De knop moet omgezet
worden naar eco-design
PZC
Gele petunia
D
u woont
lekkerder
45
Aandacht
voor de tuin
in november
Vochtvreter
De Nationale
Hypotheekbeurs
in een SNS Hypotheek
SNS» bank Zeeland
zaterdag 25 november 2000
Ze worden bij het mesten zo
gemakkelijk vergeten, de
heesters en de wat grotere bo
men. Die lijken als vanzelf
steeds hoger en omvangrijker te
worden. Maar ze hebben wel de
gelijk (bij)voeding nodig in de
vorm van verterend blad en
(stal-)mest, die voorzichtig door
de bovengrond worden gespit.
(Denk aan de bolletjes die onder
de struiken op het voorjaar lig
gen te wachtenGedroogde
koemest is ook prima. Geduren
de de regenrijke wintermaan
den sijpelen de meststoffen in de
grond waar de plantenwortels
hen gretig opwachten...
De meeste leliebollen over het
algemeen wel winterhard. Als
ze in de grond blijven, breng dan
toch maar voor alle zekerheid
een winterjas aan op de plek
waar ze gebloeid hebben, met
afgevallen bladeren, met een
strook kippengaas zo vastge
legd dat de najaarsstormen ze
niet weg kunnen blazen, en een
laag riet of stro erop. Hyacin
ten- en irisbollen kunnen ook zo
veilig overwinteren.
Een jonge pol pampasgras pakt
u met stro en riet in, afgedekt
met een lap plastic op de voet.
Een oude pol van dit siergras is
meestal wi nterhardPlanten als
I tuinfuchsia, herfstanemoon,
klaproos, margriet en masker-
bloem zijn gebaat bij groene
sparrentakken. Die kunnen na
Kerstmis van de dennenboom
worden geknipt.
Lege potten en tilbare kuipjes
kunnen beplant worden met o.a.
parelbes (Pernettya), winter-
heide, bonte Elaeagnus of een
klimopsoort. Er moet wel een
gaatje in de bodem zijn, anders
blijft er regenwater in staan dat
kan bevriezen.
Winterbescherming
De winterbescherming van
stamrozen kan bestaan uit een
zwarte plastic zak met gaatjes
tegen condens. Deze wordt over
de takkenkruin aangebracht en
daaronder rond de stam dicht
geknoopt. De takken mogen een
stuk worden ingekort als dat ge-
makkelij ker werken is.
De struikrozen worden aange-
heuveld, dat wil zeggen dat de
oculatie - het punt waar de tak
ken ontspruiten - van een bergje
aarde wordt voorzien.
Doet u er goed aan de herfstbla
deren in de tuin te laten ver
gaan, als ze op het gazon blijven
liggen is dat niet goed. Overi
gens: geeft u het gras nog een
laatste beurt, hark dan tevens
die bladeren mee en deponeer
alles in uw composthoop.
Op de aspergebedden kunnen de
'takken' worden afgeknipt. Van
het witlof kunnen de wortels
worden gerooid en in een 20 cm
diepe kuil rechtop tegen elkaar
gezet. Hierover moet een laag
grond van zo'n 20 cm dik en in
maart/april zijn de kropjes
oogstbaar. Door de wortels in de
platte bak te planten, kan de
oogst al in februari beginnen.
Witlofkopjes.
Het is ook de tij d om walnoten te
'knuppelen'. Men werpt dan een
dik stuk hard hout tussen het
brosse hout van de notenboom,
zodat het noten regent. Men
kiest deze vorm van oogsten
omdat het klimmen in zo'n
boom met gemakkelijk afbre
kende takken levensgevaarlijk
is. De vruchtjes die nu aan de
vijgenboom hangen zijn pas
volgend jaar rijp. Stek van de
vijg moet in de tuin tegen vorst
gorden beschermd. Rode en
witte bessen kunnen nu worden
gestekt.
Controleer enkele keren per
week uw bewaarfruit, kolen,
etc. tegen muizenvraat.
Êij vorstvrij weer kunnen
vruchtbomen worden gesnoeid.
In slecht geventileerde ruimtes
heeft vocht alle kans. Met vie
ze vlekken en muffe geurtjes als
tesulaat. Bison brengt al jaren
de bekende geurvreter op de
markt. Nieuw is de grotere geur
vreter, met navulsachet, die een
j|nge herfst en winter meegaat.
De oude 'vreter' deed het drie
maanden. De vochtvreter doet
zijn werk geruisloos op schone
en milieuvriendelijke wijze. Je
Kport of ruikt hem niet en hij
fcost geen energie. Bij de vocht
vreter zit een vochtindicator
Waarmee de relatieve vochtig
heidsgraad op eenvoudige wijze
gemeten kan worden. De vocht-
itfeter is verkrijgbaar bij doe-
het-zelfzaken, kampeer- en ca
ravanzaken en Blokker, Makro
pn Marskramer. De kleine uit
voering kost 159 5de grotere
i. 26.95.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
(Advertentie)
Hergebruik is lelijk en
grauw, veel te duur en
onhandig. Mooi en milieu
vriendelijk gaat moeilijk sa
men. Denken we. Maar is dat
wel zo. In Utrecht is een pre
sentatieruimte ingericht met
kleurrijke en bijzondere
spullen. Trendy, gerecycled,
hergebruikt of biologisch af
breekbaar.
Een lamp die geen stroom ge
bruikt en toch twintig mi
nuten licht geeft. Een kamer
scherm van drankblikjes,
bestek van aardappelmeel, af
valbakken gemaakt van affi
ches, een opwindbare radio,
batterij vrij. Er staat niet veel in
het toonzaaltje van Cultural
Connections, maar wat er staat
valt op.
Natascha Drabbe heeft een las
tig verhaal te vertellen. Een
verhaal dat mensen niet graag
horen in een tijd waarin we om
komen in de hebbedingetjes.
Vaak zonder enig nut, duur,
soms kitscherig, alleen gekocht
om korte tijd de ogen te strelen.
Om te eindigen op de afvalberg.
Zoals de trendy bank waarvan
de kleur na een aantal jaren he
vig irriteert, de tafel die maar
vijf jaar leuk is en de strakke
kunststof kast die nergens meer
bij past.
De wereld gaat aan afval ten on
der. Produceren, consumeren en
weggooien. Als dat op deze
schaal verder gaat, ziet Nata
scha Drabbe, adviseur op het
gebied van architectuur en
vormgeving, ons afstevenen op
een catastrofe. Kritisch consu
meren is een van de oplossingen.
Daarover gaat het bij haar, in de
Utrechtse Telingstraat.
Rennen, geld verdienen, geld
uitgeven. We doen er bijna alle
maal aan mee. De vraag die Cul
tural Connections consument
en vooral producent voorlegt, is:
'Maar wat koop je dan' Met di
rect daar achteraan: 'Waarom
Een zaklamp uit de collectie van Natascha Drabbe.
wordt het gemaakt, wie staat er
nog stil bij alle energie die verlo
ren gaat om het te produceren en
hoeveel het kost om het weer af
te breken?'
Duurzaam
Natascha Drabbe weet dat nie
mand zich op de koopzondag
dergelijke vragen wenst te stel
len. „En dat hoeft ook niet. Een
consument moet helemaal niet
worden lastig gevallen met dat
moeilijke verhaal. Ik wil met
mijn projecten juist de produ
centen en de ontwerpers bewust
maken van hun verantwoorde
lijkheid. Daar waar de consu
ment niet naar het algemeen nut
kan kijken van duurzaam con
sumeren, moeten de producent
en de ontwerper worden aange
sproken. Want bij hen begint
het. Als zij allemaal duurzaam
produceren, heeft de consument
geen andere keuze meer dan mi-
Natascha Drabbe: „Weg met het
steeds heeft."
suffe imago dat eco-design nog
foto Robin
lieuvriendelijk consumeren. Zo
simpel is het."
Drabbe probeert met een rei
zende tentoonstelling over
vormgeving en milieu 'Re-f-use'
(door een rood kruis door de 'f
lees je dit Engels woord voor af
val ook als 'hergebruik') juist
ontwerper en producent warm
te maken voor duurzaam en ef
ficiënt produceren. „En dan
hebben we het niet over de
Komo-vuilniszak. Die is ook
duurzaam en van gerecycled
materiaal, maar er is weinig
spannende vormgeving in te
herkennen."
Met deze tentoonstelling, van
eind mei tot eind juli 2001 te
zien in het Utrechtse museum
Van Speelklok tot Pierement,
toont ze met 150 voorbeelden
dat duurzaam ook mooi kan
zijn. „Alsof je in de Bijenkorf
loopt te winkelen, vol elegante
en functionele spullen. Weg van
het suffe imago dat eco design
nog steeds heeft."
De boodschap: Ontwerpers en
producenten moeten gaan wer
ken aan productieprocessen die
afval voorkomen. „Dus ga je als
ontwerper al direct aan het be
gin nadenken over de levenscy
clus van je product. Welke mate
rialen gebruik je en hoeveel?
Hoe verpak je het, hoe geef je het
vorm en als het na vele jaren af
gedankt wordt, is het materiaal
te hergebruiken? Ik heb gemerkt
dat ontwerpers ideeën genoeg
hebben, het zijn de producenten
die er heil in moeten zien. En die
zien het pas als er markt voor is.
En die is er pas als de producten
er ook mooi uitzien."
Natascha's Cultural Connec
tions laat ze zien dat ze heel kri
tisch hun productieproces moe
foto Robin
ten gaan bekijken, efficiënt
moeten inkopen. Dat is in het
begin een flinke investering,
maar die loont zich op de lange
termijn. Want je kosten gaan
omlaag, de afvalberg neemt af
en je maakt nog betere spullen
ook.
Ze wijst een stoel aan. „Een bu
reaustoel. Ontzettend degelijk,
gaat vijftig jaar mee, is tijdloos
en niet onderhevig aan de mode
en trends. En als ie dan eindelijk
een keer op is, gooi je het hele
ding in de afvalbak, want hij is
gemaakt van een en hetzelfde
materiaal."
Afvalberg
Maar vijftig jaar tegen dezelfde
stoel aankijken, wil niemand.
En drieduizend gulden voor een
bureaustoel betalen, is ook niet
echt voor iedereen weggelegd.
Duurzaam is niet bepaald goed
koop op het eerste gezicht, weet
ook Natascha Drabbe. „Het
gaat er ook niet om dat je steeds
tegen dezelfde stoel aan kijkt. Je
kunt hem ook doorverkopen of
weggeven. Belangrijk is dat ie
niet al na tien jaar op de afval
berg terechtkomt. Wat nu wel
gebeurt met een stoel van vijf
tienhonderd gulden.
En wat de prijs betreft: driedui
zend gulden voor iets dat vijf
keer zo lang meegaat als iets van
vijftienhonderd gulden, kun je
niet meer duur vinden. „Wantje
hoeft die stoel in geen jaren
meer te vervangen. De knop
moet om bij ons allemaal, we
moeten als consumenten op
houden elk seizoen de nieuwste
snufjes te willen."
Ruud Buurman
www.re-f-use.com
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
OPLOSSING
Het sleutelwoord van de woordzoeker van vorige week
is: Mantelbaviaan.
De VVV-bon van 50,- gaat naar M. Kolijn, Oudeweg
51 te Axel.
De VVV-bonnen van 25,- gaan naar B. Wijtenburg,
Europalaan 22 te Middelburg; M. van Uden, M. de Ruij-
tersingel 8teTerneuzen en B.C. vanTienhoven, Kerse
straat 4 te Goes.
De prijzen zullen binnenkort worden toegezonden.
O <B A
ril
Horizontaal:
1. Bond, later; 2. vreemde munt,
droombeeld, muzieknoot; 3. Afri
kaanse werpspies, slop; 4. beteu
terd, ontkenning, speelgoed; 5. een
zekere, inval, Europese rivier; 6. le
zing, soort, Germaanse godheid; 7.
muze, neusklank, vogel; 8. getrof
fen, vogelverblijf, opdracht, Engels
bier; 9. vervoermiddel, smergel,
voorspoed; 10. weerbarstig, Arabi
sche vorst, plaats in Frankrijk; 11.
bar, drank, paardekracht, pont, aan
wijzend vnw.; 12. honingdrank, sla
plant, oude lengtemaat, huiselijke
twist; 13. laaghartig, plaats in Zwit
serland, meelspijs; 14. naar bene
den, glibberig, bolgewas, onding;
15. bloem, denkbeeld, Duitse bad
plaats.
Verticaal:
1Volzin, opluchting; 2. verfstof, on
gekookt, gebruik; 3. wanhopig, aan
tekenboekje; 4. schrijnwerker, vis
net, warmte; 5. neerslag, geliefde
van Zeus, Indonesisch gerecht,
wachthuisje; 6. op de manier van,
gebeurtenis, ik;7. driekroon, brand
stof, flesje, soort onderwijs; 8. hel
dendicht, gebakken vloertegel, Ne
derlandse rivier; 9. uitschakeling,
componist; 10. getal, vis, opstootje,
bejaard; 11, spil, universiteitsbode,
aanvalsdrift; 12. tweespraak, maal,
schoudermantel; 13. id est, schoei
sel, hetzelfde, muzieknoot; 14 bepa
ling v.h. goudgehalte, metaal; 15.
inwendig orgaan, enig, heimelijk.
Stuur uw oplossing - bij voorkeur op een briefkaart - naar onze puzzelredac
tie.
Uw briefkaart moet uiterlijk woensdagmorgen in ons bezit zijn op het vol
gende adres:
Puzzelredactie PZC
Postbus 18
4380 AA VLISSINGEN
Vermeldt uw naam, adres en woonplaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschikbaar: eerste prijs een VVV-bon van
50,-. Tweede, derde en vierde prijs een VVV-bon van 25,-.
De oplossing en de namen van de prijswinnaars vindt u in de PZC-bijlage
'Wonen' van volgende week.
De Nationale Hypotheekgarantie?
maakt werk van uw hypotheek!
Voor Zeeland:
GOES
VLASMARKT
4
TEL. 01
13-251588
MIDDELBURG
STATIONSSTRAAT
17
TEL. 01
18-651 122
VLISSINGEN
BADHUISSTRAAT
137
TEL. 01
18-413900
TERNEUZEN
BROUWERIJSTRAAT
1 I
TEL. 01
15-648990
ZIERIKZEE
MANHUISSTRAAT
1-3
TEL. 01
1-420124
e rente van de kapitaalmarkt en de geldmarkt is deze week licht gedaald
Wij noteerden deze week rentestijgingen van 0,1 tot 0,2 procent voor de
korte rentevastperioden tot en met 1 jaar.
Hypotheekrente
netto werkelijke
per
rente
afsluit
opgave rente bij fiscale
21 november 2000
vast
provi
bank
besparing van
gedu
sie in
constant
rende
37,95%
50%
ABN/AMRO
meegroeihyp
5 jr
1,00
6,7~~
3,58
2,28
meegroeihyp.
10 jr.
1,00
6,9
3,71
2,38
meegroeihyp.
15 jr.
1,00
7,1
3,84
2,48
ann, hyp.
variab
1,00
5,6
3,74
3,03
ann. hyp.
5 jr
1,00
6,5
4,32
3,49
ABP
spaarhyp
5 jr
1,00
6,2
3,20
1,97
spaarhyp.
10 jr
1,00
6,5
3,39
2,11
spaarhyp.
15 jr.
1 00
6,8
3,58
2,26
ann. hyp
5 jr
1,00
6,0
4,00
3,23
ann. hyp.
10 jr.
J.00
6,3
4,19
3,38
Aegon
spaarhyp
5 jr.
1,00
6,2
3,23
2.00
spaarhyp.
15 jr.
1,00
6,8
3,61
2,29
AmevLeven
flex.sphyp
15 jr.
1,00
7,0
3,80
2,45
Bouwfonds
spaarv.hyp.
5 jr.
1,00
6,5
3,41
2,14
Combinatie
spaarv.hyp.
10 jr.
1,00
6,7
3,54
2,24
Centraal
spaargar.hyp
5jr
0,75
6,7
3,55
2,25
Beheer
spaargar.hyp.
15 jr.
0,75
7,1
3,81
2,45
CVB
ann. hyp.
2 jr.
1,00
6,1
4,06
3,28
ann.hyp
5 jr
1,00
6,4
4,25
3,44
spaarhyp.
10 jr.
1,00
6,9
3,69
2,36
Delta Lloyd/
hyp.tot.plan
5 jr.
1,00
6,5
3,48
2,21
Leven
hyp tot plan
15 jr.
1,00
6.6
3,54
2,26
Direktbank
besp.dir hyp.
5 jr.
1,00
6,5
3,41
2,14
FBTO
spaarhyp.
5 jr.
0,00
6,5
3,37
2,12
spaarhyp.
15 jr
0,00
7.1
3,76
2,41
Fortis Bank
ann hyp
5 jr.
1,00
6,0
4,00
3,23
ann. hyp.
10 jr.
1,00
6,3
4,19
3,38
ann. hyp.
15 jr.
1,00
6,5
4,32
3,49
spaarhyp.
5 jr
1,00
6,2
3,29
2,07
spaarhyp
10 jr.
1,00
6.5
3,48
2,21
spaarhyp
15 jr.
1,00
6,7
3,60
2,31
HoogHuys/C
hyp.spaarpl.
5jr.
1,00
6.5
3,41
2,14
ING-bank
spaarhyp
5 jr.
1,00
6.7
3,55
2,25
spaarhyp.
10 jr.
1,00
7,0
3,75
2,40
ann. hyp.
0/1 jr.
1,00
6,1
4,06
3,28
ann.hyp.
5 jr.
1,00
6,5
4,32
3,49
Nationale
spaarhyp
5 jr.
1,00
6,5
3,48
2,21
Nederlanden
spaarhyp
15 jr.
1,00
6,8
3,67
2,35
Postbank
spaarhyp.
5 jr.
1,00
6,6
3,52
2,24
spaarhyp.
5/7 jr.
1,00
6,9
3,72
2,39
spaarhyp. 10/12 jr
1,00
7,0
3,78
2,44
ann. hyp.
2 jr
1,00
6,1
3,95
3,18
ann hyp
5 jr.
1,00
6,4
4,14
3,33
PVF pens
spaarhyp.
5 jr.
1,00
6,5
3,41
2,14
spaarhyp.
15 jr
1,00
6,7
3,54
2,24
ann. hyp.
5 jr.
0,75
6,3
4,19
3,38
ann.hyp.
10 jr.
0,75
6,4
4,25
3,44
ann. hyp.
15 jr
0,75
6,5
4,32
3,49
Rabo. (advies) spaarzeker
1 jr.
1,00
5.7
2,91
1,76
spaarzeker
2 jr.
1,00
5,8
2,97
1,80
spaarzeker
3 jr.
1,00
5,8
2,97
1,80
spaarzeker
10 jr.
1,00
6,4
3,33
2,07
SNS bank
spaarhyp.
ideaal
1.00
6,5
3,43
2,16
spaarhyp.
5 jr.
1,00
6.6
3,50
2,21
ann. hyp.
1 ir
1,00
6,0
4,00
3,23
ann.hyp
5 jr.
1,00
6.4
4,25
3,44
ZwolscheAlg. hyp.-gar-plan
5 jr.
1.00
6,2
3,13
1,90
De vermelde tarieven hebben betrekking op standaard hypotheken met nationa
le hypotheekgarantie De netto werkelijke rente (nwr) is gebaseerd op de totale
netto lasten van de hypotheek. De vermelde nwr-percentages gelden voor een
man van 30-jarige leeftijd en een hypotheek ad /150.000,-. Voor vrouwen en/of
bij andere leeftijden kunnen andere nwr percentages gelden. Bij andere hypo
theekbedragen wijkt de nwr soms enigszins at.
(Advertentie)
Door volume afspraken die wij hebben met een aantal tk
grote geldverstrekkers, als Postbank, ABN-Amro, Hooge II li
Huys en vele anderen kunnen wij u lagere renten bieden
dan in bovenstaand overzicht staat. Hypotheek
y^g^7TTTcT!TÏT7TjTiTïTïTTWïTTTnT?l Specialisten
(ma. t/m vr. 9.00-21.00 uur, za. 10.00- 14.00 uur) Middelburg
Tapanse onderzoekers hebben
t) ontrafeld hoe sommige bloe
men aan hun gele kleur komen.
Ze ontdekten het enzym en de
bijbehorende biochemische re
acties die aanzetten tot het mo
lecuul dat uiteindelijk het
bloemblad geel kleurt. Deze
kennis kan worden gebruikt om
nieuwe sierplanten te maken.
„Van planten als de petunia ko
men geen gele varianten voor",
zegt Toru Nakayama van de To
kio Universiteit. „Maar als een
maal het gen voor het geelen-
zym beschikbaar is, hebben we
een gereedschap in handen om
ook bij deze planten gele bloe
men te maken via genetische
manipulatie."
De meeste bloemkleuren wor
den bepaald door een groep mo
leculen die bekend staan als fla-
vonoïden. In het leeuwenbekje
en cosmea komt dat door het
flavonoïd aurone. Nakayama en
zijn collega's melden in het tijd
schrift Science hoe deze kleur
stof wordt aangemaakt in het
bloemblad. Ze vonden het sleu
telenzym en noemden dat au-
reusidine synthase. Het eiwit
behoort tot een groep enzymen
waarvan de functie tot nu een
raadsel was.
De doorbraak heeft veel moeite
gekost. Omdat het enzym in ui
terst kleine hoeveelheden in het
blad voorkomt, waren er liefst
32 kilo bloemknoppen van
16.000 stengels leeuwenbek
voor nodig om het in een bruik
bare vorm te isoleren. „De bulk
hebben we vermalen tot een
sapje, waaruit we tenslotte 90
microgram enzymen konden
halen door gebruik te maken
van de meest geavanceerde zui
veringstechniek voor eiwitten."
(Advertentie)
Voor informatie: SNS bank Zeeland, Havenpark 16
4301 AD Zierikzee, tel: 0111-418311
Groot geworden door klein te blijven
