PZC
A. Bernard schildert impulsief en intuïtief
Bedrijfs Milieu Diensten fuseren
o»ic«
Surinaams feest
met een schraal
Hollands randje
Lijnenspel brengt mystiek
in werken Ashot Safian
Echtpaar Roelse sluit schoenenzaak
Van der Vlies wijst
staatssecretaris op
afspraken visserij
14
kunst cultuur
Haenen nieuwe
programmeur
't Beest Goes
Eén organisatie voor Zeeland en West- en Midden Brabant
ondernemend zeeland
Rabobank in
Sint Jansteen
vernieuwd
Kaasboerderij
presenteert
Biervlieter
zaterdag 18 november 2000
door Famke van Loon
BRUINISSE - Iemand die 'hal
verwege de wedstrijd de spelre
gels verandert'. Zo vatte B. van
der Vlies, Tweede Kamerlid
voor de SGP, vrijdagavond tij
dens een bezoek aan Bruinisse
de opstelling van staatssecreta
ris G. Faber van visserij samen.
Van der Vlies is het niet eens met
de plannen van de staatssecre
taris meer kokkels en mosselen
te reserveren voor vogels in de
Waddenzee. Want hoewel vorig
jaar nog is vastgesteld dat het
huidige beleid pas in 2003 ge-
evalueerd zal worden, wil Faber
nu al van koers veranderen,Nu
wil de staatssecretaris, tegen
mijn zin, die evaluatie naar vo
ren halen of zelfs alvast maar
beschermende maatregelen ne
men", legde Van der Vlies de
laatste stand van zaken uit.
De SGP-er benadrukte dat hij
niet tegen natuur- en milieube
scherming is, maar dat ook de de
visserijsector gerespecteerd
moet worden 'in haar rechtma
tig belang'. Ter illustratie haal
de hij het belang van de plaatse
lijke mosselvloot aan. „Voor het
economisch draagvlak van
Schouwen-Duiveland spelen de
havenactiviteiten en de daarbij
behorende visserij in Bruinisse
een belangrijke rol." Volgens
Van der Vlies moet de staatsse
cretaris zich dan ook aan de ge
maakte afspraken houden „Af
spraak is afspraak", stelde hij
streng.
Natuurbeheer
In de zaal van 't Durps'uus in
Bruinisse ontving hij voor dit
standpunt veel instemmend ge-
knik van de aanwezigen, die in
grote getalen op de thema
avond Vitaal Platteland waren
afgekomen. Naast de laatste po
litieke ontwikkelingen op het
gebied van de visserij tipte Van
der Vlies ook ondermeer het be
lang van woningbouw in de
kleine kernen en het agrarisch
natuurbeheer aan.
Tevens maakte hij van de gele
genheid gebruik enkele kantte
keningen te plaatsen bij de
huidige koers van het paarse ka
binet. „We worden de laatste
tijd geconfronteerd met de con
sequenties van paars", meende
Van der Vlies. Hi] doelde hier
mee op het opheffen van het
bordeelverbod, het besluit van
de Tweede Kamer ten aanzien
van het homo-huwelijk en de op
handen zijnde euthanasiewet
geving. „Het is de ontkerkelij
king van de maatschappij die
doorwerkt in de politieke be
sluitvorming. Paars trekt met
haar beleid diepe sporen in ons
land", stelde hij somber vast.
(Advertentie)
De jaarlijkse speurtocht van de
Junior Kamer Schouwen-Duiveland
naar de Beste Ondernemers Visie
Het aftellen is begonnen I Volgende
week vrijdag de ontknoping van de
ondememersverkiezing van
Schouwen-Duiveland. Geen entree
bewijs ontvangen? Mail (bovgjksd.nl)
of bel (0111 417828) naar de
BOV commissie.
De komende weken in deze krant
meer informatie over dé ondernemers
verkiezing van Schouwen Duivelandl
Hoofdsponsor
SNSèbank Zeeland
«ft
"tkumsl
Ijl Auto Accel bv
Gesponsord door Bijdevaate, Zeelandia,
Delortte &Touche, Coen Honig Optiek,
Schoonmaakbedrijf Koster Co,
Flexibekleding, Van PijkererVVan Leeuwen,
Mol Agrocom en Mol Schuddebeurs
door René Hoonhorst
HULST - De naam van de in Armenië geboren
kunstenaar Ashot Safian begint langzamer
hand een bekende klank te krijgen in Zeeland.
Na eerder werk te hebben geëxposeerd in zijn
woonplaats Goes en in Middelburg, Vlissingen,
Zierikzee, Kapelle en Terneuzen, zijn zijn 'lijnis-
tische' olieverfschilderijen nu te zien in Galerie
De Eenhoorn in Hulst.
Het 'lijnisme' is een door Safian uitgevonden
kunstvorm, die verschillende kunststromingen
combineert. Door afbeeldingen in die verschil
lende stijlen heen trekt de Goesenaar lijnen: de
pijlers van zijn 'lijnisme'. Dwars door kleurrijke
afbeeldingen van kerken, menselijke figuren en
auto's trekt Safian rechte dan wel kronkelige,
meestal zwarte, lijnen. Ze voorzien de meeste
werken van een wat mystieke lading en dienen
tegelijkertijd als onmiskenbare handtekening
van de maker. De felle kleuren geven de schilde
rijen een bepaalde vrolijkheid. Die vrolijkheid
Ashot Safian, Combination of abstract colours
and realistic naked woman, foto Peter Nicolai
botst op een of andere manier niet met de religi
euze symboliek van kerken en kruizen die op
veel doeken is terug te vinden. Wat de kunste
naar met de symbolen bedoelt, is minder makke
lijk te doorgronden. Naast silhouetten van een
naakte vrouw in verschillende poses zijn op
Combination of abstract colours and realistic
naked woman kruizen in verschillende soorten
en maten te vinden. De bedoeling van de in hard
blauw wegzinkende crucifixen is ook niet uit de
titel van het doek te halen, maar intrigeert wel.
Hetzelfde geldt voor een soort reclameposter
waarop zes moderne auto's staan geschilderd.
Colour game noemt Safian het werk, de toe
schouwer in verwarring latend waarop de auto's
duiden. Overconsumptie van de moderne mens,
een aanklacht tegen afstotelijke reclame of ge
woon een beeld voor schoonheid en snelheid?
Waarschijnlijk zijn alle interpretaties die ie
mand aan een werk wil geven goed.
Voor degenen die zich liever niet het hoofd bre
ken over mogelijke betekenissen van kunstwer
ken, blijft er overigens genoeg te genieten over.
Schilderijen van kerken (waaronder de Maria
Magdalenakerk in Goes), muzikanten en op hun
leven terugkijkende oude mannen kunnen zon
der hoofdbrekens worden bekeken.
Arthur Bernard voor het schilderij 'Mothers gift'. Het beeld links, 'Just a lady', is van Jacob Hordijk
foto Charles Strijd
door Ernst Jan Rozendaal
CLINGE - Hoewel zijn schilde
rijen uiteindelijk altijd figuren
bevatten of landschappen voor
stellen, weet schilder Arthur
Bernard uit Maasdam van tevo
ren nooit wat hij gaat maken.
Hij zet muziek aan in zijn ate
lier, begint op tien doeken tege
lijk en ziet waar hij uitkomt. „Ik
schilder gewoon. Ik weet bij
God niet wat ik aan het doen
ben. Je hoort en je leest dingen
en dat komt allemaal op hel
doek terecht." Morgen (zondag)
begint in galerie Esprit in Clin-
ge een expositie met schilderij
en van Bernard.
Hij is in Mechelen geboren. Zijn
studie aan de Academie voor
Schone Kunsten aldaar heeft hi]
nodit afgemaakt. „Ik was eigen
wijs hè. Ik wist alles beter." Hij
reisde naar Frankrijk en de Ver
enigde Staten en bekwaamde
zichzelf in het vak van kunst
schilder. „In Amerika raakte ik
helemaal wezenloos van het
werk van De Kooning. Ik moest
echt even stoppen met schilde
ren, want ik maakte alleen maar
kopieën." Uiteindelijk kwam
hi] terecht in Maasdam, vlakbij
Rotterdam. Daar schildert hij
dag in dag uit, complete werk
dagen, met 's avonds overwerk
als de schilderijen daarom vra
gen.
„Je hebt schilders die van tevo
ren bedenken wat ze gaan
doen", legt Bernard uit. „Dat is
het creatieve gedeelte van hun
vak. Daarna is het uitwerken
gemakkelijk Bi] mij gaat het
andersom. Ik zet de muziek hard
aan. Shosjakovitsj, Rachma-
ninov of Moessorgski, van die
enerverende Russische muziek
Dan begin ik teksten op mijn
doeken te schrijven. Ik lees veel.
Boelie van Leeuwen en Jeannet-
te Winterson zijn favoriete
schrijvers. Heb ik daarvan iets
gelezen voor het slapengaan,
dan blijft dat hangen. Ik zet dan
tien doeken op een rijtje. Daar
loop ik langs en onderwijl
schrijf ik mijn teksten. Die lo
pen dus door over de doeken. De
verf druipt van de letters naar
beneden. Dan loop ik nog eens
langs met een andere kleur en
schrijf ik verder. De woorden
zijn meer vorm dan inhoud. De
letters worden lijnen, er ont
staan vlakken. Er gebeuren al
lerlei dingen op het doek. Dat
zoek ik op en zo vormen zich
beelden. Het is mijn manier van
werken, ik weet niet waarom
het zo is ontstaan."
Hoewel in de schilderijen van
Bernard duidelijk zichtbaar is
dat hij laag over laag schildert,
is van de teksten meestal geen
spoor meer over. Anders dan
zi]n werkwijze doet vermoeden,
zijn de afbeeldingen niet vol
strekt abstract In Clinge zijn op
elk schilderij figuren te zien,
meestal meer dan één. „Als er
één figuur op staat, komt er na
een tijdje nog één in de buurt.
Het klinkt hoogdravend, maar
blijkbaar vind ik dat ]e om een
volwaardig mens te zijn altijd
een ander nodig hebt. Als men
sen overlijden, besef ik vaak hoe
weinig ik naar ze heb geluisterd.
Vandaar waarschijnlijk die dia
logen. Op mijn schilderijen pra
ten mensen altijd met elkaar."
Behalve figuren schildert Ber
nard landschappen. In Clinge is
daarvan geen voorbeeld te zien.
Zelf karakteriseert de schilder
ze als 'fragmenten' met 'huisjes
waar niks van klopt'. „Het op
merkelijke is wel dat alle lijnen
daarin recht zijn, terwijl ik m de
schilderijen waarop mensen
staan altijd vloeiende lijnen
schilder.
Op zijn kop
Bernard schildert impulsief en
intuïtief. Hij weet wanneer een
doek af is, maar kan het niet be
redeneren.
„Als ik een doek op zijn kant
draai, zie ik de dingen die niet
kloppen. Als ik niet weet hoe ik
verder moet, hang ik het doek op
zijn kop en schilder ik er in grote
letters overheen: 'Ik weet het
niet meer.Ik verziek het schil
derij. Anders ga ik om de ge
slaagde gedeelten heen schilde
ren. Dat werkt niet. Je moet je
schilderij kapot durven maken
om het mooi te krijgen."
Expositie: schilderijen van Arthur
Bernard en beelden van Jacob Hor
dijk, van 19 nov t/m 17 dec in galerie
Esprit in Clinge, open do-zo van
13.30-17.30 uur, do ook van 19-21
TERNEUZEN,
Zuidlandtheater
'Welopgevoed', cabaret door Jetty
Mathurin
doorTreesvan Herpen
Een 75-jarig opvoedingsjubi-
leum, dat moet gevierd wor
den en daarvoor wordt iedereen
uitgenodigd, de randgroepfa
milieleden Jetty en Stanley en
iedereen die Jetty Mathurins
voorstelling Welopgevoed komt
bekijken. Het wordt een uitbun
dig Surinaams feest met flink
wat ironische knipogen naar de
Hollandse schraalheid.
Voor de derde keer staat Jetty
Mathurin met een soloprogram
ma op de planken. Haar typetjes
zijn gebleven en met haar mee
gegroeid. Vrolijkheid voert de
boventoon maar Mathurin
schuwt gevoelige thema's niet.
In een geraffineerde mengel
moes van Nederlandse
actualiteit en Surinaamse pro
blematiek komt zij met een ver
rassende kijk op de ingewikkel
de verhouding tussen beide
bevolkingsgroepen. En passant
houdt ze een aantal vooroorde
len over allochtonen in het alge
meen tegen het licht en weet de
ze op humoristische wijze te
relativeren. Nergens is ze zwaar
op de hand, haar luchtige toon
en gulle lach maken de voorstel
ling tot een aangename con
frontatie.
Als Ta ante viert ze haar 7 5-jarig
opvoedingsjubileum. Volgens
Surinaams gebruik ontfermde
zij zich jarenlang over allerlei
kinderen, eigen of vreemd. Zij
verdeelt die periode in twee fa
ses: 25 jaar in Nederland en 25
jaar in Suriname, maar dat zijn
tropenjaren en die tellen dub
bel. „Mijn werk is bemoeien",
zegt ze in onmiskenbare Suri
naamse tongval. Neef Stanley
en nicht Jetty organiseren een
verrassingsfeest voor haar.
De drie personages die Mat
hurin in de loop van de voorstel
ling neerzet zijn nogal uiteenlo
pend. De gemoedelijke, wijze
Taante, de haaiebaaierige Jetty
en de brallerige supermacho
Stanley krijgen de nodige kleur
en persoonlijkheid en komen
stuk voor st.uk levensecht over.
Op een vanzelfsprekende wijze
maakt ze contact met haar pu
bliek waarbij ze heel directe
taal spreekt. „Die zwarte daar
weet wel wat ik bedoel." Of
wanneer ze aan iemand vraagt
hoe laat het is dan wordt het
antwoord onmiddellijk gevolgd
door de opmerking: „Onze lieve
heer heeft de witte mens de klok
gegeven en de zwarte mens de
tijd."
De paus krijgt een sneer terwijl
die andere bisschop, Sinter
klaas juist haar favoriet is.
Prachtige dubbelzinnigheden
en gevatte woordspelingen
doorspekken haar verhalen en
ontlokken het publiek menig
lachsalvo. Maar wanneerzezin-
loos geweld ter sprake brengt is
het muisstil. Ze drijft de spot
met de Surinaamse mannen
maar ook met de overspannen
verwachtingen van Surinamers
ten aanzien van Nederland. Ze
drijft ook de spot met de Neder
landse aanpak van het ver
meende allochtonenprobleem.
Haar oplossing is een 'Taante-
kamp', opgericht met de tenten
van de mislukte asielzoekersop-
vang waar ontspoorde jongeren
een pak slaag kunnen komen
halen.
Terwijl neef en nicht alles in het
werk stellen om een groots fes
tijn voor Taante op te bouwen
gaat zij zich verkleden in de
luisterrijke dracht die zo be
kend is van het koloniale tijd
perk. Dan komt als klap op de
vuurpijl een gezongen verjaars
lied waarna de ontroerde Taan
te het publiek trakteert: Op
oerhollandse minuscule kaas
blokjes. Duidelijker kan het
niet.
Nog te zien op 28 november in de
Stadsschouwburg van Middelburg
GOES - Vincent Haenen (28) uit
Den Bosch is de nieuwe poppro-
grammeur van podium 't Beest
in Goes.
Hij studeerde aan de kunstaca
demies in Den Bosch, Hilversum
en Tilburg. De afgelopen jaren
organiseerde hij feesten waarbij
beeldende kunst, muziek en ob-
jecttheater een relatie met el
kaar aangingen. Zelf is Haenen
ook muzikant. Hij componeert
met behulp van elektronica en
verschillende akoestische in
strumenten.
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie van Jeffrey
Kutterink. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102.
door Jeffrey Kutterink
MIDDELBURG - De Bedrijfs
Milieu Diensten Zeeland en
West- en Midden Brabant gaan
met elkaar fuseren. De nieuwe
organisatie heet per 1 januari
BMD advies Zuidwest Neder
land. De kantoren in Middel
burg, Tilburg en Breda blijven
bestaan en het aantal werkne
mers wordt eerder uitgebreid
dan ingekrompen.
Dat zegt directeur W. Vette van
BMD advies Zeeland. Klanten
krijgen in december een infor
matiebrief. BMD Advies Zee
land telt twee adviseurs. De
administratie besteedt de or
ganisatie uit. Na de fusie ont
staat een dienst met tien advi
seurs, twee administratief
medewerkers en een directeur.
De BMD's zijn tien jaar geleden
opgericht op initiatief van
werkgeversvereniging VNO-
NCW in samenwerking met In
novatiecentra (Syntens) en de
Kamers van Koophandel. De
twaalf BMD's die er landelijk
zijn, adviseren bedrijven zon
der winstoogmerk in milieu
zorg en begeleiden de opzet en
certificering van zorgsystemen
voor kwaliteitsbewaking, ar-
bo- en milieuzorg. BMD Zee
land adviseert ruim honderd
bedrijven per jaar. „BMD Zee
land bestaat een jaar of acht en
blijft een kleine organisatie",
motiveert Vette de fusie met
BMD West- en Midden Bra
bant. „Hoewel BMD Zeeland
zaken uitbesteedt, moeten
twee adviseurs het werk doen.
Daardoor is de organisatie
kwetsbaar en kan de continuï
teit in gevaar komen als er ie
mand weg gaat. In een grotere
organisatie is meer kennis en
mankracht aanwezig en is het
makkelijker grotere projecten
aan te trekken."
Toch is het niet de bedoeling
om adviseurs tussen de kanto
ren uit te wisselen. „Daarvoor
is de reisafstand te groot", zegt
Vette. Hoewel de fusie zo goed
als rond is, moeten de besturen
van de twee Bedrijfs Milieu
Diensten er nog officieel mee
instemmen tijdens een verga
dering op 28 november. Daarna
wordt het besluit een maand
ter inzage gelegd, onder meer
bij de Kamer van Koophandel.
Vette: „Als er in de inspraak
procedure geen gekke dingen
gebeuren, is de fusie per 1 janu
ari formeel een feit."
SINT JANSTEEN - De Rabo
bank Sint Jansteen is vrijdag
avond heropend na een ingrij
pende verbouwing. Het
gebouw aan de Van Hoves-
traat/Geslechtendijk staat er
pas acht jaar, maar in die tijd is
het kantoor enorm gegroeid.
In 1992 telde het bankkantoor
32 medewerkers, intussen wer
ken er bijna zestig mensen. Het
pand in Sint Jansteen is de
hoofdvestiging van de Rabo
bank Sint Jansteen en omstre
ken. De vernieuwde bankhal
staat ten dienste van de moder
ne consument. Er is vooral re
kening gehouden met de be
langrijkste wensen van de
klant: snelheid en privacy. Zo
kunnen de cliënten zelf hun
bankzaken regelen of hulp van
het bankpersoneel inroepen.
Voor uitgebreidere voorlich
ting en transacties zijn er
spreekhoeken en -kamers. Be
langstellenden kunnen van
daag tussen 10.00 en 15.00 uur
de nieuwe bank bezichtigen.
BIERVLIET - Zeeuws-Vlaan-
deren is een culinair produkt
van eigen bodem rijker. Kaas
boerin Marlies de Vos presen
teerde op kaasboerderij De Vos
- die zij samen met echtgenoot
Ad drijft - aan de Helenaweg in
Biervliet de Biervlieter; een ei
gengemaakte Goudse kaas met
een romige smaak. Wethouder
P. C. Hamelinck kreeg vrijdag
middag het eerste exemplaar
aangeboden.
Marlies de Vos maakt sinds vijf
jaar dagelijks kazen van verse
ochtendmelk van de eigen
koeien op de kaasboerderij.
Kaas maken zit al generaties
lang in de familie. Ook haar
moeder en grootmoeder maak
ten zelf kaas en van hen leerde
ze de fijne kneepjes van het
vak.
„Toch ontbrak er iets. Een kaas
met een eigen naam en ge
zicht", vertelt De Vos. „Hierin
is nu verandering gekomen.
Vanaf nu heet de kaas Biervlie
ter en is herkenbaar aan de
kaassticker met het silhouet
van Biervliet. Loes Cozijnsen,
een kunstenares uit Biervliet,
ontwierp hiervoor een aqua
rel."
Kaasboerderij De Vos staat op
korte termijn nog een andere
verandering te wachten. Het
bijbehorende winkeltje met
verse streekproducten wordt
uitgebreid. Het streven is om
hier volgend jaar voor het be
gin van de grote vakantie mee
klaar te zijn.
door Ellen De Vriend
foto Lex de Meester
studeren, want van de tien kin
deren hebben er acht moeilijke
voeten", weet Roelse. „Het
grappige is, dat de schoenfa
brieken Cema en Fort in de
jaren zestig, zes maanden ga
rantie op de zolen van kinder
schoenen gaven. Het liep hier
soms storm. Door die garanties
zijn de fabrieken kapot ge
gaan." Het echtpaar Roelse
ging jaarlijks ongeveer dertig
weekenden op pad om schoe
nen in te kopen. Zij sluiten hun
Schoenenhuis in de loop van
volgende week.
VLISSINGEN - Schoenenhuis
Roelse aan de Scheldestraat in
Vlissingen sluit volgende week.
Het Vlissingse bedrijf bestaat
110 jaar. Hiermee komt een
einde aan een bedrijf dat nog
garanties gaf op de sterkte van
schoenzolen.
In 1890 begon grootvader Roel
se in de Vlissingse Nieuwstraat
met een grote schoenmakerij.
Daar werden bedrijfsschoenen
voor het Loodswezen, De
Schelde, de gemeente en Rijks
waterstaat gemaakt. De veer
tien personeelsleden maakten
alles met de hand. Naast een
schoenfabriek had Roelse des
tijds ook een groothandel in
leer en rubber waarvoor afne
mers in heel Zeeland en Bra
bant waren. Zijn zaak was
maar klein omdat schoenen
toen nog een gebruiksartikel
waren. Schoenen moesten de
gelijk zijn en sterk, meer niet.
Begin 1900 werden dames
schoenen pas wat meer aan
mode onderhevig.
Roelse sloeg het hele schoenen
maken met de stoommachine
over en investeerde direct in
een elektrische machine. Zijn
zoon kwam rond 1918 in de
zaak en nam deze twaalf jaar
later over. De schoenfabriek
was toen al gestopt, omdat zich
in Brabant veel grote fabrieken
vestigden.
Samen met zijn vrouw inves
teerde Roelse voornamelijk in
de detailhandel. Want tussen
Na 110 jaar stopt familiebedrijf Roelse ermee.
de Eerste en Tweede Wereld
oorlog was de schoen, als mo
deartikel, in opkomst. Na de
oorlog hielp hun zoon mee, om
de in elkaar gezakte schoenen-
handel weer op te bouwen. Tij
dens de watersnoodramp van
1953 stond er tweeëneenhalve
meter water in hun winkel aan
de Nieuwstraat. Het pand ver
bouwen had geen zin meer. Met
weinig financiële middelen
bouwden zij hun winkelhandel
weer op in een huurpand aan de
Scheldestraat 44.
Vlissingen was destijds maar
de helft van nu, maar er waren
nog drie andere schoenenza
ken De huidige eigenaren van
Schoenenhuis Roelse, verhuis
den in 1966 naar een eigen
pand op nummer 60. Daar be
sloten zij zich te specialiseren
in kinderschoenen en schoenen
voor 35-plussers.
Moeilijke voeten
In het Schoenenhuis is het
vooral door de kindercollectie
erg druk geweest. Er waren
zelfs zes personeelsleden in
dienst. „Ikbenvoetkundegaan
