British Museum heeft
niet zomaar een leeszaal
Efteling trekt voor de tweede keer winters kleed aan
Kostelijk plakboek van Tonny Eyk
zaterdag 9 december 2000
De nieuwe Great Court van het Britsh Museum in Londen. foto GPD
Het kan niet op in Groot-
Brittannië. Dankzij
miljarden guldens aan lote
rijgeld schieten in heel het
land nieuwe musea en an
dersoortige educatieve at
tracties als paddestoelen uit
de grond. Alom ook worden
bestaande voorzieningen
grondig vernieuwd. Voorlo
pig hoogtepunt eerder dit
jaar was de opening door ko
ningin Elizabeth van een
nieuw museum voor moder
ne kunst, Tate Modem, in
een voormalige elektrici
teitscentrale op de zuidoever
van de Theems. Afgelopen
week kon kunst- en cultuur-
minnend Engeland alweer
aan de champagne.
De majesteit kon uitrukken
naar het British Museum,
een van de belangrijkste musea
ter wereld, dat jaarlijks gemid
deld zo'n zes miljoen bezoekers
trekt. Het museum staat vol met
cultuurschatten die de Britten
in cle loop der eeuwen uit alle
hoeken van de wereld bijeen
hebben geroofd en gekocht.
Maar het ging deze week niet om
die schatten, maar om de 'Great
Court', de binnenplaats, groter
dan een voetbalveld, met in het
midden de wereldberoemde,
ronde en van een koepel voor
ziene leeszaal. De in de loop der
jaren wat verwaarloosde zaal is
geheel gerenoveerd, de binnen
plaats is overdekt naar een ont
werp van de architect Sir Nor
man Foster. Kosten: zo'n 360
miljoen gulden, maar het resul
taat mag er dan óok zijn.
Ronde leeszaal
Het gewelfde dak, een construc
tie van staal en glas, combineert
wonderwel met de strenge 18e-
eeuwse classisistische witte ge
bouwen van kalksteen rond het
plein, en de ronde leeszaal in het
midden. Trots meldt het muse
um dat het nu beschikt over de
grootste overdekte binnen
plaats van Europa.
Imponerend is eveneens de mid
den negentiende eeuw gebouw
de en nu volledig gerestaureerde
leeszaal, die een middellijn
heeft van 43 meter en een koe
pelhoogte van 33 meter, en die
rondom in drie lagen hoog van
boekenkasten is voorzien. Was
voorheen de toegang tot de zaal
voorbehouden aan lezers met
een pasje, vanaf nu is de zaal -
voor het eerst in haar geschiede
nis - open voor het grote pu
bliek.
Het betreft hier - los van de om
vang - niet zomaar een leeszaal.
In de tweede helft van de negen
tiende eeuw zat hier gedurende
tientallen jaren vrijwel elke dag
Karl Marx. Hij schreef hier zijn
belangrijkste werken, zoals Het
Kapitaal. Begin vorige eeuw
studeerde ook Lenin er vaak,
evenals Leon Trotsky en de be
langrijkste grondlegger van het
anarchisme, Peter Kropotkin.
In 1984 bracht de toen nog on
bekende Michail Gorbatsjov
een bezoek aan de leeszaal. Hij
heeft later eens gezegd dat men
sen met klachten over het be
staan van het communisme niet
bij hem, maar bij het British
Museum moesten zijn. Maar
niet alleen communisten en an
archisten wisten de leeszaal te
vinden. Ook de prediker van de
geweldloze revolutie en Indiase
leider Mahatma Gandhi kwam
er vaak, evenals de schrijvers
Virginia Woolf, Oscar Wilde, en
W.B. Yeats en George Bernard
Shaw.
Schandalig
Hoewel tijdens de opening na
tuurlijk alleen maar positieve
geluiden klonken, kankerden
op de achtergrond maarliefst
twee relletjes. Zo zijn enkele -
nieuwe - zuilen op de binnen
plaats niet zoals afgesproken
opgetrokken uit degelijk Brits
Portlandsteen maar uit een veel
goedkopere en slechtere soort
Franse kalksteen. Schandalig,
vindt onder meer monumenten
zorg dat nu eist dat de museum
voorzitter opkrast. Inmiddels
vindt een onderzoekplaats naar
de gang van zaken. Pijnlijker
nog was de weigering van de
Griekse ambassadeur om de
opening bij te wonen. Tussen al
le schatten die de Britten in de
loop der eeuwen uit tempels, pi
ramides en andere heiligdom
men hebben geroofd - de Britten
zelf hebben het liever over 'ver
zameld' of 'gekocht' - bevinden
zich namelijk ook de zogenoem
de 'Elgin Marbles'. Dat is een
verzameling beelden uit de
Griekse oudheid, die begin ne
gentiende eeuw uit onder ande
re het Parthenon in Athene is
gehaald en door de toenmalige
Britse ambassadeur en kunst
liefhebber Lord Elgin naar Lon
den is verscheept, naar eigen
zeggen om te voorkomen dat ze
vernield zouden worden door de
Turkse bezetters van Grieken
land. Griekenland eist dat
Groot-Brittannië de beelden te
rug geeft, maar de Britten wei
geren dat.
Het feestdiner ter gelegenheid
van de vernieuwde binnen
plaats en leeszaal vond plaats in
de zaal waar ook de Elgin Mar
bles worden tentoongesteld.
„Bijzonder tactloos", aldus een
verbolgen Griekse ambassa
deur.
Harm Harkema
Voor de tweede keer in zijn
bestaan opent De Efteling
dit weekeinde zijn poorten in de
winter. De eerste editie van de
Winter Efteling was vorig jaar
zo'n succes, dat over een herha
ling vast niet lang zal zijn nage
dacht. In de herhaling dus, met
alle goede zaken van de vorige
keer en aangevuld met nieuwig
heden die het alleen nog maar
leuker kunnen maken.
Een attractiepark open in de
winter. Tot voor kort was
dat ondenkbaar, maar dat is
sinds de Efteling vorige winter
open ging, snel veranderd. Di
verse andere parken gokken nu
ook op een uitbreiding van het
seizoen.
Nieuw in het sprookjesachtig
verlichte winterpark bij Kaats
heuvel is dit jaar het Kinder
Winter Wonderland. Dat heeft
een plek gevonden in het Efte
ling Theater. Rond het thema
Noormannen kunnen de kinde
ren zich daar vermaken met
stormbanen en winterspelle
tjes. Er ligt een grote glijbaan
met echte sneeuw en er kunnen
sneeuwballen gegooid worden.
Ook de enorme ijsbaan is dit
jaar weer van de partij.
Pardoes en Pardijntje treden,
gehuld in warme dassen en dik
ke sjaals, ook in de Winter Efte
ling op als gastheer en -vrouw.
Zij krijgen daarbij hulp van al
lerlei andere figuren en orkest
jes.
Een deel van de sprookjesfigu
ren hangt rond bij de grote vu
ren die worden ontstoken in de
drie opengestelde rijken: Mare-
rijk, Anderrijk en Reizenrijk.
Plet grootste deel van de attrac
ties in het park is ook tijdens de
Winter Efteling gewoon in ge
bruik. Alleen de attracties in
Ruigrijk, de Bobbaan, de Gon-
doletta en de Pirana blijven tij
dens de komende weken geslo
ten. Natuurlijk is ook het
Sprookjesbos open. Dat krijgt
hier en daar een 'winters kleed
je' en oogt daardoor nog sproök-
jesachtiger.
Een knelpunt uit de eerste editie
is dit jaar ondervangen; dehore-
ca-capaciteit is uitgebreid.
Ondertussen wordt in de Efte
ling al weer over nieuwe ont
wikkelingen nagedacht. Zo
wordt overwogen om komend
jaar ook in de weekeinden tus
sen de herfstvakantie en de
Winter Efteling open te gaan.
Zover is het echter nog niet,
Mirjam van Twisk
De Efteling is dit en volgend
weekeinde open en daarna van
23 december tot en met 7 janua
ri, dagelijks van 11 tot 20 uur.
Alleen op 31 december gaat het
park al om 18 uur dicht. De en
treeprijs bedraagt 32,50 gulden
per persoon. Zestigplussers en
gehandicapten (inclusief maxi
maal twee begeleiders) betalen
dertig gulden. Kinderen tot en
met drie jaar mogen gratis naar
binnen.
Er zijn in Nederland weinig
artiesten die zoveel anekdo
tes paraat hebben als Tonny
Eyk.
Hij hoeft Valkenburg maar bin
nen te rijden of de pianist/ com
ponist vertelt: „Met mijn eerste
racefietsje heb ik hier samen
met Fred Oster nog eens de Cau-
berg beklommen. Stappen we
's ochtends in trainingspak de
lift van het hotel in, staat daar
zo'n Amerikaans echtpaar dat
Europa deed in 'five dollars a
day'. Ze kijken ons aan, ze kij
ken ons noggereens aan: 'Gaan
de heren skiën?"
Dat moet je opschrijven, hoort
Eyk al jaren. En dat heeft hij ge
daan. Een weekendje weg met
Tonny Eyk heet het boekje. Eyks
gids is een kostelijk plakboek,
waarin tientallen foto's uit het
familiealbum een tekst door
spekken die net zo goed over
Eddy Merckx gaat als over de
wildschotels in hotel/restau
rant 'De Gouden Karper' te Hu-
mmelo. En die net zo goed een
mooie fiets- of wandelroute be
schrijft als een vlooienmarkt in
Antwerpen.
Precies wat het boekje uittrekt
boven de gewone toeristische
gidsen waarin óók 'leuke adres
jes' staan.
Jawel, Eyk geeft er in zijn boek
tientallen, verdeeld over heel
Europa. In Napels? Ga dan
vooral naar 'La Cantinella'. In
Knokke? Eet een garnalenkro-
ketje bij 'Le Petit Bedon' op de
Zeedijk. Waarna hij bijna zon
der enige overgang - want hij
kan het niet laten - in Luik be
landt en vertelt hoe hij er samen
met zijn zusje als accordeonduo
'Les Jeateux' nog eens in een
voorprogramma stond met Bill
Haley and his Rockets. Eyk:
„Een aparte hand van program
mering kan je de Belgen moei
lijk ontzeggen."
En zo gaat het ruim 130 pagina's
door. Al zal je nooit bij de door
de schrijver warm aanbevolen
Sergio Herman in Sluis gaan
eten, dan nog biedt Een week
endje weg met Tonny Eyk de le
zer een vracht aan vertier.
Rob van den Dobbelsteen
Tonny Eyk: Een weekendje weg
met Tonny Eyk - 24,90, Uitge
verij Inmerc.
foto Rob Keeris
Beeld van de Efteling tij dens de vorige winteropenstelling.
