Vaccin bestrijdt
rookverslaving
Stichting geeft gezinnen met
zieke kinderen een opkikker
PZC
Geen leeftijdsgrens voor Internet
Gordelroos
9
Onderzoekers gaan op mensen testen
Slimme zorgmakelaar
omzeilt de wachtlijsten
Implantaat lekt
Gehoorklachten door knal airbag
De angsttandarts komt eraan
Mega-onderzoek jeugd Rotterdam
Vlees wild zwijn moet gekeurd
Psychisch in de knoop door kerst
homeopathie
dinsdag 19 december 2000
door Marieke van Schie
De vrouw tegenover me ziet
er wat afwezig uit. Haar
bloeddruk is hoger dan nor
maal. Mevrouw Van Haastrecht
is moeder van vier dochters en al
twintig jaar weduwe. Ik reken
haar tot de groep vitale senioren
in mijn praktijk. Ze rijdt nog
zelf auto en heeft veel interes
ses. Maar ze wordt wel slecht ter
been. Daardoor wordt haar so
ciale cirkel wat kleiner.
Na enige aarzeling geeft me
vrouw Van Haastrecht ant
woord: „Ik wil geen zeur lijken,
dokter. Mijn leven is gevuld, en
gelukkig heb ik een redelijke ge
zondheid. Ik ben blij met elke
goede dag die ik heb. Mijn kin-
deren en kleinkinderen zijn
mijn hoogste goed. Mijn jongste
dochter is vrijgezel, ze werkt in
Londen."
„Maar nu kwam mijn oudste
dochter gisteren vertellen dat ze
met haar man en kinderen drie
jaar naar het buitenland zal
gaan, en nog wel helemaal naar
Japan. Hij krijgt daar een goede
functie. Maar voor mij betekent
dat afscheid nemen van weer
een dochter, en dat op mijn leef
tijd."
Haar gezicht is wat weggetrok
ken. Ze houdt zich flink, maar
ze heeft het even moeilijk. Het
duurt nog een paar weken, maar
a
f spreekuur J
in januari zal de dochter met
haar gezin vertrekken.
Ik vraag hoe het slapen gaat.
Dat blijkt niet zo eenvoudig,
maar toch wil ze er niets voor
hebben. „Ik kom er wel door
heen", zegt ze. „Ik heb mijn kan
sen gehad, nu wil ik mijn kinde
ren niet in de weg staan."
Grenzen vallen weg, lange af
standen vormen geen barrière
meer. Gevallen als deze komen
steeds vaker voor. Ouderen zijn
tegenwoordig meer op zichzelf
aangewezen. Kinderen hebben
vaak beiden een baan, waar
door ze minder tijd hebben voor
hun ouders en grootouders.
Dikwijls zijn ze voor studie of
hun werk langere tijd van huis.
Daardoor verschuiven patro
nen.
Mevrouw Van Haastrecht
maakt een afspraak om over een
paar weken de bloeddruk weer
te laten controleren. Kan ik me
teen zien, hoe het dan met haar
gaat.
Een paar weken later ziet ze er
beter uit, en haar bloeddruk is
ook weer op orde. „De kinderen
hebben me enorm verrast", zegt
ze opgewekt.
„Mijn dochter kwam met een
computer aan. Ze heeft hem op
een tafeltje in de hoek van mijn
kamer geïnstalleerd, en we zijn
er eens samen achter gaan zit
ten. Er zit Internet op. Daarmee
heeft ze laten zien, hoe ik bood
schappen kan sturen en ontvan
gen. Als ze straks in Tokio zit,
kan ik berichtjes van haar krij
gen en ook versturen. En wat
nog mooier is: ook foto's!
„Internet vervangt mijn doch
ters niet, maar ik zal me wat
minder alleen voelen. Telefoon
is soms moeilijk, met Japan zit
ten we met een tijdsverschil, en
ik ben gauw bang dat ik zal sto
ren. Dit is voor mij een heel
nieuwe mogelijkheid."
Contact
Digitale communicatie is voor
een groeiende groep senioren
een uitdaging. Voor mijn pati
ënte zal het betekenen dat ze het
contact met de buitenwereld
niet hoeft te verliezen. GPD
Marieke van Schie is huisarts
doorRens Koldenhof
AMSTERDAM - Behalve de be
kende middelen om het stoppen
met roken te vergemakkelijken
is nu ook een vaccin tegen ro
ken in aantocht. Het middel
moeteen einde maken aan de fy
sieke afhankelijkheid van nico
tine.
Wetenschappers zijn op de
goede weg bij de ontwikkeling
van dit nicotinevaccin, zegt
longarts P. van Spiegel van het
Amsterdamse Slotervaartzie-
kenhuis.
Volgens Van Spiegel zijn proe
ven op dieren al succesvol ge
bleken. Verder is^uib een test
met gezonde vrij willigers geble
ken dat het middel geen schade
lijke bijwerkingen heeft. Dat
betekent dat het onderzoek nu
aan fase drie toe is: het uitpro
beren van het vaccin bij rook-
verslaafden. Van Spiegel hoopt
dat dit deel van het onderzoek
ook in Nederland kan plaats
vinden.
Nicotine is het verslavende be
standdeel van tabak. Omdat ni-
cotinemoleculen erg klein zijn,
herkent het afweersysteem van
het lichaam ze niet en worden ze
niet opgespoord en afgebroken
vóór ze het genotscentrum in de
hersenen bereiken. Daar ver
oorzaakt de nicotine een aange
name sensatie, waaraan de
gebruiker verslaafd raakt. Ro
ken is daarvoor de simpelste
en meest toegankelijke metho
de.
Door drie nicotinemoleculen
aan de wandeiwitten van een
cholera-bacil te bevestigen ont
staat een veel groter stofje dat
wél door het afweersysteem
herkend wordt. Omdat het li
chaam denkt met een nicotine-
molecuul van doen te hebben,
leert het ook de veel kleinere ni
cotinemoleculen beter herken
nen en af te breken. Zo wordt de
fysieke afhankelijkheid van het
verslavende stofje onmogelijk.
Volgens Van Spiegel wordt de
zelfde truc ook toegepast met
cocaïne.
Filter
Een gecombineerd onderzoek
naar een nieuw sigarettenfilter
door het Academisch Zieken
huis in Maastricht (AZM) en
Wageningen Universiteit, biedt
rokers die niet kunnen stoppen
eveneens perspectief. Een
nieuw filter van netwerkpoly
meer is in staat aanzienlijke
hoeveelheden ziekmakende
door Rob Hirdes
ARNHEM - Het budget is op,
ondersteunend personeel ont
breekt of er zijn domweg te wei
nig operatiekamers beschik
baar. Het schrale beleid in
gezondheidsland heeft voor
lange wachtlijsten gezorgd. En
terwijl de patiënt op zijn opna
me wacht, zit de specialist dui
men te draaien.
Toch zien sommige zorgverze
keraars kans hun verzekerden
binnen de kortste keren op de
operatietafel te krijgen. Een
kwestie van voordringen? „Nee,
een kwestie van slim organise
ren", zegt zorgmakelaar Nina
van der Velden.
Zo lang hij zich kan herinneren,
heeft Tom Palm uit Wierden last
van zijn rug. In april van dit jaar
was het weer helemaal mis; een
dubbele hernia. Wachtlijsten
van tenminste drie tot vier
maanden om daarvan verlost te
worden, zijn eerder regel dan
uitzondering. Maar niet voor
Palm. Voor hem gold de uitzon-
Op de been
Ondanks alle wachtijsten ging
de oud-leraar basisschool na
enkele weken al onder het mes
en daags na de operatie was hij
weer op de been. Letterlijk.
„Echt fantastisch. En dat ter
wijl de vrouw van een collega al
bijna zes maanden wacht op een
soortgelijke operatie. Ik moet er
niet aan denken."
Nadat zijn rug zich tijdenlang
tamelijk rustig had gehouden,
speelde die begin dit jaar weer
eens flink op. In plaats van lijd
zaam bij de pakken neer te zit
ten, zocht hij contact met zijn
ziektekostenverzekeraar, de
zorggroep Geové RZG. Ver
baasd en verrast tegelijk kon hij
met een week al terecht bij een
neuroloog in Apeldoorn. De
week daarop meldde hij zich
voor een scan in het ziekenhuis
in Winterswijk.
Nina van der Velden uit Velp,
zorgmakelaar bij Geové RZG en
van huis uit verpleegkundige:
„Niks maanden wachten. Wij
gaan uit van een eerste consult
binnen twee weken en hooguit
drie weken later moet het ver
volgtraject zijn ingezet."
Scan
In het geval van Palm was in
Apeldoorn op korte termijn nog
ruimte voor zo'n eerste consult.
Maar voor het maken van een
scanbestond daar een wachttijd
van twee tot drie maanden. In
Winterswijk hadden ze echter
nog een gaatje vrij voor een
scan.
Van der Velden: „Kort samenge
vat is het een kwestie van witte
plekken vinden en benutten.
Dat heeft beslist niets met voor
dringen te maken, maar met hoe
hard loop je voor je verzekerde.
Schijnbare onmogelijkheden
omzetten in mogelijkheden.
Natuurlijk moet de verzekerde
wel bereid zijn wat heen en weer
te reizen."
Service
„Het is maar hoe zorgverzeke
raars hun rol zien", zegt Bert
van der Hoek, directeur zorg
van Geové RZG. „Wil je alleen
maar betaalkantoor zijn of wil
je ook nog service bieden."
Van der Hoek noemt de wacht
lijsten eigenlijk maatschappe
lijk onaanvaardbaar. „De
gezondheidszorg is niet meege
groeid met de wel vaart en de ei
sen die mensen daaraan stellen.
In plaats daarvan heeft de kos
tenbeheersing altijd over
heerst."
Zo kan het gebeuren dat opera
tiekamers dagdelen per week
leeg staan omdat er niet
voldoende ondersteunend per
soneel is. Of dat een zieken
huis door zijn gebudgetteerde
voorraad heupen en knieën
heen is.
Dat is dan pech voor zoveel de
patiënt als de specialist. De eer
ste rest niet anders dan op zijn
beurt te wachten, terwijl de an
der zijn administratie maar wat
bijwerkt. Om van de nood een
deugd te maken, heeft een aan
tal specialisten zich niet alleen
aan reguliere ziekenhuizen
maar ook aan privé-klinieken
verbonden.
Contracten
Zorgmakelaar Van der Velden:
„Wij hebben met tal van die er
kende zelfstandige behandel
centra contracten afgesloten.
En omdat die geen spoedeisende
hulp kennen, kom je ook niet zo
gauw voor verrassingen te
staan. Operaties zijn daardoor
goed in te plannen."
Het streven is de patiënten zo
veel mogelijk in de eigen regio te
helpen. Maar lukt dat niet, dan
zoeken Van der Velden en haar
collega's naar oplossingen ver
der van huis. Als het moet ook in
het buitenland. In Duitsland
bijvoorbeeld, waar contracten
zijn met het ziekenhuis in Pa
penburg en met een ziekenhuis
in Bremen.
Van der Hoek: „Bij alles geldt
als uitgangspunt: De juiste zorg
door de juiste personen op de
juiste plaats." GPD
stoffen als teer en polycyclische
aromatische koolwaterstoffen
(PAK's) uit de sigarettenrook te
verwijderen.
Volgens longarts G. Wesseling
van het AZM kan het filter het
aantal sterfgevallen ten gevolge
van roken in Nederland met
drie- tot vijfduizend per jaar
verminderen.
Richtlijnen
Intussen heeft minister van
Volksgezondheid Els Borst aan
gekondigd shagfabrikanten via
een wet te gaan dwingen de hoe
veelheid teer en nicotine op ver
pakkingen te melden. Hoewel
fabrikanten dit vanwege Euro
pese richtlijnen nu al verplicht
zijn, houden ze de boot tot dus
ver af, omdat nog geen goede
methode voorhanden zou zijn
om de hoeveelheid teer en nico
tine per gedraaide sigaret te me
ten.
Het idee om de consumenten een
rekenmodel aan te bieden
waarmee ze zelf kunnen bepa
len wat er in hun shaggie zit,
vindt Borst te ingewikkeld. Ze
wil de tabaksindustrie nu
met een Algemene Maatregel
van Bestuur dwingen één waar
de op de verpakkingen te druk
ken. GPD
DEN HAAG - De Inspectie voor
de Volksgezondheidszorg waar
schuwt tegen de zogeheten Ro-
fil-hydrogelprothese-borstim-
plantaten.
Aanleiding is de melding uit En
geland over een exemplaar dat
zou lekken. De afgelopen drie
jaar zijn volgens de distributeur
89 implantaten van dit type ver
kocht. In Nederland zijn geen
problemen bekend. ANP
Nicotineverslaving kan in de nabije toekomst worden bestreden met een vaccin.
door Jacques Geluk
ALMERE HAVEN - Langdurig
zieke kinderen krijgen een op
kikker door ze, samen met ou
ders, broertjes, zusjes en 'op-
vangers' als oma's, opa's en
buren, een dag lang te verwen
nen. Daarbij wordt soms het on
mogelijke mogelijk.
„Ik zal een mooi voorbeeld ge
ven", zegt Ruud Sliphorst, een
der initiatiefnemers en nu di
recteur van de stichting De Op
kikker in Almere Haven, die de
verwendagen organiseert. „Een
jongetje gaf aan dat een Ferrari
z'n favoriete vervoermiddel is.
Omdat zijn rug is vastgezet,
waardoor hij niet kan bukken,
kan hij niet in zo'n auto komen.
Wij zijn naar een garage gegaan
en hebben de Ferrari op de brug
een meter opgehesen. Toen kon
hij er in. Zijn droom kwam uit.
Sinds kort hebben de directeur
en de vrijwilligers van De Op
kikker een groter en professio
neler onderkomen. Deze maand
krijgt het vijfhonderdste gezin
een verwendag.
„In maart 1996 hebben we het
eerste gezin bezocht. Dat jaar
volgden er negentien. Dit jaar
praten we al over 180 tot twee
honderd gezinnen: een vertien
voudiging. Elke verwendag be
tekent zo'n zestig uur werk voor
ons. We hebben een maximum
budget van tweeduizend gulden
per familie, ongeacht of de men
sen zelf geld hebben", vertelt
Sliphorst.
„We komen aan ons geld dank
zij donateurs, sponsors die een
dag adopteren en acties die voor
en door ons worden opgezet.
Daarnaast krijgen we veel bij
dragen in natura. Dat is belang
rijk, omdat we vaak dingen
doen die niet te koop of normaal
onbetaalbaar zijn, zoals een
dagje boevenvangen met de po
litie of iemand per ambulance
liggend vervoeren. Het motor
begeleidingsteam Zoetermeer
bijvoorbeeld levert zoveel mo
toren als we wensen. Als we dat
moesten betalen zou het niet
kunnen."
„Verder geven pretparken gra
tis entree en geven anderen voor
niets hun medewerking. Zoals
de eigenaar van een privé-
zwembad, die een kind dat
graag wil zwemmen maar dat
door gebrek aan weerstand niet
samen met anderen mag doen,
de kans geeft zich eindelijk uit
te leven."
„De charme van de verwenda
gen zit vaak in het gewone, dat
voor deze kinderen ongewoon
is. Zo'n dag is een lichtpuntje
voor de gezinnen in een periode
van dieptepunten. Ze leven er
naartoe, beleven de dag en ge-
RECKLINGHAUSEN - De luide knal bij het in werking tre
den van een airbag kan hardhorendheid en onaangename
oorsuizing veroorzaken.
Dat is vooral het geval, wanneer meer airbags openknallen.
Na de eerste airbag in het stuur openen zich in de nieuwere
automodellen meestal ook de airbags in het dashboard en in
de portieren. Deze reeks van luide knallen beschadigen het
gehoor dan wel niet blijvend, maar geven toch aanleiding tot
klachten van gedeeltelijke doofheid en oorsuizingen die en
kele uren tot soms een dag kunnen aanhouden.
Dat blijkt uit een onderzoek van Duitse oorspecialisten van
het Prosper Hospital in Recklinghausen en van het universi
tair ziekenhuis in Witten-Herdecke. GPD
AMSTERDAM - Voor tandartsen die zich willen specialiseren
in het behandelen van bange patiënten, komt binnenkort een
speciale opleiding. Het onderwijs, het eerste in zijn soort in de
wereld, wordt verzorgd door de Stichting Bijzondere Tand
heelkunde (SBT) in Amsterdam. Op 1 september van het vol
gend jaar gaat de opleiding tot angsttandarts van start. De
opleiding duurt dx*ie tot vier jaar en richt zich vooral op het
aanleren van psychologische hulpmiddelen om bange men
sen te helpen. Er wordt extra aandacht besteed aan allerlei
verdovings vormen.
In Nederland zijn naar schatting een half miljoen mensen ex
treem bang voor de tandarts. Door speciale angsttandartsen
op te leiden, hoopt de SBT deze groep te helpen. GPD
ROTTERDAM - In april gaat in Rotterdam het reusachtige
Generation R onderzoek van start, Deze langlopende studie
volgt het leven van tienduizend jongeren, van embryo tot
jongvolwassenheid. Generation R wordt uitgevoerd door ver
schillende afdelingen van de Erasmus Universiteit en het
Academisch Ziekenhuis Rotterdam.
Het onderzoek moet een schat aan informatie opleveren over
de geestelijke en lichamelijke gezondheid van de jongeren.
Het bijzondere aan de studie is de grootte van de onderzoeks
groep, maar ook het feit dat de onderzoekspopulatie een
nauwkeurige afspiegeling wordt van de samenleving in een
grote stad. De helft zal uit allochtone kinderen bestaan. GPD
DEN HAAG - Jagers mogen in de toekomst vlees van wild
zwijn niet meer rechtstreeks aan restaurants leveren. Het mi
nisterie van Volksgezondheid werkt aan een wetswijziging
die bepaalt dat ook zij het vlees eerst moeten laten keuren.
In zwijnenvlees kan de parasiet Trichinella spiralis voorko
men, een wormpj e dat ook bi] de mens klachten kan veroorza
ken als diarree, braken en koorts.
Door een leemte in de wet mogen jagers nu geschoten wild in
kleine hoeveelheden aan restaurants leveren, zonder dat het
gekeurd is. De wetswijziging moet die leemte opvullen. ANP
LONDEN - Een groot aantal mensen raakt in grote psychi
sche problemen met kerst. Een onderzoek door een Britse
hulporganisatie wijst uit dat voor veel mensen de feestdagen
uitlopen op stress en depressie.
Eén op de vijf ondervraagden heeft last van kerststress en ze
ven procent voelt zich ronduit depressief, Eén op de tien men
sen haat kerst.
De peiling is uitgevoerd door het gerenommeerde onder
zoeksbureau Moid onder ruim tweeduizend mensen. ANP
Han en Harma met hun kinderen staan op het vliegveld Teuge klaar voor het maken van een parachute
sprong. foto GPD
nieten na. Vaak levert dat zoveel
positieve energie op, dat het ef
fect heeft op de behandeling."
De directeur van De Opkikker
benadrukt dat het niet per se om
kinderen met een ernstige, of
zelfs levensbedreigende ziekte
hoeft te gaan. „Er zitten kinde
ren tussen wier nieren worden
gespoeld of die de taaislij mziek-
te hebben, maar ook kinderen
die lang moeten revalideren na
een ongeval", aldus Sliphorst.
De kinderen worden aangemeld
door het pedagogisch werk. Dat
bepaalt welke gezinnen een op
kikker nodig hebben. „Twee
vrijwilligers gaan vervolgens op
bezoek bij het gezin, dat ze een
vragenlijst voorleggen over za
ken als hobby's en interesses.
Daarna kan het kind uit ons ver-
wenboek, dat ruim tachtig keu
zemogelijkheden biedt, een
keus maken."
Sliphorst laat een aantal moge
lijkheden zien, zoals een dag als
prinses leven of zeehondjes ver
zorgen. „Als ze een andere wens
hebben, doen wij ons uiterste
best dat te realiseren, maar dat
kunnen we tevoren nooit belo
ven. Op de dag zelf wordt het ge
zin begeleid door een vrijwilli-
gersteam. Achteraf krijgen ze
nog de foto's en de video die we
hebben gemaakt."
Verslag
Alle gezinnen schrijven na af
loop een verslag. Sliphorst
toont het verslag van een Haags
gezin, waarvan drie kinderen
langdurig ziek zijnHan en Har-
ma en hun kinderen Ewout,
Yvonne, Wietse en Liesbeth zijn
gaan parachutespringen:
'Ewout vond de ervaring moei
lijk onder woorden te brengen
gezien zijn uitspraak dat hij me
teen weer wilde, maar dat dit te
gelijk het 'gruwelijkste' was dat
hij ooit gedaan had'. GPD
Stichting De Opkikker is bereik
baar onder het telefoonnummer
036-5386660
door Jacques van Dam
Gordelroos is één van de
vormen van het herpes
virus en wordt herpes zoster
genoemd. Herpes is een acu
te, niet besmettelijke ontste-
kingsachtige huidaandoe
ning. Er ontstaan groepen
blaasjes op een rode onder
grond.
Het herpesvirus wordt alleen
actief door bepaalde oorza
ken. Één van de oorzaken
kan een verminderde weer
stand zijn. Daardoor hebben
sommige mensen er vaker
last van en andere mensen
zelden of nooit.
Het herpes zostervirus is
(vrijwel) hetzelfde virus dat
verantwoordelijk is voor wa
terpokken.
Zenuwontsteking
Het virus kan lang inactief
blijven, maar op latere leef
tijd gordelroos veroorzaken.
Het virus veroorzaakt een ze
nuwontsteking.
Gordelroos bevindt zich
doorgaans op de romp, de
schouder, de heup of in het
gezicht. Meestal klaagt de
patiënt twee dagen voordat
de huiduitslag optreedt al
over pijn. Die kan ook nadat
de huiduitslag is verdwenen,
blijven bestaan. Vooral bij
oudere mensen kan de aan
doening heel hardnekkig
zijn.
Er zijn een aantal homeopa
thische medicijnen die kun
nen worden voorgeschreven.
In het beginstadium, waarin
nog geen sprake is van huid
uitslag, zijn dat meestal Apis
(bijengif), Rhus-toxicoden-
dron (gifsumak) en Varioli-
num (gemaakt uit de pok-
kenstof).
Als de huiduitslag is opgetre
den zijn er andere homeopa
thische medicijnen. Bij
vroegtijdige behandeling in
de acute fase, zal er zelden
sprake zijn van na-pijn.
Heeft de patiënt wel last van
blijvende zenuwpijn, nadat
de huiduitslag is verdwenen,
dan bieden Arsenicum (rat-
tengif), Hypericum (St. Jans-
kruid), Mezereum (peper
boompje) en Syphilinum
(ziektestoffen van syfilis)
nog mogelijkheden tot her
stel.
Zwelling
Verder kan de plaats waar de
gordelroos zich openbaart
een indicatie zijn voor
andere homeopathische me
dicijnen. Apis wordt voorge
schreven als er een branden
de en stekende pijn is, die
afneemt door koude. Er is
eerst sprake van een lichtrose
zwelling. De zwelling gaat
later over in blaasjes met oe
deemvorming (vochtopho-
ping).
Koude lucht
Als de patiënt klaagt over
een kriebelend gevoel en pijn
alsof er iets is verrekt dan zou
Rhus-tox het aangewezen
medicijn kunnen zijn. Hier
zien we later een brandende
en stekende pijn, jeuk en
kleine donkerrode blaasjes.
De pijn wordt erger door
koude lucht en neemt af door
vochtige warmte (zoals com-
pressen).
Omdat er talloze medicijnen
kunnen worden voorge
schreven in het stadium van
huiduitslag, zal ik me beper
ken tot slechts enkele voor
beelden.
Allereerst Arsenicum. Ook
hier zijn de klachten bran
dende pijn. Maar met name 's
nachts tussen één en drie uur
zien we een toename van de
pijn. De patiënt is angstig,
onrustig en dorstig. Hij
drinkt veel maar neemt tel
kens kleine slokjes. De pijn-
klachten verbeteren door
toepassing van warme tot he
te compressen. De blaasjes
kunnen van donkerrood tot
zwart verkleuren.
Azijn
Het tweede medicijn is Iris
versicolor (een uitheemse
lis). Ook hier brandende pijn
en veel last van jeuk. Dik
wijls zijn er ook maag-darm
klachten. De blaasjes kun
nen openspringen en puisten
worden. De gordelroos be
perkt zich tot de rechterkant
van de romp. De transpiratie
van de patiënt ruikt naar
azijn.
Als laatste voorbeeld de pati
ent met herpes zoster die
baat kan hebben bij Meze
reum. De brandende pijn
wordt erger bij aanraken en
wassenOok kou verergert de
pijn, terwijl warmte de jeuk
verhevigt. De blaasjes zijn
gevuld met helder of gelig
vocht. Ze springen open en
vormen (soms) dikke kor
sten, waar het pus onder van
daan sijpelt.
Ook als de zenuwpijn blijft
bestaan nadat de huiduitslag
is verdwenen kan Mezereum
een goede dient bewijzen.
Jacques van Dam is klassiek ho-
meopaat in Oostkapelle
