PZC
Moet alleen de ANWB de weg wijzen?
Rekeningrijden komt er nooit
23
Minister tornt aan
macht van autoclub
RITS VOLGENS
DE REGELS
RIJD ONTSPANNE
EN RUSTI
DENK EN KIJK
Mr
GEEF TIJDIG V
RICHTING AAN
RIJD NIET
ONNODIG LINKS
GEBRUIK GEEN
ALCOHOL OF DRUGS
RESPECTEER DE
•'EERSREGEL%..,
zaterdag 11 november 2000
Het botert niet tussen mi
nister Netelenbos van
verkeer en de ANWB. Want
de grootste vereniging van
Nederland is fel tegen het re
keningrijden dat de minister
zo graag wil invoeren. Plots
vraagt Netelenbos zich af of
de ANWB nog wel automa
tisch alle opdrachten moet
krijgen voor het plaatsen
van wegwijzers, verkeers
borden en praatpalen in Ne
derland. ANWB-directeur
Van Woerkom weigert zich
de mond te laten snoeren.
De Algemene Nederlandse
Wielrijders Bond plaatste
in 1894 de allereerste wegwij
zers in Nederland. Nu wil minis
ter Netelenbos onderzoeken of
de ANWB nog altijd automa
tisch de orders voor nieuwe bor
den moet krijgen. Directeur be
wegwijzering en uitgeverijen
Jaap Groen van de ANWB zou
het onverstandig vinden met
andere partijen in zee te gaan.
„Het heeft ons honderd jaar ge
kost om te worden wat we nu
zijn. Iedereen kan een bord
plaatsen, maar bij goede beweg
wijzering komt meer kijken. Al
leen wij hebben die ervaring."
Groen laat een computerpro
gramma zien. Een willekeurig
verkeersplein wordt tevoor
schijn getoverd, het Schieplein
in Rotterdam. Er verschijnen
talloze nummertjes op het
scherm, naast de tekening van
het plein. Er wordt geklikt op
een nummertje en direct ver
schijnt het verkeersbord dat op
die plek aan de weg staat. „Alle
honderdduizend Nederlandse
verkeersborden zitten in die
computer, met alle benodigde
gegevens. We weten precies hoe
oud de borden zijn en wanneer
ze moeten worden vervangen."
Zo'n systeem zal een nieuwe
'bordenplaatser' niet snel aan
schaffen. Daar komt bij dat het
heel vervelend is als niet alle
borden precies op elkaar wor
den afgestemd. „Ik heb dat zelf
ook. Als ik eerst een bepaalde
plaatsnaam op een bord zie
staan die even later weer is ver
dwenen, dan vraag ik me af: 'zit
ik nog wel goed?' Wij plaatsen
borden en zorgen daarom dat de
wegwijzers op de snelweg aan
sluiten op die in de bebouwde
kom, en andersom."
In meer dan honderd jaar is de
ANWB uitgegroeid tot een ver
eniging met 3,6 miljoen leden.
Daarnaast heeft de bond in al
die jaren op het gebied van mo
biliteit een grote deskundigheid
opgebouwd. Op een aantal ge
bieden kunnen de automobilist
én de minister bijna niet meer
om de ANWB heen. En dat zit
vooral de laatste niet lekker.
Praatpaal
Ergens op de A12 tussen Gouda
en Den Haag heeft een bestuur
der van een Fiat Punto proble
men gekregen met zijn wagen.
Ook al is hij geen lid van de
ANWB, toch loopt hij naar de
dichtstbijzijnde gele praatpaal
en vraagt om hulp. Op dat mo
ment gaat in meldkamer Bad
hoevedorp bij bijna iedere
telefoniste het aparte 'praat
paalsysteem' rinkelen. Een an
dere beller wordt desnoods in de
wacht gezet, om de beller bij de
praatpaal zo snel mogelijk te
woord te kunnen staan. „Belt ie
mand ons met een telefoon, dan
kun je er gevoeglijk van uit gaan
dat het om een pechgeval gaat",
verklaart John Ottens, manager
infrastructuur van de ANWB.
„Is er een ongeluk gebeurd, dan
bellen mensen immers direct
naar 112. Maar met een melding
vanaf een praatpaal weet je van
tevoren nooit wat er aan de
hand is."
Telefoniste Ria Kruizenga heeft
binnen een paar tellen haar vo
rige gesprek beëindigd. Al blijkt
- -
TOON RESPECT
VOOR ELKAAR
HOUD VOLDOENDE
AFSTAND
HAAL VEILIG \N
Hoofddirecteur Guido van Woerkom van de ANWB: ,,Er moet beter worden geluisterd naar de burgers.
foto Roger Dohmen
De ANWB was de hele twintigste eeuw een bepalend en behulpzaam gezicht op de Nederlandse wegen.
het bij de praatpaal om een 'ge
woon' pechgeval te gaan, toch
staat ze de man vriendelijk te
woord. De pechvogel is geen lid
van de Wegenwacht. Hij heeft
zijn wagen in onderhoud bij de
garage waar hij hem kocht.
Kruizenga vraagt het telefoon
nummer, belt de garage en geeft
de gegevens door aan de garage
houder. De autohandelaar zegt
toe een kijkje te gaan nemen.
Jaarlijks komen erbij de vier re
gionale meldpunten van de
ANWB in totaal 1,7 miljoen
hulpvragen binnen. De meer
derheid belt met een mobiele te
lefoon, maar nog altijd wordt de
praatpaal honderdduizend keer
per jaar gebruikt.
Alternatief
Een aantal van die meldingen is
niet bestemd voor de bond. En
kele verzekeraars bieden sinds
een paar jaar een eigen alterna
tief voor de Wegenwacht. „Wij
noteren in zo'n geval de gege
vens en bellen de desbetreffende
hulporganisatie", zegt Ottens.
„In principe zouden we die kos
ten kunnen doorberekenen aan
onze collega's, maar dat doen we
niet. Het gaat om zo'n margi
naal deel, dat is de moeite niet
waard."
Minister Tineke Netelenbos van
verkeer en waterstaat noemt de
praatpalen als een van de vier
terreinen waarop de ANWB in
Nederland een monopolie heeft.
Het onderhoud wordt al sinds
jaar en dag door de ANWB ge
daan. Moeten er nieuwe palen
bijkomen, dan gaat die op
dracht ook automatisch naar de
bond. Naast de bekende palen,
zou de ANWB ook een monopo
lie hebben op het plaatsen van
bewegwijzering, 'incidentma-
nagement' (zorgen voor het
wegtakelen van auto's na onge
lukken) en het geven van ver
keersinformatie.
Met 36 milj oen leden, een omzet
van meer dan een miljard gul
den en bijna vierduizend werk
nemers is de ANWB in de Ne
derlandse samenleving een
factor van belang geworden. Te
meer ook, omdat de bond zich
niet beperkt tot service verlenen
aan de leden. De ANWB noemt
zich belangenbehartiger voor
alles en iedereen op het gebied
van mobiliteit, recreatie en toe
risme. In het hoofdkantoor in
Den Haag is een aparte afdeling
belangenbehartiging actief, die
vooral invloed probeert uit te
oefenen op de politiek. Er zitten
zelfs enkele ANWB'ers in Brus
sel. Ook daar kan de autolobby
immers wel wat steun gebrui
ken.
De ANWB verleent service aan
leden, voert opdrachten uit na
mens verschillende overheden,
maar adviseert diezelfde over
heden ook en bekritiseert nieu
we wetsvoorstellen soms open
lijk. Het lijken taken die lastig
met elkaar te verenigen zijn,
maar bij de ANWB zelf heeft
niemand daar problemen mee.
Eén ding bindt de verschillende
activiteiten namelijk: alles voor
mobiliteit, recreatie en toeris
me.
Files
Sinds twee jaar zijn vrijwel alle
filemeldingen op de verschil
lende radiozenders afkomstig
van de ANWB. Het Traffic In
formation Center (TIC) in
Utrecht verzamelt sinds die tijd
alle gegevens afkomstig van de-
tectielussen in het wegdek. Het
TIC is een overheidsinstelling,
die de gegevens doorverkoopt
aan geïnteresseerde particulie
ren. Naast de ANWB zijn dat
een tiental andere ondernemin
gen, vooral internet-aanbie-
ders.
„Het TIC levert slechts cijfer
materiaal", legt Jacques Lors-
heijd uit, chef van de afdeling
actuele informatie van de
ANWB. „Wij interpreteren die
gegevens en maken er onder
meer een radiopraatje van." De
ANWB heeft de eigen tv-zender
Weer en Verkeer, levert aan Te
letekst, aan de eigen internetpa
gina, aan radiozenders en aan
speciale telefoonnummers voor
file-informatie.
„In de jaren zestig begonnen
mensen spontaan naar de
ANWB te bellen om te vragen of
het soms ergens heel erg druk
was op de weg", legt Lorsheijd
uit. De bond van de wegrijders
was wel gecharmeerd van die
vraag en zag een nieuwe taak
voor zichzelf weggelegd. „In de
eerste jaren zat daar dus ge
woon een telefoniste die de bel
lers te woord stond. Ik herinner
me nog dat we op een gegeven
moment door het callcenter
heen renden om op grote borden
steeds weer nieuwe files in te te
kenen of juist weer uit te wis
sen." Niet veel later begon de
ANWB met de eerste filemel
dingen op de radio.
Destijds maakte de ANWB
vooral gebruik van de waarne
mingen van de wegenwachters.
Zij waren toch altijd op de weg
en wisten altijd te melden waar
het verkeer vaststond. Naast de
DE ANWB IN 1999
Omzet 1.001,7 miljoen, winst 33,5 miljoen
Omzet in hulpverlening: 375,9 miljoen
Omzet verzekeringen: 219,4 miljoen
Aantal medewerkers: 3419
De ANWB beheert 100.000 wegwijzers en 70.000
toeristische bordjes. Jaarlijks worden er ruim
15.000 vervangen, in 1999 was daar een bedrag
van zo'n 50 miljoen gulden mee gemoeid.
Ontwikkeling ledental 1890-1999
1890 <p 3087
1900
wegenwacht begon echter ook
de politie file-gegevens te ver
zamelen. Dat leidde wel eens tot
vreemde situaties. Wat op de ene
zender wel een file was, was dat
op de andere niet. Twee jaar ge
leden kwam daar verandering
in. Het verzamelen van gege
vens werd als overheidstaak ge
zien, andere organisaties zou
den die kunnen afnemen.
Maar het bleef niet bij die orga
nisatorische verandering. „Dat
er veel moest veranderen, was
duidelijk. De lijst met files werd
zo lang, soms was de voorlezer
vier tot vijf minuten bezig, ter
wijl het bijna altijd om dezelfde
meldingen ging. Het begrip da
gelijkse file werd daarom be
dacht. Voor een massamedium
als de radio was er geen andere
oplossing. We melden nu alleen
nog dagelijkse files die veel lan
ger zijn dan normaal. Wie echt
alles tot in detail wil weten, die
belt een infolijn of kijkt op in
ternet."
Verliezen
Natuurlijk zou ook op dit ter
rein best concurrentie mogelijk
zijn. Dezelfde gegevens kunnen
immers ook door een andere or
ganisatie worden opgelezen.
Het is echter de vraag of dat zo
snel zal gebeuren. „Jaarlijks
kost die verkeersinformatie ons
drie miljoen gulden. Dat is niet
erg, want wij willen mensen op
dit gebied informeren, dat mag
wat kosten", zegt manager Hans
van der Plas van het callcenter
in Den Haag. „Informeren be
hoort tot onze takenEen andere
organisatie zie ik dat nog niet zo
snel uit eigen zak betalen."
Om dezelfde reden zal er niet
snel een 'nieuwe borden plaat
sende club' opstaan, die het
werk van de ANWB overneemt.
Omdat de bond alle bewegwij
zering in Nederland voor zijn
rekening neemt, kan hij alle ver
keersborden in één keer aanbe
steden. Dat levert een enorme
korting op. Hetzelfde geldt voor
de portalen waaraan de signale
ringsborden worden opgehan
gen, of het schilderwerk aan de
wegwijzers.
„Vorig jaar ontvingen wij van
Rijkswaterstaat, de provincies
en de gemeenten 45 miljoen gul
den voor nieuwe wegwijzers.
Daarvan waren wij 39 miljoen
kwijt aan onze aannemers, die
voor dat bedrag het werk uit
voeren", zegt directeur beweg
wijzering Jaap Groen. „De kos
ten van ons apparaat bedragen
zeven miljoen, waardoor we dus
feitelijk een miljoen tekort ko
men. Dat geld leggen we er
graag bijWant natuurlijk is de
automobilist gebaat bij goede
wegwijzers. Ik zou niet zo snel
weten welke vereniging daar in
Nederland nog meer voor zou
kunnen zorgen.
Sander Rooijakkers
16.344
1910 Q 29.425
1920
1950
1960
1970
1980
1990
1999
-® 54,402
38.405
100.524
239.129
448.139
Van de 3.562.860 ANWB-leden in 1999
zijn er 3.370.146 lid van de Wegenwacht
-£) 1.345.895
-€) 2.502.906
O 2.908.904
3.562.890
In een democratie mag je zeggen wat je
vindt, zonder bang te moeten zijn voor
eventuele sancties. Daarom vindt hoofd
directeur Guido van Woerkom van de
ANWB dat zijn vereniging het volste
recht heeft om te ageren tegen de plannen
voor rekeningrijden. Als minister Nete
lenbos (verkeer en waterstaat) meent
daar een sanctie tegenover te moeten zet
ten, dan is dat volgens Van Woerkom een
hele kwalijke zaak. „Ik snap er ook niets
van."
De minister wil laten onderzoeken hoe
het zit met de monopoliepositie van de
ANWB op vier verschillende terreinen.
Netelenbos heeft inmiddels ontkend dat
ze dat onderzoek wilde laten doen als di
rect gevolg van het verzet tegen reke
ningrijden. „Maar het staat toch echt
zwart op wit in de stukken aan de Tweede
Kamer. Daar kun je niet zo maar even
overheen stappen", zegt Van Woerkom.
Boos weigerde de ANWB vervolgens mee
te werken aan een onderzoek naar de on
derlinge verhoudingen.
De grootste vereniging van Nederland
verdedigt volgens haar hoofddirecteur
niet meer en met minder dan de belangen
van haar leden. Daar kan de politiek dus
maar beter naar luisteren. Proberen de
ANWB de mond te snoeren, dat heeft
geen zin. „We hebben het hier echt over
iets wezenlijks. De opkomst bij de ge
meenteraadsverkiezingen in Utrecht
was deze week lager dan vijftig procent.
Dat zegt genoeg, er moet beter worden
geluisterd naar de burgers anders verlies
je het contact."
De ANWB luistert echt, bezweert Van
Woerkom. Met grote regelmaat wordt de
dialoog gezocht met de leden. De wegen
wachters praten met hun klanten, de ver
kopers doen dat in de winkels, er zijn
ledenbijeenkomsten en er komen miljoe
nen telefoontjes enmailtjes binnen bij de
wielrijdersbond in Den Haag.
„Gisteren hadden we het nog over het
schrijven van een nieuwe brief aan de mi
nister. Binnenkort krijgen fietsers van
rechts overal voorrang. Maar pas de helft
van alle gemeenten heeft de infrastruc
tuur daar op aangepast. We wilden de
minister vragen de gemeenten te verzoe
ken om vaart te maken met de aanpassin
gen. Of we daarmee niet de kans liepen
andere sancties van het ministerie over
ons af te roepen, zo vroeg iemand zich
hier intern af. Dat we ons dat zelfs maar
af moeten vragen, dat is al te gek voor
woorden."
De discussie over de monopoliepositie
van de ANWB lijkt zich momenteel toe te
spitsen op de bewegwijzering. Jaarlijks
trekt Rijkswaterstaat van Netelenbos
daar twintig miljoen gulden voor uit.
Liefst 8 5 procent gaat direct door naar de
fabrikanten, de rest is vooral personeels
kosten.
„Ik begrijp niet goed wat de minister
wil", schudt Van Woerkom het hoofd.
„Het gaat haar dus om die vijftien pro
cent, drie miljoen op jaarbasis. Daar zou
misschien een heel klein beetje af kun
nen. Maar aan de andere kant krijgen
wij, doordat we alle projecten in één keer
kunnen aanbesteden, de hoogst mogelij
ke korting. Verdeel je het geld over meer
partijen, dan wordt de bewegwijzering
uiteindelijk echt niet goedkoper."
Dit soort bedragen staan al helemaal niet
in verhouding tot de 550 miljoen die het
ministerie uittrekt voor het rekeningrij
den. De Raad van State bracht deze week
een negatief advies uit over rekeningrij
den, omdat buitenlandse auto's eigenlijk
niet kunnen betalen bij de tolpoorten.
Rijden zij gratis de grote steden binnen,
dan leidt dat tot rechtsongelijkheid. De
Nederlandse automobilist zal dat ver
schil zeker met succes bij een Europese
rechter aanvechten.
„Voor mij staat vast dat het rekeningrij
den er niet komt. Of het nu over juridi
sche of infrastructurele bezwaren strui
kelt, dat weet ik niet. Dat maakt ook niet
uit. De nu voorgestelde proef duurt tot
2005, maar in 2006 zouden we in Neder
land al klaar zijn voor de invoering van
een kilometerheffing. Dat is onder een
aantal voorwaarden wel een goed sys
teem. Het moet de automobilist duidelijk
zijn waarom hij op een bepaald moment
een bepaald bedrag moet betalen. Kan
zo'n systeem over zes jaar al worden in
gevoerd, dan moeten we die tussenfase,
het rekeningrijden, maar gewoon over
slaan."
De ANWB zal daar wat Van Woerkom
betreft ook in de toekomst tegen blijven
strijden. En aan de andere kant blijft hij
ook gewoon zaken doen met het ministe
rie van Netelenbos. „We zijn tot elkaar
veroordeeld, we zijn immers allebei ge
baat bij een goede mobiliteit in Neder
land. Wij kunnen onze verschillende pet
ten prima uit elkaar houden."
Minister Netelenbos schroefde begin dit jaar een nieuwe fraudebestendige kentekenplaat op een
ANWB-auto. foto Roland de Bruin
