Vervolg Camp David is ver weg
PZC
Ruimte voor dapperheid in Koersk ontbreekt
feiten en meningen
Palestijnen en Israëliërs werken omzichtig aan voorbereiding nieuwe top
"'■ie -
M T
Toenemende macht
OPEC-landen kan
economie verstoren
D
l
17 augustus 1950
Trainen op extreme spanning is onmogelijk
donderdag 17 augustus 2000
door Ad Bloemendaal
Diplomaten in het Midden-
Oosten worden met de dag
actiever, maar een vervolg op de
topconferentie van Camp David
is nog niet in zicht.
„Geen van de partijen kan zich
nog eens een mislukte top ver
oorloven", zei Israels nieuwe
minister van Buitenlandse Za
ken, Shlomo Ben-Ami gisteren.
Alles is dan ook dan gericht op
een goede voorbereiding van de
volgende poging een definitieve
regeling te ontwerpen voor het
Israëlisch-Palestijnse conflict
Gisteravond zijn voor het eerst
sinds drie weken de officiële on
derhandelingsteams weer bij
eengeweest, terwijl premier Ba
rak in Amman een gesprek had
met de Jordaanse koning
Abdallah. Vandaag arriveert de
Amerikaanse speciale bemid
delaar Dennis Ross in het Mid
den-Oosten, drie dagen eerder
dan werd verwacht, om te pro
beren vaart achter de bespre
kingen te zetten.
Volgens optimisten is de klus, op
de kwestie Jeruzalem na, zo
goed als geklaard. Pessimisten
klagen dat alles nog bijna even
vast zit als voor Camp David. De
waarheid ligt in het midden
Over de contouren van een vre
desovereenkomst zijn de partij
en het aardig eens, maar met het
uitwerken van de details is nog
veel werk gemoeid. En dan gaat
het niet alleen over Jeruzalem,
maar ook over het vluchtelin
genprobleem, de toekomstige
veiligheidsregelingen en de
grenzen van de Palestijnse
staat.
In Camp David toonde Israël
zich bereid een betrekkelijk
klein aantal (in ieder geval min
der dan honderddu izend) van de
3,5 miljoen Palestijnse vluchte
lingen op te nemen, in het kader
van familiehereniging. De rest
zou moeten worden opgevangen
in de toekomstige Palestijnse
staat en in andere Arabische
landen. De Palestijnen houden
vol dat alle vluchtelingen het
recht hebben terug te keren naar
hun land. Ze ontvouwden een
plan voor een fasegewijze immi
gratie, te beginnen met de
350.000 Palestijnen in Libanese
kampen, de groep die er het
slechtst aan toe is.
Alles bij elkaar is er op dit punt
-Hm
Een Israëlische grensbewaakster kijkt uit over
punt in de onderhandelingen tussen Isr
jKi uii over ue /vraoiscne
;en tussen Israëliërs en Palestijnen
de Arabische wijk Abu Dis in Oost-Jeruzalem. De toekomst van Jeruzalem is een heikel
foto Lefteris Pitarakis/AP
nog weinig reden voor optimis
me. Misschien is er achter de
schermen al meer vooruitgang
geboekt, maar in ieder geval
toonde president Clinton zich
tegen het eind van de top in
Camp David zeer teleurgesteld.
Een bevredigende regeling van
het vluchtelingenvraagstuk is
voor Arafat van zeer groot be
lang. Het zou hem heel moeilijk
vallen zijn volk te moeten ver
tellen dat niet iedereen kan te
rugkeren naar het thuisland. Fi
nanciële compensatie zal lang
niet iedereen kunnen bevredi
gen. Welke regeling ook wordt
getroffen, het is van groot be
lang dat iedere Palestijn in de
diaspora die wil terugkeren,
tenminste een sprankje hoop
kan behouden.
Grenzen
Ook over de grenzen van een
toekomstige Palestijnse staat en
de veiligheidsregelingen zijn de
partijen het ook nog niet eens.
Israël wil de belangrijkste ne-
derzettingenblokken op de
Westelijke Jordaanoever, met
tachtig procent van de kolonis
ten, behouden. Het is in principe
bereid daarvoor een beperkte
mate van compensatie te bieden
in de vorm van maximaal twee
procent van zijn eigen grondge
bied. Dat zou veel minder zijn
dan de ongeveer acht procent
van de Westoever die Israël wil
inlijven. De Palestijnen hebben
geen bezwaar meer tegen Israëls
annexatie van nederzettingen-
blokken, maar ze eisen wel vol
ledige territoriale compensatie.
Ook over de geografische afba
kening van de blokken - waar
door veel Palestijnen op 'eilan
den' zouden komen te wonen -
bestaat nog onenigheid.
De Israëliërs hebben lang vast
gehouden aan een blijvende be
zetting van de Jordaanvallei als
buffer tegen een bedreiging uit
het oosten Ze zijn nu bereid ook
dat gebied te ontruimen, maar
eisen daarvoor in de plaats vei
ligheidsregelingen waarvan de
Palestijnen niet willen horen.
Volgens Palestijnse bronnen wil
Israël zijn leger in de Jordaan
vallei laten patrouilleren. Het
zou er ook drie waarnemings
stations willen behouden en alle
goederen die vanuit Jordanië
naar Palestina gaan, willen in
specteren. De Palestij nen willen
in hun nieuwe staat geen Israë
lische soldaten toelaten; wel
zijn ze bereid een Amerikaanse
of multinationale troepen
macht te accepteren.
In welke richting een oplossing
moet worden gezocht voor de
kwestie Jeruzalem is in grote lij
nen duidelijk. Israël zal de Isra
ëlische wijken van de moderne
stad blijven besturen, de Pales
tijnse staat krijgt de verant
woordelijkheid over de Pales
tijnse buurten. Voor de
toekomst van de oude stad, met
de belangrijkste heiligdommen,
zal een creatieve regeling moe
ten worden bedacht. Dat kan,
zodra beide partijen hun soeve-
reiniteitseisen opgeven. In
Camp David bleek dat Barak op
dat punt enige beweging toon
de, terwijl Arafat zich star bleef
opstellen. De Palestijnse leider
beriep zich onder meer op de is
lamitische wereld, die het hem
nooit zou vergeven als hij 'het
Palestijnse recht op soevereini
teit over alle delen van bezet Je
ruzalem' zo opgeven.
Kritiek
Na een uitgebreide reis langs
Arabische en islamitische lan
den is hem inmiddels duidelijk
geworden dat er geen sprake is
van een eenheidsfront. 'Doe wat
je wilt, dan leveren we later wel
kritiek', daar kwamen de mees
te reacties op neer. Arafat zal
dus zelf creativiteit moeten to
nen. Het is duidelijk dat hij
nooit zal kunnen instemmen
met Israëlische soevereiniteit
over de oude stad, maar dat
hoeft ook nietVolgens de 'inter
nationale legitimiteit' - de Pa
lestijnen hebben er de laatste
jaren de mond van vol - is Jeru
zalem een 'corpus separatum'.
Met andere woorden: Arafat
noch Barak kunnen er formeel
rechten doen gelden. Als de
Amerikaanse bemiddelaars dat
als uitgangspunt durven nemen
en het complexe begrip 'soeve
reiniteit' weten te omzeilen,
moet er voor het alledaagse le
ven in de oude stad een prakti
sche regeling zijn te bedenken.
GPD
door Dick van der Peijl
De prijs van de olie is to
renhoog. De industriële
samenleving draait op olie.
Als de prijs niet daalt, dan
kan de economie wel eens
wat minder soepel gaan
draaien. Hier en daar doemt
al het schrikbeeld van een
nieuwe crisis op.
De olieprijs bereikte dinsdag
het hoogste niveau, 32,80
dollar per vat, sinds tien jaar.
Toen zorgde de Golfoorlog
voor een druppelende olie
kraan. Nu is het meer de
eensgezindheid van de olie
producerende landen, ver
enigd in de OPEC, waardoor
de kraan niet op volle kracht
stroomt. Analisten verwach
ten dat de olieprijs voorlopig
niet naar beneden gaat, al
zakte de prijs gisteren weer
iets. De Amerikaanse analist
Bruce Lanni profeteerde
zelfs dat 'we op weg zijn naar
een energiecrisis'. ..Dat is een
groot probleem dat niet snel
overgaat."
Ook de huidige voorzitter
van de OPEC, de Venezo
laanse president Hugo Cha
vez pookt dat vuurtje nog
eens flink op. Tijdens zijn
rondreis langs de olieprodu
cerende landen bezocht hij
niet alleen Irak, maar ver
kondigde ook dat wat hem
betreft de olieprijs op het
huidige niveau moet blijven.
„Dit is een eerlijke prijs",
meent hij.
In maart vorig jaar beperk
ten de olieproducerende lan
den de productie. De prijs is
sindsdien verdrievoudigd.
De Verenigde Staten - consu
ment van een kwart van het
totale aanbod - raakten in
paniek.
Missies van diverse ministers
naar de landen in het Mid
den-Oosten hadden niet tot
gevolg dat de kraan verder
werd open gedraaid. De
Amerikaanse olievoorraad
bereikte dan ook begin au
gustus het laagste peil in 24
jaar. De winter komt er weer
aan. De Amerikanen zien die
met angst en beven tegemoet,
hoewel zij nog steeds zeer
voordelig hun tanks volgooi-
In Nederland wrijft,
minister Zalm van Fii^
zich vergenoegd m zijn!
den. De staatskas Z
steeds voller. De inker*
uit BTW op benzine stif
met een half miljard guit
Er komen miljarden
binnen door de stijgiW
de aardgasprijzen (deaai
gasprijs is gekoppeld a£I
olieprijs). En derekej
ter van het kabinet, he;"
traal Plan Bureau'voo*
dat de olieprijs nog wdêf
tijd op het hoge niveau»
De Nederlandse consul
daarentegen zal de octi*
kelingen met argusogen
gen. De grondstoffen^
door een hoge oliepnjsèr.
der, dus stijgen ook dei*
ductprijzen. En wordt'^
salaris minder waard.Dek
flatie laat immers een
gende lijn zien.
Oliecrisis
Ook Wim Duisenberg.n
dent van de Europese Cs-
trale Bank (ECB), isniete]
gelukkig met de toeneem
macht van de OPECe.
stijgende prijzen. Hij 3
economische recessie ten
de van de oliecrisis
niet vergeten. Als zeer ju
en veelbelovend minister^
Financiën in het kabi»
Den Uyl moest hij hetecoto
mische tij proberen te kers
Soberheid en bezuiniging®
waren toen zijn devies. S
zal hij waarschijnlijk eb
veel anders kunnen das <1
rente te verhogen omdesi
gende inflatie te beteugel»
In het Eurogebied zijn i
prijsstijgingen opgelopen
boven het door de ECB ge
hanteerde wenselijke p»
fond van twee procent;
juni bereikte de geld®
waarding het niveau van li
procent. Dat is flinkbovendt
norm. Het trauma
sterke OPEC en stijgende
olieprijzen uit het beginvz
zijn succesvolle carrière ad
tervolgt Duisenberg dus at
nieuw. Hij kan nu sleca
proberen de economie ina
rustiger vaarwater te te
gen. Maar wellicht is het
op de golven werpen, zote
Chavez en zijn club de fez
niet verder open zetten. G."
Rampenplan
De gepensioneerde marinekapitein Igor Koerdin heeft weinig
hoop op de redding van de bemanning van de gezonken
Koersk. Koerdin diende driejaar als officier op de Russische
atoomonderzeeer K-219, diein 1986 voor de kust. van Bermu
da verging. Vier van de 115 bemanningsleden van de K-219
kwamen toen om het leven.
door Frank Hendrickx
Igor Koerdin weet beter dan
wie ook dat er vreemde dingen
gebeuren op een onderzeeër.
Bijna dertien jaar na het zinken
van de K-219 publiceerde hij sa
men met een Amerikaanse col
lega het boek 'Hostile Waters'.
Daarin wordt onthuld hoe de
Amerikaanse oostkust op een
haar na aan een nucleaire ramp
ontsnapte. Koerdin voer jaren
lang op de K-219 zonder te we
ten dat de twee verouderde
kernreactoren aan boord in
1970 al ernstig waren bescha
digd- Vlak voordat de atoomon
derzeeër aan zijn laatste missie
begon, stapte Koerdin van
boord. Een paar dagen later
moest hij deelnemen aan een ac
tie om zijn kameraden te redden
van een wisse dood.
Net als nu met de Koersk, was
het einde van de K-12 9 omgeven
met mysteries. De Russische au
toriteiten hebben nooit willen
toegeven dat in oktober 1986
het onmogelijke gebeurde: een
kernreactor aan boord vatte
vlam. „Toen was het de beman
ning onmiddellijk duidelijk dat
er een ramp dreigde waarbij
niet alleen hun eigen levens op
het spel stonden", zegt Koerdin
die nog steeds veel contact heeft
met collega's die de ramp over
leefden.
Door het vuur in de kernreactor
dreigden de torpedo's aan boord
van de K-129 te ontploffen. In
dat geval zou een ramp van het
kaliber Tsjernobyl ontstaan. De
brandstof van de kernreactor
Igor Koerdin
aan boord bevatte tot negentig
procent verrijkt uranium, ter
wijl in Tsjernobyl sprake was
van slechts vier procent verrijkt
uranium. „De ramp met de K-
219 is niet vergelijkbaar met de
huidige situatie", zegt Koerdin.
„Destijds moest de onderzeeër
juist naar beneden om een cata
strofale explosie te voorkomen,
terwijl de Koersk juist alleen ge
red kon worden door naar het
wateroppervlakte te gaan
Paniek
Koerdin beschrijft in zijn boek
hoe de kapitein van de K-219 de
paniek onder de jonge beman
ningsleden binnen de perken
wist te houden, hoewel hij zich
realiseerde dat niet iedereen de
tocht zou overleven. De matroos
Preminin offerde uiteindelijk
zelfs zijn leven op om de bran
dende kernreactor uit te scha
kelen. Hij staat sinds enkele ja
ren bekend als 'de man die
Amerika redde'. De kapitein
dook met het schip steil naar be
neden, zodat de explosie diep
onder water plaats zou vinden.
Hij liet eveneens het leven. Van
de 113 bemanningsleden die via
de torpedoschachten uit de zin
kende onderzeeër wisten te ko
men. overleden er later nog
twee aan hun verwondingen.
Elf bemanningsleden bleven
voor de rest van hun leven kreu
pel
Aan boord van de Koersk is geen
ruimte geweest voor heldhaf
tigheid, vreest Koerdin. Deze
ramp doet hem vooral denken
aan een ongeluk in 1973 met de
Russische atoomonderzeeër K-
56. „Die onderzeeër werd letter
lijk doormidden gevaren door
het patrouilleschip Academicus
Berg. De K-56 zonk naar de bo
dem van de Japanse zee en 27
bemanningsleden kwamen om
het leven, maar de Berg had
niets gemerkt. Ik denk dat ook
nu een botsing de oorzaak is van
de ramp, zeker gezien de enorme
schade aan de boot. Bovendien
staat de periscoop van de
Koersk omhoog, wat alleen
maar kan betekenen dat de boot
aan het stijgen was. Op dat mo
ment is de kans op een botsing
het grootst. We moeten op zoek
naar een schip dat ten tijde van
het ongeluk op de bewuste loca
tie voer."
Koerdin is het niet eens met de
kritiek op de Russische red
dingsoperatie De gepensio
neerde kapitein spreekt bijna
ieder uur met bronnen binnen
door Jurriaan Geldermans
Selectiepsycholoog Lex
Meijers van Defensie
meent dat op een levensbedrei
gende situatie zoals aan boord
van de Koersk niet kan worden
getraind. „Wat de onderzee-
hootbemanningzal proberen is
zoveel mogelijk terugvallen op
dagelijkse bezigheden."
„Ook moeten ze vertrouwen op
de techniek, die mogelijk red
ding kan bieden. En vergeet
niet: zoals bij elke krijgsmacht,
bestaat ook de Russische on
derzeedienst uit elitetroepen.
De opvarenden zullen minder
gauw door het lint gaan dan
een willekeurige andere groep
mensen."
Meijers werkt bij de dienst De
fensie Werving en Selectie
(DWS). waar hij verantwoor
delijk is voor onder meer het
testen van gegadigden voor de
onderzeedienst. Dat wil zeg
gen, voor de extra test die deze
speciale groep moet ondergaan
om uit te maken of de jongens
(geen meisjes aan boord) ge
schikt lijken „Belangrijkste
kenmerken zijn stressbesten
digheid. sociale vaardigheid en
motivatie. Maar hoe goed kan
didaten ook uit de test komen,
het is geen garantie dat zij een
psychische druk kunnen weer
staan zoals die de achterlig
gende dagen is opgelopen aan
boord van de Koersk. Dat weet
je van te voren domweg niet."
Tijdsdruk
De toetsing voor de onderzee
dienst bestaat uit een interview
en het invullen van een vragen
lijst. De uitkomsten van die
twee toetsen worden op elkaar
gelegd en het beeld dat daaruit
ontstaat bepaalt of iemand
door gaat of niet. Meijers; „Het
is van groot belang dat we een
indicatie hebben van de psy
chische belastbaarheid van de
kandidaat. Een factor overi
gens die in de praktijk wel
wordt getraind door tijdens de
oefeningen op zee de tijdsdruk
almaar op te voeren.
In het sociale profiel staat
voorop dat jongens goed moe
ten incasseren, maar ook weer
niet over zich laten lopen
Meijers: „De ruimte aan boord
is zeer beperkt, je zit op eikaars
lip. Dat betekent dat je tegen
een stootje moet kunnen en een
stootje moet kunnen uitdelen."
Maar vooral niet te extreem,
want extremiteiten doen het
slecht aan boord. Anders ge
zegd: softies vallen af, maar
voor 'eenpitters' en macho's is
evenmin plaats.
Als de tests niet liegen, ont
staat op deze manier een selec
tie die meer dan gemiddeld
stressbestendig is „Je zult
mensen hebben die onder grote
psychische druk afknappen en
mensen die overeind blijven.
Dat zie je binnen elke groep,
maar de spanning kan bij de
onderzeedienst in z'n geheel
hoger worden opgevoerd."
Hoe groot die druk is voor de
Russische opvarenden is moei
lijk te zeggen. „Het zal uitein
delijk tot hen doorgedrongen
zijn dat het kantjeboord zou
worden Ofschoon je die ge
dachte beter niet in je psyche
kunnen toelaten. Klamp je vast
aan je vertrouwen in elkaar en
in het materiaal. Daar zijn alle
trainingen op gericht." GPD
Met de ervaringen van de oor
log in het achterhoofd is Zee
land begonnen met het opstel
len van een rampenplan. Het
doel is te zorgen dat de hulp
verlening aan de bevolking in
het geval van een calamiteit,
met name een nieuwe oorlog,
uitstekend georganiseerd is.
Daarvoor is een commissie ge
vormd met vertegenwoordi
gers van onder meer brand
weer, EHBO, PTT, PZEM en
Rijkswaterstaat.
Verstekeling
Op Schiphol is een versteke
linguiteen vliegtuig gevist. De
man wilde gratis naar Austra
lië emigreren, maar had niet
goed opgelet: hij had zich ver
stopt in een toestel raeti
stemming Stockholm, j
Orgel te klein
Het orgel van de Grote!
Goes is sinds de verbom
het begin van de jaren denjl
klein. In de veel groteren
voor de eredienst kan h(
niet meer genoeg gelui
duceren om de samenzai
ondersteunen. Boven!
het orgel van niet al te bi
kwaliteit.
Kinderverlamming
In Engeland dreigt eenepsd
mie van kinderverlam
ontstaan. Dit jaar hebb
vijftienhonderd mensen
ziekte gekregen; tweeho
van hen zijn aan de 21
overleden.
De LR5 mini-onderzeeër van de Britse marine, die wordt ingezet bij de pogingen de bemanning van de Koersk te redden. Oud-marinekapi
tein Igor Koerdin verwacht weinig heil van de buitenlandse hulp. foto Ned Alley/EPA
de Russische marine en zegt dat
er geen alternatieven zijn. Bui
tenlandse hulp zal volgens
Koerdin weinig uithalen, omdat
de Russische schepen grote ver
schillen vertonen met die van de
NAVO-landen. Het zal alleen
maar tijdverlies betekenen. „Ik
ken Vjatsjeslav Popov, die de
reddingsoperatie leidt, zeer
goed. Ik kan zeggen dat hij op
dit moment al het mogelijke en
onmogelijke doet. De realiteit is
echter dat de bemanning waar
schijnlijk al dood is." GPD
Uitgever:
J C Boersema
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissmgen
Tel. (0118) 484000
Redactiefax. (0118) 470102
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)472404
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax. (0113) 273010
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax (0115)686009
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel (0114)373839
Fax (0114)373840
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax (0111)454659
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst
8 30-17,00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8 00 tot 10.30 uur
Internet (http://www.pzc.nl):
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
redactie: redactie@pzc.nl
exploitatie mternet@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag, op de kantoren
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 13.30 uur;
op de kantoren door de klacht t
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond 1
van 20.00 tot 22 00 uur;
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen
bij automatische incasso. I
(tussen haakjes prijs met accept?®
per maand 36,70 (nvt)
per kwartaal 100,00 M.®
per jaar 380.00 (ƒ381.©
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maanovW
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers,
maandag t/m vrijdag, 1.85pers!-'
zaterdag 2,75 per stuk
Alle bedragen zijn inclusief 6%8TA
Bankrelaties
ABN AMRO 4 7 70 65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten rt-?
uitgevoerd onder toepassing v*1
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de 2
regelen voor het advertentie#®#
Tarieven kunnen tijdens kantoon-
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
