Oranjezon gaaf gebleven gl PZC Aaseters langs de weg in de goskant k wssrwoord Verse vis vraagt snelheid 24 Landschap in de tuinmode 25 Burgh is oud, stokoud 27 Een avond aan de Kaai in Sluis 27 23 hPW buitenaebied woensdag 5 juli 2000 Het heeft iets van het typische gedrag om tijdens een vakantie in een nabij of ver buitenland wel een museum binnen te stappen terwijl het er in eigen omgeving maar niet van komt om zo'n educatief uitstapje te maken. Zo is het ook gesteld met het voor malige waterwingebied Oranjezon in de achter tuin van Oostkapelle. Dat wordt meer door volk van elders bezocht dan door eigen ingezetenen. door Jacques Cats Het is van een andere orde dan 'éérst Napels zien'. „Maar je mist zo wel veel moois", is de stellige overtuiging van gids Richard Struyk. Wie alsnog wil kennismaken met het natuurschoon om de hoek krijgt voldoende gelegenheid om de schade in te halen; op zeven zomeravonden worden rondleidingen verzorgd door het gebied, dat door oudere Walcherenaren nog altijd hardnekkig wordt aangeduid als 'de Middelburgse duinen'. De excursies vinden plaats op 11,18 en25 juli en 1,8,15en22 augustus. Het vertrek is telkens om 1915 uur vanaf het parkeerterrein aan de Koningin Emma weg in Vrouwenpolder. Wel even tevoren een kaartje kopen bij de VW of het toeristisch centrum Oranjezon in Oostkapelle. Gaaf gebied Het heuvelende landschap van Oranjezon is een gaaf gebied. Dat is vooral de verdienste van de gemeente Middelburg, die tot aan de overdracht aan de Deltan een restrictief beleid heeft gevoerd. Hoe lang waren niet de rijen wachtenden voor het hek van het terrein waar je op een vroege zaterdagochtend in een guur jaargetijde geduldig stond te wachten op de mogelijkheid om een doorlopende toegangskaart te bemachtigen. Per dag werden er bij Oranjezon precies vijftig dagkaarten verstrekt, net als bij de gemeentelijke instelling op de Dam in Middelburg. Het karige beleid is thans verlaten. Wie wil kan zo een jaarkaart gaan halen. En de dagticketautomaaat bij het toegangshek zal zelden nee verkopen. Maar zie: wat gebeurt er? Nu je je betrekkelijk ongelimiteerd in het gebied kunt vertreden is de animo om er te gaan wandelen afgenomen. Natuurgids Struyk, tevens regionaal voorzitter van de stichting duinbehoud, wordt daar niet verdrietig van. Het duingebied is te kwetsbaar om daar horden vrijetijdsvierders te laten rondbanjeren. Een dennenbos kan wel een stootje hebben. Maar duingebieden vormen schaars goed. Die hangen als los zand aan elkaar. Zo'n terrein kan enorm gaan eroderen als je daar massatoerisme zou door Chiel Jacobusse Op een ochtend lag-t-ie er ineens. Een flink uit de kluiten gewassen haas die kennelijk in de afgelopen nacht was doodgereden. Overdag gebeurt zoiets nooit, want hazen zijn vrij schuw en bovendien dermate snel dat ze een onverwacht opduikende auto veelal nog kunnen ontlopen. Maar een dier dat in de lichtbundels van een auto gevangen is, durft niet opzij te springen en dat wordt de haas soms fataal. Zo'n pas doodgereden dier kun je maar beter niet aanraken. Zodra het begint af te koelen verlaten allerlei parasieten het lichaam. Als die de warmte van een levend wezen voelen komen ze daar op af. Weliswaar zijn het in de regel geen gaan bedrijven. Ook een paardentram hoort, zoals korte tijd het geval is geweest, daar geen route te volgen. Afsluiten van al dat fraais zou het andere uiterste zijnDaaroxn is gekozen voor de middenweg van geleide wandelingen door het specifieke landschap. Met achter elke bult weer nieuwe verrassingen. Het wemelt er van de gradiënten: hoog en laag, droog en nat, warm en koud, met nog een stuk of wat varianten. De overgangen garanderen een grote diversiteit aan vegetatie en dierlijk leven. „Dat is het fascinerende van een duin terrein", zegt kenner Struyk als dagelijkse bezoeker. Omdat hij er al vanaf de beginjaren zestig komt kent hij elke vierkante meter van het gebied. In die tijd stonden er in de duinen nog vrij veel orchideeën. Verschillende soorten zelfs. Dat ze zijn verdwenen heeft mede te maken met de aanleg van de zogenaamde natte vallei richting Vrouwenpolder. Ook vergrassing heeft de orchidee verdrongen. Van enige compensatie door planten die na de veranderingen de kop opstaken is geen sprake. „Er is parasieten die zich op de huid van een mens kunnen handhaven, maar toch kunnen ze irritaties of erger veroorzaken. De parasieten zijn nog niet eens verdwenen als de eerste 'lijkenpikkers' aankomen. Vliegen zijn er het eerste bij. Zij komen af op de geur van een dood dier en kennelijk kunnen ze die al ruiken binnen een halve dag nadat het dier is doodgegaan. De blauwe vleesvlieg (een soort bromvlieg om te zien) is vaak een van de eersten, en niet veel later volgt de groen blinkende keizersvlieg. De laatstgenoemde is de overbrenger van de beruchte huidziekte myasis. De vliegen leggen eieren op het kadaver, en daaruit komen maden tevoorschijn die zich tegoed doen aan het rottende vlees. Daar zijn inmiddels ook andere ongewervelde dieren gearriveerd. Vooral verschillende soorten kevers zijn gespecialiseerd in het opruimen van kadavers, maar ook mieren en bepaalde soorten wormen pikken hun graantje mee. Als het kadaver tenminste lang genoeg blijft liggen. Want er zijn volop kapers op de kust.. Roofvogeltje pesten In de directe omgeving van de kust zijn het meestal de grote meeuwen als de zilver- en de mantelmeeuw die een kadaver het eerst in de gaten krijgen. Als dat eenmaal toch een geleidelijke teruggang". Veel plantensoorten zijn verdwenen. Hagedissen, zandloopkevers en hermelijnen zie je vrijwel niet meer. Grote samenscholingen van kikkers gebeurt blijft er weinig meer over dan de botten en de vacht. Meer landinwaarts zijn eksters en kraaien de lijkenpikkers bij uitstek. Als alleseter zijn ze niet te beroerd om een kadaver op te ruimen dat al wekenlang ligt te behoren eveneens tot het verleden. Struyk haast zich te melden dat het veelal natuurlijke ontwikkelingen betreft. „Daar kun je de Deltan de schuld niet van geven"Wel had Struyk het beheer rotten. Maar ze zijn niet de enige die uit zijn op een makkelijk verkregen vleesmaaltijd. De laatste jaren hebben ze er een geduchte concurrent bij gekregen in de verschijning van de buizerd. Tot voor kort was de buizerd in het liever anders gezien. „Vroeger was dat handmatig en kleinschalig. Ik heb nog meegemaakt dat er zo'n vijfentwintig mensen van de sociale werkvoorziening met bijlen en zagen in het dennenbos Illustratie Adri Karman overgrote deel van Zeeland alleen in het winterhalfjaar te vinden. Dankzij de toegenomen aantallen in het oosten van ons land is de buizerd tegenwoordig ook hier een tamelijk gewone verschijning. Zelfs in het open landschap van de zaten. Nu komt er een bulldozer of een kraan en dat doet toch wel schade aan de natuur. En het is geen wet van Meden en Perzen dat dat gat weer wordt opgevuld. Er zijn planten die niet meer terugkomen". Reeën Wat blijft is het geaccidenteerde landschap, de grote variatie en de serene rust.Tot de bewoners van Oranjezon behoort sinds de jaren zestig een reeënpopulatie. Vaneen oudere datum is de aanwezigheid van damherten. De reeën winnen het in aantal van de damherten. Met enig geluk zijn er op elke wandeling wel damherten waar te nemen. Soms rennen ze een eindje weg maar een meter of vijftig verder blijven ze vaak staan. Reeën zijn veel schuwer. Zodra die in de gaten hebben dat ze niet het rijk alleen hebben trekken ze aan hun poten. Konijnen en hazen kun je er net zo goed aantreffen. Een minder spectaculaire aanblik misschien. „Maar het is altijd leuk als je een beest ziet. Als je tegen een wit gatje aankijkt is het een konijn", maakt de gids maar vast het onderscheid duidelijk Poel was de haas binnen een dag al opgemerkt door een buizerd. Die vindt zijn maaltijd overigens niet onbetwist, want zodra de vogel verschijnt wordt—ie achtervolgd door eksters, kauwen of kraaien. Die hebben het 'roofvogeltje pesten' tot een ware kunst verheven. Niet alleen maken ze de buizerd horendol terwijl die zit te eten; ook in het luchtruim wordt de vogel achtervolgd en nagejouwd door een luidruchtige kraaienbende. Vredelievend Je vraagt je af waarom zo'n grote roofvogel zich dat allemaal zomaar laat aanleunen. Het antwoord stelt bewonderaars van de buizerd lichtelijk teleur. Want in feite kan de roofvogel maar heel weinig beginnen tegen zijn plaaggeesten. De buizerd is ondanks zijn majestueuze verschijning een vredelievend dier, dat zich niet op levende prooien zal storten, zolang er aas te vinden is. Niet voorniets schuimen buizerden zo dikwijls langs de schorrand! Als er geen aas te vinden is dan legt de buizerd zich toe op kleine prooien, waarbij zelfs regenwormen op het menu staan. Eksters en kraaien zijn als potentiële prooi gewoon te groot. Heel anders is dat voor de veel kleiner uitgevallen sperwer. Ook die wordt een enkele keer (per vergissing?) door pesterige kraaiachtigen achterna gevlogen, maar de kans dat de rollen omdraaien is dan levensgroot. Ondanks zijn kleine formaat stort de sperwer zich moeiteloos op een ekster of kauw, en die heeft geen schijn van kans om zo'n confrontatie te overleven. Het is altijd weer hetzelfde parool: eten en gegeten worden. In de hooimaand moet gebraden wat in september moet geladen (voor een overvloedige oogst is een hete juli nodig Nieuwe weerwoorden zijn welkom bij de redactie PZC,. postbus 18, 4380 AA, Vlissingen, fax 0J18- 470102, e-mail redactie@pzc.nl Buitengebied is een wekelijkse bijlage over natuur en landschap, land- en tuinbouw, streektaal en streekcultuur, architectuur en stedenbouw, recreatie en vrije tijd. Vragen, opmerkingen en suggesties zijn welkom bij de redactie van de PZC, postbus 18, 4380 AA, Vlissingen, fax 0118- 470102, e-mail redactie@pzc.nl. -,_<A i,W' Wt&S&m foto's Ruben Oreel Oranjezon, tussen Vrouwenpolder en Oostkapelle, is een gevarieerd natuurgebied, waar deze zomerperiode zeven gegidste wandelingen worden georganiseerd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2000 | | pagina 23