FNV zet in op basisverzekering
Risico's BSE in tien vragen
PZC
GroenLinks opent
offensief tegen
chloortreinen Akzo
Tommy Soeharto is
te glad voor justitie
en politie Indonesië
18 november 1950
De Waal wil ziektekostenpremie lage inkomens fiscaal compenseren
zaterdag 18 november 2000
Asfalt blijkt water
Een automobilist uit Sant
poort is in Den Haag een
gracht ingereden. De man zag
tijdens een hevige regenbui het
water van de gracht aan voor
een geasfalteerde weg. Om
standers hielpen de drenke
ling weer op het 'droge'.
Pont zinkt
In Kroatië zijn 94 mensen ver
dronken toen de pont over de
rivier de Sau bij Orasje om
sloeg. Dit gebeurde tijdens een
zware storm. De secretaris van
het volkscomité van Orasje
had tegen het advies van de
veerman in gelast dat de pont
zou varen, omdat hij zijn
vrouw naar het ziekenhuis
wilde brengen.
Graaf Maurits
In Middelburg is aan de
Koepoortstraat een rusthuis
voor de ouden van dagen van
de Gereformeerde Gemeente
geopend. Het oude pand Graaf
Maurits werd hiervoor ingrij
pend verbouwd. Het resultaat
is een modern en gezellig rust
huis voor elf ouderen
Proefrit tram
Genodigden hebben gisteren
een proefrit gemaakt met de
nieuwe tram van de RTM die
op Sehouwen-Duiveland gaat
rijden. De rit stemde alom tot
tevredenheid. In nauwelijks
dertig minuten bracht het
rood-geel gelakte rijtuig de
gasten van Zierikzee naar
Haamstede.
Uitgever:
J. C Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax: (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel (0115)686000
Fax. (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel (0114)373839
Fax. (0114) 373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111) 454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie' redactie@pzc.nl
exploitatie: internet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 13,30 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000.
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso:
(tussen haakjes prijs met acceptgiro)
per maand: 36.70 (nvt)
per kwartaal: 100,00 101,65)
per jaar- ƒ380,00 381,65)
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers:
maandag t/m vrijdag, 1,85 per stuk
zaterdag 2,75 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV/Wegener NV
van onze
redactie binnenland
De vuurwerkramp in En
schede heeft nog eens
duidelijk gemaakt hoe
kwetsbaar woonwijken zijn
bij een catastrofe. Voor
GroenLinks was de ramp
aanleiding de omstreden
chloortransporten van Akzo
Nobel per trein van Delfzijl
en Hengelo naar Rotterdam
opnieuw aan de orde te stel
len.
Op initiatief van deze partij
wil de Tweede Kamer nog
voor de kerst een hoorzitting
houden met gemeenten, pro
vincies, bewonersorganisa
ties, Akzo Nobel en deskun
digen. De hoorzitting moet
duidelijkheid bieden over de
risico's van de transporten en
de mogelijke oplossingen.
Donderdag stuurde minister
Pronk van milieu een brief
naar de Tweede Kamer over
de onderhandelingen die hij
voert met Akzo Nobel over
een oplossing. Akzo is bereid
de productie van chloor te
concentreren op de locatie in
Rotterdam. Dat kost het be
drijf volgens eigen zeggen
110 miljoen gulden, kosten
die het Rijk volgens Akzo
moet betalen. Bovendien
moet er dan jaarlijks nog
10.000 ton per trein vervoerd
worden, tegen 50.000 ton nu.
GroenLinks-Kamerlid Van
der Steenhoven ziet die toe
zegging als een begin. „Ons
doel is het beëindigen van de
chloortransporten." Van der
Steenhoven denkt met de pu
blicitaire druk op Akzo snel
ler tot resultaten te komen.
„Het is een steun in de rug
voor minister Pronk die met
Akzo onderhandelt. We laten
op die manier duidelijk zien,
hoe groot het maatschappe
lijk verzet is tegen de
chloortreinen."
Van der Steenhoven maakt
zich vooral zorgen om de vei
ligheid van de mensen die
aan de spoorlijn wonen. De
trein gaat soms dwars door
steden en dorpen heen. „Er
zijn veel gemeenten die geen
rampenplan hebben." De
spoorlijn, die ook door pas-
sagierstreinen gebruikt
wordt, is bovendien niet
overal voorzien van het ATB
beveiligingssysteem. Dat
systeem zorgt ei-voor dat een
trein automatisch stopt als
de machinist een rood sein
negeert.
Hoewel er nog nooit een ern
stig ongeluk met een
chloortrein heeft plaatsge
vonden, is eeh ramp niet on
denkbaar, meent Van der
Steenhoven. Enige maanden
geleden ontspoorde er nog
een wagon van een
chloortrein in de buurt van
Amersfoort. Een ongeluk
met een wagon gevuld bij
chemicaliën van DSM in
Limburg legde enige tijd ge
leden auto- en treinverkeer
langdurig plat. Van der
Steenhoven haalt de inci
denten aan om zijn gelijk te
bewijzen. „Chloor is uiterst
giftig. Als zo'n trein ont
spoort en een wagon scheurt
open, vormt zich een chloor-
wolk die onmiddellijk dode
lijk is."
Van der Steenhoven wil
naast de betrokken bewoners
en milieubeweging in ieder
geval ook een aantal deskun
digen uitnodigingen. „Een
deskundige op het gebied
van veiligheid en bijvoor
beeld een bedrijfsanalist die
kan berekenen of de door Ak
zo geëiste 110 milj oen gulden
wel realistisch is." GPD
Hugo van Steenhoven
door Hans Leber
Alleen een basisverzekering
voor de ziektekosten kan er
voor zorgen dat medische hulp
voor iedereen bereikbaar en be
taalbaar blijft. Volgens voorzit
ter Lodewijk de Waal van de
vakcentrale FNV moet de pre
mie voor die basisverzekering
'nominaal', dat wil zeggen in
geld, worden betaald en niet via
een percentage van het inko
men. „Via de belastingen zullen
de nadelige inkomenseffecten
voor de lage- en middeninko
mens worden gecompenseerd."
De Waal reageert daarmee op
het belangrijkste twistpunt in
de Sociaal Economische Raad
(SER) waar werkgevers en
werknemers tot een gezamen
lijk voorstel kwamen. „Het is
een compromis. Het unieke aan
de situatie is dat de verzeke
raars erin zijn meegegaan. Maar
juist voor die verzekeraars is
een nominale premie een kei
harde voorwaarde. En zonder
hen komt die basisverzekering
er niet."
De Waal: „Veel ouderen en tech
nologische ontwikkelingen zul
len de zorg in de toekomst zeer
duur maken. Wie denkt dat er
niets hoeft te veranderen, heeft
het mis. In de toekomst zullen
zaken uit het ziekenfondspak
ket worden gehaald om het be
taalbaar te houden. Zoals al eer
der gebeurde: de pil eruit en
weer erin, de tandarts eruit. En
dan zullen de wachtlijsten blij
ven bestaan en zelfs groeien."
Heffingskorting
Volgens De Waal kan het princi
pe van een inkomensafhankelij
ke premie losgelaten worden.
Daarvoor in de plaats komt een
inkomensafhankelijke hef
fingskorting bij de belastingen.
Het nieuwe belastingstelsel dat
vanaf januari ingaat, maakt zo
iets mogelijk. Het is belangrijk
dat die heffingskorting inder
daad inkomensafhankelijk is,
want anders profiteren de rijke
ren er ook van, wat niet terecht
is."
In de discussie over de premie
betaling van een basisverzeke
ring spelen emoties een rol,
vindt De Waal. „De ziektekos
ten gaan ons allemaal aan, we
betalen allemaal premie. Maar
we kunnen het niet laten bij wat
het is. Daarvoor zijn de proble
men die op ons afkomen te
groot. We moéten wat doen. In
een nieuw stelsel worden garan
ties ingebouwd voor risicosoli-
dariteit tussen gezonden en zie
ken, jongeren en ouderen. En
voor inkomenssolidariteit tus
sen armen rijk."
Voor het eerst in decennia is de
invoering van een basisverzeke
ring dichterbij gekomen nu
werkgevers en werknemers tot
een gezamenlijk voorstel kwa
men. Alleen de vakbonden moe
ten hun achterban nog raadple
gen over het loslaten van de
inkomensafhankelijke premie.
Ziekenfondspatiënten betalen
nu nog 8,1 procent van hun in
komen en een (gering) bedrag
nominaal, in geld.
Weerstanden
De Waal kent de weerstanden
tegen het loslaten van de huidi
ge methodiek. „Die leeft ook bij
de PvdA. Maar ik begrijp dat
niet. De PvdA'er Oudkerk zei
laatst dat een fiscale compensa
tie te weinig zekerheid voor de
toekomst geeft, alsof de politiek
daarvoor te onbetrouwbaar zou
zijn. Grappig om dat te horen
van een politicus. Maar hetzelf
de geldt dan toch voor de sociale
verzekeringen?"
„Als er in de toekomst te weinig
geld is en de gezondheidszorg
wordt te duur, zal de politiek
ook in de sociale premies ingrij
pen. Meer geld gaat het de bur
ger in de toekomst sowieso kos
ten, ook in het huidige systeem.
Maar wat is er belangrijker dan
de gezondheid? Ik zou niets we
ten."
Volgens De Waal is het SER-
plan doorgerekend door het mi
nisterie van Financiën, het So
ciaal Cultureel Planbureau
(SCP) en het Centraal Planbu
reau (CPB) „Daaruit blijkt dat
het nieuwe stelsel jaarlijks tus
sen de drie en vijf miljard extra
kost. Maar we zijn wel klaar
voor de toekomst. Als de leden
van de FNV en andere bonden
de fiscale compensatie afwij
zen, blijft alles bij het oude. Met
alle problemen van dien in de
toekomst. Dan gaan rijken hun
eigen weg en vervallen publieke
voorwaarden."
doorTheo Haerkens
Vol vertrouwen verklaarde de
Indonesische minister van
Justitie en mensenrechten Yus-
ril Ihza Mahendra eind septem
ber dat Tommy Soeharto 'bin
nen enkele dagen' achter de
tralies zou zitten. De jongste
zoon van ex-dictator Soeharto
was net tot anderhalf jaar cel
veroordeeld wegens zwendel en
corruptie.
Inmiddels is anderhalve maand
verstreken. Woede en leedver
maak vechten om voorrang bij
de Indonesische bevolking, die
moet aanzien hoe de autoritei
ten zich laten ringeloren door de
ex-playboy en zijn advocaten.
Het inrekenen van Hutomo
Mandalaputra, zoals Tommy
officieel heet, zou een mooie op
steker geweest zijn voor de rege
ring. Zeker omdat Soeharto zelf
daags na Tommy's veroordeling
wegens zijn zwakke gestel aan
een rechtszaak ontsnapte,
Maar het mocht niet zo zijn. In
een keten van incidenten die
zelfs te gek is voor een soap
opera, slaagt de steenrijke Soe-
hartotelg er tot nog toe in de
gang naar de gevangenis te ont
lopen.
De autoriteiten doen of ze alles
onder controle hebben, maar ze
zijn de afgelopen weken door
Tommy's topadvocaten koel
bloedig van tafel gespeeld.
Klunzigheid en blunders wisse
len elkaar in rap tempo af. De
ene keer was het vonnis niet
overhandigd, later ontbrak het
stempel op het arrestatiebevel.
En niemand was op het idee ge
komen Tommy te beletten zijn
huis te verlaten toen de arresta
tie werd aangekondigd.
Scherpzinnig
Na de veroordeling speelden de
advocaten van Tommy Soehar
to hun spel scherpzinnig: ze
vroegen herziening van de zaak
én gratie. Het antwoord op deze
verzoeken mocht de voormalig
autocoureur en sportvlieger ge
woon thuis afwachten, want de
rechter had niet gezegd dat
Tommy onmiddellijk het cachot
in moest. Zelfs had hij in een
luxe-hotel nog een ontmoeting
met president Wahid, wat de
argwaan van de bevolking al
leen maar vergrootte, want wat
viel er nog te bespreken?
Justitie voelde het wantrouwen
als een hete adem in haar nek.
Waren de autoriteiten wel op
recht in hun doen en laten?
Woordvoerder Witoelar van
president Wahid zei van wel,
maar hij wees op 'psychologi
sche hindernissen'. Voor menig
overheidsdienaar is het een on
gemakkelijke gedachte de oog
appel van de voormalige baas in
de kraag te vatten.
Procureur-generaal Marzuki
Darusman maakte het er giste
ren niet beter op door te zeggen
dat hij had verwacht dat Tom
my, die na zijn wilde jaren een
Javaanse prinses huwde, zich
keurig aan de gevangenispoort
zou melden. „Indonesiërs zijn
over het algemeen gezagsge
trouw", stelde hij. Alsof de Soe-
harto-familie zich ooit iets van
enige wet had aangetrokken.
Toen de juridische trukendoos
anderhalve week geleden leeg
was, dook Hutomo Mandala
putra plotseling onder. Dat
werd de autoriteiten te gortig,
ze meldden hem bij Interpol en
kamden de huizen van de Soe
harto's in de luxe wijk Menteng
in het hart van Jakarta uit.
Daarbij werd niet vergeten on
der het bed te kijken van de oude
baas zelf, die inmiddels aan het
infuus ligt en zuurstof krijgt
toegediend: Overigens gebeur
de dit pas nadat het bezoek was
aangekondigd. Ook de buiten
huizen van de familie werden
nagevlooid, maar Tommy werd
niet aangetroffen.
Inmiddels wordt druk gespecu
leerd over het bestaan van een
geheime bunker onder Soehar
to's villa.
Van de domme
De politiechef - pikant genoeg
een voormalig adjudant van
Soeharto - heeft nu de familie en
de advocaten het vuur aan de
schenen gelegd. Die houden
zich van de domme en zeggen
Tommy alleen via zijn draagba
re telefoon te spreken. Enkele
van zijn advocaten is het gedoe
te gortig geworden. Zij hebben
aangekondigd niet meer voor
Tommy te willen werken
En wat heeft Tommy zelf te mel
den? Vanuit zijn schuilplaats
beweert de man met de eeuwige
glimlach en het flinterdunne
snorretje bang te zijn voor
moord of verkrachting in het
cellencomplex van de Ci-
pinang-gevangenis, waar zijn
vader politieke tegenstanders
placht op te sluiten. Hij eist een
speciaal beveiligde cel. De cel,
die al weken voor hem klaar
staat, is niet goed genoeg. GPD
Medewerkers van de Algemene Inspectiedienst nemen monsters van het veevoer op de boerderij in Eibergen waar gisteren 61 koeien
werden geruimd. foto Vincent Jannink/GPD
door Sander Rooijakkers
Direct na de ontdekking deze week van
het jongste BSE-geval in Nederland,
op een boerderij in het Gelderse Eibergen,
werden alle koeien van de eigenaar afge
maakt. Ten koste van alles willen we uit
breiding van de gekke-koeienziekte in ons
land voorkomen. Maar wat zijn de risico's
nu precies? Dr. Mari Smits, wetenschap
pelijk onderzoeker van het Instituut voor
Dierhouderij en Diergezondheid in Lely
stad, beantwoordt de tien meest gestelde
vragen over BSE.
- Hoe krijgt een dier BSE?
„In het algemeen krijgt een rund BSE
door een besmetting van buitenaf: het
eten van materiaal dat metBSE besmet is.
De ziekte is niet erfelijk, het is een infec
tieziekte. Alle dieren van een getroffen
boerderij worden standaard vernietigd,
bij wijze van extra voorzorgsmaatregel."
- Wat gebeurt er met een ziek dier? Welke
lichaamsdelen worden aangetast?
„Bij runderen wordt met name het centra
le zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
aangetast. Door ophopen van het abnor
male prion-eiwit sterven zenuwcellen af,
waardoor sponsvorming ontstaat en be
paalde hersenfuncties uitvallen."
- Kun je aan een levend dier zien of het be
smet is?
„Bij een levend dier kun je aan de klini
sche verschijnselen (afwijkend gedrag en
motoriek) zien of het dier mogelijk besmet
is metBSE.
De definitieve diagnose kan alleen gesteld
worden aan de hand van onderzoek aan
hersenen waarbij het dier gedood moet
worden. Deze klinische verschijnselen
treden pas op in het laatste stadium van de
ziekte".
- Welke delen van de koe kunnen de mens
besmetten?
„In theorie zijn dat die delen waarin in-
fectieus materiaal aanwezig is. Verschil
lende delen van runderen worden aange
merkt als zogeheten specifiek risico mate
riaal (SRM). Dit zijn bijvoorbeeld herse
nen, ruggenmerg, ogen, milt en midden
darm (ileum). De hersenen en het ruggen
merg zijn de materialen met het hoogste
risico. Mensen kunnen niet ziek worden
van het eten van niet besmette delen."
- Kunnen schapen, geiten of katten de
ziekte ook overbrengen op mensen?
„In de praktijk is nog nooit BSE aange
toond bij schapen en geiten. Bij schapen
en geiten kan wel een andere prionziekte
voorkomen, namelijk scrapie. Scrapie is
echter ongevaarlijk voor de mens. Of kat
ten de ziekte kunnen overbrengen op
mensen is onbekend. Katten worden ech
ter niet voor humane consumptie ge
bruikt, waardoor het risico voor de mens
nihil is."
- Is er ooit een verband aangetoond tussen
BSE en de voor mensen dodelijke ziekte
Creutzfeld-Jacob (CJ)?
„Ja, maar dit geldt uitsluitend voor de
nieuwe variant van CJ. Deze variant is in
Nederland nog nooit gevonden."
- Waarom worden in Engeland zo veel
mensen en dieren ziek en in Nederland
niet?
„Door een verandering in het proces
waarmee diervoeding werd gemaakt, kon
er in Engeland besmet diermeel in de rou
latie komenHierdoor is de BSE -epidemie
ontstaan die eincl 1992 zijn hoogtepunt
bereikte. Inmiddels is bij bijna 200.000
dieren in het Verenigd Koninkrijk de ziek
te vastgesteld. In het begin van de groot
schalige epidemie op het eiland, toen men
de risico's nog niet goed onderkende, zijn
daar (in tegenstelling tot andere landen)
ook besmette producten in de humane
voedselketen terecht gekomen. Dit ver
klaart waarom de nieuwe variant van CJ
vrijwel uitsluitend in Engeland wordt ge
vonden."
- Hoe zeker kan je zijn dat in Nederland
geen met BSE besmette koeien, schapen,
geiten of zelfs katten in het menselijk con
sumptiekanaal terecht zijn gekomen?
„Om deze risico's te minimaliseren is een
scala aan maatregelen getroffen. Deze
maatregelen hebben een tweeledig doel:
als eerste de BSE-infectie bij runderen
bestrijden, bijvoorbeeld door te zorgen
dat ze geen besmet diermeel meer te eten
krijgen. Ten tweede om alle dieren met
BSE en de risico-organen van alle her
kauwers die geconsumeerd worden, uit de
voedselketen te weren."
- Is de nieuwe snelle test op de aanwezig
heid van BSE al beschikbaar en goedge
keurd?
„Er zijn op dit moment drie door de EU
goedgekeurde snelle BSE-testen. Een van
deze testen, afkomstig uit Zwitserland,
wordt in Nederland door ID-Lelystad
routinematig toegepast. De snelle BSE-
test die door ID-Lelystad zelf is ontwik
keld, wordt op dit moment door de EU ge-
evalueerd. We hopen dat we binnen een
paar maanden toestemming krijgen om
onze eigen snelle test te mogen gebrui
ken."
- Zijn de tot nu toe genomen maatregelen,
het verbod op diermeel en het verwijderen
van risico-organen, voldoende om de ver
spreiding van BSE te stoppen?
„De genomen maatregelen zijn er op ge
richt om, op basis van de huidige kennis,
verspreiding te voorkomen." GPD
foto Phil Nijhuis/GPD
komen, anders zijn we weer ja
ren verder. Een nieuw stelsel
waarbij de verzekeraar accep
tatieplicht heeft, waarin de
overheid het pakket voor de ba
sisverzekering bepaalt en ook
de marges waarin verzekeraars
mogen concurreren. Het is de
enige manier om voorbereid te
zijn op de toekomst." GPD
Het nieuwe stelsel van de basis
verzekering zal volgens alle
partijen in de SER leiden tot
grotere concurrentie tussen ver
zekeraars, maar ook tussen me
dische instellingen. Daaruit
vloeien scherpere prijzen en een
hogere efficiency voort. Door
dat de zorg veel meer op vraag
dan - zoals nu - op aanbod is in
gesteld, zullen wachtlijsten tot
het verleden behoren, is ook De
Waals overtuiging. De basisver
zekering moet volgens hem 'al
les wat noodzakelijk en werk
zaam is omvatten'. In de prak
tijk komt dat neer op het huidi
ge ziekenfondspakket maar dan
mét daarbij de tandartskosten,
ook voor ouderen.
Het hoofdbestuur van FNV en
van de collegabond CNV zijn
overtuigd van de SER-plannen
waaraan ze meewerkten, maar
moeten hun eigen achterban
nog consulteren. „En dat is niet
eenvoudig, omdat het zeer inge
wikkelde materie is. Maar dit is
een enorme kans die we krijgen,
de basisverzekering moet er nü
Lodewijk de Waal: „De basisverzekering moet er nü komen, anders zijn we weer jaren verder."
