PZC
Zonnebol geeft
licht aan de tijd
Op het toilet
doe je geen
gekke dingen
37
Installatie van de bol
zaterdag 28 oktober 2000
Niets zo vanzelfsprekend
als een closetpot in het
toilet of de badkamer. Min
der vanzelfsprekend is het
ontwerp, omdat de maten
standaard zijn en vaste ele
menten als bril en stortbak
bepalend zijn. Bovendien
moet de pot uit één stuk te
produceren zijn voor een re
delijk bedrag.
Aluminium past overal in huis,
dus ook op het toilet.
Voor Pim Tabak (39) vormen
deze elementen juist de uit
daging. Ze werkt inmiddels der
tien jaar op de designafdeling
van Sphinx in Maastricht. Als
seniorontwerper heeft ze al heel
wat wc's ontwikkeld.Het toilet
is vaak het sluitstuk van een se
rie", vertelt ze. ,,Je begint het
ontwerpproces met een wasta
fel, omdat die beeldbepalend is.
Dan volgen bad, bidet en even
tueel het urinoir Pas als alles af
is, komt het toilet aan bod."
Om die reden noemt Tabak het
'een boeiend product'. „Als de
signer dring je echt het privé-le-
ven van mensen binnen", legt ze
uit. „Naar de wc gaan, is nog al
tijd een taboe. Dat hebben we
gemerkt tijdens diverse onder
zoeken naar ervaringen met het
toilet. Er wordt niet gemakke
lijk over gesproken, ook omdat
veel mensen problemen hebben
met de stoelgang. Maar als je er
naar vraagt, zien ze het wel als
een dankbare aanleiding om er
over te praten."
Hurkhouding
Volgens Tabak voldoet het stan
daard toilet niet helemaal aan
onze wensen. „De verplichte
zithouding is niet ideaal om je
behoefte te doen. Dat komt om
dat zitten passief is, maar voor
een goede ontlasting moet je je
spieren juist actief gebruiken."
De hurkhouding is volgens haar
beter geschi kt voor het doen van
de dagelijkse behoefte. „Maar
het toilet is cultureel bepaald,
dus je kunt hier niet zomaar een
hurktoilet invoeren. We kunnen
wel opnieuw naar het product
gaan kijken en nieuwe alterna
tieven bedenken."
Volgens haar zijn er nog volop
mogelijkheden. Zo heeft
Sphinx onlangs voor openbare
toiletten het damesurinoir ont
wikkeld. Een nieuwkomer die
volgens haar goed wordt geac
cepteerd. „De meeste vrouwen
gaan uit hygiënische overwe
gingen toch niet op de bril zit
ten, maar gaan erboven hangen.
Dus een urinoir is logischer."
Voor kinderen ontwikkelde de
designafdeling een minitoilet,
met een bril waaraan de aller
kleinsten zich kunnen vasthou
den. „Het is de taak van een
industrieel ontwerper om pro
ducten te maken die plezierig
zijn in gebruik."
Een voorbeeld is een in hoogte
verstelbaar toilet. „Erg functio
neel, want zo'n pot is aan te pas
sen aan de persoonlijke wen
sen Maar het ontwikkelen
heeft nogal wat voeten in de
aarde, omdat het product nog
niet compact genoeg te maken
is. „Bovendien oogt het niet als
een normaal toilet, omdat er
techniek in verwerkt is. Dat
weerhoudt de consument van
aanschaf."
Gastvrij
Sphinx introduceert dit voor
jaar een nieuw concept: het
'gastvrij toilet'. „Een totaalcon
cept, waarin zowel closetpot en
fonteintje als zeeppompje en
closetrolhouder zijn meegeno
men." Volgens Tabak speelt het
in op de nog prille toiletcultuur
in Nederland. „Eengastentoilet
is hier ongebruikelijk, dus het
bezoek maakt gebruik van het
zelfde toilet als de bewoners.
Maar het besef dringt nu wel
door dat niet alleen de woonka
mer, maar ook de wc represen
tatief moet zijn."
Pim Tabak heeft nog ideeën
genoeg over het toilet van de
toekomst, maar echte vernieu
wingen hebben tijd nodig. „Het
toilet zoals we dat nu kennen, is
al decennia lang ongewijzigd.
Tradities verander je niet snel."
Maar het toilet is wel gevoelig
voor trends. „Kortlopende
trends zijn voor ons niet interes
sant", vertelt ze. „De consument
verandert zijn badkamer en toi
let minder vaak dan de woonka
mer. De series moeten zo'n tien
jaar mee kunnen, dus in zekere
zin moet sanitair tijdloos zijn."
Ze kan de belangrijke trends
eenvoudig opsommen. „Steeds
meer mensen schaffen een
hangtoilet aan. Kleur is uit; ne
gentig procent van de potten en
wastafels is wit of gebroken wit
Bovendien wordt er steeds meer
gewerkt met een mix van mate
rialen. De keramische closetpot
blijft ideaal, omdat het materi
aal hygiënisch en duurzaam is.
Maar je ziet wel steeds meer
combinaties met roestvrij staal
en hout."
Anja Sparidaans
Sphinx presenteerde onlangs het damesurinoir voor openbare toi
letten.
Sanitaire voorzieningen kunnen worden ondergebracht in een pn-
vé-badhuis
Oud-stuurman
Randy Hess,
ontwerper
van De Bol.
Van de schaduw naar de
zon. Dat is in feite de ge
dachte achter de nieuwe ge
neratie zonnewijzers van Ti
me Design. Haast magische
wijzers die 'leven' van de
zon. De geijkte zonnewijzers
werken met schaduw, maar
deze Zonnebollen laten de
tijd zien door de manier
waarop de zon in de bol valt.
De bollen worden gedragen
door vrouwenlichamen,
klimmers of een simpele
staak. De Middelburgse
Weerwinkel heeft de wijzers
in huis. Blikvangers die gre
tig aftrek vinden.
Het is soms verbluffend hoe
simpele voorwerpen door
een andere kijk er op radicaal
veranderen. Neem de Zonnebol.
Een decoratief tuinornament
dat dienst doet als zonnewijzer.
Alleen is het principe van hoe de
tijd is af te lezen compleet om
gekeerd. Bij de traditionele zon
newijzers wordt de tijd aange
geven doordat een schaduw van
de wijzer (de stijl) op een tijds-
schaal zichtbaar wordt. De
Zonnebol pakt dit eeuwenoude
principe op een heel nieuwe ma
nier aan en werkt zonder wijzer.
De werking van de bol is heel
simpel. Het zonlicht valt op een
opening in de achterkant van de
bol waardoor een duidelijke
lichtvlek te zien is aan de voor
kant van de bol. Zo lichten sleu
ven op die de tijdschaal vormen
en is de tijd gemakkelijk af te le
zen. Zelfs van een afstand.
Oud-stuurman Randy Hess
stond aan de wieg van De Bol.
„Ach, ik weet wel wat van de
stand van de zon en de sterren
omdat ik als stuurman gevaren
heb. Maar op een gegeven mo
ment merkte ik dat je mist wat
er om je heen gebeurt als je op
zee zit. Ik had het een beetje ge
had met dat varen dus toen ben
ik gestopt. Ik heb van alles en
nog wat gedaan, maar ik wilde
iets voor mezelf beginnen. Toen
kreeg ik dat idee van die zonne
wijzer. Ik wilde wat anders dan
de bestaande dingen. De zon
heeft voor mij iets magisch. De
stand ervan bepaalt al van
oudsher de tijd. Het is de basis
van elke tijdsaanduiding die wij
kennen. Daar ben ik mee aan de
slag gegaan."
„Ik heb contact gezocht met
twee kunstenaars, de Fries Bep
Mulder en de Rotterdammer
Frank Stoopman. Ik heb het
idee voor de bol verder uitge
werkt en zij hebben de sokkels
ontworpen. Bep heeft de 'vrou
wen' gemaakt en Frank de
'klimmers'. De bol bestaat uit
kunsthars gemengd met
kwartszand. Daardoor krijg je
een steenstructuur en het mate
riaal wordt ook zo hard als
steen. Het kunsthars-zand-
mengsel wordt - nadat het ver
warmd is- in een rubber mal ge
goten. Als het de goede vorm
heeft, moet het uitharden. Het
materiaal is dan echt weerbe-
stendig. De sokkels worden nu
nog gemaakt van massief beton
of graniet. Ik ben op dit moment
bezig met een nieuwe serie bol
len waarvan de sokkel uit gego
ten graniet zal bestaan. De vor
men blijven wel hetzelfde."
„Het leuke aan de bol vind ik dat
je hem overal in de tuin kan zet
ten. Omdat je op afstand de tijd
kunt zien, kun je bij wijze van
spreken vanaf je terras zien hoe
laat het is. Dat is ook een beetje
de gadget van het ontwerp. En
ik vind de vormgeving hartstik
ke mooi. Zo'n afgesloten li
chaam - de bol - die gesteund
wordt door een andere vorm."
De Zonnebol-sokkel is in ver
schillende kleurstellingen te
koop. Van een combinatie van
groen-turquoise-goud tot
Voor een optimale werking is een stevige verankering nodig.
Om de Zonnebol te installeren is er, hoe
kan het ook anders, wel zon nodig. Dat
zal in deze tijd van het jaar niet zo heel een
voudig zijn, maar het is het proheren waard.
De bol moet op een horizontaal vlak (water
pas) op een zonrijke plek in de tuin, op het
terras, de vensterbank of het halkon ge
plaatst worden.
Draai vervolgens de bol rond tot de licht
vlek de tijd aangeeft die overeenkomt met
de werkelijke tijd.
Voor een optimale werking is het verstandig
de Zonnebol met zomertijd gelijk te zetten
(zomertijd is wintertijd plus één uur). In de
winter moet gewoon een uur van de tijd af
getrokken worden. De tijd kan ieder jaarge
tijde worden aangepast. Voor een goede, so
lide installatie is het raadzaam de Zonnebol
stevig te verankeren.
Vanaf half november is de site www.zonne-
bol.nl te bezoeken
Informatie Weerwinkel Middelburg, Focus
Optiek tel. 0118-625410
De zonnebol kan
overal in de tuin
worden geplaatst,
omdat de tijd zelfs
op ruime afstand
afleesbaar is.
zwart-zilver, zwart-goud of
zwart-koperrood. Het wer
kingsprincipe en het aparte bol
vormige model van de zonne
wijzer zijn beschermd door een
internationaal octrooi.
„De Bol slaat heel goed aan. Je
merkt dat mensen toch meer
geld gaan uitgeven voor de tuin.
En dan willen ze ook iets
nieuws. Plantjes staan er na
tuurlijk al en ook de gewone
zonnewijzers hebben zo hun
plekje, maar tuinlief hebbers
zoeken toch iets anders. Een
aandachtstrekker", verklaart
Gabor Timmerman de belang
stelling. Hij is bedrijfsleider van
Focus Optiek in Middelburg.In
die zaak is tevens de Weerwin
kel gevestigd.
De Weerwinkel is een shop-in-
shopidee van de Middelburger
D. Hulshof. „Hij is eigenaar van
Focus en heeft als hobby weer
instrumenten. We hebben dus
altijd wel barometers in de zaak
gehad. Dat groeide behoorlijk
uit z'n jasje. Zo'n drie jaar gele
den besloten we een aparte
ruimte in te richten voor die in
strumenten. En zo is de Weer
winkel ontstaan. Het is een con
cept, compleet met briefpapier
en dergelijke. We hebben toen
contact gezocht met andere op
ticiens. Het idee sloeg aan en zo
zijn er nu landelijk verschillen
de weerwinkels. In Zeeland zit
de oudste en de grootste", ver
telt Gabor niet zonder trots.
In de Weerwinkel is alles te vin
den dat met het weer, tempera
tuur en atmosferische omstan
digheden te maken heeft. Niet
alleen moderne barometers die
passen in een eigentijds interi
eur, maar ook een leuke kook-
thermometer of een compleet
weerstation. Daarnaast bedient
de Weerwinkel ook de hobbyist
met geavanceerde meteorologi
sche apparatuur. Ontwerpen
van klanten kunnen ook daad
werkelijk vorm krijgen Aan de
hand van een tekening laat de
Weerwinkel een ontwerp ma
ken, dat in een uniek exemplaar
resulteert. Zo kunnen stukken
ontstaan, van windvaan en tem
peratuurmeter tot baro-of hy
grometer, met een eigen signa
tuur.
Tussen al die weerspullen ne
men de Zonnebollen een aparte
en kleurige plek in. En het einde
is nog niet in zicht. De eerste Bol
zag begin dit jaar het levens
licht, maar de laatste zal voorlo
pig nog niet in aantocht zijn.
Toch is er voor Randy Hess nog
leven na de Bol. „Ik heb wel de
ambitie om iets goeds te ontwik
kelen. Dat is gelukt met de Zon
nebol en daar ga ik zeker nog
mee door. Maar ik heb wel de in
tentie om andere producten te
ontwikkelen. Dat kan van alles
zijn, als het maar in dezelfde lijn
als die zonnewijzer ligt. Al
doende leer je. Ik heb wel het
idee dat ik iedere keer opnieuw
het wiel moet uitvinden. Maar
ja, ik ben nu ondernemer en ik
hoop ooit een góede ondernemer
te worden."
Annemarie Zevenbergen
