Oranjezon gaaf gebleven
gl
PZC
Aaseters
langs de weg
in de
goskant
k
wssrwoord
Verse vis
vraagt
snelheid
24
Landschap
in de
tuinmode
25
Burgh
is oud,
stokoud
27
Een avond
aan de Kaai
in Sluis
27
23
hPW
buitenaebied
woensdag 5 juli 2000
Het heeft iets van het
typische gedrag om
tijdens een vakantie in
een nabij of ver
buitenland wel een
museum binnen te
stappen terwijl het er in
eigen omgeving maar niet
van komt om zo'n
educatief uitstapje te
maken. Zo is het ook
gesteld met het voor
malige waterwingebied
Oranjezon in de achter
tuin van Oostkapelle. Dat
wordt meer door volk van
elders bezocht dan door
eigen ingezetenen.
door Jacques Cats
Het is van een andere orde dan
'éérst Napels zien'. „Maar je
mist zo wel veel moois", is de
stellige overtuiging van gids
Richard Struyk. Wie alsnog wil
kennismaken met het
natuurschoon om de hoek krijgt
voldoende gelegenheid om de
schade in te halen; op zeven
zomeravonden worden
rondleidingen verzorgd door het
gebied, dat door oudere
Walcherenaren nog altijd
hardnekkig wordt aangeduid als
'de Middelburgse duinen'. De
excursies vinden plaats op 11,18
en25 juli en 1,8,15en22 augustus.
Het vertrek is telkens om 1915 uur
vanaf het parkeerterrein aan de
Koningin Emma weg in
Vrouwenpolder. Wel even tevoren
een kaartje kopen bij de VW of
het toeristisch centrum Oranjezon
in Oostkapelle.
Gaaf gebied
Het heuvelende landschap van
Oranjezon is een gaaf gebied. Dat
is vooral de verdienste van de
gemeente Middelburg, die tot aan
de overdracht aan de Deltan een
restrictief beleid heeft gevoerd.
Hoe lang waren niet de rijen
wachtenden voor het hek van het
terrein waar je op een vroege
zaterdagochtend in een guur
jaargetijde geduldig stond te
wachten op de mogelijkheid om
een doorlopende toegangskaart te
bemachtigen. Per dag werden er
bij Oranjezon precies vijftig
dagkaarten verstrekt, net als bij
de gemeentelijke instelling op de
Dam in Middelburg.
Het karige beleid is thans
verlaten. Wie wil kan zo een
jaarkaart gaan halen. En de
dagticketautomaaat bij het
toegangshek zal zelden nee
verkopen. Maar zie: wat gebeurt
er? Nu je je betrekkelijk
ongelimiteerd in het gebied kunt
vertreden is de animo om er te
gaan wandelen afgenomen.
Natuurgids Struyk, tevens
regionaal voorzitter van de
stichting duinbehoud, wordt daar
niet verdrietig van. Het
duingebied is te kwetsbaar om
daar horden vrijetijdsvierders te
laten rondbanjeren. Een
dennenbos kan wel een stootje
hebben. Maar duingebieden
vormen schaars goed. Die hangen
als los zand aan elkaar. Zo'n
terrein kan enorm gaan eroderen
als je daar massatoerisme zou
door Chiel Jacobusse
Op een ochtend lag-t-ie er
ineens. Een flink uit de
kluiten gewassen haas die
kennelijk in de afgelopen nacht
was doodgereden. Overdag
gebeurt zoiets nooit, want hazen
zijn vrij schuw en bovendien
dermate snel dat ze een
onverwacht opduikende auto
veelal nog kunnen ontlopen. Maar
een dier dat in de lichtbundels van
een auto gevangen is, durft niet
opzij te springen en dat wordt de
haas soms fataal. Zo'n pas
doodgereden dier kun je maar
beter niet aanraken. Zodra het
begint af te koelen verlaten
allerlei parasieten het lichaam.
Als die de warmte van een levend
wezen voelen komen ze daar op af.
Weliswaar zijn het in de regel geen
gaan bedrijven. Ook een
paardentram hoort, zoals korte
tijd het geval is geweest, daar geen
route te volgen.
Afsluiten van al dat fraais zou het
andere uiterste zijnDaaroxn is
gekozen voor de middenweg van
geleide wandelingen door het
specifieke landschap. Met achter
elke bult weer nieuwe
verrassingen. Het wemelt er van
de gradiënten: hoog en laag, droog
en nat, warm en koud, met nog een
stuk of wat varianten. De
overgangen garanderen een grote
diversiteit aan vegetatie en
dierlijk leven. „Dat is het
fascinerende van een
duin terrein", zegt kenner Struyk
als dagelijkse bezoeker.
Omdat hij er al vanaf de
beginjaren zestig komt kent hij
elke vierkante meter van het
gebied. In die tijd stonden er in de
duinen nog vrij veel orchideeën.
Verschillende soorten zelfs. Dat ze
zijn verdwenen heeft mede te
maken met de aanleg van de
zogenaamde natte vallei richting
Vrouwenpolder. Ook vergrassing
heeft de orchidee verdrongen. Van
enige compensatie door planten
die na de veranderingen de kop
opstaken is geen sprake. „Er is
parasieten die zich op de huid van
een mens kunnen handhaven,
maar toch kunnen ze irritaties of
erger veroorzaken.
De parasieten zijn nog niet eens
verdwenen als de eerste
'lijkenpikkers' aankomen.
Vliegen zijn er het eerste bij. Zij
komen af op de geur van een dood
dier en kennelijk kunnen ze die al
ruiken binnen een halve dag nadat
het dier is doodgegaan. De blauwe
vleesvlieg (een soort bromvlieg om
te zien) is vaak een van de eersten,
en niet veel later volgt de groen
blinkende keizersvlieg. De
laatstgenoemde is de overbrenger
van de beruchte huidziekte
myasis. De vliegen leggen eieren
op het kadaver, en daaruit komen
maden tevoorschijn die zich
tegoed doen aan het rottende
vlees. Daar zijn inmiddels ook
andere ongewervelde dieren
gearriveerd. Vooral verschillende
soorten kevers zijn
gespecialiseerd in het opruimen
van kadavers, maar ook mieren en
bepaalde soorten wormen pikken
hun graantje mee. Als het kadaver
tenminste lang genoeg blijft
liggen. Want er zijn volop kapers
op de kust..
Roofvogeltje pesten
In de directe omgeving van de kust
zijn het meestal de grote meeuwen
als de zilver- en de mantelmeeuw
die een kadaver het eerst in de
gaten krijgen. Als dat eenmaal
toch een geleidelijke teruggang".
Veel plantensoorten zijn
verdwenen. Hagedissen,
zandloopkevers en hermelijnen
zie je vrijwel niet meer. Grote
samenscholingen van kikkers
gebeurt blijft er weinig meer over
dan de botten en de vacht. Meer
landinwaarts zijn eksters en
kraaien de lijkenpikkers bij
uitstek. Als alleseter zijn ze niet te
beroerd om een kadaver op te
ruimen dat al wekenlang ligt te
behoren eveneens tot het verleden.
Struyk haast zich te melden dat
het veelal natuurlijke
ontwikkelingen betreft. „Daar
kun je de Deltan de schuld niet van
geven"Wel had Struyk het beheer
rotten. Maar ze zijn niet de enige
die uit zijn op een makkelijk
verkregen vleesmaaltijd. De
laatste jaren hebben ze er een
geduchte concurrent bij gekregen
in de verschijning van de buizerd.
Tot voor kort was de buizerd in het
liever anders gezien. „Vroeger was
dat handmatig en kleinschalig. Ik
heb nog meegemaakt dat er zo'n
vijfentwintig mensen van de
sociale werkvoorziening met
bijlen en zagen in het dennenbos
Illustratie Adri Karman
overgrote deel van Zeeland alleen
in het winterhalfjaar te vinden.
Dankzij de toegenomen aantallen
in het oosten van ons land is de
buizerd tegenwoordig ook hier
een tamelijk gewone verschijning.
Zelfs in het open landschap van de
zaten. Nu komt er een bulldozer of
een kraan en dat doet toch wel
schade aan de natuur. En het is
geen wet van Meden en Perzen dat
dat gat weer wordt opgevuld. Er
zijn planten die niet meer
terugkomen".
Reeën
Wat blijft is het geaccidenteerde
landschap, de grote variatie en de
serene rust.Tot de bewoners van
Oranjezon behoort sinds de jaren
zestig een reeënpopulatie. Vaneen
oudere datum is de aanwezigheid
van damherten. De reeën winnen
het in aantal van de damherten.
Met enig geluk zijn er op elke
wandeling wel damherten waar te
nemen. Soms rennen ze een eindje
weg maar een meter of vijftig
verder blijven ze vaak staan.
Reeën zijn veel schuwer. Zodra die
in de gaten hebben dat ze niet het
rijk alleen hebben trekken ze aan
hun poten.
Konijnen en hazen kun je er net zo
goed aantreffen. Een minder
spectaculaire aanblik misschien.
„Maar het is altijd leuk als je een
beest ziet. Als je tegen een wit
gatje aankijkt is het een konijn",
maakt de gids maar vast het
onderscheid duidelijk
Poel was de haas binnen een dag al
opgemerkt door een buizerd.
Die vindt zijn maaltijd overigens
niet onbetwist, want zodra de
vogel verschijnt wordt—ie
achtervolgd door eksters, kauwen
of kraaien. Die hebben het
'roofvogeltje pesten' tot een ware
kunst verheven. Niet alleen
maken ze de buizerd horendol
terwijl die zit te eten; ook in het
luchtruim wordt de vogel
achtervolgd en nagejouwd door
een luidruchtige kraaienbende.
Vredelievend
Je vraagt je af waarom zo'n grote
roofvogel zich dat allemaal
zomaar laat aanleunen. Het
antwoord stelt bewonderaars van
de buizerd lichtelijk teleur. Want
in feite kan de roofvogel maar heel
weinig beginnen tegen zijn
plaaggeesten. De buizerd is
ondanks zijn majestueuze
verschijning een vredelievend
dier, dat zich niet op levende
prooien zal storten, zolang er aas
te vinden is. Niet voorniets
schuimen buizerden zo dikwijls
langs de schorrand! Als er geen
aas te vinden is dan legt de buizerd
zich toe op kleine prooien, waarbij
zelfs regenwormen op het menu
staan. Eksters en kraaien zijn als
potentiële prooi gewoon te groot.
Heel anders is dat voor de veel
kleiner uitgevallen sperwer. Ook
die wordt een enkele keer (per
vergissing?) door pesterige
kraaiachtigen achterna gevlogen,
maar de kans dat de rollen
omdraaien is dan levensgroot.
Ondanks zijn kleine formaat stort
de sperwer zich moeiteloos op een
ekster of kauw, en die heeft geen
schijn van kans om zo'n
confrontatie te overleven. Het is
altijd weer hetzelfde parool: eten
en gegeten worden.
In de hooimaand
moet gebraden
wat in september
moet geladen
(voor een overvloedige oogst
is een hete juli nodig
Nieuwe weerwoorden zijn welkom
bij de redactie PZC,. postbus 18,
4380 AA, Vlissingen, fax 0J18-
470102, e-mail redactie@pzc.nl
Buitengebied is een wekelijkse
bijlage over natuur en landschap,
land- en tuinbouw, streektaal en
streekcultuur, architectuur en
stedenbouw, recreatie en vrije
tijd. Vragen, opmerkingen en
suggesties zijn welkom bij de
redactie van de PZC, postbus 18,
4380 AA, Vlissingen, fax 0118-
470102, e-mail redactie@pzc.nl.
-,_<A
i,W'
Wt&S&m
foto's Ruben Oreel
Oranjezon, tussen Vrouwenpolder en Oostkapelle, is een gevarieerd natuurgebied, waar deze zomerperiode zeven gegidste wandelingen worden georganiseerd.