Koelkast is grootste gevaar voedsel
Geen dag zonder hoofdpijn
Beverwijk experimenteert met
laser tegen litteken brandwond
Het snoepmoment
W el vaarts voedsel
geeft diabetes kans
voort te woekeren
Antirookbeleid Californië effectief
Eenvoudiger test Down-syndroom
Verklaring syndroom Golfoorlog
Drie keer per week goed voor hart
Eetbaar vaccin tegen hepatitis B
Voedingscentrum relativeert ophef over BSE en dioxine
eten drinken
Man luistert alleen links
Ook kind loopt risico van RSI
Alle voedselschandalen
van de laatste jaren ten
spijt moeten we ons vooral
niet te veel zorgen maken
over verontreinigd voed
sel. De hang naar vet en-
ongezond eten is een veel
groter risico dan gekke-
koeienziekte of dioxine
schandalen.
door Marieke van Schie
Halima (21) heeft elke dag
hoofdpijn. Ik ken haar al
sinds haar jeugd. Opgegroeid
in een groot gezin met Marok
kaanse ouders, is zij het voor
beeld van het tweede genera
tieprobleem. Haar moeder ver
tegenwoordigt traditionele
waarden. Halima is een moder
ne moslimvrouw met een baan.
Ze heeft huwelijksproblemen
en wil haar ouders daar niet
mee belasten. „Mijn vader
werkte altijd hard als schoon
maker. Na zijn ontslag kwam
hij niet meer aan het werk. Mijn
broer wil niet naar school en
hangt rond bij jongens in de
buurt. Hij heeft altijd geld,
maar wil niet zeggen hoe hij dat
verdient. Mijn vader wordt dan
boos en dan komt er ruzie. Zo is
het elke dag wat."
„Daarom was ik blij toen mijn
ouders op mijn achttiende ver
jaardag zeiden dat ik kon trou
wen met een jongen uit mijn
dorp. We hadden een mooie
bruiloft in Marokko. Ik kende
mijn man niet goed, maar ie
dereen zei, dat het een goede
keus was. Hij wil dat ik anders
leef dan ik gewend ben. Daar
kan ik niet meer tegen." Hali
ma heeft haar problemen op ta
fel gelegd. Dat is een eerste
stap. De hoofdpijn kwam slui
pend en trok aanvankelijk weg
als ze een pijnstiller nam. Het
werden er al snel steeds meer.
De drogist ried haar laatst aan
eens met de dokter te gaan pra
ten. Elke dag hoofdpijn is een
moeilijke klacht. Vaak ligt er
een te hoog spanningsniveau
aan ten grondslag, of een moei
lijk probleem. Het regelmatig
gebruik van pijnstillers ver
oorzaakt zelfs hoofdpijnklach
ten. Zo zit Halima in een vi
cieuze cirkel.
Het is te begrijpen dat ze als
oudste dochter een grote ver
antwoordelijkheid voelt jegens
haar vader en moeder. Het zou
fijn zijn als ze daarbij wat steun
kreeg. Na aandringen laat ze
zich verwijzen naar het maat
schappelijk. Wie weet is dit een
opening voor hulp aan haar ou
ders, zodat ze wat ontlast
wordt. Voor haar huwelijks
problemen is niet direct een
uitweg. Maar ze kan er met mij
over praten in een veilige om
geving. Ik hoop dat dit helpt. Ik
vraag haar voorlopig de pijn
stillers te laten staan en een
dagboek aan te leggen. Daarin
kan ze opschrijven hoe vaak ze
hoofdpijn heeft, wat ze at en
wat er die dag gebeurde. Over
drie weken wil ik met haar een
plan maken. Halima is daar ge
lukkig toe bereid. GPD
Marieke van Schie is huisarts
SACRAMENTO - In Californië is het aantal gevallen van
longkanker de afgelopen tien jaar met veertien procent ge
daald.
In de rest van de VS komt longkanker ook steeds minder voor,
maar daar is de afname slechts 2,7 procent. De sterke daling in
Californië lij kt direct verband te houden met het strenge anti
rookbeleid dat in deze staat wordt gehanteerd. Dat blijkt uit
cijfers van de Californische overheid.
Aan het einde van de jaren tachtig begonnen Californiërs
steeds minder te roken. Voor die tijd was het aantal gevalleii
van longkanker juist relatief hoog in deze staat. AP
HONG KONG - Het is mogelijk aan de hand van een bloedtest
te voorspellen of vrouwen een kind dragen met het syndroorti
van Down. Dat meldt het medisch tijdschrift The Lancet.
De onderzoekers testten de nieuwe techniek op drie vrouwen
bij wie al was vastgesteld dat ze zwanger waren van een kind
met het syndroom van Down, een 'mongooltje' dus. In alle ge
vallen bleek de bloedtest betrouwbaar.
Tot nu toe was het alleen mogelijk aan de hand van een stukje
weefsel van het ongeboren kind vast te stellen of het drager is
van het gevreesde 21e chromosoom. Dat gaat met een vlok
kentest of een vruchtwaterpunctie. Beide ingrepen geven een
licht verhoogde kans op een miskraam. GPD
WASHINGTON-De gezondheidsproblemen van veel Ameri
kaanse veteranen van de Golfoorlog zijn mogelijk het gevolg
van hersenbeschadigingen door chemicaliën. Dat blijkt uit
onderzoek van medewerkers van de Universiteit van Texas.
Oorlogsveteranen die lijden aan het zogeheten Golfoorlog
syndroom hebben zeer diverse klachten, zoals geheugenpro:
blemen, vermoeidheid en allerlei andere aandoeningen.
Volgens de onderzoekers zijn de hersenbeschadigingen ver
oorzaakt door blootstelling aan combinaties van kleine hoe
veelheden zenuwgas, tabletten tegen zenuwgas en pesticiden.
Maar ze geven toe dat het verband tussen de beschadigingen
en de chemicaliën nog niet is hardgemaakt. AP
SYDNEY - Mannen kunnen de kans op een hartaanval of be
roerte halveren door drie keer per week seks te hebben.
Tijdens een congres van cardiologen in Sydney werd een Brits
onderzoek gepresenteerd. Daaruit blijkt dat seks een goede
vorm van lichaamsoefening is, die de kans op hart- en vaat
ziekten vermindert. Britse cardiologen deden tien jaar lang
onderzoek onder 2400 mannen naar de relatie tussen li
chaamsbeweging en deze aandoeningen. Vastgesteld werd
dat bij mannen die drie of meer orgasmes per week hadden, de
kans op hart- en vaatziekten was gehalveerd. RTR
NEW YORK - Het is in Amerika gelukt een aardappel te ont
wikkelen die een werkzaam vaccin bevat tegen hepatitus B,
een fatale leverziekte die jaarlijks miljoenen slachtoffers
maakt. Wanneer muizen de genetisch veranderde aardappel
eten, ontstaan er antilichamen in het bloed die de dieren wa
penen tegen de ziekteverwekker.
De onderzoeker van het Boyce Thompson Instituut voor
Plantenonderzoek slaagde erin een antigen voor hepatitis B
over te brengen in de aardappelplant en die tot expressie te la
ten komen in de knollen. Wanneer muizen drie weken lang de
ze transgene piepers te eten kregen, ontwikkelden ze antili
chamen in hun bloed. GPD
dinsdag 5 december 2000
door Boris Peters
DEN HAAG - „Als we ons wat
betreft ons voedsel ergens zor
gen over moeten maken, dan is
het wel over ons eigen pakket.
Dat is een veel groter probleem
dan incidentele verontreinigin
gen van ons eten."
Diëtiste Patricia Schutte van
het Voedingscentrum is duide
lijk. De risico's van te veel ver
zadigd vet en te weinig groente
en fruit zijn vele malen groter
dan de kans dat mensen ziek
worden of zelfs overlijden van
met BSE besmet rundvlees of
ander voedsel.
„Redelijkerwijs is er geen enke
le reden om geen rundvlees te
eten", meent Schutte. Honderd
procent garantie geven dat het
ongevaarlijk is kan het Voe
dingscentrum niet. „Maar er
zijn zoveel voorzorgsmaatrege
len genomen dat we wel voor
meer dan 99 procent kunnen
zeggen dat er geen risico's zijn."
Eén product maakt geen gezon
de voeding, geeft Schutte als
vuistregel. „Wie gevarieerd eet,
loopt minder risico als er met
één van de voedselelementen
wat mis is. Liefhebbers van een
bepaalde soort voedsel moeten
uitkijken voor eenzijdigheid."
Overdreven reacties op waar
schuwingen, zoals onlangs die
van het Voedingscentrum om
niet te veel druiven te eten, na
dat bij steekproeven te veel res
ten van bestrijdingsmiddelen
waren aangetroffen, zijn onno
dig. „Onze normen zijn altijd af
gestemd op mensen die een be
paald soort voedsel elke dag
eten. En als er iets ernstig mis is,
wordt het product uit de handel
genomen."
Het grootste gevaar ligt bij de
consument zelf. Schutte: „Men
sen zetten voedingsmiddelen
die gekoeld moeten worden be
waard, zoals melk en vleessoms
te laat in de koelkast. Of ze laten
hun boodschappen te lang in de
auto staan."
De koelkast is vaak onvoldoen
de koud afgesteld. Het Voe
dingscentrum adviseert een
temperatuur van maximaal vier
graden. Een volle koelkast moet
harder werken, dus een standje
hoger mag dan wel. Hetzelfde
geldt voor de magnetron. Te
vaak wordt voedsel in de mag
netron onvoldoende verhit,
waardoor de bacteriën niet wor
den gedood. Ook het niet wassen
van de handen of de snijplank
na het snijden van rauwe kip le
vert problemen op. Dat komt
doordat kip bevattelijk is voor
de salmonellabacterie.
„In Nederland zijn er jaarlijks
ongeveer twee miljoen gevallen
Franse boeren dumpen door de dioxinecrisis waardeloos geworden slachtkippen in de straten van Arras. foto Denis Charlet/EPA
van voedselvergiftiging. Bij ze
ker de helft daarvan ligt de oor
zaak in de huiselijke kring",
stelt Schutte. Lang niet ieder
een beseft dat een voedselver
giftiging gevaarlijk kan zijn. De
meeste mensen denken aan
buikloop en je een dagje niet
lekker voelen. Toch is voedsel
vergiftiging zeker niet onschul
dig; je kimt er zelfs aan overlij
den." GPD
Brandwondlittekens zijn
vlak na het ontstaan van
de wond veelal rood, dik
enpijnlijk. Bij de enepati-
ent trekt dit relatief snel
weg, bij de ander blijft het
littekenweefsel soms wel
twee jaar actief Plastisch
chirurg Frits Groenevelt
doet in het Beverwijkse
Rode Kruisziekenhuis on
derzoek naar dit rijpings
proces. Hij venvacht met
een laserbehandeling te
kunnen voorkomen dat
het litteken langdurig ac
tief blijft. Ook oude litte
kens kunnen op deze ma
nier worden behandeld.
Onder toezicht van chirurg Frits Groenevelt (rechts) en assistente Willy Zwager (links) richt assistente
Cora de Lange de laser op de littekens in het gezicht van Bettina Jansen. foto Kees B lokker/G PD
van onze redactie gezondheid
AMSTERDAM - Tot voor kort
spraken mensen eufemistisch
over 'een beetje suiker' als zij
diabetes mellitus bedoelden.
Maar slechte eetgewoonten in
de westerse wereld zorgen er
voor dal diabetes van type 2 alle
kans krijgt. Steeds meer men
sen, waaronder opvallend veel
jongeren, hebben deze ernstige
variant van suikerziekte.
Nederland heeft er weer twee
nieuwe woorden bij: Coca-Co-
lanisatie en McDonaldisatie.
Een aardige woordgrap? Nee,
het is helaas bloedserieus. Want
de wijze waarmee de westerse
landen, zeker ook Nederland,
met hun voeding omgaan, geeft
alle reden tot bezorgdheid.
Prof. dr. R. J. Heine, hoogleraar
diabetologie van het Amster
damse VU-ziekenhuis stelt het
nog scherper: „Overal waar de
McDonald's, Burger Kings en al
die andere vetfabrieken ver
schijnen, zie je de diabetes toe
nemen. En daarmee een sterk
verhoogde kans op hart- en
vaatziekten, verslechterde nier
functies, blindheid, amputatie
van tenen of voeten en zelfs
overlijden. Diabetes wordt
zwaar onderschat."
Heine heeft het over diabetes
mellitus type 2, voorheen ook
wel 'ouderdomsdiabetes' ge
noemd. Het gaat tegenwoordig
wereldwijd al om personen van-
a f veertig j aar en in de Verenigde
Staten zijn er al jongeren van
rond de twintig die diabetes 2
hebben.
In de diabetologie wordt een
verschil gemaakt tussen de ty
pes 1 en 2. Type 1 wordt veroor
zaakt doordat er een absoluut
tekort is aan insuline, die de
hoeveelheid glucose in het bloed
reguleert. Het eigen immuun
systeem vernietigt de cellen die
insuline produceren. Mensen
die dit type hebben, moeten dus
extra insuline krijgen.
Bij type 2 is er sprake van een
verminderde insulineproductie,
maar de weefsels van het li
chaam reageren ook slecht op
insuline. Daarom hoeft er nog
niet direct te worden overge
gaan tot het toedienen van insu
line. Eerst wordt getracht met
behulp van dieet en beweging de
zaak onder controle te krijgen.
Type 2 bouw je langzaam op. Te
vet eten, roken en weinig bewe
gen. Dan ontstaat overgewicht.
Vrouwen die zwangerschaps
diabetes hebben gehad, lopen
ook een verhoogde kans op dia
betes 2. Ook erfelijkheid kan
een rol spelen. Maar het is voor
al een kwestie van levensstijl.
Rigoureus
Volgens de International Diabe
tes Federation lopen er op de
wereld 150 miljoen mensen rond
die diabetes 2 hebben. En als er
nu niet rigoureus wordt inge
grepen, dan zijn het er in 2025
driehonderd miljoen. Neder
land steekt daar nog relatief
gunstig bij af. Volgens de jong
ste cijfers is er in ons land bij
260.000 mensen diabetes gecon
stateerd. Dat is twee procent
van de bevolking, van wie 85
procent diabetes 2 heeft. Lan
den als Amerika en Mexico sco
ren respectievelijk elf en veer
tien procent. Heine vindt dat we
niet alleen naar andere landen
mogen wijzen. Ook de Neder
landse jongeren zitten vaak
lang met een zak chips achter de
televisie of de computer en spor
ten te weinig. „De overheid weet
dat ook en bezuinigt vervolgens
op schoolzwemmen en gymnas
tiek", zegt hij geïrriteerd. GPD
van onze redactie gezondheid
BEVERWIJK - De 23-jarige
Bettina Jansen is deze morgen al
vroeg uit Roermond vertrokken
voor haar afspraak in het Rode
Kruisziekenhuis in Beverwijk.
Ze is één van de patiënten bij
wie plastisch chirurg Frits
Groenevelt een experimentele
laserbehandeling uitvoert. Tien
jaar geleden liep Bettina, toen
een vriendje met wasbenzine
speelde, ernstige brandwonden
op. Ze hield er grote littekens
aan over.
Lieneke Draaijers (27) hoopt te
promoveren op het onderzoek
met laserbehandeling. Ze legt
met een camera vast hoe de lit
tekens er vóór de behandeling
uitzien. Onder het toeziend oog
van Groenevelt voeren assisten
tes Willy Zwager en Cora de
Lange de laserbehandeling uit.
Met wit krijt tekent Groenevelt
het te behandelen gebied af:
vlak onder de neusvleugels en
een gedeelte boven de bovenlip.
Als Bettina Jansen op de behan-
deltafel ligt, vertelt Groenevelt
wat er gaat gebeuren. „We zet
ten de laser eerst op het gebied
onder je neus, daarna bij je bo
venlip. Het voelt alsof er een
paar keer heel kort een elastiek
je tegen je huid tikt."
Licht
Heel precies richt De Lange de
laser op de afgebakende huid.
Uit het laserapparaat schieten
met korte tussenpozen kleine
straaltjes licht. Enkele minuten
later zit de behandeling er al op.
„Bij mijn neusvleugel deed het
toch wel pijn", verzucht Betti
na, opgelucht dat het voorbij is.
Nadat ze de mededeling heeft
gekregen dat de behandelde
plekken misschien wat blauw
zullen worden, kan ze naar huis.
Over zes weken moet ze terug
komen om te kijken wat het ef
fect van de behandeling is ge
weest,
Bettina's littekens zijn reeds een
aantal jaren oud en bij haar past
Groenevelt dan ook de laserbe
handeling toe om de littekens te
verfraaien. Maar waar hij zich
tijdens het onderzoek vooral op
richt, zijn de verse brandwond
littekens. Deze littekens dik en
rood van kleur.
Normaal gesproken begint dit
na ongeveer een half jaar weg te
trekkenmaar soms treedt er een
storing in de wondgenezing op
waardoor het wel twee jaar kan
duren voor het litteken minder
rood en dik is geworden. Voor
patiënten kan dit behalve psy
chische problemen ook licha
melijke klachten veroorzaken.
In de hypertrofiefase kan een
brandwondlitteken namelijk
pijnlijk samentrekken.
Brandwondlittekens zijn door
gaans beter doorbloed dan 'nor
male', waardoor de rode bloed
lichaampjes veel zuurstof en
voedingsstoffen krijgen. Hier
door ontwikkelen zich te veel
bloedvaten en krijgt het litteken
een rode of paarse kleur. Om
hier wat aan te doen worden
vaak 'drukpakkingen' gebruikt.
„Daarmee druk je de bloedva
ten dicht en zorg je ervoor dat de
rode bloedlichaampjes geen
voedsel meer krijgen, waardoor
het litteken rustiger wordt",
zegt Lieneke Draaijers. Maar
deze behandelwijze is niet ide
aal omdat zo'n drukpak alleen
werkt als het 24 uur per dag
blijft zitten.
Bovendien kan de pakking vaak
niet overal evenveel druk uitoe
fenen.
Groenevelt kwam op het idee
een laserapparaat in te zetten in
de strijd tegen hypertrofe
brandwondlittekens. Deze
techniek wordt al langer binnen
de dermatologie gebruikt. Dat
is vooral het geval bij het behan
delen van rode huidafwijkingen
als wijnvlekken en couperose
(rode vlekken op gezicht of
neus).
Schieten
„Deze laser richt zich alleen op
rood en dus op de rode bloedli
chaampjes vlak onder het huid
oppervlak", legt hij uit. „Met de
laser laat je ze uit elkaar ploffen.
Je schiet ze kapot waardoor het
weefsel minder zuurstof en voe
ding krijgt en het litteken aan
zienlijk verbetert, Het wordt
soepeler en minder rood, waar
door het litteken niet alleen
mooier wordt, maar ook de pijn
lijke samentrekking sterk af
neemt." Groenevelt hoopt het
rijpingsproces hiermee terug te
brengen naar zes tot acht we
ken. Inmiddels is na de behan
deling van circa 25 proefperso
nen gebleken dat het gebruik
van deze lasertechniek op korte
termijn goede resultaten ople
vert bij brandwondlittekens.
„Wij willen nu het effect op de
lange termijn weten", zegt
Draaijers. „Hoe vaak moeten
we op eenzelfde plaats schieten
en hoe herstelt het litteken zich?
Het is bekend dat wanneer je
iets kapot maakt, de reactie van
het lichaam is dat het weer iets
nieuws aanmaakt."
Proefveldje
Het onderzoek zal ongeveer een
jaar vergen. Een groep behan
delde brandwondpatiënten
wordt in de herstelfase op de
voet gevolgd. „We behandelen
ze allemaal op een 'proefveldje'
van twee vierkante centimeter
op dezelfde locatie, bijvoor
beeld de borst", licht Draaijers
toe.
„Ik onderzoek vervolgens of er
verschil is met de rest van de
brandwond. Als het slaagt, zijn
we een grote stap verder in het
onderzoek naar het uitrijpings-
proces van brandwondlittekens
en dat kan enorm veel voor
brandwondpatiënten beteke
nen." GPD
door Patricia Schutte
December is een echte
snoepmaand. Marse
pein, borstplaat, speculaas,
chocoladeletter, taaitaai,
kerststaaf, oliebollen...
Sinds weken liggen de win
kels vol met bijzondere lek
kernijen die alleen in deze
tijd te koop zijn. En daar wil
len we volop van genieten.
Het liefst de hele maand. Dat
hoeft op zich geen probleem
te zijn. Wel is het belangrijk
om het aantal keren per dag
dat je iets eet of drinkt te be
perken.
Onze tanden kunnen heel
wat hebben. De laag tand
glazuur die eromheen zit, is
het hardste weefsel in ons li
chaam! Toch kent ook dat
een zwakke plek: het glazuur
is niet opgewassen tegen
-zuur. En het klinkt tegen
strijdig, maar juist zoetig
heid veroorzaakt de vorming
van dat zuur.
Dat gaat als volgt. Op de tan
den is meestal een dun laagje
aanslag aanwezig, de tand-
plaque. Na het eten blijven
hierin suikers achter. De bac
teriën die ook in de plaque
zitten, maken daar zuur van,
de vijand van de tanden. En
kele minuten na het eten van
iets zoets is de grootste hoe
veelheid zuur aanwezig, na
ongeveer twintig minuten is
het zuur weer verdwenen.
Tenminste, als er in de tus
sentijd niet opnieuw zoet in
de mond is gekomen.
Onder zoetigheid vallen niet
alleen snoepjes en brood met
suiker of jam. Ook frisdrank,
koek, vruchtenyoghurt, vla
en fruit en vruchtensap be
vatten suikers die de tanden
en kiezen een zuurstoot be
zorgen.
Bij velen leeft het idee dat het
beter is vaker kleine hapjes te
eten dan drie grote maaltij-
AMSTERDAM - Ook voor kin
deren is een goede houding ach
ter de computer noodzakelijk
om de ziekte RSI te voorkomen.
Ouders en scholen doen er ver
standig aan kinderen te wijzen
op de lichamelijke gevaren en ze
een goede houding aan te leren.
Dit adviseert Monique Frings,
hoogleraar beroepsziekten aan
de Universiteit van Amsterdam.
Volgens haar is er onderzoek no
dig naar de gevolgen van het
spelen met een computer door
denMaar een constante aan
wezigheid van suiker is een
aanslag op het gebit. Iedere
keer als je iets eet of drinkt,
maken bacteriën in de mond
zuren uit het voedsel. Dat
kunnen onze tanden op een
dag zes a zeven keer verdra
gen, zonder nadelige gevol
gen. Als je uitgaat van drie
maaltijden per dag, is er dus
nog ruimte over voor drie of
vier andere momenten om
iets te eten, te drinken of te
snoepen. Het Voedingscen
trum adviseert dan ook om
naast de drie maaltijden per
dag (ontbijt, lunch, avond
eten) niet vaker dan vier keer
een tussendoortje te nemen.
Als je behoefte hebt aan een
tussendoortje kan je het bes
te in de loop van de ochtend
en de middag iets eten. Dat is
ook het geschiktste moment
voor een traktatie.
Hartige hapjes
Sommige mensen denken dat
zoetigheid slechter is dan
hartige hapjes. Maar ook na
hartige hapjes vormen de
bacteriën in de tandplaque
zuren.
Bovendien is een hartige
traktatie ook niet altijd even
gezond: in kaas, worst,
zoutjes en andere hartige
hapjes zit vaak veel vet en
zout. Daarvan krijgen we ge
makkelijk te veel binnen.
Zoet hoeft dus ook niet zon
der meer door hartig vervan
gen hoeft te worden.
Genieten van al die decem-
berlekkernijen is belangrijk.
Het is ook belangrijk voor
ons gebit om dit niet de hele
dag door te doen. Het is dus
beter om in één snoepmo
ment flink wat kruidnoten te
eten dan verscheidene keren
op een dag steeds een paar.
GPD
Patricia Schutte is diëtist
van het Voedingscentrum
kinderen. Frings reageert op
Australisch onderzoek waaruit
zou blijken dat ook kinderen de;
computerziekte RSI (repetitive
strain injury) kunnen krijgen.
Zowel in de Nederlandse huis
houdens, waar de computer
vaak op de ergonomie van de
ouders is ingesteld, als op de
scholen, waar meerdere kinde
ren van één pc gebruik moeten
maken, is het meubilair niet op
het individuele kind afge
steld. GPD
van onze redactie gezondheid
CHIGACO - Mannen luisteren maar met één hersenhelft, terwijl
vrouwen daarbij beide hersenkwabben aanspreken. Dat blijkt uit
recent onderzoek door de Indiana University School of Medicine.
Bij het onderzoek zijn de hersenen gescand van twintig mannen en
evenveel vrouwen. Zij beluisterden met een koptelefoon op geluids
band gezette passages uit een roman. Mannen bleken overwegend
de linker hersenhelft te gebruiken die al langer in verband wordt
gebracht met taalbegrip. Vrouwen gebruikten beide helften.
Uit eerder onderzoeken bleek al dat vrouwen naar twee conversa
ties tegelijk kunnen luisteren, zegt dr. Joseph Lurito. „Een reden
kan zijn dat ze er meer hersenen beschikbaar voor hebben", zo ver
klaart Lurito. AP
