PZC Stembusstrijd in explosief Kosovo De Oudere Werknemer bestaat wel liff PZC Serviërs houden eigen verkiezingen Vrees voor uitbraak geweld na gemeenteraadsverkiezingen Onrustig Zanzibar maakt verkiezingen Tanzania spannend te gast 28 oktober 1950 Al Gore lijkt terug bij af INFO zaterdag 28 oktober 2000 Anderhalf jaar lang is Kosovo bestuurd door de Verenigde Na ties. Vandaag mag het zijn eigen vertegenwoordigers kiezen. Daarmee zet de zuid-Servische provincie een slap naar de normaliteit. Maar het probleem is dat de gekozen vertegen woordigers méér willen dan zeggenschap over de plantsoe nendienst. Ze willen iets dat tot een nieuwe oorlog kan leiden: onafhankelijkheid. door Cees van Zweeden De partijen luisteren naar namen als LDK en PDK, hun leiders zijn buiten de lands grenzen onbekend. Maar als be kende Kosovaren als Rugova en Tha^i vandaag hun biljetten in de stembus laten glijden, zullen televisiecamera's uit de hele we reld op hen inzoomen. Want de plaats van de handeling is Koso- Kosovo was al een 'tijdbom' voordat Kroatië en Bosnië-Her- zegowina ontploften. Maar het was een tijdbom die zo lang wei gerde af te gaan, dat de buiten wacht haar belangstelling ver loor. „Bel me als het gebeurt", was de klassieke reactie van eindredacties als een verslagge ver een reportage over de na kende ramp voorstelde. Dezer dagen is het immense Grand Hotel in Pristina echter gevuld met journalisten die geen steen in de stad onberoerd laten. Op het menu staan ge meenteraadsverkiezingen, maar wie er wint doet er weinig toe. De vraag is of de democratie wint. Nadat NAVO-bommen Kosovo in mei 1999 uit de ijzeren greep van Servië hadden losgeweekt, werd de provincie onder curate le geplaatst van de Verenigde Naties. Krachtens resolutie 1244 werd Kosovo een interna tionaal protectoraat met een Franse arts, Bernard Kouchner, als hoogste baas. Ruim veertigduizend interna tionale troepen, voornamelijk tot de NAVO behorend, groeven zich in op het grondgebied van Kosovo. Buitenlandse politie mannen verschenen in de stra ten van Pristina en andere steden. En vierhonderd niet gouvernementele organisaties begonnen te assisteren bij de wederopbouw van het gebied. Anderhalf jaar later is volgens Kouchner het moment aange broken waarop de Kosovaren hun eigen vertegenwoordigers mogen kiezen. Vooralsnog gaat dat alleen om gemeenteraadsle den, maar voor volgend jaar zijn er ook parlementsverkiezingen gepland De campagne ging gepaard met fysieke aanvallen op aanhan gers van de gematigde LDK van Ibrahim Rugova, die in de jaren negentig als een soort Mahatma Gandhi lijdzaam verzet tegen de Serviërs predikte. Twee le den van de partij werden ver moord, twee raakten gewond door kogels en nog vier anderen zagen hun huizen aangevallen met granaten. De vrees bestaat dat de PKL van Hashim Tha9i, de voormalige guerrillaleider, nog meer geweld zal gebruiken als Rugova, zoals verwacht, de verkiezingen wint. Lakmoesproef Maar de lakmoesproef voor de democratie is niet het geweld tussen de Albanezen, maar te gen de Serviërs. Zo'n duizend Serviërs zijn sinds de komst van de internationale troepenmacht vermoord of ontvoerd, wat een uittocht van tweehonderddui zend Serviërs heeft ontketend. De resterende honderdduizend Serviërs wonen in enclaves die zij alleen kunnen verlaten onder bescherming van pantservoer tuigen van de KFOR, de VN- macht. Hoewel gemiddeld elke week nog steeds een Serviër wordt vermoord, is dat een grote sprong voorwaarts ten opzichte van enkele maanden geleden. „Maar dat is vooral omdat de KFOR veel heeft geleerd", meent Robbert van Lanschot, een Nederlandse diplomaat in Pristina. „KFOR weet nu hoe ze konvooien van Serviërs moet beschermen en hoe de samenle ving in elkaar zit." De grenzen tussen Albanese en Servische gemeenschappen, in het begin diffuus, zijn nu helder. „Iedereen weet tot welke etni sche groep een bepaalde boer derij behoort. Ook dat maakt het werk van de KFOR makke lijker. Maar de haatgevoelens jegens de Serviërs zijn niet ver anderd, nog geen millimeter." De Serviërs boycotten de ver kiezingen massaal. Hun angst is duidelijk: de verkiezingen kun nen een eerste stap zijn naar de onafhankelijkheid van Kosovo. Verzoeking De Albanezen staan in hun stre ven naar die onafhankelijkheid alleen. In het Westen wordt ge vreesd dat een onafhankelijk Kosovo ook de Albanezen in Macedonië in verzoeking zou kunnen brengen, wat de buur landen van deze jonge republiek ertoe zou kunnen brengen de Balkanoorlog van 1912 nog eens over te doen Maar Van Lanschot vreest dat de geest moeilijk weer in de fles terug te krijgen is. „De bereid heid van de Kosovaren om voor hun zaak te sneuvelen, is erg groot. De achthonderdduizend Kosovaren die vorig jaar zijn gevlucht, zijn bijna allen gera dicaliseerd. Als je ervan uitgaat, dat tien procent van hen bereid is te sterven voor een onafhan kelijk Kosovo, heb je het over tachtigduizend man." GPD De voormalige guerrillaleider en PKL-kandidaat Hashim Tha^i op verkiezingstournee in Pristina. De vrees bestaat dat hij nog meer ge weld zal gebruiken als zijn opponent Rugova de verkiezingen wint. foto Anja Niedringhaus/EPA van onze redactie buitenland Leiders van de Serviërs in Kosovo hebben gisteren aangekondigd zelf gemeente raadsverkiezingen te zullen or ganiseren met behulp van de nieuwe regering in Belgrado. De verkiezingen die vandaag onder VN-vlag in Kosovo worden ge houden zullen volgens hen de verdeeldheid tussen de Albane zen en Serviërs in de provincie slechts vergroten. Van de ongeveer honderddui zend Serviërs die nog in Kosovo wonen hebben slechts enkele honderden zich als kiezer laten registreren. Er zijn negenhon derdduizend Albanese kiezers. Een woordvoerster van de Ver enigde Naties, Susan Manuel, zei dat de Serviërs alle gelegen heid is geboden om aan de ge meenteraadsverkiezingen mee te doen. De mogelijkheid om aparte verkiezingen te houden in gebieden met een aanzienlij ke Servische gemeenschap is volgens Manuel wel besproken, maar dat is dan ook alles. Kosovaars-Servische leiders bespraken het plan om aparte verkiezingen te organiseren donderdag in Strpce, een Servi sche enclave ten zuiden van de hoofdstad Pristina. Eén van hen, Momcilo Trajkovic, zei dat de internationale gemeenschap door de verkiezingen te organi seren 'een rampzalige vergis sing' heeft begaan. De verkie zingen vormen volgens hem een bewijs van 'het uiteenvallen van het multi-etnische Kosovo' Het hoofd van het VN-bestuur in Kosovo, Bernhard Kouchner, heeft gezegd Serviërs te zullen benoemen in gemeenteraden in Servische enclaves, maar de Servische leiders hebben dit plan van de hand gewezen. Door Kouchner benoemde Serviërs zouden volgens Trajkovic niet meer zijn dan instrumenten in handen van de Albanezen. ,Door dit te laten gebeuren zou den we de status van Serviërs als minderheid erkennen", aldus Trajkovic. En daarmee zouden de Serviërs in eigen ogen de afscheiding van Kosovo accep teren. AP door Eelco van der Linden De Tanzanianen kiezen morgen een nieuwe pre sident en een nieuw parle ment. De tweede verkiezin gen sinds de invoering, vijf jaar geleden, van een meer- partijendeniocratie, zullen op het vasteland van de unie geen verrassingen opleveren: daar gaat de winst naar de CCM, de partij van de vorig jaar overleden vader des va derlands Julius Nyerere. Op- deze semi-autonome eilan dengroep Zanzibar mag vuurwerk worden verwacht. De Tanzaniaanse kiezer heeft alle reden tot klagen. De oppositie, die in 1995 haar debuut maakte, is sindsdien verdeeld geraakt door persoonlijke vetes. Pre sident Benjamin Mkapa, die opgaat voor een tweede ter mijn, wordt niet serieus uit gedaagd en ook zal zijn par tij, de CCM, met gemak haar ruime meerderheid behou den in het Tanzaniaanse par lement. Een en ander past bij het imago van Tanzania als sta biel en vreedzaam land. Sinds de onafhankelijkheid in 1961 viel er geen onverto gen woord. Op Zanzibar ligt de situatie anders. De partij CUF (Ver enigd Burgerfront) zal niet de verkiezingen winnen van Tanzania, maar misschien wel die op Zanzibar en dat maakt de regering erg ner veus. De inwoners van de ei landen Pemba en Uguja kie zen ook een eigen president en een eigen parlement. Zanzibar koos ervoor in 1964 een unie te vormen met het toenmalige Tanganyika (vasteland). De architect van de Verenigde Republiek heette Julius Nyerere, die bij de doop plechtig het zand van beide delen mengde en beloofde de eenheid te zullen verdedigen. Dat deed hij in de ogen van de bevolking van Zanzibar op een zo verstik kende wijze dat de eilandbe woners zich al snel een kolo nie voeldenDe unie kwam te staan voor economische uit buiting en politieke onder drukking. Dit laatste kreeg ook een religieuze dimensie, omdat negentig procent van de bewoners moslim is. In 1995 verloor de CUF op het nippertje van de CCM, maar dat kwam omdat er op grote schaal was gefrau deerd. De CUF accepteerde de uitslag niet en koos voor een boycot van regering en parlement. De donorlanden volgden dat voorbeeld en werden nog kritischer toen drie jaar later achttien CUF- leden werden opgepakt we gens hoogverraad. Zes van hen zitten nog steeds vast in afwachting van een proces. De spanning op Zanzibar was de afgelopen maanden om te snijden. Aanhangers van CUF en CCM raakten veelvuldig slaags. De partij en hebben elkaar beschul digd van sabotage en cam pagnes gevoerd met racisti sche trekken. Intimidatie Ondertussen zijn grote aan tallen agenten van politie en geheime dienst naar Zanzi bar overgebracht, wat de CUF interpreteert als 'grove intimidatie'. Internationale waarnemers zijn het daar mee eens. Het delegatiehoofd van de Organisatie van Afri kaanse Eenheid, Sam Ibok, zei: „Er is een zeer grote kans op geweld en we zijn zeer on gerust over de intimiderende rol van de politie." De centrale regering is ner veus en reageert star. Men weigert de mogelijkheid te accepteren van een 'samen woning', ofwel een CUF-re- gering op Zanzibar en een CCM-regering voor de hele republiek. Op de achter grond speelt ook de angst dat de CUF op het vasteland 'de partij van de islamieten' zal worden, wat de positie van de CCM danig kan aantasten. De starheid heeft tot gevolg dat de eilandbevolking op oorlogspad is en aan onaf hankelijkheid denkt. GPD Met nog ruim een week te gaan tot de Ameri kaanse presidentsverkie zingen, begint zich een bekend patroon af te teke nen in de race tussen de kandidaten George W. Bush en Al Gore. Republikein Bush heeft het initiatief. Hij leidt in de meeste peilingen. De mocraat Gore is in het de fensief en probeert zijn basis vast te houden - die aan de linkerzijde wordt bedreigd door de Groene kandidaat Ralph Nader - en lijkt onverminderd op zoek naar zichzelf. Tot de Democratische conventie in Los Angeles, medio augustus, was dit ook al dag in dag uit het vertrouwde beeld. Maar met een solide optreden op de avond van zijn no minatie doorbrak Gore de voor hem ongunstige trend. Zijn sterke speech in Los Angeles bracht een kentering teweeg. Gore nam de leiding in de pei lingen. Maar nu de eindsprint in de richting van de verkie zingsdag van 7 november is ingezet en de belangrij ke punten moeten worden gescoord, lijkt Gore weer gevaarlijk dichtbij 'af' Geen wonder dat de ner vositeit voelbaar oploopt onder de Democraten. Gore's partijgenoot Gray Davis, de gouverneur van Califomië, zag zich deze week genoodzaakt de hulp van Bill Clinton in te roepen. De president zal eind volgende week in Ca- lifornië campagne voeren voor zijn beoogd opvolger. Zodra Clinton campagne voert voor Gore, bevestigt hij het beeld dat Bush graag oproept: dat Gore weinig meer is dan dek- zwabber van de ontrouwe kapitein Clinton. De geschiedenis leert dat weifelende kiezers in de VS eerder hun stem geven aan een ogenschijnlijke winnaar dan aan een kan didaat die het naar hun verwachting net niet redt. Formuleert Gore de ko mende dagen geen ade quaat en helder antwoord op het simpele en doel treffende verhaal van Bush, dan kunnen de Re publikeinen de champag ne vast koud zetten. GPD In het PZC-dossier over ver grijzing van dinsdag stond een artikel over oudere werk nemers. W. J. AGoedhard meent dat in Nederland te veel de nadruk wordt gelegd op arbeidsongeschiktheid en te weinig op arbeidsge schiktheid. doorW. J. A. Goedhard Het artikel van Maurits Sep, 'De oudere werknemer be staat niet', is gebaseerd op de beweringen van de psycholoog Ronald Schouten van Arbo- Unie. Deze legt vooral de na druk op een goede 'match' - be doeld wordt 'overeenstem ming'- tussen werkinhoud en de werknemer. „Zolang deze 'match' klopt, maakt het hele maal niets uit of de samenleving ontgroent of vergrijst", aldus de slotconclusie van het artikel. Dat is echter een te algemene bewering. Er is wel degelijk sprake van bijzondere proble matiek wat de veroudering van de beroepsbevolking betreft. Hiervoor zijn speciale vormen van beleid noodzakelijk. Ook Schouten wijst op dergelijke problemen, zoals fysieke ach teruitgang en kenmsveroude- ring van oudere werknemers. De strekking van zijn verhaal is echter te beperkt, aanpassing van de werkinhoud aan de mo gelijkheden van de werknemer. Dat is te algemeen gesteld. Bo vendien is zijn stelling dat er geen overgang bestaat van jon gere werknemer naar oudere werknemer, onjuist. Er zijn wel degelijk kenmerken te noemen op grond waarvan gesproken kan worden van 'de oudere werknemer'. Deze kenmerken zijn: de leeftijd, de verhoogde kans op ziekte en arbeidsonge schiktheid, kennisveroudering, verminderde inzetbaarheid en productiviteit; deze kenmerken werden al genoemd in 1993 door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. In kringen van de bedrijfsge zondheidszorg wordt interna tionaal als leeftijdsgrens alge meen geaccepteerd: 45 jaar; daarboven spreekt men van de oudere werknemer (older em ployee) zoals blijkt uit een in 1996 in Stockholm georgani seerd congres ('Work after 45?'). Het is nuttig dat een dergelijke leeftijdsgrens wordt gehan teerd, teneinde adequate maat regelen te kunnen nemen om de ouder wordende werknemer in het arbeidsproces te kunnen Het centrum voor training en therapie 'De Goede Zaak' dat begin vorig jaar door Johan Cruijff werd geopend, speelt in op preventie van arbeidsongeschiktheid. foto Cor Mulder/ANP houden, want daar draait het om. Uitgangspunt is 'werkgele genheid voor iedereen'. Op dit moment is er in Nederland vol doende werkgelegenheid Het probleem is vervolgens- de ver grijzing van de beroepsbevol king en de inzetbaarheid ('em- ployability') van de oudere werknemers. Hierbij dragen de overheid, de werkgevers en de werknemersorganisaties grote verantwoordelijkheden, welke tot op heden onvoldoende wor den behartigd. Arbeidsgeschiktheid Behalve employability is ook handhaving van de 'work abili ty' (arbeidsgeschiktheid) een belangrijk onderwerp. Hierbij zouden bedrijfsartsen en arbo- diensten een grote rol kunnen spelen. Helaas gebeurt dit in Nederland onvoldoende Uit ei gen onderzoek onder 59 arbo- diensten (zo'n miljoen werkne mers) bleek in slechts de helft van de gevallen sprake van eni gerlei vorm van beleid gericht op oudere werknemers; stan daardisatie van beleid ontbrak grotendeels. Er is dus in de arbo-zorg nog veel ontwikkelingswerk te ver richten. Echter, men kan nietal- le kritiek op het bordje van de arbo-diensten schuiven; daar voor zijn hun handen te veel op de rug gebonden, ten gevolge van ontoereikende contracten met werkgevers: deze laatsten zijn krachtens de Arbowet ver antwoordelijk, maar in de prak tijk blijkt dat veel werkgevers zich onvoldoende bewust zijn van hun verantwoordelijkhe den. Het best zijn de zaken nog geregeld bij de grotere concern- gebonden arbo-diensten, die van oudsher al bedrijfsgenees kundige zorg aan hun werkne mers verleenden. Vraag is: wat kan er worden ver beterd? Deze vraag kan in dit kader slechts ten dele worden beantwoord. Ik wil hier kort in gaan op enkele kernbegrippen, namelijk: (1) ziekteverzuim en WAO en (2) preventie en ar beidsgeschiktheid. Met het stijgen van de leeftijd neemt de kans op ziekte en ar beidsongeschiktheid toe. Van alle WAO'ers is ruim zeventig procent ouder dan 45 jaar; dat cijfer is waarschijnlijk nog ge flatteerd, omdat veel personen boven de 55 jaar vervroegd uit het arbeidsproces zijn getreden (vutters). Om hier toch succes vol mee om te gaan, is een goed arbo-beleid nodig. Helaas wordt de laatste jaren goed ar bo-beleid hoofdzakelijk beoor deeld aan het ziekteverzuimcij fer. Daarentegen wordt de preventiekant verwaarloosd. Voorkomen is nog altijd beter dan* genezen, maar als het gaat over de WAO, lijken overheid en werkgevers deze wijsheid vol strekt vergeten te zijn. Ziek worden Preventie en arbeidsgeschikt heid: uit onderzoek blijkt één op de vier a vijf oudere werkne mers een matige tot slechte ar beidsgeschiktheid te hebben Let wel, dit betreft ogenschijn lijk gezonde werknemers. Van deze werknemers zal echter op korte termijn (binnen twee jaar) een belangrijk deel ziek worden en in de WAO belanden. Het is dus zaak deze bedreigde groep werknemers tijdig op te sporen. Dit kan alleen via preventief on derzoek. Een geschikt instrument hier voor is de arbeidsgeschikt- heidsindex (AGI), een van oor sprong Finse vragenlijst. Deze vragenlijst wordt in Nederland verspreid door de stichting Ar- bozorg Oudere Werknemers. Onderzoek met deze AGI heeft al in tal van landen, ook in Ne derland, zijn nut bewezen. Met behulp van de AGI kan men de mate van arbeidsgeschiktheid van een werknemer bepalen; vervolgens kan men nagaan welke maatregelen gewenst zijn om de arbeidsgeschiktheid te verbeteren. Die maatregelen liggen in prin cipe op één van de volgende ter reinen: (a) gezondheidstoestand van de onderzochte werknemer, (b) diens arbeidsomstandigheden en be- roepseisen en (c) de arbeidsver houdingen, arbeidscultuur en werkstress. Kern punt is dat de nadruk n het Nederlandse arbo-beleid de laatste jaren zeer sterk is gelegd op ziekteverzuim en arbeidson geschiktheid en vele vruchtelo ze pogingen om WAO'ers in het arbeidsproces te reïntegreren, tegelijk zijn preventietaken in het arbo-beleid zo verwaar loosd dat, bij ongewijzigd be leid, de economie afstevent op bijna onoplosbare problemen van een verouderende beroeps bevolking. De auteur is voorzitter van de Stich ting Arbozorg Oudere Werknemers te Middelburg Geleerde ontvoerd Dr. Walter Zimmermann, een specialist op het gebied van ra dar en geleide projectielen, is spoorloos uit de Britse bezet tingszone in Duitsland ver dwenen. De Britse autoritei ten stellen een onderzoek in naar geruchten dat de geleerde door de Russen is ontvoerd. De Russen hebben al twee maal eerder tevergeefs geprobeerd Zimmermann te ontvoeren. Wildstand De wildstand in Zeeland gaat achteruit. Fazanten, patrijzen en hazen worden steeds min der waargenomen en wilde eenden zijn bijna helemaal uit het landschapsbeeld verdwe nen. De grote achteruitgang is begonnen in 1945 toen het aantal jagers snel toenam. Toenemende mechanisatie van de landbouw is een andere oorzaak, maar ook stropers doen een duit in het zakje. Hoge boete De officier van justitie heeft vrij dag tegen de twee Schelde- directeuren hoge boetes geëist van respectievelijk dertig- en vijftienduizend gulden De twee staan terecht onder be schuldiging van economische hulpverlening aan de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoor log. Als excuus voerden de gedaagden aan dat zij De Schelde in nationaal belang in stand wilden houden. Uitgever: J C Boersema Hoofdredactie: A L. Oosthoek D Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel (0118)484000 Redactiefax: (0118) 470102 Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Fax. (0118) 472404 Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273010 Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115) 686000 Fax (0115) Hulst: s Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax (0114)373840 Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel (0111)454647 Fax (0111)454659 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17 00 uur Zierikzee en Hulst: 8 30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8 00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV Internet (http://www.pzc.nl): Postbus 18 4380 AA Vlissingen redactie: redactie@pzc.nl exploitatie: internet@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag- op de kantoren gedurende de openingstijden, zaterdags tot 13 30 uur op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20 30 tot 22 00 uur en zondagavond van 20 00 tot 22 00 uur: Tel (0118)484000. Fax (0118) 470100 Abonnementsprijzen bij automatische incasso: (tussen haakjes prijs met acceptgiro) permaand: 36,70 (nvt.) perkwartaal- 100,00 101,65) per jaar ƒ380,00 (ƒ381,65) Voor toezending per post geldt een toeslag. Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor het einde van de betaalperiode Losse nummers maandag t/m vrijdag: 1,85 per stuk zaterdag 2,75 per stuk Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93 00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd bij de advertentieorderafdeling Tel 0118-484321

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2000 | | pagina 2