Klassiek Italië was het ideaal PZC Voor de poort van Zion Zomer volop in trek Grand Tour 35 Grand Circle Reiswereld strijdt tegen legionella zaterdag 2 december 2000 Italië is sinds de Renaissan ce een geliefd reisdoel voor liefhebbers van schoonheid, oudheid en cultuur. Wie wist van Venetië, Florence, Rome en Napels, die wilde er naar toe. Maar behoorde je in En geland tot de upper class, dan moest je op Grand Tour, of je wilde of niet. Zouden vrachtwagenchauf feurs als ze weer eens met duizenden in een oneindige ke ten van dampend staal op een van de Zwitserse passen staan, omdat de douane in Italië staakt, of de politie of de spoor wegen - of allemaal tegelijk - wel eens beseffen dat er een tijd is geweest dat reizigers hier 's nachts sjokkend passeerden? Slechts bijgelicht door de maan, die de besneeuwde Alpentop pen in een spookachtige gloed zette, dan weer achter een wolk verdween waardoor alles - me ren, rotsen en bergtoppen - ver smolt tot een duistere massa, waarin je amper nog een stap kon zetten. Zelfs wegen waren in die tijd een zeldzaamheid, maar toch vormden deze omstandigheden voor een grote groep reizigers geen belemmering om aan deze avontuurlijke onderneming te beginnen. Want na de onge naakbare Alpen wachtte in het dal de beloning: de zoete schoonheid van Italië, al sinds de zestiende eeuw het doel van de Grand Tour. Loutering Het was vooral de Engelse up per-class die zijn zonen per post koets cle eenzame landwegen opstuurde, in de hoop dat ze de loutering zouden ondergaan van vreemde talen en verfijnde culturen. Voor de Angelsaksi sche aristocratie was de Grand Tour een logisch vervolg van de opvoeding die aan het gymnasi um was begonnen. Ook onder weg was er veel te bewonderen, zoals de architectuur van de Franse kathedralen en uiter aard Parijs. Holland werd vooral aanbevo len, omdat je daar bij de inter nationaal georiënteerde koop lieden de fijne kneepjes van het vak kon leren. Maar het einddoel bleef Italië, de bakermat van de Renaissan ce met belangrijke steden als Florence, Siena en Venetië en niet te vergeten Rome, waar de herinneringen aan de Klassieke Oudheid nog als ruïnes te be zichtigen waren. De meeste studenten kregen een privé-onderwijzer mee. Soms had dat succes en keerden de jonge lords terug als verlichte geesten die zich stortten op lite ratuur of schilderkunst, of werden ze voortreffelijke diplo- Het Pantheon in Rome omstreeks 1890. foto collectie Malandrini maten. Anderen waren niet ont vankelijk voor de Italiaanse les sen; ze onthielden alleen de ezelsbruggetjes. De drie T's van Bologna bijvoorbeeld - tortelli- ni, torens en tieten - en de twee P's van Venetië, die naar pries ters en prostituees verwezen. In de achttiende eeuw kreeg de Grand Tour een nieuwe prikkel door de ontdekking van Hercu- laneum (1709) en Pompeji (1748 Voor het eerst kon een stad uit de Romeinse tijd met eigen ogen worden aanschouwd. Rijke Europeanen stroomden toe, bestudeerden de luxe bad huizen en villa's en lieten zich tussen de ruïnes op tekeningen vereeuwigen. De kennis die aan de voet van de Vesuvius was op gedaan, werd elders aangewend voor nieuwe gebouwen waarin de klassieke bouwstijl, ontdaan van barokke versiersels, voor het eerst weer zuiver werd toe gepast. Een van de belangrijkste reizi gers uit de eerste eeuwen van de Grand Tour was natuurlijke Goethe, die de herinneringen aan Italië optekende in zijn 'Ita- lienische Reise', een dagboek waarin hij ook zijn bezoek aan Pompeji vastlegde. Hij verbaas de zich over de kleine huisjes die hem aan poppenhuizen of ma quettes deden denken, maar ook hij bejubelde de pure schoon heid die onder het as vandaan was gekomen. Zijn notitie van 13 maart 1787: 'Zondag zijn we weer naar Pompeji geweest. Er zijn vele rampen in de wereld geweest, maar slechts weinige hebben zo'n verrukkelijke erfe nis nagelaten'. Rooftochten Tijdens zo'n verblijf in Lombar- dije of Toscane bleef het niet alleen bij het bekijken van kunstschatten; gefortuneerde kunstminnaars kwamen er al snel achter dat je het spul ook mee naar huis kon nemen. De Grand Tour ontaardde zo steeds vaker in een ware rooftocht, al dachten de initiatiefnemers daar anders over. Men stelde de kunst veilig voor mensen die haar echt konden waarderen, De in Venetië gestationeerde consul Smith hield in zijn standplaats toezicht op de ver scheping van honderden Cana- letto's, Guardi's, Titiaans en Tintoretto's. Zij vulden de Euro pese musea en de Amerikaanse privécollecties, zoals die van Henry Clay Frick in New York. De Amerikaanse krantenmag naat William Randolph Hearst deinsde er niet voor terug een heel kasteel naar de VS te ver schepen. De Grand Tour was inmiddels ver afgeraakt van het zeven- tiende-eeuwse ideaal. Niet lan ger reisde men naar het zuiden om zich te laven aan de klassie ke bronnen van de oudheid. De Grote Reis was verworden tot een optocht van 'big spenders'. Amerikanen veelal, die de na men van de Europese vorsten dommen niet uit elkaar konden houden en geheel volgens de richtlijnen van American Ex press de wereld ontdekten. Toch heeft de Grand Tour als symbool lange tijd zijn waarde behou den. In veel landen, waaronder Nederland, kent men nog steeds een Prix de Rome, oorspronke lijk een reisbudget voor talent volle kunstenaars dat kon wor den besteed aan een reis naar Rome. Rudiment De Grote Reis zelf verdween als verschijnsel vrijwel onopge merkt. In het begin van de twin tigste eeuw was het in feite niet meer dan een rudiment van een tij dperk dat allang niet meer be stond. Hoogtepunt van de Grand Tour was een bezoek aan Napels, dat schilderachtige schoonheid paarde aan losse ze den. Ook daar was de Europese aristocratie gevoelig voor. Een zwoele zomeravond in Napels met een schone Italiaanse of een Napolitaanse jongeling onder handbereik, terwijl op de ach tergrond de Vesuvius gloeide, dat was de gesublimeerde ver wachting van een reis naar Ita lië, Ingehouden gevoelens, broeierig en verheven: één mo ment staarde het volkomen ge luk je aan. Ogenschijnlijk voor het grijpen, maar toch onbe reikbaar. Toen de belle époque voorbij was, barstte niet deze vulkaan uit, maar het oude Europa in de rug van Italië. Het vuur dat twee oorlogen lang woedde, ver woestte voorgoed de wereld van de Grand Tour. Casper Postmaa De Interstate 15 oogt tus sen Vegas en Saint Ge orge als een slagveld. De vluchtstrook ligt aan weers zijden van de weg bezaaid met kadavers. Dode knaag dieren, slangen, prairie hondjes en coyotes worden afgewisseld door kapotte autobanden, blikjes en ver loren auto-onderdelen, 's Nachts is het hier uitkijken geblazen. Overdag minder. Het verkeer glijdt langzaam - hooguit honderd kilometer per uur - van oost naar west en andersom. Het land is leeg, dor, rood en bruin. De staat Nevada was ooit de speeltuin van atoomgeleer den en militairen. Wat in Los Alamos, New Mexico, werd uit gevonden, werd hier tijdens en Van alle Amerika-gangers doet zowat eenderde een deel van of de hele grote cirkel langs de natuurparken in de westelijke staten Arizona, New- Mexico, Colorado, Nevada en Utah. Het Grand Circle-toeris- me zit, ondanks de dure dollar, nog steeds in de lift. De verkla ring is simpel. Wat de natuur in het gebied te bieden heeft, is nergens mee te vergelijken, daar komt nog bij dat ook de liefheb bers van cultuur in dit deel van de VS aardig aan hun trekken kunnen komen. De indianen hebben meer dan elders hun sporen in dit gebied nagelaten. En dan ligt aan de grens van de Grand Circle nog het fenomeen Las Vegas. Het ultieme kitsch- oord op de grens van niemands land. De komende weken gaan we in deze krant de hele cirkel rond in etappes. Vandaag deel 1: Van Vegas naar Zion. na de Tweede Wereldoorlog uit getest. Paddestoelvormige wol ken kropen de lucht in, giganti sche windvlagen deden het stof wegstuiven. Soldaten en onder zoekers keken toe naar het al- lesvernielende wonder van menselijk vernuft en stierven later, aan kanker en verwante ziekten. Het rustige woes- tijnstadje Saint George, net over de grens in Utah, werd in de jaren veertig door zo'n nucleaire storm belaagd. ,,Ga maar rustig slapen", zeiden de autoriteiten. De stadsbevolking gaf aan die oproep gevolg en tientallen slie pen in, voorgoed. Onderzoek wees achteraf uit dat het aantal kankergevallen in Saint George procentueel dat van andere streken in veelvouden overtrof. Het leed is echter geleden. De stad wil niet meer herinnerd worden aan die zwarte jaren. Nee, Saint George is hedenten- dage de golf-hoofdstad van de States met achttien achttien hole-banen, een keur aan mid denklasse hotels, een factory outletcentrum en prachtige om geving. De stad ligt als een ge- lij kbenige driehoek tussen de Interstate en de rode heuvelrug gen ingeklemd. Arm aan bomen, maar rijk aan kerken. Ander halve eeuw terug arriveerden de Mormonen in deze contreien, vonden water en vruchtbaar land en bleven er. Alle aanvallen van indianen ten spijt. De greep van de 'zwaar-christenen' op het dagelijkse leven is tanende. Andersdenkenden maken te genwoordig een meerderheid van de bevolking uit. Veel wel gestelde ouderen uit het oosten hebben hun toevlucht gezocht in deze rustige, schone, droge omgeving en slijten er hun laat ste jaren. Rijdend van Saint George naar het noord-oosten klimmen de heuvels hoger, veranderen de kleuren van de rotshellingen, rood, bruin, oker en wit. Bij Hurricane zijn de heuvels ber gen geworden. Massieve wan den van graniet afgewisseld met zachtere, rijkgekleurde zand- steenlagen. Een slagboom en hutje bepalen de grens van staats- en particulier eigendom. We staan voor de poort van Zion, een van de oudste natio nale parken van de Verenigde Staten. Een bergpark met een oppervlak van 586 vierkante ki lometer. Een drukbezocht park. Paar jaar schuiven er zo'n drie miljoen bezoekers door de toe gangspoort. Vrijwel allemaal met de auto en al die wagens moeten allemaal dezelfde 35 ki lometer lange weg afleggen om aan het eind van de nauwe kloof te komen waar de rivier de Vir gin zich met moeite doorheen heeft weten te wringen. De ko lossale bulten aan weerszijden van de rivierbedding torenen honderden meters boven de be zoekers uit. Dagtochten Zion is druk. Zeker bij de Zion Lodge, het enige complex met (dure) overnachtingsmogelijk heden in het park, Vanaf de Lodge is het mogelijk allerhan de excursies en dagtochten te maken. Met of zonder bepak king, in en buiten de vallei, de hooglanden in - het domein van de Amerikaanse poema. Het bergland kan ook mobiel verkend worden en wel via de Zion-Mount Carmel weg. Een rijkelijk met tunnels uitgeruste bergweg die in de jaren dertig - in het kader van een werkgele genheidsproject - werd aange legd. Op een hoogte van 1900 meter ligt na twintig kilometer de oostelijke entree van het park, die uitziet op een uitge strekt semi-woestijnlandschap. Toeroperators willen Amerika- reizigers graag doen geloven dat er in en nabij de grote parken als Zion weinig accommodatie voorhanden is. Ver van tevoren hotels boeken wordt aangera den. Dit is echter onnodig. In de directe nabijheid van de parken zijn zonder veel moeite hotels te vinden en wel in de meeste prijs klassen. De aangeboden accom modatie binnen de parkgrenzen is bovendien uitermate duur. Conny van Gremberghe Zion is een van de oudste nationale parken van de Verenigde Staten met een oppervlak van 586 vierkan te kilometer. foto Conny van Gremberghe De steden Salt Lake City, Denver, Phoenix en Las Vegas lenen zich allemaal als aanvlieg- stad voor de Grand Circle. De vier steden beschik ken over internationale vlieghavens die door vrij wel alle grote luchtvaartmaatschappijen of hun partners (United Airlines, Delta, KLM/North west en British Airways) worden aangedaan. Van uit Amsterdam wordt alleen direct gevlogen op Phoenix. Prijzen voor de vluchten verschillen sterk. In allevier de steden hebben de grote auto- Sar verhuurders (Avis, Hertz en Alamo) kantoren. Au tohuur is het best in Nederland te regelen en bo vendien goedkoper. Salt Lake City, Denver, Phoenix en Las Vegas lig gen respectievelijk 240, 450 en 130 kilometer ver wijderd van de Grand Circle. De aanvliegsteden hebben accommodatie in alle prijsklassen. Voor de eerste etappe kan het beste onderkomen ge zocht worden in Saint George of omgeving. De plaats zelf telt meer dan dertig hotels en motels, in prijs variërend van 30 dollar per nacht tot een paar honderd dollar. Overnachten in Zion is prij zig. Motelkamers komen neer op 200 gulden per nacht per persoon. Blokhutten (max vier perso nen) zijn nog iets duurder. Vegas, Saint George en Zion liggen in wat Ameri kanen noemen 'the high desert'. Woestijngebie den op duizend en meer meter boven de zeespiegel. Vanwege de hoge ligging lopen de tem peraturen in de zomer niet zo extreem hoog op als in de lage woestijngebieden in Arizona en Califor- nië. Neemt niet weg dat in de zomermaanden de middagtemperaturen dik boven de 35 graden Cel- cius uitkomen. Voor- en najaar lenen zich dan ook beter voor een bezoek aan het gebied. Wie denkt nog ruimschoots de tijd te hebben om in de zomervakantie van 2001 zijn droomhuis of -tent te huren, komt bedrogen uit: nu al loopt het storm bij de boekingsbu reaus. Appartementenboerderij De Groede op Terschelling bijvoor beeld moet al nee verkopen aan mensen die in de bouwvakva kantie een van de vier bunga lows of twaalf appartementen willen huren. „We hebben al leen nog plek vóór 14 juli en na 18 augustus. Ik neem aan dat dit voor het hele eiland geldt, mis schien wel voor alle Waddenei landen", zegt M. Boersma van De Groede. Ook Peter Monster van Eurova- cances ziet de reserveringen binnenstromen. Eurovacances verhuurt 6-persoonsbungalow- tenten in Zuid-Frankrijk. „Voor de periode eind juli/begin au gustus zijn de boekingen dit jaar erg vroeg op gang gekomen. Ik verwacht dat ik in december mensen moet teleurstellen." Wie dit jaar genoegen heeft moeten nemen met een vakan- tieplek die eigenlijk tweede keus was, is dus gewaarschuwd voor volgend jaar. Die gaat de vakantie vroeger vaststellen. Alberta Lub-Drenth van de or ganisatie Dansk Feriehus (Deens vakantiehuis) herkent de trend. „Mensen die speciale eisen stellen aan hun vakantie huurhuis, reserveren elk jaar eerder. De grootste drukte ligt altijd direct na de kerst. In janu ari is er nog volop keus, maar de mooiste huizen zijn nu al weg." Internet Lub-Drenth vermoedt ook een invloed van Internet. „We zien het gebruik van Internet om on ze huizen te bekijken, met de dag toenemen. Misschien dat mensen denken 'ik ben nu toch bezig, laat ik dan meteen maar boeken'. Die weg is korter dan eindeloos de gidsen doorblade ren." Patricia Egel ie, woordvoerster van Travel Unie (onder meer Ar- ke en Holland International) kan zich nog steeds verbazen over het vroegboekfenomeen. „Eigenlijk dachten we dat men sen later zouden gaan boeken. Dat ze zouden hechten aan het idee van vrijheid en dat ze zou den wachten op last-minute- aanbiedingen. Maar dat is niet zo; ze boeken steeds eerder, Veel mensen weten kennelijk in ok tober al waar ze tien maanden later zin in hebben en kiezen voor zekerheid. Vakantie, voor al die ene grote zomervakantie, is erg belangrijk voor hen. Ze zetten hun zinnen op die ene be paalde reis of bestemming en willen er zeker van zijn dat dat lukt." Herhalers Onder de vroegboekers zijn ook veel 'herhalers', mensen die zo'n fijne vakantie hebben gehad, dat ze datzelfde meteen bij thuiskomst weer vastleggen voor volgend jaar. Daar hebben ze geen reisgids voor nodig. Die zou er trouwens ook nog niet zijn, want de gidsen komen rond deze tijd pas uit. Egelie: „De boekingen zijn dit jaar weer ietsje vroeger op gang gekomen dan vorig jaar Maar het haalt het niet bij de boekin gen voor de zomer van '99. Toen zat er al een echte hausse in de herfst, allemaal mensen die tij dens het wereldkampioenschap voetbal in '98 waren thuisgeble ven, vervolgens weg wilden om dat het rotweer bleef, maar ner gens meer terecht konden. Ons hoogseizoen liep toen door tot in november. Om er zeker van te zijn dat ze in '99 in de zomer weg konden, waren ze er toen als de kippen bij." Florien van Rees Het Algemeen Verbond van Nederlandse Reisonderne mingen (ANVR) wil accommo daties weren die niet kunnen be wijzen legionellavrij te zijn. Het hoopt dat de bij haar aangeslo ten touroperators zullen afspre ken dergelijke reisbestemmin- gen uit te sluiten van boeking doorreisbui'eaus. Volgens het ANVR zouden ho tels en andere accommodaties in Nederland en in het buiten land met officiële documenten moeten kunnen aantonen dat zij vrij zijn van de legionellabacte- rie. „Kunnen ze dat niet, dan moet het niet mogelijk zijn voor Nederlandse reisbureaus deze verblijfplaats voor reizigers te boeken", zei een ANVR-woord- voerster deze week. De legionel- labacterie kan de dodelijke ve- teranenziekte veroorzaken. Uiteindelijk is het de bedoeling van het ANVR tot een Europese richtlijn te komen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2000 | | pagina 35