buitengebied**^
Voor oesterhandel nadert topdrukte
Waterschap houdt Axelse Kreek rustig
PZC
A*
Excursies
door
bos en duin
ONDERWEG
VISSERIJ
28
T
woensdag 30 augustus 2000
Oesters worden in Yerseke op de kade gezet.
Evelien Slegtenhorst bij het inpakken van oesters. „In het begin zag ik
ze hier wel denken: zo'n tuthola uit Den Haag. Maar je kijkt en je vraagt
en al doende leer je." foto's Dirk-Jan Gjeltema
door Ingrid Huibers
Een pas gestorte betonnen vloer
voor het loodsje van
oesterhandel P. H. Sinke langs
oesterput 14 in Yerseke wacht nog
op afwerking. Binnen krijgt de
oestersorteermachine een grote
beurt. De kalme zomermaanden
maken eerdaags plaats voor het
hectische oesterhoogseizoen.
Hoewel de Japanse wilde oesters
of creuzen het hele jaar door
verkocht worden, ligt de handel 's
zomers toch een beetje op zijn gat.
Wanneer in juli en augustus de
watertemperatuur stijgt, laten de
oesters hun zaad vallen.
„Dat maakt ze minder lekker",
zegt Evelien Slegtenhorst. Samen
met haar vriend nam ze drie jaar
geleden het bedrijf van haar
schoonvader over. Ze voelt ook
best voor een gezamenlijke
productiestop zoals bij de
mosselkwekers bijvoorbeeld
gebruikelijk is.
Slegtenhorst: „Dan heb je ook
eens een beetje tijd om de
oesterputten wat op te knappen,
de machines eens goed na te kij ken
en bijvoorbeeld de boel een beetje
te verbouwen." Toch, denkt ze, zal
er nog heel wat water door de zee
moeten, voordat een
productiestop wordt ingevoerd.
„Zolang er eentje blijft verkopen,
is de rest van de kwekers toch bang
zijn handel kwijt te raken."
Tuthola
Opgegroeid in Den Haag en later
in Leiden, wist Slegtenhorst
weinig van oesters toen ze besloot
zich bij haar vriend in Zeeland te
voegen. „In het begin zag ik ze hier
wel eens denken 'zo'n tuthola uit
De Haag'. Maar je kijkt en vraagt
en aldoende leer je", zegt ze
opgewekt. „Ik doe gewoon mee en
dat werkt."
Alleen proeven, dat duurde wat
langer. Hoewel een gegrild
oestertje er tegenwoordig wel
ingaat, kan een onverhit
exemplaar Slegtenhorst nog
steeds maar matig bekoren. „Zo'n
rauwe hap vind ik maar niks."
Een ladder met brede houten
sporten geeft toegang tot een
piepklein kantoor. Daar zwaait
Slegtenhorst de scepter. Ze
noteert er de bestellingen en
verzorgt er de administratie. Ook
onderhoudt ze het contact met de
klanten.
Het bedrijf heeft twee boten.
Behalve oesters worden er door
Sinke ook mosselen gekweekt. De
mosselen worden niet zelf
verhandeld; de oesters wel.
Zo'n 22 percelen in de
Oosterschelde en nog eens 8 in de
Grevelingen zorgen voor de
oesterproductie. Die laatste
percelen moeten platte Zeeuwse
oesters opleveren. „Het is elk jaar
weer spannend of er zaad valt",
vertelt Slegtenhorst. Dat wisselt
niet alleen van jaar tot jaar, maar
ook van perceel tot perceel„Soms
ligt er aan de noordkant van de
Grevelingen niets en aan de
zuidkant heel veel."
De platte Zeeuwse oesters
genieten bij Sinke een heel andere
behandeling dan de gewonere
creuzen. Zo worden de platte
oesters in een aparte put
verwaterd. Voor dat verwateren
krijgen ze veel meer tijd dan de
creuzen. Tenslotte wordt het
product machinaal gesorteerd.
Dat gebeurt op gewicht.
„Creuzen sorteren we met de
hand. Daar gaat het om grootte en
dat is prima te zien", zegt
Slegtenhorst. De voorman kiept
onderwijl wat plastic manden met
creuzen in een van de lege putten
voor de loods.,Die hebben we van
een andere handelaar geleend."
Door de verbouwing had het
bedrijf net iets te weinig gevist om
aan de vraag van klanten te
voldoen. Slegtenhorst: „In zo'n
geval lenen we wel vaker van
elkaar. Dat kan hier. De sfeer is
heel gemoedelijk. De
eerstvolgende keer dat wij gaan
vissen, krijgen de buren hun
oesters weer van ons terug."
Vervlogen tijden
Hoewel de oude houten huisjes
rond de verwaterbassins
langzamerhand zijn vervangen
door wat geavanceerder stenen
bouwsels, ademen de oesterputten
de sfeer van lang vervlogen tijden.
Het beeld van het fijnmazige
netwerk van natte
voorraadkasten en de
kleinschalige bedrijfjes daar
omheen wordt nergens verstoord.
Hier geen stalen loodsen, geen
schetterende radio's of
lawaaierige machines.
„Een groot deel van het werk
gebeurt nog met de hand", zegt
Slegtenhorst. „Dat is de enige
manier." De waterhuishouding in
de putten is nog volledig
afhankelijk van het tij. Zodra een
grote schuif wordt opengezet,
stroomt bij hoog tij een kanaal
rondom de putten vol. Hoe vaak en
wanneer de putten van vers water
worden voorzien is vervolgens
afhankelijk van de eigenaar van
de put. Die kan naar believen de
eigen schuif van zo'n put open
zetten of dicht laten.
De komende tijd bereidt het
bedrijf zich voor op de drukke tijd.
De laatste puntjes van de
verbouwing worden op de i én de
sorteermachine weer in elkaar
gezet. Tenslotte moet er nieuw
personeel worden aangenomen.
Begin december moet alles op de
rit staan. „Dat is de drukste
maand van het jaar", zegt
Slegtenhorst. „De laatste twee
weken van december gaat hier
eenderde van de jaarproductie de
deur uit."
ZEEUWSE KREKEN
Naam: Axelsche kreek
Ligging:
Oppervlak:
Bijzonderheden:
door Conny van Gremberghe
Zonder de Belgische Opstand
was de Axelsche Kreek geen
kreek geweest, maar een echte
waterweg. Zouden er geen
marollen in hebben gedreven,
maar stoomden er
binnenvaartspitsen op het water
op weg naar de haven van Axel.
Ooit, in de 16de en 17de eeuw lag
de stad Axel aan open water. Via
het Axelse Gat, een zijarm van de
Braakman, konden schepen tot bij
de oude vestingstad komen, maar
Gent wilde een goede verbinding
met open zee krijgen, een kanaal
dat van Gent via Sas van Gent
naar Terneuzen moest lopen. Om
de aanleg van het kanaal mogelijk
maken moest het Axelse Gat
worden afgedamd.
Tussen Axel en het voormalig
buurtschap Axelse Sassing
Kreek kreeg zijn huidige vorm na
inpoldering van de Beoosten-en
Bewestenblijpolder in 1790.
Natuurgebied met circa 20 hecta
re open water en enkele tientallen
hectare weidegebied en populie-
renbos.
Kreek maakte in ver verleden deel
uit het Axelse Gat, de verbinding
van de stad Axel met open zee.
Geen probleem, ook niet voor
Axel, want die stad zou met een
zijarm direct op het nieuwe kanaal
worden aangesloten Sterker nog,
het zij kanaal zou helemaal
doorlopen tot in Hulst. In de jaren
1825-1826 werd het Axelse Gat
afgedamd en ingepolderd De
polder werd Axelse Vlakte
genoemd. Langs die polder werd
een zijkanaal aangelegd tot bij de
oude sasdijk Daar werd een
nieuwe schutkolk gelegd,
waardoor het scheepvaartverkeer
via de sluis en de Axelsche Kreek
tot bij Axel kon komen. De kreek
moest voor dat doel wel op diepte
worden gebracht. Met dat karwei
werd begonnen, maar het werd
nooit afgemaakt. Net zo min als
het bevaarbaar maken van de
waterweg Axel-Hulst. De Belgen
braken met Noord-Nederland in
1830. De werken kwamen stil te
liggen en werden nooit hervat. In
1851 werd de sluis bij de Axelse
Sassing afgedamd en verwerd de
kreek tot een binnenwater zonder
scheepvaart.
De Axelsche Kreek is een vrij grote
waterpartij die met enkele
uitlopers doorloopt tot in het
zogenaamde Axelse Bos, het
sport-en recreatiegebied bij de
stad. De eigenlijke kreek is een
forse waterpartij met hier en daar
rietpartijen aan de oevers Ganzen
mogen in de wintertijd gaarne in
de directe nabijheid van de plas
verkeren. In de zomer maken ze
plaats voor sportvissers. Vlakbij
de stad, in de schaduw van de
beeldbepalende watertoren, valt
eigenlijk nog goed te zien hoe het
gebied er drie eeuwen terug moet
hebben uitgezien. In regenrijke
wintermaanden staat het weide
en kreekgebied, dat op sommige
plaatsen volgeplant is met
populieren, regelmatig blank In
de 16de eeuw lagen op deze plek,
aan de rand van het hedendaagse
Smitschorre, de schorren en
veengronden waar de turf-en
zout winners hun nering vonden.
De kreek zou bij uitstek geschikt
zijn voor watersportre'creatie,
voor surfers, kano-fanaten en
meer van zulks. Enkele jaren
geleden probeerden verenigingen
vergeefs het waterschap te
bewegen de kreek voor dit soort
activiteiten vrij te geven. Het
schap zei nee en herhaalde dat nog
eens. De kreek bleef het domein
van watervogels en vissen. Wat er
wel recentelijk gebeurde is dat er
tussen de akkerbouwgronden aan
de zuidzijde van de kreek en de
eigenlijke waterpartij een
bufferzone geschapen werd. De
zone dient als extra bescherming
voor het natuurgebied.
(Advertentie)
ONGEDIERTEBESTRIJDING
Volledig gediplomeerd en gecertificeerd
Florishoek 6, 4435 AW Baarland
Telefoon 0113-63 97 60
Internet: w\v\v.iraas.borseIe.nl
De komende dagen organiseren
instanties als
Staatsbosbeheer, de Vereniging
Natuurmonumenten, de
Vereniging voor Natuur- en
Milieu-educatie afdeling
Walcheren en de Zeeuwse
Schaapskudde verschillende
excursies in de gehele provincie.
Op SCHOUWEN-DUIVELAND
staat vanavond, woensdag, een
excursie op het programma naar
het normaal niet toegankelijke
bos rond slot Haamstede en de
Zeepeduinen.Start excursie om
19.00 uur vanaf het toegangshek
van Slot Haamstede. In de kelder
van Slot Haamstede is iedere
woensdag op verschillende
tijdstippen een diavoorstelling te
zien over de geschiedenis van het
slot en zijn omgeving. Ook op
dinsdagavond 5 september is er
een diavoorstelling (19.00 uur).
Dinsdagmiddag staat een
wandeling door de boswachterij
Westerschouwen op het
programma. Deze begint om 13.30
uur bij de excursieschuur van
Staatsbosbeheer,
Kraaijensteinweg 140 in
Westenschouwen. Zaterdag is ook
weer de zogenaamde Natte
Laarzentocht door de
buitendijkse schorren en slikken
van de Oosterschelde bij Sint
Annaland. Vertrek om 9.00 uur
vanaf het eind van de
Sluispolderweg in Sint-
Annaland.
Donderdag is er een
gecombineerde vaar-wandeltocht
van Zierikzee naar Neeltje Jans
Vertrek 11.00 uur in haven 't
Luijtje in Zierikzee. De
voorlaatste natuurwandeling
langs de vloedlijn op Neeltje Jans
is geprogrammeerd zondag 3
september, 14 uur. Bij deze
excursie, mede georganiseerd
door de Nederlandse
Onderwatersportbond geven
duikers en biologen tekst en
uitleg. Start bij het naambord van
Natuurmonumenten en Het
Zeeuwse Landschap aan de
Oosterscheldekant van de
parkeerplaats van Waterland
Neeltje Jans.
Op WALCHEREN is er vandaag,
woensdag, een vaartocht naar de
Haringvreter, het grootste
natuureiland in het Veerse Meer.
De excursie begint om 14.00 uur
bij de Campveerse Toren in Veere.
Zondagmiddag (14.00 uur) en
dinsdag (19.30 uur) zijn er
excursies naar het natuurgebied
Rammekenshoek en fort
Rammekens bij Ritthem.
Natuurgidsen van het IVN
vertellen over de historie van het
vier eeuwen oude fort en leiden
rond in het natuurgebied. Start op
de dijk bij het fort.
Kuieren langs de kreek, dat kan
dinsdagavond en de kreek is die
bij Westkapelle: een watergebied
van 22 ha. dat ontstond tijdens een
dijkdoorbraak ibij de
bombardementen in 1944. Start
om 193 0 uur bij de ingang van het
Kreekpad aan de Jacob
Brasserstraat.
In ZEEUWS-VLAANDEREN is
er voor liefhebbers vanmorgen -
woensdag - om 10.45 uur een
stevige wandeling door het
Verdronken Land van Saeftinge.
Start vanaf het bezoekerscentrum
aan de Emmaweg 4 in Nieuw-
Namen.
Vanavond voert een wandeltocht
door de Verdronken Zwarte
Polder.. Vertrek bij het
parkeerterrein bij het rioolgemaal
in de buurt van camping De
Pannenschuur Nieuwvliet-Bad,
19.30 uur.Twee excursies gaan
naar het natuurgebied 't Zwin. -
Ze worden gehouden op
donderdag- en dinsdagmorgen en
beginnen om 10 uur bij het
bezoekerscentrum 't Zwin tussen
Retranchement en Cadzand-Bad.
Sinds halverwege vorige maand
en tot eind september stellen
zeven met de landbouw
samenhangende bedrijven om
beurten hun deuren open om
bezoekers een kijkje te laten
nemen achter de schermen.
Aanstaande zaterdag is het de
beurt aan wijnmakerij Boonman
aan de Stoofweg 10 in Nieuwdorp.
Tussen 10 en 16 uur kunnen
belangstellenden er terecht voor
een rondleiding en voor
informatie over de zwarte bes en
de verwerking ervan.
Het WijngaardeniersGilde houdt
zaterdag open dag. In Zeeland zijn
er twee deelnemers, die hun
wijngaard tussen 13 en 17 uur
openstellen voor bezoekers. Het
zijn: De Druivengaerde,
Dorpsdijk 2a in Wissenkerke,
't Vierendel,
Vrouwenpolderseweg 44,
Vrouwenpolder.
foto Peter Nicolai
