Proces Bouterse begint nu echt
PZC
PZC
Vervolging van Bouterse werpt
nieuw licht op zaak-Zorreguieta
Faber haait gelijk Mevrouw mept er thuis net
in Brussel over
omvang kottervioot zo vaak op los als mijnheer
Besmet rundvlees
Broer slachtoffer decembermoorden blij met uitspraak rechter
22 november 1950
woensdag 22 november 2000
door Sander Rooijakkers
Bijna achttien jaar geleden
beloofde Rob Wijngaarde
aan de vrouw en de twee kinde
ren van zijn vermoorde broer
dat hij de Surinaamse ex-dicta
tor Dési Bouterse zou laten be
rechten. Journalist Frank Wijn-
gaarde was in december 1982
één van de vijftien slachtoffers
van de decembermoorden,
waarvoor Bouterse verant
woordelijk wordt gehouden. ,,Ik
heb het aan zijn gezin beloofd en
dus doe ik het ook. Ik kom uit
een familie waar we onze belof
tes nakomen."
Het Amsterdamse gerechtshof
besloot maandag dat de ex-dic
tator ook in Nederland moet
worden vervolgd. In Suriname
onderzoekt justitie de moorden,
in ons land gaat een onderzoek
van start naar de folteringen
voorafgaand aan de moorden.
Dat Bouterse ook in Nederland
wordt vervolgd, is vooral te
danken aan het niet aflatende
speurwerk van Rob Wijngaarde.
„Laat ik het voorzichtig zeggen:
ik was maandag uitermate ver
heugd met de beslissing van de
rechter."
Vlaknade moorden, begin 1983,
arriveerde de vrouw van Frank
Wijngaarde met haar twee kin
deren volledig geradbraakt in
Nederland. Rob Wijngaarde
haalde het drietal af van het
vliegveld en zag in de ogen van
de oudste zoon hoe dramatisch
de gebeurtenissen in december
moeten zijn geweest. „Het bin
nendringen van de soldaten in
hun huis, hoe zijn moeder moet
zijn behandeld, wat er met zijn
vader was gebeurd: ik zag het
allemaal in de ogen van de jon
gen die toen een jaar of vijf oud
was."
Sindsdien is de broer van de ver
moorde journalist bezig met het
verzamelen van bewijsstukken
en getuigenmateriaal. De laat
ste vijftien jaar kostte hem dat
naar eigen zeggen 24 uur per
dag en gemiddeld ongeveer een
ton per jaar. Maar het was het
zonder meer waard. „Ten eerste
natuurlijk omdat Bouterse mijn
broer heeft vermoord. Maar bo
vendien heeft hij er Frank ook
nog eens van beticht dat hij een
coup wilde plegen. Grotere on
zin bestaat niet. Mijn broer was
een echte democraat, die zou zo
iets nooit doen."
Wat er met Bouterse moet ge
beuren, dat weet Wijngaarde
niet. Waarschijnlijkzalhij jaren
lang de cel in moeten. „Maar dat
is aan de rechter, daar ga ik niet
over. Ik wil vooral dat hij door
een onafhankelijk rechter
wordt berecht en dat hij dan de
waarheid vertelt. Daar gaat het
mij om. Ik wil uit zijn mond ho
ren dat hij al die tijd heeft gelo
gen."
Tot op de dag van vandaag
houdt de ex-dictator vol dat hij
niets met de decembermoorden
te maken heeft gehad. Wijn
gaarde weet beter. „Hij was er
bij en heeft waarschijnlijk zelf
ook de trekker over gehaald."
Het verzamelde materiaal van
Wijngaarde is een eerste stap op
weg naar de uiteindelijke
rechtszaak. „Het echte werk be
gint nu pas. Waarschijnlijk zal
ik zelf als getuige worden ge
hoord, zoals mogelijk ook twee
andere mensen in Nederland.
En in Suriname zelf moeten na
tuurlijk nog een aantal perso
nen worden verhoord. Justitie
heeft zeker het komende jaar
nog een heleboel te doen."
Vertrouwen
Voor Wijngaarde houdt de be
moeienis, na het afleggen van
zijn getuigenverklaring, voor
lopig even op. „Of het Openbaar
Ministerie zou mij in dienst
moeten nemen." Zelf staat
Wijngaarde daar niet zo om te
springen. Hij heeft vertrouwen,
zowel in de Surinaamse als in de
Nederlandse rechters. Vooral de
uitspraak van deze week sterkt
hem in dat vertrouwen. „We zijn
na al die jaren nu echt op een
punt gekomen waarvan ik zeg:
ja, nu begint het ergens op te lij
ken." GPD
Rob Wijngaarde: „Ik kom uit een familie waar we onze beloftes nakomen." foto Peter Drent/GPD
doorCarine Neefjes
De beslissing van het gerechtshof
in Amsterdam om ex-legerleider
Bouterse in Nederland te vervolgen,
biedt nieuwe kansen voor de vervol
ging van Jorge Zorreguieta, de vader
van prins Willem-Alexanders vrien
din Maxima. De uitspraak maakt het
immers mogelijk om ook andere men
sen die zich in het buitenland schuldig
hebben gemaakt aan marteling hier
voor de rechter te slepen.
„Een baanbrekende beslissing", stelt
A. Noll Kaemper, hoogleraar volken
recht aan de Universiteit van Amster
dam. In opdracht van voormalig
Unesco-ambassadeur M. Mourik
heeft hij onderzocht of Zorreguieta in
Nederland kan worden vervolgd.
„Als in de aanklacht aannemelijk
wordt gemaakt dat Zorreguieta tij
dens het Videla-regime (1976-1981) in
Argentinië betrokken was bij folte
ring, dan kan hij nu in ieder geval hier
voor de .echter worden gesleept. De
uit:,p:aak van het gerechtshof in de
zaak-Bouterse heeft een belangrijke
voorbeeldfunctie", aldus Noll Kaem
per.
Terugwerkende kracht
Voor de vervolging van zowel Bouter
se als Zorreguieta kan het Openbaar
Ministerie zich beroepen op het Folte
ringsverdrag: verdachten van maite-
lingen uit de hele wereld kunnen op
grond daarvan worden opgepakt en
berecht in alle landen die dat verdrag
hebben goedgekeurd. Nederland
heeft het verdrag echter pas in 1988
geratificeerd, zes jaar na de decem
bermoorden in Paramaribo en zeven
jaar na beëindiging van de Argentijn
se junta. Het hof heeft echter bepaald
dat in deze gevallen terugwerkende
kracht mag gelden.
Noll: „Probleem bij Zorreguieta is
echter dat nog niet is bewezen of hij
als toenmalig minister van Landbouw
betrokken was bij de oorlogsmisda
den van het regime. En er is nog een
ander verschil: bij de vervolging van
Bouterse speelt ook de band tussen
Nederland en Suriname een belang
rijke rol. Een van de slachtoffers van
de decembermoorden had de Neder
landse nationaliteit."
Aangifte
Britta Böhler, de Amsterdamse advo
cate die namens voormalig VN-am-
bassadeur Mourik nog dit jaar aangif
te zal doen tegen Zorreguieta, is blij
met de uitspraak van het hof. „Er gaat
een precedentwerking van uit." De
advocate wil verder niet op de zaak
ingaan. Zij onderzoekt nog of de aan
gifte wordt gebaseerd op foltering,
misdaden tegen de menselijkheid of
oorlogsmisdaden. De Arnhemse offi
cier van justitie M. de Roos-Schoen
makers, belast met de vervolging van
oorlogsmisdadigers, zal de aangifte
behandelen.
Mourik zelf reageerde gisteren tevre
den op de uitspraak van het hof. „Het
kan mijn aanklacht een handje hel
pen. Mocht de officier van justitie be
sluiten niet tot strafvervolging van
Zorreguieta overgaan, dan wil Mou
rik zijn beklag doen bij het gerechts
hof via een zogeheten artikel 12-pro
cedure. Ook de nabestaanden van de
slachtoffers van de decembermoor
den hebben via deze procedure met
succes de vervolging van ex-legerlei
der Bouterse in werking gezet.
GPD
Zodra het gaat over de veiligheid van ons voedsel,
komen rationele overwegingen in aanvaring met
emoties. Ook al is de kans op besmetting van kip- j
pen, varkens en koeien gering, een enkel bericht over
dit onderwerp kan de rede doen omslaan in angst.
Draait het in de huidige discussie over BSE-besmetting
louter over rundvlees uit Frankrijk, alle Europese pro
ducenten merken dat hun afzet met bijna de helft te
rugloopt.
Het duurde vrij lang voordat minister Brinkhorst van
Landbouw inzag dat concrete maatregelen het beter
doen in de publieke opinie dan relativerende woorden! i
Tot eind vorige week bagatelliseerde de minister de
nieuwe gevallen van besmetting. Pas zaterdag drong
hij erop aan, het Franse rundvlees een dag apart te hou
den. In Europees verband besloten de ministers van
Landbouw twee dagen later tot rigoureuze tests op run
deren.
Dat was een opmerkelijk staaltje van Europese eensge
zindheid. In de weken ervoor bewezen de lidstaten dat
er geeriiijn valt te ontdekken in het beleid als het de ge
hele Unie aangaat. Waar Nederland besloot het Franse
vlees een dagje opzij te zetten, sloten Spanje, Italië en
Oostenrijk de grenzen voor rundvlees uit Frankrijk. En
de drastische maatregelen hadden voor met name de
Scandinavische landen niet gehoeven omdat de gekke-
koeienziekte daar vrijwel niet voorkomt.
Ook in Nederland stelt de ziekte met zeven vastgestelde
gevallen nog weinig voor, vooral als dat getal wordt af
gezet tegen de 176.000 gevallen waarmee de Britse
vleesindustrie enkele jaren geleden te kampen had.
Maar gezien het enorme risico voor mens en dier mag
het geringe aantal uiteraard niet het criterium zijn om
al dan niet tot maatregelen over te gaan. Bovendien zijn
de routes die bloed, vlees en veevoer over de gehele we
reld volgen dermate ingewikkeld geworden, dat geen
enkel land zich erop kan beroepen dat het de ziekte voor
altijd buiten de deur kan houden.
Natuurlijk zijn de belangen groot. De Britse vleesex
porteurs zijn hun afzetmarkten vanwege het jarenlan
ge exportverbod nagenoeg kwijtgeraakt. De Fransen,
momenteel de grootse exporteur van rundvlees in Eu
ropa zien de bui dan ook al hangen nu daar dit j aar al 86
gevallen van gekke-koeienziekte zijn geconstateerd.
Maar nu vaststaat dat BSE als de dodelijke ziekte
Creutzfeldt-Jacob op mensen kan worden overge
bracht, behoren de commerciële belangen op het twee
de plan te staan.
Sinds BSE voor het eerst werd ontdekt, in november
1986 in Groot-Brittannië, heeft de Europese Unie tal
van maatregelen genomen om de risico's te beperken.
Het is kennelijk de enige remedie omdat de vleesindu
strie zelf geen initiatieven onderneemt. Het punt is be
reikt waarop producent en consument samen de knoop
moeten doorhakken: er mag voortaan alleen nog veilig
vlees te koop zijn, dat dan ook flink wat meer mag kos
ten. Veiligheid heeft nu eenmaal een prijs.
Vrouwen slaan net zo goed hun man als omgekeerd.
Toondag
Na jaren beleefde Goes dins
dag weer een ouderwetse
Toondag. De beestenmarkt
deed haar naam eer aan, want
aan de touwen stonden lange
rijen koeien, oss,en, kalveren
en paarden. Hoewel het weer
niet meewerkte, waren er ruim
vierhonderd dieren op de vee
markt te zien.
Huisvlijt
In het districtskantoor van de
rijkspolitie aan de Dam in
Middelburg is dinsdag de
huisvlijttentoonstelling ge
opend. De tentoonstelling
toont honderden voorwerpen
vervaardigd door politiemen
sen, variërend van opgezette
dieren en foto's tot een collec
tie zelfgemaakte klokken.
Koninklijke intocht
Koningin Juliana en prins
Bernhard zijn dinsdag in Lon
den warm onthaald door jui
chende mensenmassa's. On
danks de motregen hadden
honderdduizenden Londena-
ren zich langs de met oranje en
rood-wit-blauw versierde
route geschaard.
Ontsnappen
Tegen het Tweede Kamerlid J.
Hermans is dinsdag voor de
Maastrichtse rechtbank zes
maanden gevangenisstraf ge-
eist voor de hulpverlening aan
een deserteur.
foto GPD
door Harmen van der Werf
Ze wist dat ze gelijk had. Dat
de omvang van de Neder
landse vissersvloot voldeed aan
de eis van de Europese Unie.
„Maar", zegt staatssecretaris G.
Faber van Landbouw, Natuur
beheer en Visserij, „tussen ge
lijk hebben en gelijk krijgen zit
een wereld van verschil."
Faber heeft het gelijk aan haar
zijde gekregen. Maandag heeft
het beheerscomité, een club van
Europese topambtenaren, vast
gesteld dat de Nederlandse
kottersector niet hoeft in te
krimpen. Een klinkende over
winning, vindt Faber.
Hoe anders zag het er ruim een
jaar geleden nog uit. Faber
kreeg in de Tweede Kamer de
wind van voren. Zij had net ver
teld dat zij onderhandelingen
wilde gaan voeren met Brussel,
het vermaledijde Brussel dat de
kottervioot met 45 procent wil
de terugbrengen.
Op hoop van zegen gaf de Twee
de Kamer haar na veel gekra
keel toestemming om in de slag
te gaan met de Europese Com
missie. WD, CDA en SGP
vreesden uitverkoop van de Ne
derlandse visserijZe wilden ju
ridische stappen tegen Brussel,
maar Faber hield vol.
„Ik moest wel", vertelt zij dins
dagmorgen, een dag na de be
langrijke beslissing van het be
heerscomité in Brussel, „Wilde
ik eruit kunnen komen met de
Europese Commissie, dan moest
ik de Europese meerjarenoriën-
tatieprogramma's (MOP, waar
in de capaciteit van de verschil
lende EU-vloten is omschreven)
wel serieus nemen."
Faber kon moeilijk anders, om
dat de Commissie mei 1999 een
mgebrekestellings-procedure
tegen Nederland was begonnen
bij het Europees Hof voor Justi
tie. Dat is een zwaar middel om
lidstaten tot de orde te roepen.
Herberekeningen
„Ik was niet van plan daarop te
wachten", aldus Faber. „Zo n
procedure duurt jaren en blijft
je achtervolgen." Zij wilde de
onderhandelingen aangaan,
overigens toen al met de weten
schap dat de berekeningen van
de Nederlandse vloot niet klop
ten. Er waren herberekeningen
gemaakt door ambtenaren.
Wat is het geval? Nederland
heeft van begin af aan, bij het
eerste MOP uit 1983, verkeerde
cijfers gebruikt. In het nadeel
van de Nederlandse visserij.
Door die fout kon de sanerings
doelstelling voor Nederland
steeds verder oplopen, tot het
onwerkelijk hoge percentage
van 45 procent.
De Nederlandse kottervioot is
sinds 1983 wel degelijk aan
zienlijk ingekrompen, zo blijkt.
Het aantal schepen is terugge
bracht van ruim vijfhonderd tot
bijna vierhonderd, al zijn de
kotters wel krachtiger gewor
den. En het vangstvermogen is
beperkt door het aantal dagen
dat schepen op zee mogen zijn,
aan banden te leggen.
De conclusie luidt dat Neder
land al met al toch aan de MOP's
van Brussel heeft voldaan. Op
basis van het vierde program
ma, dat eind 2001 afloopt, moet
Nederland 23 procent vangst
vermogen inleveren, maar ook
die doelstelling is haalbaar door
beperking van het aantal zeeda
gen. Het ministerie heeft het
aantal zeedagen de laatste jaren
krap bemeten.
Veel tongen maakt de beslissing
in Brussel niet los. Het zou an
ders zijn, als het besluit negatief
was uitgevallen, beseft Faber.
Trawlervloot
Over de trawlervloot moet nog
een akkoord worden bereikt
met Brussel. De mogelijkheid is
in ieder geval dichterbij geko
men de kottervioot met Europe
se gelden te moderniseren, om
aan de introductie van milieu
vriendelijkere, selectieve vis-
methoden te werken en aan de
veiligheid aan boord; kortom
aan een duurzame visserij. Fa
ber: „Er blijven veranderingen
nodig, gericht op het gezond
houden van de visserij en visbe
standen."
Staatssecretaris Faber
door Rob Hirdes
Vrouwen slaan net zo goed
hun man als omgekeerd.
Daarmee zijn ze niet aan een in
haalslag begonnen. Want huise
lijk geweld is van alle tijden.
Ook door vrouwen gepleegd.
Poppenkastfiguur Jan Klaas-
sen, die zich telkens maar weer
door Katrijn laat afrossen, is
daar een sprekend voorbeeld
van.
Een emotionele tijdbom, noemt
Dick (44) uit Dieren haar. Een
explosief vat. Vaak één en al
vrolijkheid, maar die kon zo
maar omslaan in razernij. En
dan kon je je maar beter bergen,
want een mep had je anders zo te
pakken. Daar was heel weinig
voor nodig.
Hij kan er nu wel om grinniken,
al is het als een boer met kies
pijn. Jaren geleden scheidde hij
van zijn vrouw. „Zij was best
wel een toffe meid, maar als ze
het op haar heupen had, dan
vlogen de flessen wijn als doel
gerichte projectielen door de
kamer. Of ze smeet zo de tele
foon voor je ogen op de grond
aan barrels. En als je in haar
buurt kwam om haar te kalme
ren, sloeg ze je waar ze je maar
raken kon. Of ze trok letterlijk
de haren uit je hoofd.
Dat volgens een recent Brits on
derzoek mannen net zo vaak
slachtoffer zijn van huiselijk ge-
weld als vrouwen, wekte bij
Dick allesbehalve verbazing.
Maar ook Kees de Hoog, als ge
zinssocioloog verbonden aan de
afdeling huishoudstudies van
de Landbouwuniversiteit
Wageningen, kijkt van die uit
komst niet op: „Het is een voor
oordeel om te denken dat vrou
wen alleen maar met treiteren
en pesten het bloed onder je na
gels vandaan halen en dat man
nen slaan."
De Hoog wijst erop dat vrouwen
met losse handjes van alle tijden
zijn: „Spotprenten met vrou
wen die hun man met de deegrol
opwachten of met de koekenpan
afrossen, zijn meer dan aan de
fantasie van de tekenaar ont
sproten quasi-grappige situa
ties. Ook in de literatuur kom je
vrouwen tegen voor wie je graag
een straatje omgaat. Zo schrijft
Maarten 't Hart bijvoorbeeld:
'Ze was de grootste kat uit de
buurt en hield alle jongens on
der de duim. Dat deed ze echt
niet alleen met haar mond.' En
wat dacht je van Jan Klaassen
met die kenau van een Katrijn.
De uitkomst van een justitieel
onderzoek van enkele jaren ge
leden naar de aard, omvang, da
ders en slachtoffers van huise
lijk geweld, sluit naadloos aan
op de Britse bevindingen. Niet
alleen vrouwen, maar ook man
nen zijn slachtoffer van huise
lijk geweld. In totaal is de verde
ling zelfs precies in evenwicht
(beiden vijftig procent).
Maar als er rekening wordt ge
houden met de hevigheid van
het geweld, is er wel een verschil
tussen mannen en vrouwen. Bij
huiselijk geweld van een lage
intensiteit zijn de mannelijke
slachtoffers in de meerderheid
(61 procent). Maar als het daar
entegen gaat om hevig geweld
binnenshuis, zijn juist de vrou
welijke slachtoffers in de meer
derheid (zestig procent).
Inhaalslag
Cijfers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek lijken erop te
duiden dat vrouwen wat mis
handeling buiten de huiselijke
sfeer betreft aan een soort van
inhaalslag zijn begonnen en ook
steeds meer hun mannetje
staan. Vorig jaar werd tegen
1875 vrouwen proces-verbaal
opgemaakt wegens mishande
ling. Het jaar ervoor waren dat
er 1687.
Gezinssocioloog De Hoog: „Het
stereotype beeld van de vrouw
als slachtoffer en de man als
slechterik moet worden bijge
steld. Geweld hoort niet louter
bij mannen. Ooit zag ik hoe een
vrouw met haar naaldhakken
een cafébezoeker genadeloos
aftuigde."
Dick kreeg in de loop van de vier
jaar dat zijn huwelijk duurde,
heel wat pakken smeer van zijn
liefhebbende echtgenote. „Ze
was een furie, maar toch hield ze
van me. Ze kon gewoon niet an
ders. Emotioneel had ze het
moeilijk. Ik begreep dat ook
wel. Maar dat maakte de inci
denten niet minder pijnlijk."
Dick wil zich niet vergelijken
met de poppenkastfiguur Jan
Klaassen en beschouwt zich ook
niet als een pantoffelheld die
zich gedwee in elkaar liet mep
pen en alles met de mantel der
liefde bedekte.
Bukken
„In het begin verweerde ik me
niet, liet ik haar maar gaan.
Maar toen ik het welletjes vond,
bukte ik om de zoveelste klap te
ontwijken. In plaats van tegen
mijn hoofd sloeg ze met haar
vlakke hand tegen een kast die
achter me stond. Door die slag
sprong het vel op de rug van
haar hand. Het begon meteen te
bloeden. Ze rende de straat op
en schreeuwde: „Kijk eens wat
hij me heeft aangedaanEn dat
terwijl ik haar werkelijk nooit
met één vinger heb aange
raakt."
Het was voor Dick de druppel
die de emmer deed overlopen.
Hij vroeg echtscheiding aan en
is alweer een aantal ja ren geluk
kig hertrouwd. GPD
Om privacy-redenen is de naam
Dick verzonnen.
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D, Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AAVIissingen
Tel. (0118)484000
Redactiefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel (0115)686000
Fax. (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax. (0114) 373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111) 454647
Fax. (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst.
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie: redactle@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 13 30 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
venwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur
Tel. (0118) 484000.
Fax(0118) 470100
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso.
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand 36,70 (n.v.t
perkwartaal, 100,00 101,65)
per jaar: ƒ380,00 381,65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers
maandag t/m vrijdag: 1,85 per stuk
zaterdag 2,75 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
