
31 DECEMBER uur cm uur cm
Vlissingen 05.16 196 17.31 197
Terneuzen 05.35 220 17.51 220
Bath 06.33 257 18.49 260
Roompot Buiten 05.05 148 17.25 150
Zierikzee 06.35 145 19.05 149
Stellendam Buiten 05.24 137 17.41 145
Wemeldinge 06.40 16619.10 170
Krammersl. West 06.40 159 19.15 158
Hansweert 06.06 232 18.25 233
2001
Laag water
uur cm uur cm
11.05 183 23.06 149
11.25 190 23.36 157
00.02 19012.31 213
11.05 139 22.55 102
12.20 148 --
10.39 091 22.59 052
12.15 160 ---
12.26 150
11.56 205 23.55 173
Laag water
uur cm uur cm
11.35 178 23.36 145
12.06 184
00.32 18313.00 208
11.24 137 23.40 099
00.15 110 12.50 146
11.19 093 23.45 051
00.25 124 12.50 159
00.26 113 12.56 147
12.26 199 --.
MAANDAG
Hoog
water
Laag water
1 JANUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
05.56
186
18.15
183
12.09
173
Terneuzen
06.11
209
18.36
205
00.00
154
12.36
180
Cadzand
05.30
177
17.49
175
11.44
165
Roompot Buiten
05.46
141
18.04
139
12.05
135
Roompot Binnen
06.57
124
19.26
122
00.55
095
13.14
127
Zierikzee
07.05
141
19.40
143
00.55
109
13.25
143
Krammersl. West
07.26
153
19.56
152
00.56
113
13.25
145
Hansweert
06.46
221
19.05
219
00.30
169
12.59
195
Stavenisse/Yers.
07.16
148
19.46
146
00.55
111
13.25
143
zaterdag 30 december 2000
Zeeland: Veel zachter
Europa: Minder sneeuw
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
opzichter
-kot-oase
algebra-1
-a-lente-
spalk-sir
-blaag-si
neg-filet
-den-sire
Krant
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Macht, 3. druif,
4. draw; 7. nimes; 10. aanhou
den; 11. papperig.
Verticaal: 1. Madonna; 2. Heine,-
5. redder, 6. weinig; 8. manna; 9.
stomp.
Zoekwoord:
UNIVERSITEIT
Hoewel er op zaterdag en zondag nog wel sneeuw valt in Europa,
met name in Rusland en Zweden, valt er aanzienlijk minder dan de
afgelopen week. Voor vakantiepret is het echter nog geen probleem,
want in de noordelijk gelegen landen van Europa ligt een aardig pak
sneeuw. In bijvoorbeeld Stavanger, in het zuiden van Noorwegen ligt
17 centimeter In Muonio, in Finland ligt 27 centimeter Maar ook
dichter bij huis ligt nog een sneeuwdek van meer dan 5 centimeter
Noordoost-Nederland en geheel Noord-Duitsland ligt onder een wit
te deken, maar deze verdwijnt spoedig. In Noord-Scandinavië vriest
het overdag 19 graden, in Rusland loopt de temperatuur zaterdag op
naar waarden rond het vriespunt. In Polen vriest het 2 tot 3 graden,
daarbij valt af en toe wat lichte sneeuw. In Noordwest-lerland stijgt
het kwik alweer tot circa 5 graden, zodat de neerslag hier weer in de
vorm van regen valt. In Schotland blijft het kwik steken bij 2 graden.
Hier vallen enkele sneeuw- en hagelbuitjes. In Zuid-Engeland is het
overwegend droog en schijnt af en toe de zon. Ook Noordwest-
Frankrijk ziet zaterdag vaak de zon, het wordt niet warmer dan zo'n 4
graden In het zuiden stijgt de temperatuur tot gemiddeld 7 graden.
Hans Belterman
Toonder Studio's
HORIZONTAAL:
1. Conversatie; 8. land; 10. indianentent; 12. deel v.e. boom; 14.
voorvoegsel; 15. tijdperk; 16. personal computer; 17. moment;
19. scheepstouw; 21 soort papegaai; 22. Zijne Koninklijke
Hoogheid; 23. Europeaan; 25. gevangenis, 26. bolgewas; 27.
Noorse godheid; 28. Frans voegwoord; 30. van geringe breedte;
32. stroomstoot; 34 iemand die iets te leen geeft; 36. gezeten
zijn.
VERTICAAL:
2. Ratelpopulier; 3. ambacht; 4. familielid; 5. korting; 6. Griekse
letter; 7. atmosfeeroverdruk; 9. enz.; 11. tussentijds; 13. stipje;
18. water (Fr.); 20. machinepistool; 24. ontvangkamer; 25. deel
van het bestek; 26. wisselgebruik (It.); 29. aansporing; 31.
Engels bier; 33. stonde; 35 deel van een Franse ontkenning.
10 11 12 13 HORIZONTAAL:
1. Noorse componist, kledingstuk; 2.
ladder, kapitein, visuil; 3. niet hetzelfde,
infaam; 4 ontkenning, zonnegordijn,
onlangs; 5. overeenstemmen,
Eskimokleding; 6. vissersvaartuig,
strandmeer, vrouw; 7. kruinschering,
goudgewicht; 8. éénjarig dier, hijswerk
tuig, talent; 9. naaldboom, dwaler.
VERTICAAL:
1. Luister, boerenplaats; 2. soort appel,
uitgang v e rivier, 3. elk, wandpilaster;
4. loven, holte onder de arm; 5. vogel,
rijglijf; 6. borstbeeld, bolgewas; 7.
muziektempel, zangstuk; 8. draaikolk,
wijnmaat; 9. hoog bouwwerk, straf
werktuig; 10. muziekinstrument, dus
(Latijn); 11. sierplant, oude munt; 12.
korte tijd, sierplant; 13. droogvloer,
mannelijk dier.
Normandië heeft Omaha Beach,
de Peloponnesus beschikt over
de Baai van Navarino. Toeristen
die het strand moe zijn, snuiven
gaarne wat oorlogshistorie op.
Wat stranden betreft, was Kroa
tië met zijn 5.790 km lange kust
lijn (eilanden inbegrepen) altijd
al onverslaanbaar op het Oude
Continent. Maar de laatste ja
ren zijn ook de oorlogsmonu
menten trekpleister.
door Cees van Zweeden
Halverwege Zagreb en Split
ligt een streek die uniek is
in de wereld. In een overweldi
gende natuur van valleien en ra
vijnen strekt zich een lint van
zestien turquoise meren uit, die
onderling worden verboden
door honderden watervallen.
Nergens op de aardkloot heeft
de natuur een dergelijk wonder
tot stand gebracht.
Maar er is nog een reden waar
om de Plitvice Meren uniek zijn.
Het is het enige nationale park
in de wereld waar een oorlog be
gon. Op de mistige ochtend van
31 maart 1991 schoot een Servi
sche nationalist in het park een
Kroatische politieman dood,
wat het startsein was voor een
aantal Balkanoorlogen die
200.000 levens zouden eisen en
miljoenen mensen uit hun hui
zen zouden verdrijven.
„Helemaal toevallig was het
niet dat hier de eerste dode viel",
zegt Vinko Bartolac, directeur
toerisme van het gebied. „De
Plitvice Meren vormen het
grootste en mooiste nationaal
park in het voormalige Joego
slavië. Dat was precies waarom
de Serviërs het wilden hebben.
Het park trok 700.000 toeristen
per jaar. De Serviërs dachten
dat ze met het park een perma
nente bron van inkomsten zou
den hebben om hun oorlogen te
financieren."
Rode lap
In februari 1991 had Kroatië,
dat toen nog niet onafhankelijk
was, een politiepost in het park
gestationeerd. Voor de Serviërs,
die in de regio de meerderheid
vormden, werkte die post als
een rode lap op een stier. De
post, bemand door etnische
Kroaten, was onderdeel van een
Plitvice is een natuurgebied van zestien meren die onderling verbonden zijn door watervallen. foto Cees van Zweeden/GPD
heel netwerk van nieuwe poli
tieposten in de in meerderheid
Servische delen van Kroatië.
Serviërs togen eerst met span
doeken naar Plitvice om te beto
gen en vervolgens met wapens
om te schieten. Een grote een
heid van gewapende Serviërs
drong het park binnen en nam
de macht over. Het manage
ment, onderwie Vinko Bartolac,
werd afgezet.
De deelregering van Kroatië
ontplofte. De rebellie in Plitvice
was 'de meest extreme schen
ding van de constitutie en de
wet van Kroatië.' De rebellen
kregen bevel Bartalac en zijn
mensen hun banen terug te ge
ven, op straffe van een politio
nele interventie. Die interventie
kwam op 31 maart, om vijf uur
's ochtends. Het was Pasen, en
de hotels in het park zaten vol
met honderden nietsvermoe
dende Italiaanse toeristen. Een
sliert politiewagens en pantser
voertuigen reed het park bin
nen, waar de Serviërs in een hin
derlaag lagen. Een granaat trof
een bus met politiemannen,
maar explodeerde niet. De Kro
aten beantwoordden het vuur
en een gevecht van een kwartier
volgde. „De Serviërs hadden
zich daar verschanst", zegt
Bartolac met een gebaar naar
een klein gebouw dat ooit als
postkantoor had dienst gedaan.
„Ze waren met z'n zestigen,
maar ver in de minderheid.
Plotseling kwam een Serviër
naar buiten met een machine
pistool, en schoot een agent
dood. De politie had daarop alle
Serviërs kunnen doden, maar ze
hadden het bevel om een bloed
bad te voorkomen. Ze schoten
alleen de aanvaller neer."
Monument
De onfortuinlijke agent, Josip
Jovic, was het eerste slachtoffer
in een reeks van oorlogen die de
wereld verbijsterde. Op de plek
waar hij viel, staat nu een mo
nument. De tekst luidt: 'Gestor
ven voor het vaderland'. Voor de
gevallen Serviër, Rajko Vuka-
dinovic, is geen gedenkteken.
De wereld was nog in de ban van
de Golfoorlog, maar in Joego
slavië ontketenden de doden
een schokgolf. De toon was ge
zet voor de ergste eruptie van
geweld in Europa sinds de
Tweede Wereldoorlog.
„Die dag veranderde alles", zegt
Helena Petrovice, sedert 21 jaar
gids in het park. Petrovice
woonde met haar man en kinde
ren in Jezerce, een nederzetting
van .driehonderd zielen in het
park Ze had als Kroatische al
tijd goede banden gehad met de
Serviërs in haar dorp, maar die
dag wist ze dat het tijd was haar
valiezen te pakken.
„We waren in Jezerce met
slechts dertien Kroatische ge
zinnen, een minderheid", zegt
ze. „Enkele uren na het vuurge
vecht waren we allemaal ver
trokken." Tot op de dag van
vandaag begrijpt zelfs de gids
niet waarom, maar die dag lie
pen zelfs de Servisch-Kroati-
sche huwelijken in haar dorp
stuk. „Mensen die van elkaar
hielden, gingen van de weerom
stuit uit elkaar. Hij nam één
kind mee, zij het andere."
Sarajevo
Reizigers plachten Sarajevo
aan te doen om de plek te zien
vanwaar een Bosnische natio
nalist in 1914 met enkele welge
mikte schoten de Eerste Wereld
oorlog had ontketend. De stad
had ten behoeve van de toerist
zelfs de voetstappen van de
moordenaar van kroonprins
Franz Ferdinand in het trottoir
gegraveerd.
Gevraagd of de Plitvice Meren
om soortgelijke redenen een ex
tra cachet zouden kunnen krij
gen als toeristische bestem
ming, antwoordt Petrovice:
„Van de buitenlandse toeristen
die hier komen, weet 99 procent
n iets. Ze weten niet waar de oor
log om ging, ze weten niet dat
Kroatië nu een onafhankelijk
land is, ze weten soms zelfs niet
eens dat de oorlog voorbij is. De
NAVO-bombardementen op
Joegoslavië hebben ons hon
derdduizenden toeristen ge
kost, hoewel Plitvice honderden
kilometers van Servië verwij
derd ligt."
Uit zichzelf vertelt Petrovice
niets over de oorlog, als ze haar
toeristen over de achttien kilo
meter lange voetpaden tussen
de watervallen door leidt. Ze
zegt: „We verzwijgen niets. Als
iemand die het monument heeft
gezien, een vraag stelt over de
oorlog, geeft ik een volledig ant
woord. Maar zelf kom ik er niet
mee." Ze slaat de ogen neer, en
vervolgt: „Misschien dat er een
dag komt, dat we van de gebeur
tenissen hier een verkooppunt
kunnen maken. Maar daarvoor
is het nu nog veel te vroeg. De
wonden zijn nog niet geheeld. Je
moet er geen zout in willen wrij
ven." GPD
Een oudejaarsavond is niet geslaagd
zonder oliebollen. Ouderwetse olie
bollen blijken nog altijd favoriet in de
meeste families. Dien de oliebollen on
middellijk na het bakken, bij voorkeur
vroeg in de avond, op. In plaats van verse
gist voor het beslag kunt u ook gedroog
de gist nemen. Ga dan wel volgens de
aanwijzingen op de verpakking aan het
werk.
Voor ongeveer 35 oliebollen 75 gram
krenten; 75 gram rozijnen; 2 zachtzure
appels, bij voorkeur goudrenetten, 2
theel. limoen- of citroensap; 1 eetl. si
naasappelsap; 35 gram geconfijte si
naasappelschil (oranjesnippers), ragfijn
gehakt; 5 dl melk; 30 gram verse gist, 1
theel. suiker; 500 gram patent bloem,
gezeefd; 1 theel zout; 1 groot ei, losge
roerd; (zonnebloem)olie voor het fritu
ren
Spoel krenten en rozijnen enkele malen
in ruim koud water. Laat ze op een zeef
uitlekken. Schil de appels en snijd ze in
vieren. Verwijder de klokhuisdelen.
Snijd het vruchtvlees in piepkleine (ca. 5
mm.) blokjes. Leg ze in een kom en
sprenkel er limoen- of citroensap en si
naasappelsap over. Voeg fijngehakte
oranjesnippers toe Schep alles enkele
malen om.
Verwarm de melk tot ongeveer 40 gra
den. Schenk 1 deciliter melk in een kom
metje. Voeg de verkruimelde gist en de
suiker toe. Blijf zolang roeren tot de gist
volledig in de melk is opgenomen
Stort de gezeefde bloem als een berg in
een grote kom Strooi het zout er over
Maak een kuil in de bloemberg. Schenk
de melk, het melk- en gistmengsel in de
kuil. Voeg losgeroerd ei toe. Maak vanuit
het midden, onder voortdurend roeren
met een mixer met garden, een volko
men glad beslag. Laat het beslag vijf mi
nuten staan. Het beslag dient dan in
stukken van een lepel te vallen. Schep
krenten, rozijnen en appels met oranjes
nippers door het beslag. Doe alles over in
een andere kom. Leg er een vochtige
doek over en plaats de kom gedurende
een uur op een tamelijk warme plek om
het beslag te laten rijzen Roer het beslag
na het rijzen niet meer door.
Het bakken: Verhit in een frituurpan de
olie tot ongeveer 170°. Vul een beker of
mok voor de helft met olie. Doop twee
eetlepels of een tang voor ijsbolleo in de
olie en schep bollen uit het beslag. Laat
ze onmiddellijk in de olie glijden. Na on
geveer 4 minuten dienen de bollen zich
vanzelf te keren. Als ze dat niet doen,
moet u ze een zetje te geven. Drie minu
ten daarna zijn de oliebollen rondom
goudbruin en gaar Dat laatste kunt u
controleren door er een satéstokje in te
steken. Komt het stokje droog uit de olie
bol dan is hij gaar.
Presentatie. Laat de oliebollen na het
bakken even over een stuk keukenpapier
rollen. Leg ze op een voorverwarmde
schaal. Strooi er poedersuiker of het
mengsel van 3 delen fijne kristalsuiker en
1 deel kaneelpoeder over.
Let trok zich niet veel aan van het geklaag. Hij klom rustig uit het
vliegtuigwrak, greep het schilderij en liep ermee de vlakte in zonder
nog een keer om te kijken. Achter hem stierf het gehuil langzaam
weg. Nu het oog niet langer in hun midden lag, sloten de gemoede
ren van de verharde woestijnreizigers zich weer, zodat ze al spoedig
wat beschaamd hun wangen droogden. .Karnagel is zeer slecht',
prevelde de vreemdeling tot zichzelf. ,Maar Iet is nog slechter. Daar
gaat hij heengelopen met platte plaat van doolhof. En niet gewacht
op vriend en metgezel, die omringd is met slechte figuren van laag
allooi.' ,Nou heb ik het door', gromde Super. .Hoorde je dat, Hiep?
Dat schilderij is een plattegrond! Van een doolhof of zo! Daar ligt
een schat, dat wil ik wedden: om een sigaartje! Kom mee, jongen, die
uitgegroeide oeros wil er alleen op af! Maar dat zal hem niet lukken
zolang ik in de buurt ben! Kom mee!' ,Niet gewed om schat', riep
Karnagel, die zich inmiddels geheel hersteld had. 'Is Oog van Boor!
Zijn woorden gingen verloren in het geronk van een snel naderende
motor, en toen het drietal omkeek, werd het een vliegtuig gewaar,
dat kennelijk ook in nood verkeerde. Een van de propellers had zich
losgemaakt van de romp en dwarrelde er nu doelloos vooraan. Doch
ook overigens duidde de onzekere vlucht erop, dat de piloot de
macht over de machine geheel verloren had. Dat zal niemand ver
bazen, die het opstijgen van deze kist oplettend gevolgd heeft; het
zal hem hoogstens verwonderen, dat het wrakke geval nog zo ver
gekomen is.
Middelharnis
.Zierikzee
Tholen
Middelburc
Oostburg
.Terneuzen
Antwert
door Bill Watterson
MOETIK
TEGENAAN
GAAN LIGGEN?
BEN IK
INEENS DE VOL-
TTONGE,
IK WEET
NIET OF IK
WELAAN
SLAPEN.
IK OOK NIET.
IK KAN NOG
STEEDS NIET
GELOVEN WAT
ER GEBEURD
HET IDEE DAT EEN OF ANDE
RE IDIOOT ONS HUIS DOOR
ZOCHT HEEFL.BWW IK WOU
DAT IK EEN KNUFFELBEEST
HAD OM ME VEILIG
BIT TE VOELEN.
SLAAPT
CASPER AL?
TA HIT IS
LEKKER TEGEN
HOBBES AAN-
