Op tiid achter 'n kaorte voe de dialectdienst
Langgerekt en
groeiend dorp
Enen groten pröttel
Kamperland
woensdag 22 november 2000
*>4
luchtfoto Aero Lin Photo
Naam: Kamperland
Ligging: In het westen op Noord-Beveland
Inwonertal: 1787
Monumenten: Boerderij Land en Zeezicht, oude Veersteiger, woonhuis plus schuur aan de Baas Huisweg en een boerderij plus schuur aan
de Oosthavendijk
Bijzonderheden: Het vakantiedorp bij uitstek op Noord-Beveland
Kamperland is een langgerekt straatdorp, dat zijn huidige faam
vooral dankt aan watersport en toerisme. Het dorp wordt in
tweeën gedeeld door de ruim achthonderd meter lange Veerweg,
waarvan de bebouwing dateert uit het midden van de achttiende
eeuw.
De tweedeling van Kamperland is er echter niet altijd geweest. Toen
de Nieuwstraat nog niet bestond en de nieuwbouwwijk westelijk
van de Veerweg niet was gerealiseerd, was het dorp eenvoudigweg
niet in twee delen te verdelen Behalve de Veerweg bestonden vroe
ger alleen maar de Molenweg, Nieuweweg, Achterstraat, Oostelij
ke- en Westelijke Havendijk en de Spuidijk.
Tegenwoordig is Kamperland in alle opzichten een groeiend dorp
Het dorp beschikt over een bloeiende toeristische industrie, een in
dustrieterrein en is bezig met de realisatie van de nieuwbouwwijk
Kamperland 3 en wellicht een windmolenpark in de Jacobapolder.
De geschiedenis van Kamperland begint bij de ontstaansgeschiede
nis van het huidige eiland Noord-Beveland in 1598. Toen kwamen
de eerste dijkwerkers aan land. Daarvoor dreef het eiland Noord-
Beveland nadat het op St. Felix quade Saterdach in 1530 door een
zware noordwesterstorm te grazen werd genomen. In 1223 werd
voor het eerst melding gemaakt van een gebied dat luistert naar de
naam Noord-Beveland, maar ook daarvoor was er al leven in het
polderlandschap.
Kamperland wordt sinds 97 6 in de geschiedenisboeken genoemdIn
die tijd had de St Baafsabdij in Gent tussen Goes en Kamperland
bezittingen. In 1170 wordt Kamperland voor het eerst als parochie
vermeld. Het dorp was de dochter van Oostkapelle en als zodanig
bezat de abdij van Middelburg het patronaatsrecht. Een recht dat
de abdij wel met ambachtslieden moest delen. De parochie viel op
St. Felix quade Saterdach in 1530 ten prooi aan het water. Na de
herdijking in 1598 werd het ambacht 'Campensnieuwland' ge
vormd Het oude ambacht werd sindsdien 'Oud-Campen' genoemd
Het nieuwe Kamperland dat zi j n naam te danken heeft aan het oude
Kampen, dat tegenover Veere lag, kreeg zijn plek in de Heer Janz-
polder waarvan de herdijking in 1699 gereed kwam. Dit gebied
werd bij de gemeente Wissenkerke gevoegd en viel vanaf 1661 ker
kelijk onder deze gemeente.
In 1910 werd Kamperland een zelfstandige hervormde gemeente.
Sinds 1866 was er een christelijk afgescheiden kerk, die in 1892 een
gereformeerde kerk werd. In 1971 ontstond een vrijgemaakte kerk
met een gering aantal leden, die kerkelijk bij Vrouwenpolder werd
gevoegd.
Veer
Eeuwenlang lag er een veerverbinding tussen Kamperland en Vee-
re, destijds ook wel Campveere genoemd. De plaatsaanduiding
Campveere komt al sinds 1290 voor. Het veer is in handen van veel
eigenaren geweest. In 1923 viel het beheer onder het provinciaal be
stuur. Tot de openstelling van de weg over de dam, ter afsluiting van
het Veerse Gat op 1 november 1961, bleef het veer bestaan. De oude
veersteiger is nu een monument.
Kamperland heeft zich na de aanleg van de dam op stormachtige
wijze ontwikkeld als vakantieoord. De bungalowparken De Ban-
jaard en Rancho Grande in de Onrustpolder genieten grote bekend
heid. Aan de rand van het Veerse meer zijn tal van recreatieparken
ontstaan. Aan de zeezijde van de afsluitdam ligt een breed Noord
zeestrand. De van ouds bekende Kamperlandse duinen, na 1300 ge
vormd, zijn de enige duinen die Noord-Beveland rijk is. Voor zeilers
op het Veerse Meer zijn er te Kamperland twee jachthavens. De
daarop gevestigde bedrijvigheid laat zien dat Kamperland een
grootscheepse toeristische ontwikkeling doormaakt(e).
Michelle Koek
Tijdens het symposium eind vorige week in Amsterdam
werden de vertalingen van Genesis 1:1 en 2 in de diverse
streektalen besproken. In een workshop. Hieronder de re
sultaten per regio:
Groningen
1. In t begun het God hemel en eerde schaopen.
2. Eerde was onlaand en duuster lag over oervloud en Gods
Gaist zweefde over t wotter.
Drente
In 't oerbegun hef God de èerde en de hemel schapen.
En de èerde was roeg en leeg en boven het diepe was duus
ter en God zien giest zweefde over het water.
Achterhoek
Den anvank was: God hef den hemel en de aerde eschapen.
De aerde: on-land, enen groten pröttel. Potduuster ower
den oer-kolk.
God zienen aodem, as breunde vlöggels ower al 't water.
Zeeland
In et behin schiep Hod den 'emel en d'aerde
Mae d'aerde was drieest en leeg en den doenker was op den
afhrond en den aesem van Hod zweefde over de waeteren.
foto Marijke Folkertsma
Pastoors en dominees breken
zich de laatste jaren het
hoofd over hoe ze meer mensen
in de kerk kunnen krijgen. Ei
genlijk is het antwoord daarop
heel eenvoudig: doe die in de
streektaal. Succes gegaran
deerd. Voorbeelden te over. Echt
waar. Het is een gat in de markt,
als je het geloven wil.
Afgelopen vrijdag was in de
Vrije Universiteit te Amsterdam
een symposium met als thema
de Bijbel in streektalen. De or
ganisatie was in handen van de
faculteit Bijbelvertalen van de
VU, het Nederlands Bijbelge
nootschap en de Stichting
Grens Overschrijdende Streek
talen Overijssel.
Van deze laatste organisatie
voerde dr. Harry Scholtmeijer
het woord. Hij betoogde dat er
voor de kerkdiensten in de om
gangstaal tegenwoordig steeds
minder mensen interesse heb
ben. Daarentegen is er voor het
dialect een groeiende belang
stelling. „We kunnen spreken
van een ware dialectrenaissan-
ce, niet alleen voor het geschre
ven woord, maar ook op
muzikaal gebied. Er is veel be
langstelling voor vertelavon
den, boeken met verhalen en
proza, maar ook voor toneel
stukken en nu is daar een heel
merkwaardig onderdeel bijge
komen, de kerkdiensten in dia
lect. Dat is niet alleen in Zee
land het geval, maar veel meer
nog langs de Duitse grens, en
vooral boven de grote rivieren."
Dat het dialect tot voor onge
veer tien jaar amper of geen sta
tus had, hoefde geen toelich
ting. Dialect was plat en boers,
daar kwam je niet ver mee. Ie
mand uit Deventer zei het tref
fend: Daar kwam je niet ver mee
als je over de IJssel ging. Wat dat
betreft hoefden we niet naar
Amsterdam af te reizen om dat
te horen. Dat wisten we in Zee
land ook wel! „Mee dialect
joeng'n dao kom je nii vère mee.
Aj dao de kost mee moe verdi-
en'n dan ziet 't r mao beslikt nut
'óór", hoorde je dan en het moet
gezegd worden, althans in Zee
land: het is nog waar ook. Want
dialectologen, zoals dr. Scholt
meijer, die kom je in Zeeland
niet tegen. En dat is niet vanwe
ge het klimaat, of het zou het po
litieke klimaat moeten zijn,
maar veel meer door de instel
ling van de Zeeuwse dialect
sprekers zelf.
Bijbelboeken
Terug naar het onderwerp.
Scholtmeijer vertelde over en
thousiaste groepen, die zowel in
Prof. dr. Karei Deurloo, oudtes
tamenticus aan de Universiteit
van Amsterdam, stond uitvoe
rig stil bij de Psalmen in het
Zeeuws van Wim Joosse. Hij
prees de woordkeus en de beel
den die gebruikt werden. Dat
deed hij niet alleen vanuit zijn
vakgebied, maar ook vanuit zijn
Thoolse achtergrond. Als voor
beeld noemde hij Psalm 23: Den
Ere is m'n erder/ mien ontbreekt
niks/ Lanks kreken en diek/
weid Ie m'n/ nae wêêle en wèlle/
buten de wind voert Ie m'n.
Joosse heeft de teksten begre
pen en in een verstaanbaar
Groningen, Drente, Twente en
de Achterhoek bijbelboeken
vertaalden en kerkdiensten or
ganiseerden. „Soms is het no
dig, dat er van te voren, kaarten
moeten worden uitgeven, zodat
iedereen een zitplaats kan krij-
grens in Duitsland er gestructu
reerde ondersteuning is voor de
streektalen.
In Brabant en Limburg is er
vanouds al enige belangstelling
voor dialect in de dienst. Vooral
op Vastenavond en tijdens de
carnavalsdienst werd er in som
mige plaatsten door de pastoor
in het dialect gepreekt. Dan
hoorde de spreektaal er wel bij:
carnaval, het feest van het om
gekeerde, het gekke, het boerti
ge. Dan kan het wel. In sommige
bisdommen werd het juist ver
boden door de bisschop.
Vertalen
Lezen in de streektaal uit de bij
bel. Dan heb je wel een dialect
vertaling nodig. Langs de oost
grens zijn daar tientallen
mensen mee bezig. Theologen
zetten de grondteksten om in
begrijpelijk Nederlands en dan
gaan werkgroepen van dialect
sprekers aan het werk. Prof. dr.
Anne van der Meiden, theoloog
en communicatiespecialist en
vooral bijbelvertaler in het
Twents, vertelde dat het Nieuwe
Testament volledig in dialect
was uitgebracht. Groningen,
Drente, Twente, de Achterhoek:
overal dezelfde geluiden. Veel
werkgroepen, veel bijbelboeken
en ontzettend veel belangstel
ling voor de oecumenische dien
sten. Van der Meiden betoogde
verder, dat het succes vooral in
de herkenbaarheid van de taal
ligt. „Het gaat niet om sacrale
taal, maar om verstaanbare, al
ledaagse taal. Dat kenden wij al
van jaren terug. Bijbellezen
werd in de standaardtaal ge
daan, maar het gebed deden we
meestal in dialect."
Dialect is volgens Van der Mei
den vooral een gesproken taal.
De intonatie is dan ook heel
moeilijk in een tekst, in een ver
taling vast te leggen. Heel blij
was de spreker dat de Pabo in
Hengelo het vak Twents als bij
vak heeft ingevoerd. Dat is een
waarborg voor kwaliteit en con
tinuïteit.
Zeeuws dialect omgezet, be
toogde Deurloo, die zich trou
wens een rappe dialectspreker
toonde. Want door zijn voor
drachten van de teksten, met
pauzes en intonatie, kwam het
geheel nog beter over dan op pa
pier.
Hoewel het boek nog geen
maand geleden werd gepresen
teerd, is het bijna uitverkocht.
Ook de uitgave van bijbelboe
ken in dialect, deelt blijkbaar
mee in de dialectrenaissance. Of
zou 't deu Sinterkaois komm'n?
Rinus Willemsen
gen. Die kaarten worden wel
gratis verstrekt, maar het geeft
wel aan, hoeveel belangstelling
in die gebieden voor kerkdien
sten in dialect is." Nu is deze
grote belangstelling volgens de
spreker ook gedeeltelijk te ver
klaren door het feit, dat over de
