Ons Manhattan aan de Maas
Heiligen in het zilver van de armen
Rotterdam
Culturele
Hoofdstad
ANWB is
oubollig
op de fiets
Slaoliestijl
Om Rotterdam als Cultu
rele Hoofdstad 2001 te
beleven, hoef je geen musea,
galeries of concertzalen te
bezoeken. Gewoon buiten
lopen en je verbazen, ergeren
of genieten van de architec
tuur is al voldoende.
Rotterdam is volgend jaar,
naast het Portugese Oporto,
Culturele Hoofdstad van Euro
pa. Dat betekent dat over ruim
een maand heel wat schijnwer
pers op de dynamische Maas
stad gericht zullen zijn. Nu
heeft cultuur altijd een beetje
een elitair imago, iets wat be
paald niet past bij een haven
stad, die het motto 'niet praten,
maar werken' hoog in het vaan
del heeft staan. Vandaar dat de
organisatie van Rotterdam 2001
de culturele activiteiten voor
een zo groot mogelijke groep
mensen toegankelijk wil ma
ken, onder meer door ook de
wijken in te trekken en laag
drempelige evenementen te or
ganiseren. Dat betekent dat er
vooral in de zomermaanden veel
op straat te zien en te beleven zal
zijn.
Rotterdam is bij iedereen be
kend als havenstad, maar veel
mensen die er langere tijd niet
zijn geweest, kijken verbaasd
naar de grotere veranderingen
die de stad vooral de laatste de
cennia heeft ondergaan. Daar
om wordt het culturele hoofd
stadjaar tevens aangegrepen
om het huidige moderne gezicht
van de stad te laten zien, waar
bij bijna vanzelfsprekend het
accent ligt op architectuur.
Rotterdam presenteert zich
graag als jonge, hardwerkende
stad. Dat heeft deels te maken
met het bombardement van 14
mei 1940, toen het grootste deel
van de binnenstad werd wegge
vaagd. Het verklaart de moder
ne, vaak trendsettende archi
tectuur. Nog in de oorlog werd
begonnen met de aanleg van de
Maastunnel, de eerste grote ver
keersader onder water in Ne
derland. Toen in 1953 de Lijn
baan werd gebouwd, was dat de
eerste autovrije winkelstraat
ter wereld, een idee dat later
overal navolging zou krijgen. In
1996 kreeg de Lijnbaan pas seri
euze concurrentie van de strak
ke Beurstraverse, een winkel
straat waar vooral de grote
warenhuizen zijn te vinden en
die in de volksmond snel de bij
naam Koopgoot kreeg.
Witte Huis
Mede vanwege de hoge grond
prijzen verrees in de jaren tach
tig en negentig de ene wolken
krabber na de andere.
Rotterdam werd een Manhattan
aan de Maas. Hoogbouw is Rot
terdam overigens niet vreemd.
Immers, de eerste wolkenkrab
ber van Europa, het 45 meter
hoge Witte Huis, werd al in 1898
in Rotterdam gebouwd. Het
pand staat er nog steeds.
Rotterdam gaat anno 2000 nog
veel meer de lucht in, zoals te
zien is aan de vorig j aar voltooi
de 127 meter hoge millennium
toren nabij het Centraal Sta
tion. Ook in deze omgeving
staat de 150 meter hoge Delftse
Poort. Het Weena, dichtbij het
station, is bijna een aaneen
schakeling van kantoorpanden
die lijken te strijden om de titel
hoog, hoger, hoogst. Wie de con
trasten tussen oud en nieuw
goed wil zien, kan naar het
Schielandhuis aan de Korte
Hoogstraat. Dit pand, waarin
het historisch museum is onder
gebracht, zou op het platteland
als landhuis niet misstaan.
Maar ineengeklemd tussen de
wolkenkrabbers van glas en
staal lijkt het bakstenen pand
wel een poppenhuis,
Niet alleen in de stationsomge
ving, maar ook aan beide zijden
van de Erasmusbrug wordt nog
zaterdag 2 december 2000
De Paperclip is één van de opvallende gebouwen tij dens een architectuurwandeling door Rotterdamf oto Cees Kuiper
flink gebouwd. Op de noordelij
ke oever zijn woontorens ge
plaatst van waaruit de bewo
ners een fraai uitzicht op de
rivier hebben. De andere kant
ontwikkelt zich tot een nieuw
stadsgebied. Nadat de vroegere
havenactiviteiten meer richting
zee zijn verplaatst, is er nu
ruimte voor eveneens woning
bouw, maar ook grote kantoor
panden, zoals de opvallende
KPN-toren direct naast de brug.
Voor liefhebbers van architec
tuur is Rotterdam dus een para
dijs, Er zijn de voor- en naoor
logse wijken, historische
stadsdelen als Delfshaven, de
kubuspaalwoningen van Piet
Blom uit 1985, de moderne kan
toorkolossen van de laatste de
cennia, ruim zeshonderd vaak
fraaie bruggen en natuurlijk het
water dat de stad aan bijna alle
kanten omringt. Bij de VW zijn
speciale architectuurwandel
routes verkrijgbaar. Komend
jaar wordt de internationale ex
positie Thuis in Rotterdam ge
houden. Een speciale wandel
route voert dan langs musea en
bijzondere gebouwen die iets
vertellen over de stad in de
twintigste eeuw.
Hoewel de culturele activiteiten
volgend jaar door de hele stad
verspreid plaatshebben, con
centreren veel optredens, expo-
Rotterdam 'viert' het hele jaar 2001 dat het een van de twee Cul
turele Hoofdsteden van Europa is. Bijna dagelijks zijn er activi
teiten, vele honderden in totaal. Enkele hoogtepunten: in museum
Boymans van Beuningen is nu al een expositie over Jeroen Bosch te
zien, die tot 11 november 2001 duurt. Hetzelfde museum houdt van
27 mei tot en met 5 augustus een tentoonstelling over Pieter Bruegel
de Oude. In de Kunsthal is van 8 september 2001 tot 6 januari 2002
de expositie In de schaduw van de Gouden Eeuw te zien, met werk
van onder anderen Manet, Matisse en Picasso. Ook in de Kunsthal
wordt onder de noemer Panorama Rotterdam van 13 januari tot en
met 15 april 2001 een selectie stadsgezichten getoond uit de periode
1820-1940. De tentoonstelling '6,5 miljoen woningen' geeft een
beeld van de Nederlandse woongeschiedenis in de vorige eeuw. Te
zien van 12 april tot en met 20 september 2001 in Las Palmas aan de
Wilhelminakade.
In mei 2001 opent het splinternieuwe Luxortheater aan de Maas. De
eerste drie maanden staan daar Mini en Maxi met hun voorstelling
'City'. De Rotterdamse kunstenares Liesbeth van Ginneken versiert
een aantal gevels van Rotterdamse gebouwen met tweedimensio
nale afbeeldingen, zodat een grootse openluchttentoonstelling
door de hele stad ontstaat.
In de oude bioscoop Calypso aan de Mauritsweg 5,3012 JR Rotter
dam, tel. 010-4022019 is een informatiecentrum over Rotterdam
2001 ingericht. De programmagegevens staan ook op de website
www.rotterdam2001.nl. Gegevens over de festivals staan op de
website www.rotterdamfestivals.nl
Info: VVV, Coolsingel 65,3012 AC Rotterdam; 0900-4034065; ww-
w. vvv.rotterdam.nl
sities en lezingen zich toch rond
de culturele as van de stad. Die
loopt vanaf het Centraal Sta
tion tot aan de Kop van Zuid en
omvat onder meer het Schouw
burgplein en de Mauritsweg die
eindigt bij het Museumpark.
Culturele paradepaardjes van
de Maasstad die volgend jaar in
stelling worden gebracht, zijn
onder meer het Rotterdams
Philharmonisch Orkest, grote
concertzalen als Ahoy' en De
Doelen (onlangs vernieuwd en
uitgebreid) en natuurlijk de vele
musea, vooral gegroepeerd rond
het Museumpark, waaronder
het ook al flink gerenoveerde
Boymans van Beuningen, dat
volgend jaar uitpakt met enkele
grote exposities. Daarnaast zijn
nationale instellingen als het
Nederlands Architectuur Insti
tuut en het Nederlands Foto In
stituut in Rotterdam gevestigd
en ook die worden bij de activi
teiten betrokken.
Festivals
Er ligt nog een ijzer in het vuur,
Rotterdam noemt zich graag de
Festivalstad van Nederland.
Die festivals worden vooral 's
zomers in de hele stad gehouden
en variëren van kleinschalige
evenementen in wijken tot lan
delijke parades die honderddui
zenden toeschouwers trekken.
Tot de toppers behoren komend
jaar een twee maanden durend
culinair evenement in de open
lucht, en opera's en watershows
aan de Maas. Overigens moet bij
festivals beslist niet alleen ge
dacht worden aan muziek en
dans, maar bijvoorbeeld ook
aan Poetry International of het
hippisch gebeuren CHIO.
Op enkele fronten wordt samen
gewerkt met het Portugese
Oporto, dat in 2001 tevens het
predikaat Culturele Hoofdstad
van Europa draagt. Net als Rot
terdam is Oporto de tweede stad
van het land en eveneens een
grote, hardwerkende haven
stad. Tot die gezamenlijke acti
viteiten behoren een opera en
fototentoonstellingen. Maar
ook weer iets wat beduidend
minder elitair is. Wat te denken
bijvoorbeeld van de Rotterdam
se winkelstraat die in Oporto
wordt gecreëerd? Een Koopgoot
vol Zeemannen en Blokkers in
Portugal, als dat geen uitwisse
ling van culturen is...
Alice Plekkenpol
Rotterdam vanaf de Willemsbrug. foto Phil Nijhuis
De Algemene Nederlandse
Wielrijdersbond (ANWB)
doet haar oorspronkelijke naam
weer eer aan. De grootste ver
eniging van Nederland, dankzij
het verplichte lidmaatschap via
de Wegenwacht, heeft een fiets-
routeboek uitgebracht in een
multomap.
Het losbladige boek bevat hon
derd bewegwijzerde fietsroutes,
verspreid over alle twaalf pro
vincies van Nederland. Van het
Limburgse heuvellandschap tot
de vette kleipolders in het noor
den van Groningen. Niet één
streek is over het hoofd gezien.
Elke route beslaat één dubbel
zijdig bedrukt vel, waarop de
route en bezienswaardigheden
onderweg staan beschreven,
met een kaartje van de route,
waar fietsen kunnen worden ge
huurd en waar DE auto (met
fietsendrager) kan worden ge
parkeerd.
Elk vel kan thuis uit de multo
map worden gehaald en zo in de
kaartendrager op het fietsstuur
worden gestopt. Handig. Het
nut van het nieuwe fietsroute-
boek is daarmee ook gelijk aan
gegeven.
Het boek voegt niets toe. Alle
fietsroutes die erin staan, zijn
bewegwijzerd. Je kunt ze ook
zonder beschrijving rijden. Dat
wordt zelfs in het fietsroute-
boek bevestigd, zo blijkt uit de
tip: 'Als de bewegwijzering niet
klopt met het routekaartje in dit
boek, volg dan de bordjes'.
De jongste fietspublicatie van
de ANWB is overbodig. Al jaren
brengt de wielrijdersbond met
de WV's per provincie (niet los
bladige) fietsrouteboekjes uit.
Vijftig van die provinciale fiets
routes zijn bovendien in een
ANWB/VW-fietsrouteboekje
voor heel Nederland. Aardig
aan het losbladige fietsroute-
boek is wel dat de routes zijn on
derverdeeld naar groepen fiet
sers. Zo worden de meest
verrassende en de meest heuvel
achtige routes eruit gelicht, en
ook de meest kindvriendelijke
en de kortste, voor echte zon
dagfietsers, zo staat er.
Irritant is het beeld dat van Ne
derland wordt weergegeven.
Het is onophoudelijk mooi weer
op de foto's. Bijna alle fietsers in
het boek lachen, alsof fietsen al
tijd zo'n pretje is. Toppunt van
oubolligheid is een overzichts
kaart van Nederland, waarin
verschillen tussen streken en
culturen worden uitgebeeld. Op
de overzichtskaart staan drie
vrouwen in klederdracht. De
jongste van de drie is nota bene
een Zeeuwse. Alsof dat zo ken
merkend is voor het tegenwoor
dige Zeeland.
Het moest verboden worden,
hoe verzorgd het fietsrouteboek
verder ook is uitgevoerd. Want
dat is de ANWB wel toever
trouwd.
Harmen van der Werf
ANWB-fietsrouteboek Neder
land, 29,90.
Ze zijn inmiddels alle
maal bij hun schepper,
maar nog ieder jaar worden
er feestjes voor hen gevierd.
Sint Maarten, Sinte Lucia en
Sint Nicolaas, goedheiligen
die op barre winteravonden
weer even leven, verblijden
jaarlijks kinderen met 'hun'
cadeaus. Aan deze drie wel
doeners en de volksfeesten
Kerstmis, Driekoningen,
Halloween en Oud Nieuw
besteedt het Nationaal Tin
nen Figuren museum in Om
men een tijdelijke expositie.
Het is het tafereeltje dat je ie
dere kerst tegenkomt: het
stalletje met Maria en Jozef, Je
zus in de kribbe, het vee en de
drie wijzen uit het Oosten die
het kindje hun eer bewijzen.
Ook in het Nationaal Tinnen Fi
guren museum ontbreekt dè ge
boorte van Jezus niet. Maar
waar elders het verhaal vaak
met levenden of plastic poppen
wordt uitgebeeld, daar gebruikt
het Ommer museum het zilver
van de armen: tin.
De oorsprong van kerst is na
tuurlijk niet het enige dat het
museum laat zien. Want ook
Sint Maarten, de Romeinse offi
cier die in het jaar 344 een bede
laar aan de poort van de stad
Amiens de helft van zijn mantel
schonk, wordt in tin uitgebeeld
Evenals Sinte Lucia en sinter
klaas, hoewel van laatstge
noemde nagenoeg geen tinnen
figuren bestaan. „Dat komt
doordat tinnen figuurtjes voor
al in Duitsland gemaakt wor
den. En die kennen het hele sint-
feest niet", weet medewerkster
Wil Massier
Herkenning
'Feesten in donkere dagen', zo
als de titel van de tentoonstel
ling luidt, is een feest der her
kenning. Toch steekt iedereen er
ook wat van op. Dat komt door
de panelen die het museum leent
van het Nederlands Centrum
voor Volkscultuur. „Daarop
staat de geschiedenis en een il
lustratie van het feest of de hei
lige. Je herinnert je daardoor
Feest in donkere dagen in het Nationaal Tinnen Figuren museum te
Ommen. foto Frank Uijlenbroek/GPD
weer de verhalen achter kerst,
Sint Maarten en Driekoningen.
Het is leerzaam. Door de tinnen
figuren in de omringende bak
ken kunnen bezoekers zich ver
volgens een beeld scheppen van
de diverse heiligen, aan wie de
feesten zijn ontleend."
Die bezoekers moeten wel tu
ren, want zoals vaker zijn de fi
guurtjes niet groter dan een
pink. „Meesterwerkjes, kunst",
zo typeert Massier de voorstel
lingen het liefste. „Je moet je
voorstellen dat het vaak alle
maal met de hand gemaakt is.
Uitzonderlijk knap." De loop
van de spieren, de jukbeende
ren, schaduw, ogen: het is alle
maal te zien en vaak niet groter
dan twee millimeter. „Een vaste
hand is bij het maken van zulke
voorstellingen de eerste vereis
te", zegt de medewerkster bijna
ten overvloede..
Lustrum
Het enige Nederlandse tinnen
figuren museum viert dit jaar
overigens zijn derde lustrum.
Vijftien jaar geleden werd het
'geboren', via een - zoals Mas
sier het noemt - 'ingewikkelde
weg'. „Dit was vroeger het ge
meentehuis van Ommen. In
1985 kocht een particulier het
gebouw en hij zocht er een in
vulling voor. Via een vriend die
in het ziekenhuis werkte, kwam
hij in contact met een internist
die tinnen figuurtjes verzamel
de en ze graag wilde exposeren.
Toen ging het balletje rollen."
Het bestuur, waarvan één lid is
aangesloten bij de tinnenfi-
guurtjesvereniging de Tinnen
Tafel Ronde, heeft sindsdien di
verse tentoonstellingen samen
gesteld. Het Egypte van de
Farao's en Twintig eeuwen we
reldgeschiedenis zijn de laatste
twee grote exposities.
De tentoonstelling over wereld
geschiedenis, een vooral bloe
derige verbeelding van de laat
ste twee millennia, is overigens
nog steeds te bezoeken. „Fees
ten in donkere dagen biedt wat
tegenwicht aan Twintig eeuwen
wereldgeschiedenis." Oftewel:
na al dat dood en verderf ook
wat vrolijke noten uit de histo
rie van de mensheid. „Zo is het
maar net", besluit Massier.
Harold de Haan
Expositie: Feesten in donkere
dagen - t/m 15 januari; Twintig
eeuwen wereldgeschiedenis tot
en met juni. Het Nationaal Tin
nen Figuren museum, Markt 1 te
Ommen, is open op maandag
van één tot vijf uur, dinsdag tot
en met zaterdag van tien tot vijf
uur en zon- en feestdagen van
twee tot vijf uur.
In het Zaans Museum, op een
steenworp afstand van de
Zaanse Schans in Zaandam, is
nog tot en met 18 maart aan
staande de expositie 'Verpakt
Versierd' te zien. Op de tentoon
stelling wordt vooral veel aan
dacht besteed aan de
kunstwerkjes waarin Zaanse
fabrieken als Duyvis, Albert
Heijn, Verkade, Honig, Keg en
Hille vroeger hun producten
verpakten. De blikjes, waarmee
de kopers 'visueel verleid moes
ten worden' vormen nu een ge
liefd verzamelobject, vooral als
ze zijn gedecoreerd in de zoge
heten 'slaoliestijleen naam die
ingang kreeg toen Jan Toorop
voor de Delftsche Slaoliefa-
briek DOF een affiche ontwierp
volgens de principes van de toen
zeer populaire art nouveau. Ook
de Amsterdamse school, de Stijl
en art deco, zo blijkt uit deze
tentoonstelling, hebben grote
invloed gehad op de ontwerpers
van verpakkingen.
Info: Zaans Museum,
075 6162862
