Die man kan altijd nog, dat kind niet De aanstaande schoonzoon moest wel veel met Amalia wandelen Alleenstaande moeders zaterdag 18 november 2000 Steeds meer alleenstaande vrouwen die de ware man niet kunnen vindenmaar wel een kind willen, kiezen alleen voor het moederschap. Onder druk van de biologische klok hakken ze een knoop door: die man kan altijd nog, dat kind niet. Massaal trek ken 'single' vrouwen naar zieken huizen voor kunstmatige insemi natie met donorzaad. Maar vaak blijft de deur dicht, want alleen staand moederschap is nog lang geen gemeengoed. Leonie: „Ik heb van alles gedaan om aan de man te komen. Adver tenties gezet, zelf gereageerd, veel al leen gereisd en feesten voor alleen staanden bezocht. Ik heb diverse mannen ontmoet, maar mijn kinder wens zette een relatie al gauw onder druk. Vrij snel moest ik weten of hij kinderen wilde. Dat is onnatuurlijk als je elkaar net kent. Na een paar jaar ronddolen kreeg ik er genoeg van. Op mijn 37ste besloot ik alleen moeder te worden." Leonie ging op zoek naar een zaaddo nor in haar vriendenkring. Niemand wilde, bang voor emotionele proble men. Ze belde met diverse sperma- banken in ziekenhuizen, maar werd niet geholpen. Alleenstaande vrou wen met een kinderwens zijn lang niet overal welkom. Uiteindelijk kwam ze terecht bij de Stichting Medisch Cen trum voor Geboorteregeling (SMCG) in Leiden, een particuliere kliniek die kunstmatige inseminatie met donor zaad (KID) toepast. Leonie: „Ik was verbaasd hoe snel het toen ging. Tijdens het intake-gesprek moest ik uitleggen waarom ik moeder wilde worden en mocht ik aangeven hoe de donor er uit moest zien. 'Blau we ogen, bruin haar, normaal pos tuur', zei ik, een uiterlijk dat bij mij past." Ook moest zij een keuze maken tussen een A of B-donor. De eerste is volledig anoniem, bij de tweede mag het kind vanaf zestien jaar de biologi sche vader ontmoeten. Ze koos voor het laatste. Na zeven inseminaties was ze zwanger. Kosten: ruim 2000 gulden, vergoed door de particuliere verzekeraar. Inmiddels zit Leonie (39) in haar Gro ningse appartement met een blakende baby op schoot. Anna is vier maanden oud. Als freelance publiciste werkt ze veel thuis. De combinatie werk en zorg gaat haar goed af. De trotse moe der heeft een positief gevoel over de verwekker van haar kind. „Ik ken die man niet, maar iemand die zijn zaad ter beschikking stelt aan vrouwen zo als ik, is volgens mij een sociale per soon. De donoren, die gescreend wor den door de kliniek, verdienen er niets mee. Sterker nog: ze moeten er moeite voor doen. Wel creëer ik bewust geen gedetailleerd beeld van de verwekker. Hij is niet de vader van mijn kind, hij is donor." BAM Ze noemen zich BAM-moeder: Be wust Alleenstaande Moeder. Deze nieuwe generatie vrouwen distanti eert zich openlijk van haar zusters uit de jaren zeventig: de Bewust Onge huwde Moeders, beter bekend als BOM-vrouwen. Die waren anti-man, menen de B AM'mers en zij zijn dat ze ker niet. Integendeel, de meesten zochten lang naar de ware, maar kon den hem niet vinden. Bijna honderd BAM-vrouwen zijn be zig met de oprichting van een eigen belangenorganisatie. Wel heerst er onenigheid over de naam. Bewust Al leenstaande Moeder stuit sommigen tegen de borst, want ze zijn helemaal niet bewust alleen. Single-moeders of Bewuste Moeders zijn alternatieven, maar dat bekt niet zo lekker. Voorlo pig blijft het BAM. „Ik heb helemaal niets met het ge dachtegoed van BOM-moeders!", be nadrukt Leonie. „Die vrouwen waren ervan overtuigd dat zij geen man wil den. Dat was wel mijn oorspronkelij ke wens. Ik geloof juist dat een man weer een andere invloed op een kind heeft dan een vrouw. Maar dit ideaal kwam gewoon niet tijdig op mijn pad." „Ik wil mijn dochter juist een positief beeld meegeven over mannen. Ik ben haar anonieme vader immers zeer dankbaar. Dankzij hem heb ik een prachtige dochter." Voor de vraag van de kleine Anna, die als ze een jaar of vier is zal willen weten waar haar pa pa is, heeft Leonie het volgende ant woord bedacht. „Ik zal haar vertellen 'dat mama hard heeft gezocht naaf een papa, maar hem niet kon vinden. Toen is mama naar de dokter geweest die zaadjes had van een hele lieve me neer. En zo kon Anna worden gebo ren." Weigeren Terwijl aanstaande en reeds bevallen B AM-moeders uitbundig met elkaar 'chatten' op internet, reageren de meeste ziekenhuizen zeer terughou dend op de kinderwens van alleen staande vrouwen. Sommige instellin gen weigeren een behandeling op basis van hun religieuze grondslag. Maar ook academische ziekenhuizen, de voorlopers op het gebied van kunstmatige inseminatie bij alleen- gaanden, wijzen singles inmiddels de deur. Zo is ook het Leids Universitair Me disch Centrum (LUMC) hiermee ge stopt. Jan-Kees de Bruyn, hoofd van de spermabank, werkt alleen nog voor heteroseksuele en lesbische paren: „Onze ervaring is dat alleenstaande vrouwen vaak halverwege een behan deling afhaken. Ze ontmoeten een leuke man en willen graag kinderen van hém, maar als de relatie uit gaat, komen ze weer terug. In je eentje een gezin stichten is geen eerste keus! De druk van de biologische klok geeft de doorslag om alleen moeder te worden. Ik vind dat een negatieve keuze." De singles lieten zich slecht begelei den, vertelt De Bruyn, ook voorzitter van de Nederlands-Belgische Vereni ging voor Kunstmatige Inseminatie. „Een vrouw-alleen die een kind op de wereld zet van een anonieme vader, moet over veel zaken goed nadenken. Daarvoor moesten ze bij ons gesprek ken voeren met een psycholoog. Hoe en wanneer vertel je het kind over zijn biologische afkomst? Wat vinden je ouders, broers en zussen ervan? Als het kind geen vader heeft, is het heel belangrijk dat het zich zeer welkom voelt bij de rest van de familie. Tijdens deze sessies kwamen veel vrouwen niet opdagen. Ze hadden zelf al lang genoeg nagedacht en geen behoefte aan paternalistische prietpraat." Tineke (46) uit Utrecht, onderwijzeres en moeder van de achtjarige Annema- rie, herkent dit. „Voordat ik mij aan meldde bij het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam, ben ik het hele land afgereisd om te praten met ervaren vrouwen. Een warm nest bouwen, zorgen voor een sociaal net werk, een voogd en toeziend voogd ge vraagd, alles had ik overdacht. Ver volgens werd ik in het ziekenhuis compleet doorgezaagd over mijn ver leden. Ik had vroeger enkele kortdu rende relaties gehad en ze stelden de ,Na een paar j aar ronddolen kreeg ik er genoeg van. Op mijn 37ste besloot ik alleen moeder te worden. onderhouden; hij is volgens de wet niet de vader. Met de afschaffing van de anonimiteit zal er een chronisch te kort ontstaan aan zaaddonoren. In middels zijn al negen van de 21 sper- mabanken gesloten. Gewenst Uit onderzoek dat in opdracht van mi nister Borst is uitgevoerd onder alle spermabanken in Nederland blijkt dat KID-kinderen nauwelijks proble men hebben met hun anonieme af komst. Slechts een fractie gaat daad werkelijk op zoek naar de verwekker. Dat gebeurt meestal als het kind botst met de verzorgende ouder(s). De af wezige, biologische vader wordt dan geïdealiseerd. Over de ontwikkeling van KID-kin deren die opgroeien met een alleen staande moeder, is weinig bekend. Wel is er veel onderzoek gedaan naar kinderen die na een echtscheiding worden opgevoed door één ouder. Zij hebben meer problemen dan kinderen uit traditionele gezinnen. BAM-moeders worden vaak vergele ken met deze eenoudergezinnen. On terecht, menen de BAMMERS die op internet druk discussiëren over al leenstaand ouderschap. Als ouders scheiden is dat vaak een negatieve er varing voor kinderen. Ze voelen zich afgewezen, in de steek gelaten. Dat zelfde geldt voor adoptiekinderen. Ze zijn afgestaan door hun biologische ouders. „Bij onze kinderen is dat allemaal niet aan de hand. Hun vader is niet wegge lopen of er met een andere vrouw van door gegaan. Ze hebben geen papa omdat mama die niet kon vinden", zo vertelt een moeder. Het gemis van een vaderfiguur kan zich uiteraard wel voordoen. Heel af en toe mengt zich ook een KID-kind in de discussie. „Dat ik mijn vader nooit zal kennen en zonder vaderfiguur ben opgegroeid, heeft voor de nodige pro blemen gezorgd. Het is voor mij een zware last dat ik niet weet wie mijn vader is", zo mailt Rob. „Wel heb ik begrip voor jullie kinderwens. Ik wil jullie aanraden tè kiezen voor een be kende donor zodat het kind de identi teit kan achterhalen als het dat wil. Daarmee voorkom je veel proble men." Carine Neefjes volgende diagnose: 'We vrezen dat u zich niet kunt hechten'. Ik werd ge weigerd." „Dat vond ik zo gemeen! Er zijn ook alleenstaande vrouwen die in him vruchtbare periode een willekeurige vent in een café oppikken en dan zoge naamd per ongeluk zwanger raken. Zij hoeven aan niemand verantwoor ding af te leggen. Het ergerde mij ma teloos dat psychologen zich zo met mijn keuze bemoeiden. Toch was het medische circuit voor mij de enige weg. Ik wilde veilig zwanger raken. Uiteindelijk ben ik geholpen door een gynaecoloog in Amsterdam. Na negen pogingen was ik in verwachting." De meeste BAM'mers komen terecht bij de Stichting Medisch Centrum voor Geboorteregeling (SMCG) in Leiden, een particuliere kliniek met een degelijke en betrouwbare reputa tie. Maar ook hier zijn alleenstaande vrouwen verreweg de moeilijkste groep. Naar schatting kloppen hier jaarlijks zo'n 100 singles aan, waar van een kwart wordt geweigerd. Medisch-directeur W. Beekhuizen: „Hier komen regelmatig incestslacht- offers met enorme psychosociale pro blemen. Die vrouwen denken dat een kind hun traumatische verleden op lost. Maar een kind is geen medicijn! Wij kunnen die vrouwen niet helpen. Dat geldt ook voor eenzame types. Sommige vrouwen hebben nog nooit seks gehad, hebben geen vrienden kring om zich heen. In zo'n situatie is het onverantwoord om alleen een kind op de wereld te zetten." Ook de nieuwe wet Donorgegevens Kunstmatige Inseminatie zal solo's weinig heil brengen. Minister Borst van volksgezondheid wil dat in 2002 de anonimiteit van spermadonoren wordt opgeheven. „Het kind moet al tijd de biologische vader kunnen ach terhalen." Ze kreeg steun van een meerderheid van de Tweede Kamer. De B-donoren, waarbij het kind vanaf zestien jaar de biologische vader kan ontmoeten, blijven overigens wel be staan. Van de 300 zaaddonoren in Nederland is slechts een kwart B-donor, het me rendeel kiest voor A -donorschap om volledig anoniem te blijven. De mees te mannen willen immers geen 16-ja- rige nakomeling op de stoep, bang voor emotionele problemen. De B-do nor is echter niet verplicht zijn kind te foto Iris Loonen Ingevroren donorzaad klaar voor gebruik voor kunstmatige inseminatie. foto Phil Nijhuis Frederik Hendrik Amalia van Solms Stel, je bent graaf van Nassau. Je komt uit een geslacht van stadhou ders van Friesland in de zeventiende eeuw en je hebt op haar sterfbed aan je moeder beloofd dat je zult trachten een dochter van Frederik Hendrik, door lucht prins van Oranje, te huwen. De Oranjes hebben het dan al hoog in de bol, vooral de vrouw van Frederik Hen drik, Amalia van Solms, een voormalig hofdame die zelf een geducht huwelijk heeft gedaan. Dat is het thema van Liefde in opdracht, een historische studie over het hofleven van Willem Frederik van Nassau, stadhou der van Friesland en in rechte lijn voorvader van koningin Beatrix. Het is vooral een stu die aan de hand van dagboeken van Willem Frederik, waarin hij zich laat kennen als een mens van vlees en bloed, met gevoelens van twijfel, overmoed en berouw, om maar en kele van de beschreven gemoedstoestanden te noemen. Aangezien dit geen sprookje is, maar een se rieus boek, kan de uitkomst direct worden prijs gegeven. Willem Frederik krijgt zijn prinses, de jongste dochter van Frederik Hendrik, en leefde nadien nog bijna twaalf jaar en niet gelukkig getrouwd. Bij het schoonmaken van een pistool verwondde hij zichzelf dodelijk. Het boek is vooral het verslag van de moeite die hij heeft moeten doen om het huwelijk met prinses Albertine tot stand te brengen. Eindeloze wandelingen met Amalia van Solms door Den Haag, heel veel vernederin gen ook van de kant van zijn aanstaande schoonmoeder. Frederik Hendrik, die in 1647 overleed, hielp zijn achterneef ook niet. Hij liet het schenken van de hand van zijn dochter over aan haar moeder. Het dagboek van Willem Frederik verraadt soms dan ook grote moe deloosheid. Schuldbewust Maar datzelfde dagboek verhaalt ook over het schuldbewustzijn van de vaak in geld nood verkerende Friese graaf, als hij in ge zelschap van achterneef Willem, de aan staande erfgenaam van Frederik Hendrik, naar de hoeren is geweest en over zijn vaste voornemen niet meer in zonde te vervallen. En over een andere 'amour', die korte tijd zijn leven beheerst, en zijn angst dat ze zwanger zal worden. Willem Frederik bereikte dus zijn doel in 1652. Hij was bijna veertig, zijn bruid ne gentien jaar jonger. In zijn dagboek schreef hij'Godt sie gedanckt dat het soo wijt ge komen is, hoop het sal een goedt hauwelijck geven'. Het zou nog jaren duren voordat er kinderen kwamen (het doel van deze verbintenis) en voordat Albertine haar man eindelijk verzekerde dat ze hem lief zou hebben. Bo vendien zou de dure smaak van de Oranje prinses hem vaak tot wanhoop drijven. Her haaldelijk liet hij plannen opstellen om de financiën van zijn eenvoudige Friese hof te saneren, maar tevergeefs. Liefde in opdracht is een boeiend boek, dat veel meer omvat dan een verslag van een traditioneel huwelijk onder hoge edellieden met dynastieke bedoelingen. Terecht vindt schrijver Luuc Kooijmans - die zich een paar jaar geleden onderscheid de met een verslag over vriendschappen en netwerken in de zeventiende en achttiende eeuw - dat de dagboeken van Willem Frede rik van Nassau hem in staat hebben gesteld een zinvolle bijdrage te leveren aan het mo derne genre van de mentaliteitsgeschiede nis. Rob Soetenhorst Luuc Kooijmans: Liefde in opdracht - Het hofleven van Willem Frederik van Nassau; Uitgeverij Bert Bakker, 42,95.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2000 | | pagina 48