Ordentelijk met
een scherpe knal
PZC
Zeeland 2000: Bomruiming Haamstede
Een medewerker van de Explosieven Opruimings Dienst toont de
ontsteking van de bom aan een legertje persmensen.
foto Marijke Folkerstma
meente Schouwen-Duiveland
had een noodverordening uitge
vaardigd, die de politie mach
tigde onbevoegden zonder par
don uit de strikt afgegrendelde
zone te verwijderen. Daarbij
ging het om een gebied met een
straal van vierhonderd meter
rond de bom. Bij 'Operatie Dap-
perbom' waren bijna driehon
derd mensen van politie, brand
weer, gemeente en het Rode
Kruis uit heel Zeeland betrok
ken.
De bomruiming verliep zonder
noemenswaardige problemen.
Uit veiligheidsoverwegingen
was rond de kuil waarin het pro
jectiel lag een muur van zeecon
tainers opgetrokken, bedoeld
om de eerste klap op te vangen
mocht het misgaan. Want hoe
wel dergelijke operaties voor de
specialisten van de Explosieven
Opruimings Dienst van de
luchtmacht routine lijken, iede
re bom heeft zijn eigenaardig
heden, benadrukte sergeant
majoor H. van der Slik van de
EOD vooraf. Rond negen uur
's ochtends begonnen de mili
tairen met de ontmanteling. Zes
uur later was het vuistgrote ont
stekingsmechanisme uit de kont
van de 250-ponder verwijderd
en onschadelijk gemaakt. Kort
daarop mochten de inwoners te
rug naar hun woningen. „Een
relatief makkelijke klus", ver
klaarde Van der Slik na afloop.
De 'Dapperbom' werd daags la
ter op een stuk verlaten strand
bij Nieuw-Haamstede door de
EOD tot ontploffing gebracht.
De explosie veroorzaakte, be
halve een scherpe knal en ver
plaatsing van de luchtdruk tot
op een afstand van vierhonderd
meter, een sierfontein van op
spattend zand. De scherven
werden vervolgens uitgegraven
en opgeruimd. Op één stukje na,
dat werd door de brandweer op
een voetstuk geplaatst en later
ter herinnering aan de operatie
geschonken aan burgemeester
Asselbergs. De hele ruiming
kostte de gemeente overigens
een flinke duit: 95.000 gulden
voor de inzet van materieel,
manschappen, opvang van eva-
cuées en logies van de EOD'ers.
Naar wordt aangenomen her
bergt de bodem in de omgeving
van het Slot Haamstede nog
meer blindgangers. Tijdens de
oorlog zijn zeker drie grotere
bombardementen op het gebied
uitgevoerd. De gemeente heeft
niet de intentie ze systhema-
tisch te op te sporen, liet Assel
bergs direct weten. „Dat is on
doenlijk. Wat er in de grond zit,
kan schijnbaar geen kwaad
wanneer je dat ongemoeid laat."
door Marcel Modde
Haamstede was in februari in de
ban van de bom. Bij graafwerk
zaamheden in de Dapperstraat
werd een 250 pond zwaar pro
jectiel gevonden, dat aan het
eind van de Tweede Wereldoor
log door een Engels vliegtuig
was afgeworpen. De ontsteking
in de bom, bedoeld voor het
Duitse hoofdkwartier in het na
bijgelegen kasteel, bleek bij de
demontage niet op scherp te
hebben gestaan.
In verband met de bomruiming
moesten op donderdag 24 fe
bruari bijna duizend mensen uit
de directe omgeving tijdelijk
hun huizen en bedrijven verla
ten. Het Sport- en Recreatie
complex Westerschouwen was
voor die gelegenheid ingericht
als opvangcentrum. Burge
meester J. Asselbergs van de ge-
zaterdag 30 .december 2000
Waar blijft de eerste monumentale
schenking van Freddy Fleineken aan het
volk dat hem naar de wereldtop zoop?
op de rijken, zoals sommigen op
polarisatie beluste ideologen
beogen, dan worden de win
naars gezien als ridders van het
roofkapitalisme. Raar.
Vechtcultuur
De PvdA-ideologen Paul Kalma
en Maarten Hajer stelden on
langs in een artikel in NRC Han
delsblad voor de tegenaanval te
openen op het liberalisme en 'de
Angelsaksische vechtcultuur
met haar snelle winsten en haar
verziekte inkomensverhoudin
gen'. Een pleidooi dat appel
leert aan gedateerde anti-Ame
rikaanse gevoelens, maar mis
kent dat de huidige welvaart te
danken is aan de cultuur van
openheid en concurrentie die
eindelijk in dit schimmige pol
derland neerdaalt. Niet de ge
subsidieerde sectoren waar
Kalma en Hajer zoveel sympa
thie voor koesteren, en evenmin
de oude economiebedrijven
waar gestaald vakbondskader
patrouilleert aan de poort, zor
gen voor welvaart, maar Angel
saksisch geleide bedrijven als
Ahold, Aegon en CMG. De top
pers van dergelijke beursfond-
sen hebben de afgelopen jaren
soms tientallen miljoenen gul
dens verdiend dankzij volslan
ke optieregelingen. Krankzin
nig, zeker. Maar ook het hoofd
van de postkamer en de direc
tiesecretaresse kunnen hun fiets
laten staan en met een sportwa
gen naar hun werk. 'Schande!
bijt de Nederlander. 'Good for
you', feliciteert de Amerikaan.
Het is merkwaardiger dat zich
zelf progressief vindende politi
ci en opinieleiders altijd zo kri
tisch zijn op het vleugje volks-
kapitalisme dat over Nederland
waait. Hoe meer miljonairs hoe
beter en niets socialistischer
dan een optieregeling. Waar
vroeger in krijtstreep geklede
Dikkedeuren alle winst van een
bedrijf in hun eigen toch al volle
zakken lieten glijden, krijgen
gewone werknemers met een
optieregeling de kans mee te
profiteren van de waardegroei
van een bedrijf. Maar de bevrij
ding van de loonslaaf was nau
welijks op gang gekomen, of de
politiek probeerde de werkne
mers al weer vast te klinken met
een fiscaal boeienpakket. Niets
mis met belasting betalen over
genoten inkomen of winst, maar
door een totalitair voorstel van
het Kok-regime betalen optie
houders vooruit belasting over
een winst die ze misschien nooit
gaan genieten. Makkelijker
hadden ze het inderdaad niet
voor zichzelf kunnen maken bij
de belastingdienst, maar wat
gebeurt er straks met de optie-
bezitters van al die honderden
bedrijven die het niet hebben
kunnen bolwerken in de nieuwe
economie? Eigen schuld dikke
bult?
Nederland is het land van
spruitjesluchten, sleurhutten
en woonerven. Het land van de
middelmaat, zoals nog eens be
vestigd werd in het vuistdikke
Sociaal en Cultureel Rapport
2000. Toch ontwikkelt zich ook
een ander Nederland, dat van
een internationaal ingestelde
klasse die zich van grenzen wei
nig aantrekt. Tot die categorie
wereldburgers behoort niet al
leen het topkader van multina
tionale bedrijven, ook veel on
dernemers en vrije beroepers
zijn geestelijk en financieel on
gebonden. Dergelijke goed ver
dienende types kun je maar be
ter binnen je grenzen hebben,
want een land kan niet zonder
klasse, niet zonder grachten
gordel en zelfs niet zonder RC.
Hooftstraat. De naam van de
grote dichter staat in de hoofd
stad inmiddels synoniem voor
driedubbel geparkeerde Por
sches, geblondeerde dames in
bontj assen en handel in hoogge
prijsde prullaria. Het is het or
gasme van de nouveau riche dat
velen in het verkeerde keelgat
schiet. Toch mag de natie wel
wat liefdevoller opkijken naar
spenders, patsers en proleten.
De culturele elite en het oude
geld voelt zich ver verheven bo
ven nieuwe rijken van het kali
ber Harry Mens, Emile Ratel
band of Connie Breukhoven.
Heel verleidelijk maar erg dom.
Van op hun centen zittende oude
families hoeven we het niet te
hebben, de nouveaux riches zijn
de hoop der natie. Waar nieuwe
rijken in de nieuwe wereld veel
aan goede doelen doen, zit de
Hollandse rijke op zijn centen.
De Canergie's, Getty's en Gug-
genheims kwamen ongeletterd
naar Amerika, maar lieten mo
numenten van beschaving na.
Hoe anders is de situatie in Hol
land. Het Stedelijk Museum
moet met de pet in de hand bij de
politiek aankloppen om te voor
komen dat onze kunstschatten
verpauperen. Ten einde raad
gaat Rudi Fuchs uit bedelen bij
een autofabrikant die uiteraard
tracht de cultuurtempel te her
scheppen in een showroom.
Waarom deed de miljardairsfa
milie Pon, ondermeer impor
teurs van Audi en Volkswagen,
eigener beweging geen duit in
het vestzakje van Fuchs? Waar
blijft de eerste monumentale
schenking van Freddy Heine
ken aan het volk dat hem naar
de wereldtop zoop? Waarom be
zoedelden de families Blokker,
Brenninkmeijer en Fentener
van Vlissingen het landschap
met lelijke winkels en middel
matige producten, maar blijven
herstelbetalingen in de vorm
van een Groot Gebaar uit? Wel
kom in de Fentener van Vlissin
gen Museum of Modern Art
klinkt aardiger dan 'welkom in
de Makro, mag ik uw pasje zien?'
Vrekken
Om te zorgen dat de Nederland
se rijken iets minder zuinig wor
den, moet Nederland iets zuini
ger op z'n rijken zijn. Of het nu
de hoge belastingtarieven zijn
of de hoon van de culturele ge
meente, tienduizenden miljo
nairs zijn de afgelopen decennia
de grens over gevlucht. Het is
populair om die fiscale emi
granten af te schilderen als heb
zuchtige vrekken, en misschien
zijn ze dat ook wel. Vluchten
voor je geld is niet chic, maar
veel harde werkers verzuren bij
het zien van de blauwe envelop.
It takes three generations to ma
ke a gentleman, weten de Brit
ten uit ervaring. Vandaar dat
oud geld zelden wegholt. Maar
als de twee volgende generaties
hun leven en miljoenen naar el
ders verplaatsen, is er maar één
echte verliezer: het moederland.
Waarom hebben of hadden zo
veel zwaarvermogenden het ge
voel vervolgd te worden in eigen
land? Angst voor de inspecteur
is vaak overdreven, zal iedere
fiscalist beamen. Een listige
constructie, een fijne pensioen-
bv of even met een koffertje
langs Monaco, Jersey of de
Kaaimaneilanden en het huis in
Wassenaar hoeft niet ontruimd
te worden. Helaas zijn dergelij
ke fiscale noodgrepen alleen
weggelegd voor de superrijken.
Mini-miljonairs en hogere mid
deninkomens rest niets anders
dan de helft van him inkomen af
te dragen aan de staat.
Minder vogelvrij
Rest de vraag hoe Nederland
meer respect krijgt voor zijn rij
ken. Het nieuwe belastingregi
me, dat voor veel gewone werk
nemers een desillusie zal blij
ken, maakt de vermogenden
minder vogelvrij. Over hun'in
komen betalen ze tot 52 procent
en van het (fictieve) vermogen
moet iets meer dan éénhonderd
ste worden ingeleverd. Het kon
erger. Maar voor het overige ge
dragen de rijken zich nog steeds
als een gestigmatiseerde groep.
Buiten hun eigen fourageerge-
bieden in de villawijken, gedra
gen ze zich schichtig. Ze denken
aan permanent kidnapgevaar
bloot te staan en vragen over
hun zakelijk succes worden met
wantrouwen ontweken. De op
lossing ligt niet in nóg meer ge
heimzinnigdoenerij, nóg meer
hekken om de tuin en nóg slim
mere fiscale constructies. Onze
zakelijke succesnummers moe
ten uit hun isolationisme be
vrijd worden door gedwongen
openheid. Verplicht, bij wet.
Door openbaarheid van inko
men, vermogen en belastingaf
dracht leert Nederland ruiken
aan the smell of succesHet
went. En, nog beter: misschien
inspireert het loonslaven om de
ketens af te werpen en ook een
onderneming te starten. Som
mige bedrijven zijn vanwege
buitenlandse beursregels ge
dwongen tot publicatie van de
beloningen van de top. In het
begin leidde dat tot vette kop
pen, maar inmiddels zijn die
nieuwsfeiten gedegradeerd tot
berichten linksonder de vouw.
Tenzij er sprake is van onrede
lijke verrijking, dan volgt een
journalistieke schrobbering. En
daar is niets mis mee. Wie daar
niet tegen kan, moet z'n heil
maar zoeken in een centraal ge
leide economie. En doe ze daar
de groeten in Mongolië.
Jort Kelder is hoofdredacteur van
Quote.
Luidt het begin van het nieuwe millennium de Eeuw van
het Egoïsme in? Het lijkt erop. Dit was het j aar van Nina
Brink en de World Online-windhandel, van vastgoedkoning
Richard Homburg die voor zichzelf een keizerlijke handdruk
van 339 miljoen gulden bedong en van het tv-duo John
Joop die miljardair werden dankzij een programma dat uw
kleine zus had kunnen bedenken. Nederland telt voor het
eerst meer miljonairs dan officiële werklozen, en die rijken
voldoen geheel aan het clichébeeld: ze worden alsmaar ver
mogender.
door Jort Kelder
De ongeneeslijk rij ken, zo
bleek uit de onlangs gepu
bliceerde Quote 500, vervetten
verder met gemiddeld zestien
procent ofwel zo'n vijftig mil
joen gulden per hoofd per jaar
De Nederlandse superrijken lo
pen keurig in het gelid met hun
lotgenoten over de grens. De
vierhonderd rijkste Amerika
nen, jaarlijks geturfd door het
blad Forbes, zijn samen goed
voor het hallucinatie opwek
kende bedrag van 1,2 biljoen
dollar. Lees: evenveel nullen als
er jaarlijks door de economie
van Groot-Brittannië worden
gepompt. Op individueel niveau
zijn de getallen nog fascineren
der. De luidruchtige Donald
Trump overstemt met zijn ver
mogen van 1 j?-miljard dollarde
republiek Kirgiezië en de ex
centrieke investeerder Warren
Buffett kan een één-op-één fu
sie aangaan met oliestaat Koe
weit. Drieënveertig landen
moeten in economische kracht
gemeten hun meerdere erken
nen in Bill Gates, Paul Allen en
Steve Ballmer - de oprichters en
bazen van Microsoft.
Kaste
De rijken worden rijker, zoveel
is duidelijk. En de run op het
grote geld is nog lang niet over,
concludeerden bankiers van
Merrill Lynch in een onderzoek.
De kaste van zogenoemde 'high
net worth individuals', lieden
met een vermogen van zeven
miljoen of meer, telt wereldwijd
55.000 gelukkigen, en zal de ko
mende periode met jaarlijks
twaalf procent groeien. In de
Verenigde Staten, de moeder
schoot van het grootkapitalis
me, verwelkomt men die cijfers
met een laconiek so what? Maar
in de calvinistische moerasdelta
wordt al snel boosaardig van
achter de geraniums gegluurd
naar andermans voorspoed.
Mag dat zo maar, zoveel geld
verdienen? Politici, aan subsi
die verslaafde instellingen en
gedemoraliseerde bureaucraten
stellen die 'exhibitionistische
zelfverrijking' (dixit W. Kok)
graag tegenover de verpauper
de publieke sector. Alsof er enig
verband zou bestaan tussen het
verder gegroeide kapitaal van,
om maar iemand te noemen,
bierbrouwer Heineken en het
gevoel van onbehagen in de col
lectieve sector. Die relatie ont
breekt, maar toch wordt in het
debat de private rijkdom vaak
tegenover de veronderstelde
publieke armoede gesteld.
De minister van financiën perst
meer miljarden uit zijn onder
danen dan ooit, de collectieve
sector slokt volgend jaar 365
miljard gulden op, maar door
mysterieuze oorzaken komen
die miljarden kennelijk niet op
de plaats van bestemming aan.
Als het antwoord wordt gezocht
in een heropening van de jacht
Jort Kelder, hoofdredacteur van Quote, wees vorige maand Wasse
naar aan als 'rijkste' gemeente van Nederland. Wassenaar telt 21
miljonairs, onder wie de miljardairs Joel en Danny Wyler (1,5 mil
jard) en Evert Louwman (1,3 miljard). foto Jeroen Bouman
