Kust mag stuk ruiger worden
Een mantelzorger mag niet zeuren
e$ers
PZC
Fijn, maar niet altijd leuk werk
Breed appèl voor
verzoening en vrede
op de Molukken
21
Rapport over beheer schetst grotere rol voor getij en verstuiving
Wietkwekerij
WÊÊIS^ÊÏmM
Bootje geborgen
Activiteiten in kader van
Dag van de Mantelzorg
WNF houdt info-avond
over klimaatverandering
Herdenking
slachtoffers
in het verkeer
Glashelder!
vrijdag 10 november 2000
door Rinus Antonisse
VLISSINGEN - De natuurlijke
werking van wind en water
moet meer ruimte krijgen in het
kustgebied. Dat kan door her
stel van de invloed van het getij,
verstuiving in de duinen, aan
passing van waterpeilen en ver
betering van de waterkwaliteit.
Voorop staat dat de veiligheid
niet in het geding mag komen.
Daarnaast moeten cultuurhis
torische waarden worden her
steld en behouden en dienen de
mogelijkheden voor het beleven
van de natuur in de kustzone te
worden versterkt.
Dit zijn de uitgangspunten voor
het toekomstig kustbeheer van
de Vereniging Natuurmonu
menten en de provinciale Land
schappen. Ze zijn neergelegd in
het rapport De kust nu en later.
De organisaties geven aan naar
welke doelen gestreefd moet
worden: een ongerepte Noord
zee, complete getijdenecosyste-
men en gezonde riviermondin
gen, dynamische grote wateren,
brakke natuurgebieden ('dia
mantjes') langs de kust, levende
duinen, een landschappelijk ga
ve binnenduinrand, geschied
kundige elementen herkenbaar
maken en natuurgerichte recre
atie inpassen.
Om die streefdoelen te bereiken
willen Natuurmonumenten en
Landschappen komende vijf
jaar tal van activiteiten ontwik
kelen. Die moeten uiteindelijk
leiden tot een samenhangend
beleid voor de hele Nederlandse
kust, waarin natuurontwikke
ling, leefbaarheid en veiligheid
centraal staan. Voor een deel
haken de organisaties aan bij
bestaande plannen en initiatie
ven om een robuuste kust te rea
liseren. Dat is sowieso nodig,
GOES - De politie heeft donder
dagmiddag in Goes 485 wiet-
planten in beslag genomen. Dat
gebeurde in een bedrijfspand
aan de rand van het centrum. De
politie heeft twee verdachten op
het oog: een 25-jarige vrouw en
een 26-jarige man. Zij zijn nog
niet aangehouden.
omdat verschillende ideeën, zo
als weer getij toelaten op het
zoute Grevelingenmeer, niet
door Natuurmonumenten en
Landschappen zelfstandig uit
gevoerd kunnen worden.
Meer concreet voor het Deltage
bied pleiten de organisaties niet
alleen voor herstel van de na
tuurlijke dynamiek in de Greve
lingen, maar ook in het Veerse
Meer en het Krammer/Vol
kerak. Bij het Veerse Meer moet
ook de Schenge betrokken wor
den. Verder moet de zandhonger
in de Oosterschelde (afkalving
schorren en slikken) krachtiger
worden bestreden. Voor de Wes-
terschelde is een tweede Plan
Tureluur (nieuwe natuur- langs
de boorden van de zeearm) ge
wenst. De broedfunctie van de
Hooge Platen in de monding van
de Westerschelde (sterns, meeu
wen, kluten plevieren) behoeft
versterking. Tussen Saeftinghe
en het Antwerpse havengebied
moet een bufferzone komen.
Gebieden met een hoge zoute
kweldruk m ogen niet meer wor
den doorgespoeld. Ze kunnen
beter een natuurfunctie krijgen,
zodat ze uitgroeien tot brakke
diamantjes. De Yerseke Moer
moet worden vergroot tot een
brak oudland-reservaat van 450
hectare. Met Delta Nutsbedrij
ven zijn afspraken nodig over
vermindering van de waterwin
ning in de duinen van Schouwen
en Goeree. Op termijn moet de
waterwinning in minimaal een
van de duingebieden worden
gestopt. In de Walcherse duinen
is een mogelijkheid voor het
herstel van een duinrel, die zich
kan ontwikkelen tot volwaardi
ge duinbeek. Op Walcheren is 50
hectare vochtig schraalland
buiten bestaande natuurgebie
den gewenst.
Recreatie
In de sfeer van recreatie denken
de organisaties aan het houden
van onderwaterexcursies bij
Neeltje Jans, om de onderwater-
natuur van de Oosterschelde
zichtbaar te maken en uitbouw
van het bezoekerscentrum
«iiiraiinmuMf...,,,,
Saeftinghe in Emmadorp. Ver
der aan uitbreiding van fiets- en
wandelmogelijkheden in de
Kop van Schouwen en langs de
zuidkust van Schouwen.
Belangrijke recreatieve fiets
routes moeten autoluw worden
(4 kilometer bloemdijken op
Zuid-Beveland, 3 kilometer op
Schouwen bij plan Tureluur en
3 kilometer Vroonweg tussen
Burgh-Haamstede en Renesse).
Langs de Schouwse kust kan
een vogelboulevard komen, met
observatiepunten
Wind en water zouden volgens de bedenkers van het toekomstige kustbeleid meer de ruimte moeten krijgen, zodat zich bijvoorbeeld weer stuifduinen kunnen vormen.
foto Janne Wolterbeek
door Ab van der Sluis
MIDDELBURG - Zeeuwen en
Molukkers ondertekenen zater
dag, tijdens een door de Provin
ciale Raad van Kerken en de
Molukse gemeenschap in Zee
land georganiseerde solidari-
teitsbijeenkomst in Middelburg
een appèl. Daarin wordt onder
meer aangedrongen op het stop
zetten van de gewelddadighe
den op de Molukken en op het
waarborgen van de godsdienst
vrijheid. Het 'Breed appèl van
Middelburg' wordt aangeboden
aan onder andere gedeputeerde
L. C. Coppoolse.
Het initiatief voor de bijeen
komst is afkomstig van de Pro
vinciale Raad van Kerken, maar
het programma is samengesteld
in overleg met de Molukse ker
ken en de Molukse welzijnsor
ganisaties. De bijeenkomst
begint om 13.30 uur in de Abdij
kerk in Middelburg. De Nieuwe
Kerk is voor de officiële zitting,
de Wandelkerk is voor ontmoe
ting en gesprek.
In de Wandelkerk is een exposi
tie te zien van foto's, kaarten en
reportages die bezoekers een in
druk geven van wat zich op de
Molukken afspeelt. In de ruimte
onder de toren wordt een video
reportage getoond. De expositie
is kort voor het begin van de bij
eenkomst geopend.
Het officiële programma begint
om 14 uur in de Nieuwe Kerk en
is deels algemeen en deels ker
kelijk van aard. Het programma
en de dienst worden geleid door
vier voorgangers samen: ds,
G. J. Smit van de Raad van Ker
ken in Zeeland, ds. R. C. Brand,
praeses van de Provinciale Sy
node, Gerda Keizer, kerkelijk
werker in Oost-Souburg en
voorganger in de Molukse kerk
en ds. V. C. Lesnussa, predikant
van de Molukse kerk in Middel
burg en Oost-Souburg.
De koorgroepen van de ver
schillende Molukse kerken
hebben zich voor het eerst sa
mengevoegd tot één groot,
Moluksgemengd koor onder lei
ding van J. Tuankotta. Het meer
dan veertigkoppige koor zingt
enkele Molukse gezangen. W.
Manuhutu, bestuurslid van In-
fodoc Maluku en directeur van
het Moluks Historisch Museum
in Utrecht houdt een lezing.
Brand, predikant uit Kapelle,
houdt een overdenking, en
M. Saijs-de Graaf, secretaris
van het Dekenaal Bestuur, leest
een boodschap voor van de
Rooms-katholieke kerk in Zee
land. Abdu Wahid van Bommel
houdt een overdenking van Mo-
luks-islamitische zijde. Hajih
Ibrahim Lessy, voorzitter van
de Moluks islamitische moskee
uit Waalwijk gaat voor in een
gebed voor vrede en verzoening.
Na de pauze wordt de definitie
ve tekst van het appèl voor vre
de en verzoening officieel ge
proclameerd en voorgelezen.
Het appèl wordt ondertekend
door: voorzitter ds. Smit van de
Raad van Kerken, ds. Lesnussa
namens de Molukse kerkge
nootschappen in Zeeland, Bert
Elferink van de Molukse wel
zijnsorganisaties en Lessy van
de Molukse moslimgemeen
schap. Na voorlezing en onder
tekening wordt het appèl opge-
stuui-d naar president A, Wahid
van Indonesië, minister-presi
dent W. Kok, minister R. van
Boxtel van Grote Steden en In
tegratiebeleid en minister J. van
Aartsen van Buitenlandse Za
ken.
Deelnemers aan de solidari-
teitsbijeenkomst kunnen het
appèl ondertekenen. De lijsten
worden meegezonden naar de
Indonesische ambassade.
KATS - De gezonken sportvis
sersboot Zanzibar is donder
dagmiddag in opdracht van de
eigenaar geborgen en ter repa
ratie afgeleverd bij een werf in
Kats. Het elf meter lange schip
zonk zondag naar de bodem van
de Oosterschelde nadat het ter
hoogte van de Roompotsluis op
een scheidingsboei was gelopen.
De eigenaar had na het passeren
van de sluis de boot op de auto
matische piloot gezet, zodat hij
het schip kon schoonmaken,
Tijdens de aanvaring werd een
groot lek in de Zanzibar gesla
gen en raakte de Belgische eige
naar lichtgewond. Het bootje is
officieel afkomstig uit Antwer
pen, maar heeft zijn thuishaven
in Colijnsplaat.
Nederland telt 1,3 miljoen
mantelzorgers die dage
lijks voor een naaste zor
gen. Dat kan vader of
moeder zijn, maar ook een
vriendin of de buurman.
De druk op mantelzorgers
wordt steeds groter, ter
wijl de mogelijkheden om
voor iemand te zorgen af
nemen. De Dag van de
Mantelzorg, die vandaag
wordt gehouden, moet
voor meer begrip, meer er
kenning en een betere
hulpverlening zorgen.
satie Thuis verzorgers (LOT),
gaat de professionele zorg er
nog steeds te gemakkelijk van
uit, dat een mantelzorger de
zorg daadwerkelijk wil verle
nen. Den Hoedt en Speelman
onderschrijven die stelling en
voegen daar 'de omgeving' aan
toe. „Een mantelzorgsituatie
ontstaat geniepig. Het 'over
komt' veel mensen. Mantelzorg
begint vaak met één keer in de
week een pan soep en kan, voor
al in de relatiesfeer, resulteren
in24-uurs zorg."
Ook de buitenwacht speelt een
rol. „Mantelzorgers trekken
zich veel aan van hun omgeving,
die toch een zekere mate van
slagvaardigheid eist. Een man
telzorger krijgt de boodschap
dat hij het moet volhouden en
niet mag zeuren."
Hulptroepen
Den Hoedt en Speelman behan
delen dagelijks hulpvragen van
mensen, die de zorg voor een
naaste niet meer willen of kun
nen dragen. Via de Vrijwillige
Thuiszorg krijgen zij onder
steuning. „En terecht", zegt
Speelman. „Hoe eerder de hulp
troepen uitrukken, hoe langer
een mantelzorger het uiteinde
lijk kan volhouden. Een vrijwil
liger of professional moet af en
toe zorgtaken overnemen, om de
mantelzorger een hap lucht te
geven."
„We moeten mantelzorgers er
geregeld van overtuigen, dat het
echt niet 'normaal' is wat ze
doen", vult Den Hoedt aan. „Ze
zijn dag in dag uit in touw, zon
der zichzelf af te vragen: 'Houd
ik dit nog wel vol?'. Mantelzor
gers gaan vaak tot het uiterste,
door Michelle Koek
GOES - De mantelzorg bevindt
zich op een hellend vlak. Dat
zeggen Hellen den Hoedt en Ni
cole Speelman, coördinatoren
van de Vrijwillige Thuiszorg
Oosterschelderegio in Goes.
Was het vroeger nog 'iets wat je
erbij deed', nu moet mantelzorg
'in de planning passen'. Een ten
dens die, volgens Den Hoedt en
Speelman, het resultaat is van
ingrijpende maatschappelijke
veranderingen. „Meer vrouwen
werken, kinderen wonen steeds
verder weg en het in huis nemen
van een ziek familielid is al lang
niet meer vanzelfsprekend."
Dat neemt niet weg dat de man
telzorg een onmiskenbaar on
derdeel van de gezondheidszorg
vormt. Mantelzorgers nemen de
professionele zorg onnoembaar
veel werk uit handep. „Als mor
gen alle mantelzorgers er mee
stoppen, dan zakt de gezond
heidszorg a la minute door haar
hoeven", betoogt Den Hoedt.
Volgens de Landelijke Organi-
door Roelf Reinders
VLISSINGEN - De Vlissingse
Janny Bos (64) heeft vanoch
tend bij haar 96-jarige buur
vrouw al groente voor het mid
dageten gebracht. En zo meteen
gaat ze nog even bij haar bejaar
de overbuurman langs, die niet
lang meer heeft te leven. Want
ze ziet daar net de dokter bin
nenlopen, misschien dat ze nog
even om een receptje moet.
Daarna wipt ze nog even langs
die eenzame vrouw van 68 op de
hoek omdat die met griepver-
schijnselen kampt.
Bos is mantelzorger. Eigenlijk
wist ze dat niet eens. Ze dacht
dat alleen familieleden die voor
een zieke vader of oude moeder
of zo zorgen dat zijn. Maar bu
renhulp, ook dat is mantelzorg
i f> 'WÈ -1
tot ze inklappen. Overbelasting
is één van de belangrijkste be
dreigingen. Als zij veel eerder
zouden erkennen dat het inder
daad niet 'normaal' is, dan wor
den grenzen ook eerder ont
dekt."
„Hetzelfde geldt voor de omge
ving van een mantelzorger én
voor de politiek", stelt Speel
man. „De vanzelfsprekendheid
waarmee de mantelzorg wordt
benaderd, moet hoognodig van
tafel."
Verantwoordelijk
„Er bestaat ook een grote groep
die geen hulp wenst", zegt Den
Hoedt. „Zij voelen zich 24 uur
per dag verantwoordelijk. Dur
ven hun partner of ouder niet bij
een vreemde achter te laten en
komen nog sporadisch buiten."
Speelman: „Dat is verschrikke
lijk ongezond. Als mantelzorg je
dagbesteding wordt, en er geen
andere inhoud aan het leven
wordt gegeven, is het rouwpro
ces driedubbel wanneer iemand
wegvalt. Zulke mensen belan-
Hellen den Hoedt (links) en Nicole Speelman, coördinatoren van de Vrijwillige Thuiszorg Oosterschel
deregio in Goes: mantelzorg is vaak geen bewuste keuze, maar een situatie die er insluipt.
foto Willem Mieras
Mauritshof, IJzendijke,
13.30-17.00 uur: met onder
andere opening steun lijn
voor mantelzorgers en pre
sentatie van het RIO-indica-
tieorgaan.
De Wellevaete, Sint-Anna-
land, 13.30-16.30 uur: met
onder meer informatie over
het meldpunt vrijwillige
thuiszorg van Stichting Net
werk Vrijwilligers in de
Zorgsector Zeeland en pre
sentatie van ervaringen van
een vrijwilliger.
Grote Markt, Goes, vanaf
13.30 uur: uitdelen van bal
lonnen en informatiestand,
Terneuzen en omgeving: het
coördinatiepunt vrijwillige
thuishulp bezorgt cadeautjes
bij mantelzorgers thuis.
Ze doet het al weer een jaar of
twintig. Eerst bij haar buur
vrouw die slecht ziet, slecht ter
been is en de deur niet meer uit
komt. Of het moet al voor een
bezoek aan de dokter zijn. „Je
rolt erin", zegt Bos. „Het begint
met kleine dingen. Even gaan
kijken als de gordijnen dicht
blijven. En van lieverlee wordt
het meer."
Bij de buurvrouw komt ze zeker
twee keer per dag ('even snel
achterlangs'), als aanvulling op
de thuiszorg die drie keer op een
dag komt. Ze regelt de bankza
ken, doet de was. koopt bood
schappen en wat al niet meer. En
als er iets met mevrouw gebeurt,
wordt Bos gebeld om te gaan
kijken. Voor het echtpaar, begin
zeventig, aan de overkant van
de straat is Bos meer een praat
paal. De man zal binnenkort
sterven en ze komt er om te luis
teren. Toen het de vraag was of
hij naar een verpleeghuis of ge
woon naar huis zou gaan om z'n
laatste tijd door te brengen, bel
de de zoon haar op voor advies.
Bos had vijf jaar bij de vrijwilli
ge terminale thuiszorg gewerkt
en had ervaring. „Ik heb mijn
hulp toegezegd."
En dan is er nog die eenzame
vrouw op de hoek. Twee jaar ge
leden is haar man overleden en
nu staat ze er alleen voor, kinde
ren heeft ze niet. Zij is zelf ook
bijna terminaal geweest, vertelt
Bos, maar haar kanker is nu re
delijk onder controle. „Ze
vraagt zich af, als ze ziek wordt,
wie er dan voor haar zorgt." Bos
dus. „Als ze in paniek raakt,
zich niet lekker voelt, er slaat
een stop door of er moet iets an
ders praktisch gebeuren, dan
kom ik En dat gebeurt een keer
of drie in de week."
Complete zorg
Bos heeft het er maar druk mee,
maar vindt het 'fijn om te doen'.
Maar echt leuk, dat is het nou
ook weer niet. Over haar buur
vrouw: „Daar ga ik niet altijd
met evenveel liefde naartoe,
daar ben ik heel eerlijk inDat ik
elke dag kom, dat is voor haar zo
vanzelfsprekend en gewoon.
Twintig jaar geleden is het klein
begonnen maar intussen is het
complete zorg. Ze is erg gesteld
op tijd, dus moet allemaal wel
op tijd gebeuren Iemand van
het indicatieorgaan RIO heeft
eens gezegd dat als Bos er niet
was, ze niet eens meer thuis had
kunnen wonen. „Maar dat wil ze
niet weten."
Het geeft Bos voldoening om
iets voor anderen te betekenen.
„Ik ben erg geïnteresseerd in
mensen. Maar God verlangt dat
ook van mij." Ze voelt zich wel
den in een gigantisch isole
ment."
De omgeving en de politiek
moeten mantelzorg op waarde
schatten en de mantelzorger
moet eerder aan de bel durven
trekken. Dat is de boodschap
die Den Hoedt en Speelman
over willen brengen. „Een man
telzorger zorgt met liefde, maar
heeft niet om de situatie waarin
hij zich bevindt gevraagd. Ge
lukkig worden steeds meer ini
tiatieven ontwikkeld om de
positie van de mantelzorger te
verbeteren. Wellicht dat Den
Haag binnenkort met zorgver
lof en een adequate onkosten
vergoeding over de brug komt.
De Vrijwillige Thuiszorg in
Goes biedt inmiddels al vijf jaar
ondersteuning aan mantelzor
gers die aangeven dat de zorg te
veel wordt. En het loopt fantas
tisch."
Wie meer informatie over de onder
steuningsprojecten voor mantelzor
gers van de Vrijwillige Thuiszorg
Oosterschelderegio wil, kan terecht
op hel Hollandiaplein 1 in Goes.
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - Het regio
team Zeeland van het Wereld
Natuur Fonds houdt maandag
13 november een informatie
avond over de oorzaken en ge
volgen van klimaatverandering
en de mogelijkheden om kli
maatverandering tegen te gaan.
Dat gebeurt in de Zeeuwse bi
bliotheek te Middelburg van
19.30 tot 21.30 uur. Delta Nuts
bedrijven, de vereniging Zeeu-
wind en de provincie Zeeland
verlenen medewerking.
Klimaatverandering is actueel:
van 13 tot 25 november wordt in
Den Haag een conferentie ge
houden over dit onderwerp.
Leiders van meer dan honderd
landen proberen dan afspraken
te maken over beperking van de
uitstoot van kooldioxide. Dit
gas zorgt voor het broeikasef
fect en daarmee opwarming van
de aarde. Dat veroorzaakt on
der meer zeespiegelrijzing.
Tijdens de bijeenkomst verzorgt
het WNF een dialezing over de
problemen van de klimaatver
andering. Delta Nutsbedrijven
laat zien wat de burger zelf kan
doen aan beperking van de uit
stoot van C02, door bijvoor
beeld te kiezen voor groene
stroom of door energiezuinige
apparaten aan te schaffen. De
vereniging Zeeuwind legt uit
hoe groene stroom met windmo
lens opgewekt wordt. De pro
vincie geeft informatie over
plannen tot energiebesparing
en gebruik van duurzame ener
giebronnen.
Er wordt onder meer een prijs
vraag gehouden onder het mot
to 'krassen voor het klimaat'
Ook is er aandacht voor de actie
'mailwimkok'. Via deze actie
wordt mensen gevraagd een e-
mail of kaart naar de minister
president te sturen, waarin be
zorgdheid geuit wordt over de
klimaatverandering.
AARDENBURG - Stich
ting Slachtofferhulp Zee
land houdt op zondag 19
november in Aardenburg
een bijeenkomst om ver
keersslachtoffers te her
denken.
In de herdenkingsbijeen
komst 'Noem mij bij mijn
naam' wordt stilgestaan
bij de gevolgen van ernsti
ge verkeersongevallen
met dodelijke afloop, al
dus Slachtofferhulp. J.
Hennekeij, de Zeeuwse
gedeputeerde voor ver
keer en vervoer en voor
zitter van het Regionaal
Orgaan Verkeersveilig
heid Zeeland (ROVZ), en
burgemeester C. van Liere
van Sluis-Aardenburg
zijn bij de herdenking
aanwezig. De bijeen
komst is van 14.00 tot
16.00 uur in conferentie
centrum De Elderschans
in Aardenburg.
(Advertentie)
gewaardeerd, maar daar hoort
ze niet veel over. Maar gisteren
nog, had die vrouw van die man
van de overkant tegen Bos'
dochter gezegd dat het zo be
langrijk voor haar is dat er ie
mand is die ze dag en nacht kan
bellen. „Dat geeft een goed ge
voel. Die kleine dingen, dat is
voor mij genoeg."
Vakantie
De zorg voor haar buren bepaalt
een groot deel van haar leven.
„Daar ontkom je niet aan." Ei
genlijk hadden ze wel op vakan
tie gewild, zij en haar man
Maar daar hebben ze maar van
af gezien, Vanwege die termina
le man van de overkant. „Dat is
dus heel raar eigenlijk hè, dat
we dus pas op vakantie gaan als
hij is overleden. Ik kan wel weg,
maar ik wil niet."
Het is zo helder als glas
dat ramen beschermd
moeten kunnen worden
tegen inkijk of inbraak.
Roegiers rolluiken:
een zekere preventie
Walensingel 65, Middelburg, Tel. 0118 - 612052 Fax 0118 - 627699
