Britse kangoeroes leggen het af
I
PZC
GRATIS JURIDISCH ADVIES
Bel nu ANWB Rechtshulp
070-3147788 AAfi^7
Tom Poes en het Booroog
o
O
Casper Hobbes
Australische exoten delven het onderspit tegen de recreatiedruk
het weer
recept
puzzel
1
9
15
1
Hl
H
zaterdag 11 november 2000
Zeeland: Stereotype beeld
Halverwege de negentiende eeuw liet de Brit Thomas Austin
24 uit Engeland meegenomen konijnen los in Australië. Die
vermenigvuldigden zich bij gebrek aan natuurlijke vijanden
tot tientallen miljoenen exemplaren en vormen nog altijd een
plaag. Minder bekend is dat Australië iets toegevoegde aan
het Britse dierenrijk, zij het bescheidener. Al meer dan zestig
jaar leven er in Engeland, Schotland en op het eiland Man
groepjes middelgrote kangoeroes in het wild. Maar hun toe
komst ziet er slecht uit.
door Harm Harkema
Een diepe zucht ontsnapt aan
Derek Yalden, zoöloog aan
de Universiteit van Manchester.
Sinds 1967 volgt hij, vooral in de
weekeinden, een kolonie in het
wild levende kangoeroes in het
Peak District, een natuurgebied
ten zuidoosten van Manchester.
Zo'n veertig jaar geleden waren
het zo'n zestig exemplaren, nu is
er naar alle waarschijnlijkheid
nog slechts eentje over: een
veertienjarig vrouwtje. Dat zal
het ook niet lang meer maken,
want de gemiddelde leeftijd van
een wallaby is twaalf jaar.
„Het stemt me triest dat het bin
nenkort voorbij is", zegt Yalden.
Op een klein eilandje in het
Schotse Loch Lomond leeft dan
nog een onbekend, maar zeer
klein aantal wallaby's in het
wild. Ook op Man schijnt nog
een enkel exemplaar rond te
huppelen.
Ooit zijn de wallaby's, die met
een lengte van ongeveer een me
ter een kleine uitvoering van de
grote kangoeroes vormen, van
uit Tasmanië en Australië geïm
porteerd door Britse dierentui
nen.
De kolonie in het Peak District
vond zijn oorsprong in de verza
meling exotische dieren van le-
gerkapitein Courtney Brockle-
hurst. Op zijn landgoed Roaches
House bij Buxton hield de kapi
tein onder andere vijf wallaby's.
Toen de Tweede Wereldoorlog
uitbrak, moest Brocklehurst
naar Birma, en keerde nooit te
rug. Op grond van oorlogswet
geving werden zijn dieren in de
omgeving losgelaten. Een al
leenstaande yak, een hoefdier
uit de Himalaya, graasde zo
doende nog tot in de jaren vijftig
rond in het Peak District.
De vijf wallaby's deden het nog
beter. Zij bleken uitstekend te
gedijen op een deel vanBrockle-
hursts landgoed. Het is een
gebied van een paar vierkante
kilometer, met enkele steile
rotswanden, bomen, en veel hei
de en varens, waarin de schuwe
buideldieren zich uitstekend
konden verschuilen. Ze deden
dat zo goed dat slechts weinig
mensen ze ooit hebben gezien.
Hun voedsel bestond uit heide
en ander groen.
(Advertentie)
Problemen gehad tijdens uw vakantie? De ANWB helpt
zijn leden met gratis juridisch advies.
Hans Belterman
Bouillonfondue met spruitjes en ui
Naast de spruitjes komen er bij
deze Japans aandoende fon
due ook uitjes aan te pas. De spruit
jes moeten tevoren net niet hele
maal gaar worden gekookt. De
uitjes worden zachtjes gefruit tot ze
een heel licht kleurtje hebben ge
kregen en dan ook net niet helemaal
gaar zijn geworden. Voordat ze in
de bouillon worden gedoopt moe
ten ze door losgeroerd ei worden
gehaald. Daarvoorworden komme
tjes met losgeroerd ei geplaatst.
Voor 4 pers.: 500 - 600 gram spruit
jes; zout; 400 gram kleine uitjes,
schoongemaakt; 3 eetl. olie; slabla
deren; 6 eieren; 1 eetl. maizena; 1
eetl. Zaanse mosterd; 3 eetl. Japan
se sojasaus (Kikkoman); 1,6 liter
kippen- of groentenbouillon; 1,5 dl
sherry (fino); 1 kleine gedroogde ro
de peper (lombok rawit), fijngewre
ven; 1,5 theel. suiker.
Zet de spruitjes op met ruim kokend
water waaraan wat zout is toege
voegd. Kook ze niet veel langer dan
8 minuten. Ze moeten nog licht
knapperig zijn. Laat in een vergiet
uitlekken en koud worden. Verhit
een wok en laat de olie er door wal
sen. Temper de warmtebron en laat
de uitjes, onder regelmatig om
scheppen, zo lang zachtjes fruiten
tot ze beginnen te kleuren. Strooi er
2
3
4
5
6
7
10
11
12
13
14
16
18
19
20
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
HORIZONTAAL:
1. Pompoen; 8. sajetgaren; 10. verbond; 12. grondsoort; 14. per
soonlijk vnw. (Fr.); 15. godin van de dageraad; 16. voorzetsel;
17. gewicht; 19. arrondissement; 21. Engels lidwoord; 22,. kunst
taal; 23. zwaardwalvis; 25. koning (Fr.); 26. loco-burgemeester;
27. rivier in Rusland; 28. Engelse ontkenning; 30. zanggroep; 32.
slastronk; 34. strijdgewoel; 36. les in het maken van kleren.
VERTICAAL:
2. Alfabet; 3. door het lot laten beslissen; 4. bijwoord; 5. hout
soort; 6. atmosfeeroverdruk; 7. persbureau; 9. ratelpopulier; 11.
muziekinstrument; 13. demper (muz.); 18. grondsoort; 20. rivier
(Sp.); 24. Aziatisch land; 25. pook; 26. luchtkussenvoertuig; 29.
familielid; 31. familielid; 33. hertachtig dier; 35. Chinese
afstandsmaat.
Anders dan konijnen vertonen
wallaby's een weinig uitbundig
fokgedrag. Een vrouwtje krijgt
hooguit een jong per jaar, die in
het voorjaar het kopje uit moe
ders buidel steekt. Desondanks
wisten de vijf wallaby's van
captain Brocklehurst zich vrij
snel uit te breiden tot een kolo
nie van een stuk of zestig exem
plaren.
De kolonie kreeg een zware klap
in de strenge winter van
1962/63, toen tientallen dieren
stierven wegens voedselgebrek.
In de jaren daarna sterkte de ko
lonie weer aan want natuurlijke
vijanden hadden de kangoeroes
niet. En omdat Courtneys broer
Philip Brocklehurst wandelaars
en andere recreanten zoveel mo
gelijk ontmoedigde om op zijn
landgoed te komen, hadden de
dieren ook geen last van men
sen.
Honkvast
De wallaby's hadden niet de nei-
gipg zich te verspreiden. Ze zijn
van nature al honkvast en bo
vendien werd hun paradijs van
heide en varens omringd door
onbeschut en dus 'eng' gras
land. Alles veranderde in 1977
toen Brocklehurst zijn bezit
verkocht aan schapenboeren.
Dertienhonderd schapen dreig
den het landgoed binnen de
kortste keren kaal te vreten,
maar gelukkig toonden de be
stuurders van het Peak District
National Park zich slagvaardig.
Zij kochten het landgoed van de
schapenboeren zodat de natuur
er weer zijn gang kon gaan.
Eind goed al goed zou men zeg
gen. Maar die conclusie bleek
voorbarig. Nationale parken
zijn er immers niet alleen ter be
scherming van plant en dier
maar ook voor de recreërende
mens. Die hebben de wallaby's
uiteindelijk de das omgedaan.
„De aankoop door het National
Park, liep ongeveer parallel met
de toegenomen vrije tijd voor
mensen en de groei van de week-
eindrecreatie", zegt Yalden. Zo
zijn de steile rotsen in het para
dijsje van de wallaby's zeer po
pulair bij klimmers, terwijl het
bos- en heidegebied vooral in de
weekeinden veel wandelaars
(van wie velen met hond) trekt.
De bange wallaby's konden
daar absoluut niet tegen. „Er
Een kangoeroe van het Peak District in betere tijden.
foto Derek Yalden/GPD Vooruitzichten
zijn wallaby's geweest die zo
schrokken van een mens of hond
dat ze in blinde paniek van een
rotswand zijn gesprongen en te
pletter vielen", aldus Yalden.
Anderen kwamen aan de rand
van het gebied om het leven on
der een auto. En in ieder geval
één wallaby is doodgebeten
door een hond.
Yalden doorzoekt in zijn werk
kamer enkele ladenkasten en
vindt uiteindelijk wat hij moet
hebben: de schedel van een dode
wallaby. „Dit was het laatste
mannetje. Op negenjarige leef
tijd door onbekende oorzaak
overleden op 27 januari 1996.
Het ergste van alles vind ik dat
je van een nationaal park zou
wat zout over. Laat in een vergiet of
op een grote zeef uitlekken en koud
worden. Schik spruitjes en uitjes op
met slabladeren beklede schalen.
Klop de eieren, maïzena, mosterd
en 2 eetlepels sojasaus los. Voeg
eventueel een beetje zout toe. Ver
deel het mengsel over vier komme
tjes of (soufflé)potjes.
Breng de bouillon en de sherry aan
de kook. Voeg 1 eetl. sojasaus, ge
droogde rode peper en de suiker
toe. Doe alles in een fonduepan.
Bijgerechten: droog gekookte en
daarna in weinig olie licht gebakken
rijst of eveneens heel licht gebak
ken gekookte Chinese of Thaise mi
hoen of Japanse somen; ragfijn ge
snipperde bosuitjes of prei; fles of
kruikje Japanse sojasaus; 5-minu-
tensaus (recept 6 nov); komkom
mersalade met zachtzure appel
(aangemaakt met eenvoudige dres
sing op basis van appelazijn, mirin
of sherry en (zonnebloem)olie).
Presentatie: plaats de schalen met
spruitjes en uitjes en het rechaud
met de kokende bouillon in het mid
den op de tafel. Schik schalen en
schaaltjes met de bijgerechten er
rondom.
Spruitjes en uitjes moeten eerst
door het eiermengsel worden ge
haald voordat ze in de kokende
bouillon worden gedompeld.
verwachten dat dieren en plan
ten er beschermd worden. Maar
door toedoen van recreanten,
hoe goed die het ook bedoelen,
blijkt het omgekeerde het geval
te zijn. Het is niet alleen de wal
laby die het loodje legt. De
zwarte korhoen en de ring ousel
(een soort lijster) zijn er al eer
der verdwenen." GPD
Toonder Studio's
weer
max.
min.
wind
10°
4°
Z 5
11°
5°
ZW 4
10°
6°
ZW 4
9°
4°
ZW 4
Zon
Maan
zaterdag
onder 17.01
zondag
op 7.58
zaterdag
onder 6.50
zondag
op 17.39
Nautisch bericht
Er staat een wind uit zuid tot zuidwest, 6 tot 7 Beaufort. Het zicht is
matig tot goed. Er is geen mistkans of kans op onweer. Het zeewa
ter is rond 11 graden.
'Een kwaad huis?' herhaalde heer Bommel ontstemd. 'Mijn oudtan
te was een hoogstaande dame, zoals notaris mij verzekerde, en daar
houd ik mij aan!'
'Het is een boos huishield de grijsaard vol. 'U kunt de drempel niet
passeren en ik heb daar nog nooit iemand naar binnen zien gaan,
meneer!'
Heer Ollie zweeg enige tijd. Er verscheen een grimmige trek op zijn
gelaat en aan het dichter worden van de rookwolken uit zijn pijp
was te zien, dat zijn koppigheid was opgewekt. Tom Poes zweeg dan
ook.
'Dit is onzin', sprak heer Bommel ten slotte. 'Dat huis is mijn eigen
dom door een aardig gebaar van mijn lieve tante. En ik laat me niet
uit mijn eigen huis houden. Bovendien geloof ik niet in spoken. Het
idee! Vind je ook niet, Tom Poes?'
Zonder een antwoord af te wachten gaf hij gas en reed het dorp uit,
de druipende natuur in. Het rijden was niet gemakkelijk, want door
de onbekendheid met de omgeving nam het zoeken heel wat tijd in
beslag. Het was dan ook reeds in de middag, toen de duistere om
trekken van het gezochte pand in het zicht kwamen.
'Daar naderen erfgenamen!' zei Karnagel, die van achter de bomen
de weg scherp in het oog had gehouden. 'Regen valt en gieren waai
en naderbij. Tijd is gekomen, grote Iet!'
'Te ha', prevelde de ander.
'Weet wel, weet wel!' riep de eerste. 'Na stilzitten komt terugtrek
ken. Niet gezien worden door erfgenamen. De tijd van de terugtocht
is waarlijk groot!'
Waterstanden
ZATERDAG
Hoog water
Laag water
11 NOV. VM
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
01.16
255 13.33
249
07.29
179 19.58
208
Terneuzen
01.36
281 13.53
276
08.00
189 20.27
218
Bath
02.36
325 14.53
318
09.06
217 21.30
243
Roompot Buiten
01.02
198 13.17
189
07.15
123 19.35
149
Zierikzee
02.55
181 15.05
169
08.50
123 21.00
146
Stellendam Buiten
01.29
19413.45
182
07.25
069 19.39
093
Wemeldinge
02.55
206 15.10
196
08.50
14021.10
163
Krammersl. West
02.44
192 14.45
179
08.56
129 21.05
152
Hansweert
02.07
292 14.20
285
08.26
206 20.52
233
ZONDAG
Hoog water
Laag water
12 NOVEMBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
01.53
268 14.08
264
08.12
189 20.35
214
Terneuzen
02.13
294 14.29
292
08.42
199 21.07
224
Bath
03.14
339 15.32
334
09.47
223 22.16
246
Roompot Buiten
01.36
209 13.56
203
07.51
131 20.15
153
Zierikzee
03.40
185 15.50
175
09.20
126 21.40
146
Stellendam Buiten
02.07
206 14.25
197
07.55
074 20.20
095
Wemeldinge
03.30
212 15.50
204
09.30
144 21.50
164
Krammersl. West
03.14
193 15.15
185
09.30
131 21.45
151
Hansweert
02.46
303 14.58
297
09.08
214 21.33
238
MAANDAG
Hoog water
aag water
13 NOVEMBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
02.32
273 14.46
271
08.56
19521.21
213
Terneuzen
02.51
299 15.08
299
09.23
206 21.49
224
Bath
03.54
343 16.11
341
10.30
227 22.56
244
Roompot Buiten
02.16
214 14.35
212
08.35
136 20.55
152
Zierikzee
04.15
183 16.30
178
10.00
129 22.20
144
Stellendam Buiten
02.46
211 15.05
206
08.35
078 20.55
093
Wemeldinge
04.15
211 16.30
208
10.10
147 22.30
162
Krammersl. West
03.38
191 15.50
189
10.05
133 22.31
149
Hansweert
03.22
30415.36
302
09.51
220 22.16
238
Europa: Vertrekken
10 11 12 13
HORIZONTAAL:
1. Touwvezel, treuzelaarster; 2. muze
der geschiedenis, kledingstuk, verdie
ping; 3. stadsdeel van New-York, naar
beneden gaan; 4. beleid, jaargetijde,
inwendig orgaan; 5. eencellig organis
me, zweefrek; 6. fout, viseter, rijstveld;
7. Griekse godin, kikvorsman; 8. sier
plant, waterplant, kier; 9. hagedisachtig
dier, interval.
VERTICAAL:
1. Cijfer, luifel; 2. smet, vrouw; 3. lucht
verversing, hoofd v.e. moskee; 4. soort
revolver, leerling; 5. stand der edelen,
drijvend hotel; 6. aanstonds, ver; 7.
minnaar, drietal; 8. hijskamertje,
motief; 9. helpster van Jason, kalmte;
10. harde trap, vorstentitel; 11. hijs
werktuig, putemmertje; 12. stekelhuidig
dier, transpiratie; 13. interest, dokter.
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
-g-f-b-o-
ballpoint
-laars-wy
magie-dek
-kerspel-
oor-sof-i
-e-nering
steun-lel
-sik-peso
Ingang
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Brits, 3. kreng; 4.
lomp; 7. loens; 10. klapperen; 11.
alarmlijn.
Verticaal: 1. Bakblik; 2. tenen; 5.
overal; 6. pinnen; 8. email; 9.
super.
Ligt er vandaag boven Spanje, grote delen van Frankrijk, Italië, de
noordwestelijke Balkan en Midden-Europa nog een hogedrukge-
bied dat die streken droog en meest zonnig weer bezorgt, morgen
vertrekt het naar Roemenië en krijgt een depressie bij Schotland
de touwtjes weer in handen. En u weet zo langzamerhand wel wat
dit betekent. Zo regent het vandaag al langdurig en hard in het
zuidoosten van Engeland en op de Noordzee. De zuidwestelijke
wind laat zich hierbij niet onbetuigd. In Ierland gaat het eveneens
flink waaien. De regen wandelt morgen langzaam Frankrijk,
Noord-Spanje, en de Benelux binnen. Ook het zuiden van Noorwe
gen wordt niet gespaard. Voornamelijk de noordwestpunt van
Spanje krijgt de meeste regen te verwerken. Ik verwacht er hoe
veelheden tussen 20 en 60 millimeter. In de rest van Engeland, in
Wales, Ierland en Schotland vallen buien. Sommige daarvan zijn
pittig met onweer en hagel. De Alpenlanden kunnen vandaag op
mooi, meest zonnig en kalm weer rekenen dankzij het hogedruk-
gebied. Het is niet warm. In het noorden van Italië kunnen nevel en
mist de zon overigens aardig plagen.
/TJONGE! NIET TE
GELOVEN WAT DE
TUF OPflIJN
VERSLAG HEEFT
.GESCHREVEN!
ZE ZEGT DAT HET DUIDELIJK
IS DAT IK TOTAAL GEEN ON
DERZOEK HEB GEDAAN NAAR
VLEERflUIZEN EN DAT F1IJN
WETENSCHAPPELIJKE ILLU
STRATIE WEL HEEL ERG OP
HET BATMANLOGO HET ERBIJ
GETEKENDE TAMr.no
door Bill Watterson
NIETS
ALS JE TIE
NU EVEN
HELPT
BLIJFT
DAT OOK
ZE GAF NE
NIET EENS EEN
VOOR NIJN
PROFESSIONELE
DOORZICHTIG
PLASTIC
De herfst is berucht om zijn onstuimi- Door: Monique Vrolijk
geweer. Dit weekeinde wordt voldaan
aan het stereotype beeld van opwaaiende bladeren en horizontaal
voorbij zwiepende regen. Na morgen wordt het weerbeeld rustiger,
maar van een stabiele atmosfeer is geen sprake. De wind trekt van
daag nog iets aan en is matig op beschutte plaatsen, elders krachtig.
Boven het open water en aan de Noordzeekust is de wind sterker,
kracht 6 tot 7. De temperatuur stelt zich bescheiden open komt op
een voor Zeeland normaal novemberniveau van 10 a 11 graden. Een
grijs wolkendek overheerst, en vooral tijdens de eerste daghelft valt
er af en toe regen. Vanavond alsmede vannacht is het overwegend
droog. Morgen passeert een frontale zone, bestaande uiteen actief
regengebied. In de ochtend en een groot deel van de middag zijn er
perioden met regen, en de regenmeters kunnen gevuld worden met
10 millimeter of meer. De wind houdt de zeilen strak gespannen en
een krachtige tot harde zuidelijke wind blijft op het programma staan.
Morgenavond dringen voor
zichtig opklaringen Zeeland
binnen en de wind moet iets
aan kracht inboeten. Vanaf Stevige wind "*j if
maandag verliest de atmo- I
sfeer een groot deel van zijn 1 lir-A
onstuimige streken, maar he- |t7° ii
lemaal tot rust komt hij niet. |l //jf
De lucht is ook maandag en, in Izw7l 1
mindere mate dinsdag, nog
vochtig en onstabiel genoeg
om af en toe een bui te gene
reren. De maximumtempera
turen van circa 10 graden ver
oorzaken niet of nauwelijks
verbaasde blikken. Later in de
week kan het wel 's nachts
kouder worden, maar winters
weer wordt op afstand gehóu
den door de stevig in z'n
schoenen staande herfst.
