Grenshoppen
tussen Wales
en Engeland
43
O
X
zaterdag 30 december 2000
Als anglofiel ga je naar
Engeland, als waleso-
fiel naar Wales. Zo is het al
jaren en zo zal het - geheel in
de beste Britse traditie - al
tijd blijven. Nee dus, want
ook het grensgebied tussen
beide landen is 'bloody' inte
ressant. Via de Hidden High
way slinger je - wel altijd
links rijden, 'please' - van
Ross-on-Wye in het zuiden
naar Chester in het noorden
heen en weer over een grens
die die naam eigenlijk niet
verdient - behalve als het om
de taal gaat.
Je kunt hem natuurlijk in bei
de richtingen rijden, die Hid
den Highway, maar wij begon
nen in het zuiden.
Ross-on-Wye, even ten westen
van Gloucester, is dan de eerste
pleisterplaats. Het stadje ligt op
een hoge heuvel geplakt, met
- steile straatjes dus, en kijkt uit
over Wye Valley en de River
Wye, een lieflijk kabbelende en
kronkelende rivier, die we op
deze reis nog wel vaker zullen
tegenkomen. De driehoekige
marktplaats is het stadjescen
trum, waar een overdekte
markthal zonder muren - ka
rakteristiek voor de streek - het
beeld bepaalt. In Italië of zo zou
dat vanwege de hitte zijn, maar
hier is het vanwege de regen; dit
land heeft immers het groenste
gras ter wereld. De indrukwek
kende vakwerkhuizen liggen
aan straatjes van kasseien.
De levendigheid van de markt
doet echter niets af aan de alles
overheersende rust; flegma be
hoort nu eenmaal onlosmake
lijk bij Albion.
Voor het eerste ommetje steken
we de grens over, op weg naar de
Black Mountains met z'n dichte
bossen. De wegwijzers en ande
re verkeersborden zijn dan ook
ineens tweetalig. We kronkelen
de 'single track road' op, zo'n
weggetje waar twee auto's el
kaar behalve op de 'passing pla
ces' niet kunnen passeren, en
raken al snel de zon kwijt. Naar
mate we hoger in de bossen ko
men, belanden we steeds meer
in de nevel - of is het wel héél erg
laag hangende bewolking?
Cymru
De stoomlocomotief op de Snowdon overbrugt in een uur tijd een
hoogteverschil van 3140 voet (bijna duizend meter).
SCHOTLAND
^IviEBL
.9^ kr V.
ENGELAND
WALES
Swansea
Cardiff
Zo'n beetje halverwege staat de
ruïne van een klooster, extra
spookachtig met die flarden
waterdamp die er doorheen
drijven. Ja, dóórheen, want veel
staat er niet meer overeind.
Toch is nog goed te zien dat het
een indrukwekkend bouwwerk
moet zijn geweest. Bovendien is
het meermaals verbouwd:
puntige muren zijn in de loop
der tijden uitgebouwd tot recht
hoekige. Logeren en eten kun je
er trouwens ook.
We duiken steeds dieper Wales
in - Cymru in de landstaal - en
komen groepjes wandelaars te
gen, dik in plastic verpakt, en
ploegjes ruiters, die nu eens de
verharde weg, dan weer de meer
ongebaande paden gebruiken.
Plotseling houden de bomen op
en waan je je in de Scottish
Highlands: ruige, kale en groene
heuveltoppen, uiteraard be
woond door massa's schapen die
je verdwaasd aanstaren of in to
tale paniek de benen nemen.
In Abergavenny - in 1968 on
sterfelijk gemaakt door Marty
Wilde in het gelijknamige liedje
- slenteren we in alle rust en ge
moedelijkheid wat door het
stadje en over de markt. Inder
daad, de mensen hier hebben
een hoog labrador-gehalte.
Mapa Mundi
Ook het stadje Ledbury - weer
aan de hoofdroute gelegen - is
heel aardig om doorheen te slen
teren, maar de echte beziens
waardigheid bestaat slechts uit
één straat. Church Lane is een
smalle steeg, omzoomd door
vakwerkhuisjes, die alle nog
worden bewoond of als bedrij f s-
ruimte dienst doen. Hier wordt
weer eens duidelijk dat de men
sen vroeger inderdaad veel klei
ner waren dan nu, want iemand
van normaal postuur kan er
zonder bukken echt geen deur
door. Het straatje loopt dood op
de kerk die verder weinig voor
stelt.
Hereford heeft iets meer te bie
den. Zeker de moeite van het be
kijken waard is de Mapa Mundi,
een kaart van de wereld zoals de
mensen - lees: de kerkbonzen -
die rond 1290 zagen. Middel
punt van die uiteraard platte
wereld is Jeruzalem; alle andere
belangrijke steden, streken en
werelddelen zijn eromheen ge-
Londen
HET KANAAL
groepeerd. Onnodig te zeggen
dat die kaart weinig met de wer
kelijkheid te maken heeft, maar
het is wel een interessant ding.
Even verderop, aan de oevers
van de nog altijd traag stromen
de \yye, verrijst een stukje Ne
derlands Engeland. Om het sla
perige stadje wat meer leven in
te blazen en het meer een regio
functie te geven, is Albert Heijn
- jawel, de Nederlandse kruide
nier die daar in de buurt een
stulpje heeft - er een bouwpro
ject gestart. Een restaurant met
terras aan het water en enkele
pittoreske winkeltjes - met on
der meer de Koffiepot; inder
daad, in het Nederlands-als op
vallendste uitschieters.
Op weg naar Leominster -
spreek uit als 'Lemster' - pak
ken we weer een omweg en
passeren we de zoveelste 'dui
zendjarige' eik. De route langs
schilderachtige dorpjes en stad
jes als Pembridge en Weobley
staat bekend onder de naam
Black and White Village Trail,
vanwege de vele vakwerkhui
zen die het gebied ri]k is. Of, zo
als een rustieke Engelsman in de
pub waar we lunchen met 'Sun
day roast' het formuleert: „The
Dubbeldeks vakwerkhuizen in Chester.
Van Ross-on-Wye naar Chester, maar dan slingerdeslinger en
met een aantal 'Abstecher', dat is de Hidden Highway. De
hoofdroute is zo'n 280 kilometer lang, hoewel de Britten het natuur
lijk over dik 170 mijl hebben.
De naam doet vermoeden dat het al een eeuwenoud fenomeen is, die
Verborgen Snelweg, maar dat is onzin. Juist omdat de streek op de
grens tussen Engeland en Wales ligt, is hij relatief onbekend geble
ven. Engeland-gangers blijven in Engeland en Wales-liefhebbers
racen er doorheen op weg naar hun bestemming.
En dat is zonde, vonden ze bij de British Tourist Authority, want er
is op en langs die grens genoeg te zien en te beleven. Dus zetten ze
een ploeg mensen aan het werk om de streek 'op de toeristische
kaart te zetten'. De Europese Unie pompte er in het kader van ach
terstandsbeleid ook nog eens flink wat euro's in, en het resultaat is
het geslaagde project met de prachtig verzonnen naam Hidden
Highway.
Informatie: British Tourist Authority, Stadhouderskade 2,1054ES
Amsterdam, telefoon 020-689.0002, fax 020-689.0003, e-mail:
BritInfo.NL@bta.org.uk
Snowdonia National Park met de karakteristiek ruige heuvels.
Germans shouldn't think they
're the only ones who can build
them."
We logeren in Ludlow, door
sommigen 'the loveliest town in
England' genoemd Dat lijkt
wat overdreven, maar pittoresk
is het er inderdaad wel. Met z'n
vijfhonderd geregistreerde an
tieke gebouwen en het enorme
kasteel heeft het in elk geval een
béétje recht op die titel. Ludlow
ligt op een heuvel, en de hoofd
straat loopt daar haaks tegenop
omhoog. Als je die straat door
loopt, waan je je een beetje in de
wereld van Anton Pieck. Het
Keltisch aandoende Feathers
Hotel met z'n overhangende er
kers is trouwens meteen een van
de beroemdste vakwerkhuizen
uit de streek.
Grote sprong
Ironbridge ligt wat verder van
de 'main route' af. maar mag je
absoluut niet links laten liggen.
Het suffige stadje is immers de
geboorteplaats van de Indu
striële Revolutie In 1709 vond
Abraham Darby er de massa
productie van staat uit, een ont
dekking die het aanzien van de
wereld totaal zou vernaderen.
Door cokes in plaats van hout en
kolen te gebruiken voor zijn
smeltovens ging de productie
fors omhoog en werd de kwali
teit stukken beter, 's Werelds
eerste stalen brug werd er in
1779 gebouwd door een afstam
meling van Darby, en die staat
er nog steeds indrukwekkend te
wezen. De aan de constructies
van Eiffel herinnerende boog
brug markeert zo een Grote
Sprong Voorwaarts.
Het stadje herbergt een cluster
van musea, die zowel apart als
in combinatie te bezoeken zijn.
In Ironbridge zelf staat het 'oer-
museum', dat uitleg geeft over
alle andere. Zo kan de bezoeker
eenvoudig zelf een keus maken
of hij bijvoorbeeld naar het
ijzer- of naar het porseleinmu
seum wil.
Een absolute aanrader is Blists
Hill Victorian Town, een open
luchtmuseum dat letterlijk de
sfeer ademt van anderhalve
eeuw terug. Tussen originele ge
bouwen en fabrieken zijn ande
re uit de buurt neergezet: steen
voor steen afgebroken en weer
opgebouwd. Mensen in de kle
derdracht uit die tijd 'bewonen'
ze en lopen er rond, een heuse
stoomtrein rijdt sissend heen en
weer over tien meter smalspoor,
en in de antieke automobiel kun
je een ritje maken langs de hoef
smid, de leerbe werker, de
schoenlapper en al die andere
uitgestorven beroepen.
Lake Vyrnwy
We verlaten de hoofdweg en
duiken diep Wales in, op weg
naar de Snowdon, met z'n 3560
voet oftewel 1085 meter de
hoogste berg van Engeland en
Wales (alleen de Schotse Ben
Nevis is hoger). Daarbij kunnen
we niet om Lake Vyrnwy heen,
het stuwmeer dat onder meer
Liverpool van water voorziet.
De langwerpige waterplas ligt
in een alp-achtig landschap en
heeft aan de oostpunt een van de
opvallendste kastelen ter we
reld. Het door water omgeven
slot heeft nog het meest weg van
een middeleeuwse raket.
Snowdonia National Park ligt
in het noordwesten van Wales.
Vanwege de ruige heuvels zijn er
relatief weinig wegen, maar wat
voor wegen! Als in het hoogge
bergte neem je pas na pas, via
stadjes met onuitspreekbare
namen als Betws-a-Coed, Llan-
fairfechan en Eglwysbach.
De Snowdon zelf is al van verre
te zien, al ligt z'n kop in de wol
ken. Via een regelmatige maar
dure dienstregeling (zestien
pond is immers dik vijftig gul
den) stommel je óf achter een
pufferig stoom-, óf achter een
stampend diesellocomotiefje
naar boven. In een uur tijd over
brug je een hoogteverschil van
3140 voet (bijna duizend meter).
Vanwege de steile helling wordt
gebruikgemaakt van tandrad
aandrijving; de afstand van be
ginpunt Llanberis tot de top be
draagt bijna vijf mijl. Daarin
zitten trouwens de nodige tus
senstops, want er is maar één
spoor, zodat ook hier weer 'pas
sing places' ervoor zorgen dat
dalende en stijgende treintjes
elkaar kunnen passeren.
Even onder de top verlaten we
de zon weer eens en duiken we
de wolken in. Het is koud daar
boven, en het waait - nee, het
stormt! Het halve uurtje opont
houd dat ons wordt gegund, is
dan ook lang genoeg, want te
zien valt er niet veel nu, terwijl
je bij helder weer een fantas
tisch uitzicht over de wijde om
geving hebt.
Wales is het land met de hoogste
kasteeldichtheid ter wereld. Op
een paar mijl reizen kun je er, als
je het even uitmikt, echt tiental
len tegenkomen; vele zijn open
gesteld voor het publiek. De
meeste zijn middeleeuws en
hebben dat karakter bewaard of
weer aangemeten gekregen.
Omdat je na een tijdje, hoe im
posant het allemaal ook is, toch
wel een beetje uitgekeken raakt
op al die ingestorte gebouwen,
pikken we er twee uit.
Conwy
Wie noordwaarts richting Li
verpool Bay in de Ierse Zee rijdt,
kan letterlijk en figuurlijk niet
om Conwy heen. Het reusachti
ge kasteel met dezelfde naam,
donkerbruin tot zwart uitgesla
gen door de tand des tijds - uit
laatgassen, zure regen - treed je
dreigend tegemoet. De vesting
overziet stad en baai en is qua
grootte een stadje op zich. Aar
dig is dat enkele wegen dwars
door de muren heenlopen.
Bijna net zo groot en mooi, maar
een stuk lichter van kleur en dus
minder dreigend, is Caernarfon
Castle, aan de westkust. De ho
ge zes- en achthoekige torens
worden nu omgeven door een
volle jachthaven, waarin bij tij
den van eb de bootjes droogval
len. In 1283 is begonnen met de
bouw van niet alleen een ves
ting, maar van een constructie
die ook dienstdeed als rege-
ringszetel en koninklijk paleis.
Gezien de hoeveelheid stenen
die ze hier architectonisch heb
ben opgestapeld geloof je dat
meteen.
De laatste stop is Chester, het
stadje van de gele kaas. Ook hier
weer veel vakwerkhuizen - ster
ker nog, het hele centrum be
staat uit niets anders - maar dan
in dubbeldeks uitvoering. De
vier haaks op elkaar gebouwde
straten, alleen nog toegankelijk
voor voetgangers, rijgen shop
aan tearoom en hebben op de
eerste verdieping een galerij, en
dat is uniek, zelfs voor deze
streek.
Na een weekje rustig toeren en
lekker scheuren is de Hidden
highway helaas op. Nu wacht
een echte 'motorway', M56 ge
heten. We moeten namelijk een
boot halen en het is spitsuur als
we straks in Huil zijn.
F red Berga
