Biken met uitzicht op zee
Zelfs nep
is mooi in
Heusden
PZC
Schoorlse
Duinen
32
Reiziger
Ski-Trein
Sesamstraat
Madurodam
zaterdag 11 november 2000
Uit nood geboren. Ruzie
tussen fietsers en wan
delaars. Ruzie tussen paard
rijders en joggers. Ruzie
tussen wandelaars en paard-
rijders. Kortom: ruzie tussen
iedereen die de rust van de
Schoorlse Duinen zocht.
Soms werd er in die roerige
jaren zelfs wel eens een potje
geknokt. Niet dat de irrita
ties nu geheel en al zijn ver
dwenen. „Maar", stelt op
zichter Jaap Jorritsma
tevreden vast, „sinds we die
mountainbike-route hebben
aangelegd, is het toch een
stuk rustiger geworden."
Mountainbiken in de Schoorlse Duinen.
foto's Hans van Weel/GPD
Het idee ontstond in 1995.
Over de met dennennaal
den geveerde Nielsblink, een ki
lometer ten zuidoosten van uit
spanning De Berekuil, liep al
een fietscross-traject. Maar dat
voldeed niet. Het parkoers was
te kort (waardoor mountainbi-
kers al snel andere weggetjes
opzochten), te simpel en het lag
- dót vooral - te dicht bij popu
laire 'paaltjes wandelingen' als
de 'rode' en de 'blauwe' route.
Gevolg: zelfs in het breedste
(vijf kilometer) duingebied van
Nederland liepen en reden be
zoekers elkaar toch nog voort
durend in de weg. Elke maand
stonden er wel een paar boze
brieven in het Noordhollands
Dagblad en ook bij Staatsbos
beheer, aan wie de Schoorlse
Duinen toebehoren, regende het
klachten. Met altijd weer die
vraag: Kunnen die fietsers niet
ophoepelen?
Conflicten
Nee, dat kon niet. Opzichter
Jorritsma: „Dat zou te gek zijn
natuurlijk. Fietsers hebben net
zoveel rechten als wandelaars.
Maar omdat er op een gegeven
moment toch te veel conflicten
ontstonden, hebben we contact
gezocht met wielerverenigingen
in de omgeving. Aanvankelijk
alleen met de bedoeling om via
de clubbladen wat gedragregels
af te geven. Van het een kwam
het ander. Op een gegeven mo
ment is toen het idee ontstaan
om een grote ATB-route aan te
leggen. Nooit vermoedend na
tuurlijk dat daar per week zo'n
duizend mountainbikers over
heen zouden gaan rijden. Ja, in
derdaad, vijftigduizend per
jaar. Het is onderhand een van
de drukst bezochte attracties
van Noord-Holland noord ge
worden."
Wat best een wonder mag heten.
Eenvoudig is het bijna vijftien
kilometer lange, in 1996 in ge
bruik genomen parkoers im
mers allerminst. Niet alleen
voert het de mountainbiker over
de top van de 48 meter hoge
Schoorlse Nok, ook krijgt hij te
ma'ken met grote repen rul zand,
steile afdalingen en smalle, zich
langs en over boomwortels slin
gerende doorgangetjes. Jorrits
ma: „Als je het parkoers weet af
te leggen binnen een uur, dan
mag je jezelf een schouderklop
je geven. Maar in wezen gaat het
ons daar natuurlijk niet om. Ik
heb eigenlijk veel liever dat de
mensen er twee of drie uur over
doen. Zodat ze kunnen genieten
van wat misschien wel het
mooiste duingebied van Neder
land is."
En het hoogste. Het Radarduin,
aan het einde van Klimweg,
reikt tot 54 meter boven de zee
spiegel en vormt daarmee 'het
dak' van Hollands kust. Na
tuurlijk is er aan gedacht moun
tainbikers ook over deze top te
leiden. Maar daarvoor is het er
te druk met wandelaars die er
willen genieten van een van de
spectaculairste uitzichten in
Nederland.
Steil
Jorritsma: „Het parkoers is met
de grootste zorg aangelegd.
Drukke, maar vooral ook
kwetsbare plekken hebben we
vermeden. Mooie en bijzondere
gebieden, zoals De Kerf, de
Zwarte Blink en de Grensvlakte
wilden we er juist weer in heb
ben. En daar hebben we goed
aan gedaan. Vooral bij De Kerf
zie ik de mensen vaak afstap
pen."
Wat dan echter wel uit eigen
vrije wil gebeurt. Eerder al, bij
de Zwarte Blink, gaan velen uit
het zadel omdat het er domweg
te steil is. Net als achter de
Schoorlse Nok (een afdaling
door het zand) en op een onver
hoeds opduikende muur, even
na de passage van de Groen
veldslaan, waar zelfs schaats
en wielerprofs (die hier 's win
ters vaak trainen) in de proble
men komen. Jorritsma grijn
zend: „Wie zonder een voet aan
de grond te zetten het parkoers
aflegt, is een kanjer. En soms
Het ATB-parkoers door de Schoorlse Duinen is iets meer dan 14
kilometer lang en kan grofweg worden opgesplitst in drie de
len: een zwaar stuk dat loopt van de voet van de Schoorlse Nok tot
aan de top van de Zwarte Blink, een betrekkelijk vlak gedeelte van
de Zwarte Blink tot iets voor de Grensvlakte en een middelzwaar
stuk van de Grensvlakte tot de voet van de Schoorlse Nok. Het tra
ject is alleen af te leggen op een goed onderhouden moutainbike
(liefst met vering) voorzien van een versnelling die minstens kan
worden teruggeschakeld tot 1 op 1 (bijvoorbeeld 28x28).
Er zijn zes opstapplaatsen. Het officiële startpunt ligt in de zuid
oosthoek van het gebied, bij de Postweg, op de weg van Bergen naar
Schoorl, niet ver van Manege Poelenburg. De vijf andere plekken
waar kan worden begonnen, liggen respectievelijk bij de kruising
van de Julianalaan en de Mariaweg (niet ver van uitspanning De
Berekuil), aan de Van Steijnweg (Schoorl aan Zee, richting Bergen
aan Zee), bij de Verspeyckweg (Bergen aan Zee), het kruispunt van
de Julianaweg en de Blijdesteinweg, alsmede aan de Blijdestein-
weg, tweehonderd meter na de ingang van boswachterij Schoorlse
Duinen, bij pompstation Bergen.
Auto's kunnen worden geparkeerd bij Manege Poelenburg (even
buiten Bergen, richting Schoorl), restaurant Duinvermaak/Ski-
baan (Bergen) en Bezoekerscentrum Het Zandspoor (Schoorl). Ver-
huuradressen van mountainbikes: Beukers Bike-Centre, Ir. v.d.
Banstraat 14 in Petten (0226).38.13.67; firma Raat, Duinweg 41 in
Schoorl (072).509.13.30 en Masteling, Heereweg 242 in Groet (072
509.12.45. Een folder met gegevens over het parkoers is verkrijg
baar bij Bezoekerscentrum Het Zandspoor, Oorsprongweg 1,1871
HA Schoorl, telefoon (072).509.33.52; internet www.staatsbosbe-
heer.nl/noord-holland.
wordt een klim zelfs zo rul - we
zitten tenslotte in een duinge
bied - dat zelfs de beste fietsers
moeten lopen. Maar op die
plaatsen gooien we dan hout
snippers of schelpen. En ook ge
bruiken we wel zand om bij
voorbeeld de drassige delen en
plassen achter in de route te
dempen."
Werkstraf
Tot genoegen van de gebruikers
die regelmatig ook zelf de mou
wen oprollen om het pad in zo'n
goed mogelijke staat te houden.
Jorritsma: „Dat gaat heel goed,
allemaal. De fietsclubs leveren
regelmatig vrijwilligers, er zijn
een paar scholen die ons helpen,
maar ook trekken we vaak met
werkgestraften de duinen in. Er
is altijd wel wat te verhapstuk
ken. Vooral in het begin, toen
het pad vrij smal was en er nog
wel eens een over het hoofd ge
zien boomstronkje gerooid
moest worden, In die tijd ook
ging er regelmatig eentj e over de
kop en is er zelfs eens een heli
kopter aan te pas gekomen om
een gewonde mountainbiker af
te voeren. Maar dat is verleden
tijd. Het is nu een veilige, voor
Nederland unieke toeristische
route waarbij de gebruiker zich
een beetje meer moet inspannen
dan normaal. Maar de voldoe
ning is daardoor des te groter."
Rob van den Dobbelsteen
In eerste instantie slaat de
argeloze bezoeker de
schrik om het hart. 'Bakker
tje Deeg' staat er in Oudhol
lands schoonschrift op een
winkelpui. En 'Kunstkabi
net Het Blaauw Laaken'. En
'Vleeschhouwerij Janson'.
En 'Bloemsierkunst In den
Prince'. Is ook Heusden weer
zo'n vacuüm getrokken Ot-
en-Sien-stadje dat doet als
of? „Welnee", zegt John van
Berlo. „Ik heb een tijdje in
Bourtange gewoond. Da's
pas een openluchtmuseum.
Maar Heusden leeft. Hier
hebben we nog supermark
ten, rijden er auto's door de
straten, staan er parkeerme-
ters."
Van Berlo, die samen met z'n
vrouw Mieke in de Nieuw-
straat kaarsen verkoopt, heeft
gelijk. Wandelend door de
Hoogstraat, langs de Demer en
over de Vismarkt, dient Heus
den zich zelf al snel op als een
smakelijk ratjetoe van nep en
echt. Waarbij de nep zelden zó
nep is dat het je gaat tegenstaan.
Dat komt: ze hebben nogal hun
best gedaan, daar aan de Bra
bantse Maasoever, naast Den
Bosch. Halverwege de jaren zes
tig nog, dreigde het stadje met
de grond gelijk te worden ge
maakt. Hoge flats moesten er
komen. En nieuwe, brede we
gen. En een hypermoderne pas
santenhaven ook. De tekenin
gen lagen al ter inzage, maar
toen begonnen er een paar na te
denken. Flatgebouwen aan de
Vismarkt? De Demer gedempt?
De wallen geslecht? Alsof Heus
den niet barstte van de monu
menten. Alsof de bastions en de
daarvoor liggende ravelijnen
niet ooit deel uitmaakten van
een van de machtigste (en meest
bewierookte) vestingen van de
Lage Landen. Alsof het stadje in
het begin van de 20e eeuw in een
reisgids niet werd omschreven
als 'een artistiek wonder in Bra
bant'. Zo beroemd was het 'ge
zicht op Heusden' zelfs, dat er
met gemak dertig olieverfschil
derijen van te vinden zijn. Om
over de ontelbare gravures en
tekeningen nog te zwijgen.
Dat Heusdenhet Heusden dus
dat staat afgebeeld in de ver
maarde stedenatlas (1648) van
Nederlands beroemdste carto
graaf Joan Blaeu, moest terug
komen. Met burcht, met Catha-
rinekerk, met het in oude luister
teruggebrachte bolwerk en met
al die andere ruim 130 monu
menten. Een flinke klus. De met
'60.000 pond buskruit, hand
granaten en stinckpotten' afge
laden burcht was al in 1680 de
lucht in gevlogen (bliksemin-
Oud straatje in Heusden.
slag), de Catharinekerk stortte
in, toen in november 1944 te
rugtrekkende Duitse troepen
grote delen van het stadje in as
legden en de wallen hadden
meer weg van een door mollen
ondermijnd geitendijkje dan
van de geduchte hindernis
waaraan de Spanjaarden in de
Tachtigjarige Oorlog steeds
weer hun neus stootten.
Heusdens restauratie begon in
1968 en werd halverwege de ja
ren tachtig afgerond. Niet om
dat al het oude weer nieuw was.
Verre van dat. Maar de inwoners
hadden domweg genoeg van het
onophoudelijke geklop, gezaag
en geboor. En kregen een punt
hoofd van de puriteinen die al
les in een kreukvrije, 17e-eeuw-
se staat wilden terugbrengen.
Bovendien bleek de herbouw
van de burcht al rap een niet te
vervullen droom en moest het
herstel van de Catharinekerk
wegens geldgebrek worden af
gebroken, nog voordat aan de
toren kon worden begonnen.
Gelukkig maar. Niets zo saai als
de volmaakte nabootsing. Om
dat daarin de scheuren ontbre
ken, de afbladderende verf, het
vermolmde hout, het leven dus.
Kranen
In Heusden wordt gewoond.
Dokkeren er (meer lawaai ma
kend dan op nat asfalt) auto's
over de Anton Pieck-keitjes.
Steken de aartslelijke kranen
van de scheepswerf ver boven de
bastions van de keurig opge
knapte wallen, bastions, rave
lijnen en andere weennidelen
uit. Trekt de pizzeria-grillroom
op de Vismarkt een lange neus
tegen het statige neoclassicisme
van 'Hotel Het Wapen van Am
sterdam', dat bij nadere be
schouwing het filiaal van een
bank blijkt te zijn. Wat nou de
17e eeuw revisited? Trapgevels
met spitsboogvensters, een mo
len die uit Lommei werd ge
haald en een gemeentehuis dat
foto Ron Pichel/GPD
min of meer werd gebouwd vol
gens de strakke lijnen van de uit
het begin van de vorige eeuw
stammende Delftse School.
Heusden ziet er inderdaad oud
uit. Maar dan wel met tientallen
stijlbreuken. Ga nooit op zon
dag naar het stadje. Als in 'Cho
colaterie Cerisette', de witte
handschoentjes van Tineke Ver-
molen al tegen het middaguur
helemaal bruin zijn van het pra
lines afwegen. En als in de
Kaarsenstal van John en Mieke
van Berlo de duffe stank van op
drogende winterjassen de fees
telijke kerstgeur van gesmolten
was verdringt. En als het in het
Demerhofje, de Weessteeg en op
de ten-asjes langs de in 1904
feestelijk gedempte en in 1974
weer even feestelijk uitgegra
ven stadshaven zwart ziet van
de bezoekers. Vierhonderd- tot
vierhonderdvijftigduizend zijn
dat er nu al per jaar. Oud is in.
Rob van den Dobbelsteen
Heusden (met 134 officieel
benoemde monumenten)
ligt langs de Maas, iets ten wes
ten van 's Hertogenbosch. De
toegangswegen vanaf de A59
zijn zo smal, dat ze in vakanties
en op zondagen (als zo goed als
alle winkels open zijn) niet zel
den dichtslibben met auto's.
Door de week is het een stuk stil
ler.
Rondom de stad is een aantal
parkeerterreinen aangelegd
waarop de wagen gratis kan
worden neergezet.
Door de plaatselijke WV is een
groot aantal wandelingen uit
gezet. Eén daarvan voert door
de binnenstad (circa drie kwar
tier), een ander leidt het bezoek
over een groot deel van de wal
len (anderhalf uur) en er is er
ook eentje speciaal voor kinde
ren waarbij het verleden cen
traal staat en waarbij wordt
uitgelegd hoe bijvoorbeeld ka
nonnen werken en hoe de hoogte
van een toren wordt gemeten.
De eerste twee routes (met toe
lichting) staan opgetekend in
een brochure (prijs 3,50); de
laatste maakt onderdeel uit de
inhoud van een rugzak die voor
5 gulden te huur is. Ook is het
voor groepen van minimaal acht
personen mogelijk met een gids
door de stad te wandelen en een
diapresentatie te bezoeken
waarin een beeld wordt gegeven
van 'Heusden door de eeuwen'
heen.
Tevens kan bij het VW-kantoor
worden geboekt voor meer
daagse arrangementen waarbij
(wandelend, fietsend dan wel
per auto) naast de stad onder
meer ook het natuurgebied
'Loonse en Drunense Duinen'
wordt bezocht.
Informatie: VVV Heusden en
omstreken, Postbus 20,5256 ZG
Heusden, telefoon (0416)
662100.
Onderhand het hoogste wat
een hotel in Nederland of
België kan bereiken: een zoen
van de dames Reiziger. Sinds het
voorjaar van 1995 geven de da
mes onvervaard hun mening
over het hotel (en het personeel)
waarin ze hebben gelogeerd.
Hun bundeltje 'De leukste ho
tels van De dames Reiziger' is
alweer aan de achtste druk toe.
Nu is er een tweede deeltje ('Lo
geren met de Dames') waarin de
meiden - zeer tot hun plezier, en
soms met de 'kleine Reizigers' -
ook België bezoeken. Daar ook
werden dit keer veruit de meeste
zoenen uitgedeeld. Daarnaast
bevat het boekje mooie typerin
gen als deze: 'Bovendien lijkt
het alsof er een vliegtuig over
Limburg is gevlogen dat een im
mense lading witte plastic stoe
len over het land heeft uitge
strooid.'
Logeren met de Dames - De da
mes Reiziger
Uitgeverij: Contact
Prijs: 27,90
Na een wat moeizaam begin
lijkt het erop dat de Ski-
Trein (een particulier initiatief
van Euro-Express-Treincharter
in Delft) in het vijfde jaar van
z'n bestaan definitief op de rails I
staat. De eerste express van dit
winterseizoen vertrekt op wij- l
dagavond 22 december vanaf
het Centraal Station in Rotter
dam; de laatste op 17 maart. Zo
als gewoonlijk heeft de speciaal
op het vervoer van winterspor
ters ingerichte trein zowel een
classic (met 'rijdend café') als
een discogedeelte (met rijdende
discotheek).
De Ski-Trein rijdt 's nachts in
één x-uk van Rotterdam (20.27
uur), Den Haag CS (20.54),
Utrecht CS (22.07), Den Bosch
(22.46) en Venlo (23.59) naar
Kufstein in Oostenrijk (10.27).
Vandaar gaat het onder meer
naar Wörgl (10.49), Westendorf
(11.28), Kirchberg (11.40), Kitz-
bühel (11.50), Sankt Johann
(12.01), Fieberbraun (12.11),
Zeil am See (12.52) en Inns
bruck (11.44).
Het goedkoopste retourbiljet
kost 214 gulden (zes persoons
zitcoupé); voor een couchette
moet ongeveer 80 gulden extra
worden betaald. Tegen betaling
van minimaal 15 en maximaal
55 gulden kan vanaf het station
voor bustransfers worden ge
zorgd naar populaire winter
sportbestemmingen.
Informatie (ook over speciale
hotelarrangementen): Euro-
Express in Delft, 015-2133636.
De tentoonstelling in Hoorn
over de beroemdste straat
van Nederland is een groot suc
ces. Sinds de opening, begin
mei, hebben al tegen de 50.000
kinderen en volwassenen de ex
positie bezocht. Ze zijn er alle
maal: Pino, Tommy, Ieniemie-
nie, Oscar, Koekiemonster, Bert
en Ernie. De derde verdieping
van het museum is veranderd in
een waar kinderparadijs. Over
al zijn stukken decor nage
bouwd en klinken er muziekjes
uit het overbekende televisie
programma.
Aan veel is gedacht: zo is er een
voorleeshoek en een plek waar
naar Sesamstraat kan worden
gekeken, Er zijn videospelletjes
over Sesamstraat, maar bij
voorbeeld ook varianten op
'mens erger je niet' en 'boter,
kaas en eieren'. Hoogleraar ont
wikkelingspsychologie Dolph
Kohnstamm haalde in 1975 het
programma naar Nederland. De j
NOS bleek geïnteresseerd.
Sesamstraat werd hier op 4 ja
nuari 1976 voor het eerst uitge
zonden. Eerst wekelijks, maar
sinds 1978 kunnen kleuters da
gelijks pedagogisch verant
woord vermaak bekijken.
25 jaar Sesamstraat duurt t/m
31 december. Museum van de
Twintigste Eeuw, Bierkade 4,
Hoorn, is dinsdag t/m zondag
open van 10-17.00 uur.
/Tadurodam gokt ook
i-Vivolgend jaar weer op de
aantrekkingskracht van de
combinatie miniatuurstad en
expositie. Omdat afgelopen
voorjaar ruim 450.000 van alle
bezoekers ook de vrieskou in de
speciale hal trotseerden om te
genieten van de expositie van
Chinese ijssculpturen, is op
nieuw gekozen voor dit oogstre-
lende spektakel.
De ijskunstenaars uit Harbin
(Volksrepubliek China) begin
nen in februari met het bouwen
van nieuwe ijsbeelden in Madu- I
rodam.
De expositie is vervolgens te be
zichtigen van donderdag 22 fe-
bruari t/m zondag 6 mei 2001.
