Digitaal bankieren
Ozon veroorzaakt schade aan gewassen
Correct spellen met Van Dale
wetenschap en techniek
49
postzegels
puzzel
zaterdag 24 juni 2000
Bankpasje vergeten. Dan maar even de bank
binnenlopen en geld van de betaalrekening aan de
balie opnemen. Het kan binnenkort niet meer, tenzij het
een bedrag, hoger dan 2.500 gulden betreft. Kleinere
bedragen moeten de klanten pinnen. Steeds minder vaak
kan een klant aan de balie terecht en steeds vaker moet hij
zijn heil zoeken bij een pinautomaat, een telefoon of het
Internet. Met zachte dwang wijzen de banken hun cliënten
op de zegeningen van het digitale tijdperk.
De Rabobank is met 7 miljoen
klanten de grootste bank van
Nederland. Inmiddels bewande
len en surfen 450.000 raboklanten
(6,4 procent, waarvan 80 procent
particulieren), digitale (snelwe
gen (Internet, Rabofoon of tele
bankieren) om hun bankzaken te
regelen. Dat is 11 procent meer
dan vorig jaar.
Hoewel er een flinke groei in het
aantal Raboklanten zit dat nog
slechts zelden persoonlijk naar de
bank hoeft te komen is 6,4 procent
nog maar een kleine minderheid.
Hoe zit het met de grote groep die
nog niet kan of niet wil? „Natuur
lijk sluiten we niemand uit", zegt
Seger Pijnenburg, voorlichter van
Rabobank Nederland. Vooral on
der de ouderen is het aantal inter
netters gering. Ook geeft die groep
vaak nog de voorkeur aan de balie
boven de pinautomaat. Aan de
angst voor techniek kan nog wat
gedaan worden. Pijnenburg: „In
bejaardencentra geven we voor
lichting over pinautomaten en zo
genaamde knoppencursussen.
Maar j ahet aantal gebruikers van
Internet is in die groep klein."
De site biedt grote voordelen. Ge
bruikers van de Rabo-site krijgen
een Digipas: een rekenmachine
annex coderingapparaatje dat de
eigen pincode van de klant ver
taalt in een nummer waarmee toe
gang verkregen wordt tot de eigen
rekening. Wat het apparaatje doet
wil Rabobank Nederland logi
scherwijs niet zeggen, behalve dat
het veilig is. „We hebben het ver
trouwen van de klanten nog niet
beschaamd. De veiligheid van de
site is de kern waar het om draait,
het heeft onze maximale aan
dacht", zegt Pijnenburg. Het com
putertijdschrift Computer Idee
heeft een tijd geleden weliswaar
hard geroepen dat het de Rabosite
gekraakt had. In werkelijkheid
hadden de redacteuren een kopie
van de site gebouwd die slechts in
theorie de meest onoplettende be
zoekers om de tuin zou leiden.
Sneller
Wanneer geld overgeboekt wordt
via Internet is het sneller op de
plek van bestemming. Niemand
hoeft de bankopdrachten uit te
tikken en in de computer te voe-
Luchtverontreiniging door
wegverkeer en energiecentra
les zorgt voor aanzienlijk lagere
opbrengsten van landbouwge
wassen. Auto's en krachtcentrales
stoten stikstofoxide uit. Deze
emissies reageren in de lucht, on
der invloed van zonnewarmte,
met zuurstof tot ozon. Omdat de
reactie traag verloopt kunnen de
verontreinigende stoffen zich over
grote afstand verspreiden, waar
door ook het platteland er de ge
volgen van ondervindt. Dat blijkt
uit studie van de universiteit van
Newcastle upon Tyne in Enge
land.
Eerder onderzoek, gebaseerd op
experimenten in het lab, conclu
deerde nog dat de oogsten niet
zichtbaar werden beïnvloed door
de ozonproductie. Uiterlijk ver
toonden de gewassen namelijk
geen schade. Uit meer gedetail
leerde veldproeven echter blijkt
iets anders.
Bij blootstelling van proefvelden
koolzaad aan ozon, vergelijkbaar
met de praktijk, werden door de
individuele planten bijna de helft
minder bloemen gevormd. Ter
compensatie werden wel meer en
grotere zaden per bloeiwijze ge
maakt. Dit kon echter niet voor
komen dat de opbrengst met
veertien procent daalde. Tevens
bevatte het zaad vijf procent min
der olie. Bij wintertarwe was er
een reductie in het aantal graan
korrels per aar en een hoger aantal
onvruchtbare bloempjes. Dit re
sulteerde samen in een opbrengst-
verlies van dertien procent.
De gewasschade door ozon in de
lucht is in Zuideuropese landen
nog groter. De fellere zon zorgt
daar namelijk voor een snellere
chemische omzetting dichtbij de
grond. Daar is in sommige geval
len de gewasschade wel duidelijk
zichtbaar, zoals verkleuring en af-
Je moet van wel heel goeden
huize komen om nog wat te
verbeteren aan de vaak al grie
zelig nauwkeurige spellingcon
trole die gratis ingebouwd zit in
Word voor Windows, met nog
een grammaticachecker ook.
Maar Word zit er ook wel eens
gruwelijk naast, en geeft soms
de waanzinnigste suggesties om
fout gespelde woorden te ver
vangen. Dat zou Van Dale dus
allemaal veel beter moeten kun
nen, a raison van 120 piek. Met
een miljoen ijkwoorden in de da
tabase moet je een heel eind
kunnen komen, dunkt me.
Effe testen dus maar eens? Van
het rijtje onderbouwafzuigkap,
partytent, combikast, raamrol-
hor (ook net het krantje van de
doe-het-zelfketen gehad?) her
kent het programma alleen de
raamrolhor niet, en terecht, lijkt
mij. Een fantastisch staaltje
klankherkenning levert auto
matisch de goede spelling op van
lukraak volgens hun uitspraak
ingevoerde woorden als
kompjoeter, kommunikee, en
oniks. Bij faksen gaat het vol
gens dit principe mis: vaccin,
evengoed ook knap.
Zelfbedachte mooie woorden,
typische bedrijfstermen, eigen
samenstellingen of vreemde na
men kunnen tijdens elke contro
le in een later ook nog te bewer
ken lijst worden opgenomen.
Waar je in Word daartoe bij een
prachtig poëtisch verzinsel de
opdracht Toevoegen gaf, moet
dat hier Altijd Negeren zijn, wat
toch heel wat sneuer klinkt,
nietwaar? 'Koesteren Als Mooi
Woord', had dat natuurlijk moe
ten zijn!
Vermoeiend
Het programma werkt niet zelf
standig, maar is uitsluitend ge
ïntegreerd in Word. En niet zoals
de controle van die tekstverwer
ker zelf tijdens het typen, maar
alleen pas achteraf. Wie de con
trole op zeer strikt heeft inge
steld klikt zich vervolgens we
zenloos, want er wordt dan ook
gelet op woorden die 'verwar-
baar' zouden zijn: biljard/bil
jart, vergrote/vergrootte, wort-
/word/wordt, wat dus redelijk
vermoeiend is, want je blijft aan
het Negeren. (Wort aftreksel
van mout, dit voor de nieuwsgie
rige lezertjes.)
Maar het 'spanningsveld tussen
valse alarmmeldingen en het ri
sico fouten over het hoofd te
zien' kan met diverse opties
haarfijn worden ingesteld, dat
blijft een kwestie van uitprobe
ren Al met al een behoorlijk uit
gebreid en op het eerste gezicht
zeer betrouwbaar programma,
dat echter vooral voor profes
sionele tekstverwerking en
drukwerkbegeleiding bedoeld
lijkt. En zeker niet voor wie de
spellingcontrole van Word so
wieso altijd al uit heeft staan,
omdat-ie 'al die rode lijntjes zo
vervelend vindt'. Tja.
Richard Hooijenga
Van Dale Spellingcorrector voor MS
Word, Van Dale Lexicografie/TNO.
Prijs: 119 gulden. Minimum sys
teemeisen: Pentium 133 MHz, 64
MB RAM, 60 MB vrije ruimte, Word
.97 of 2000, Windows 98 of NT 4.0.
Een demo is te vinden op www.van-
dale.nl.
ren, de opdrachten worden direct
in de systemen van de Rabobank
geplaatst. Die Vlissingse parkeer
boete kon zodoende nog net op tijd
betaald worden.
Daarnaast bevat de Rabosite meer
handigheidjes zoals een adres
boek voor namen en bankreke
ningnummers. Door middel van
een pull-down menu kan een keus
gemaakt worden. Om een goed
overzicht van alle inkomsten en
uifgaven te hebben is het niet lan
ger noodzakelijk om alle rondslin
gerende en verfomfaaide afschrif
ten op te zoeken en op te bergen in
een afschriftenmapje. Op de site is
alles keurig gerangschikt terug te
vinden tot de dag dat de klant be
gon met bankieren via Internet.
Het blijft wel verstandig om de af
schriften te bewaren omdat deze
soms aanvaard worden als beta
lingsbewijs.
Guido van der Heijden
Vandaag zaterdagis er tussen tien
uur en drie uur een informatiedag over
bankieren via Internet bij de Rabobank
aan de Lange Zelke in Vlissingen.
sterven van de bovenste bladeren.
Een studie in oostelijk Spanje bij
watermeloenen toonde aan dat de
ozon leidde tot een twintig a yeer-
tig procent lagere oogst. De op
brengsten werden vergeleken met
velden waar de ozon werd wegge
vangen door filters.
Volgens de onderzoekers moet de
Europese Unie het kritische ozon
gehalte omlaag brengen. Boven
dien moeten de normen per regio
worden vastgesteld. De huidige
normen zijn vooral gebaseerd op
het klimaat van westelijk Europa.
Peter de Jaeger
In Engeland is na jarenlang speurwerk
een prototype ontwikkeld van een
toestel dat blindengeleidehond en witte
stok overbodig moet maken. De
zogeheten 'spatial imager' is gebaseerd
op de techniek waar vleermuizen
gebruik van maken om feilloos hun weg
te vinden.
Dean Waters, als neurobioloog
verbonden aan de universi
teit van Leeds: „Ons apparaat
maakt gebruik van hoogfrequente
geluidsgolven, waarmee vleer
muizen obstakels lokaliseren om
ze te kunnen vermijden." Waters
(42) leidde de afgelopen jaren het
onderzoeksteam dat bestaat uit
een collega-neurofysioloog, twee
experts op het gebied van vleer
muizen, een bioloog en twee elek-
tronicaspecialisten.
Het team wilde nagaan in hoever
re de even precieze als feilloze
echolocatie waarmee vleermuizen
navigeren, toegepast kon worden
bij blinden en slechtzienden.
Echolocatie is het uitzenden van
geluidsgolven, het weer opvangen
van de reflecties (echo's) daarvan
door allerlei voorwerpen en het
precies lokaliseren van die voor
werpen en zelfs de vorm daarvan.
Het prototype van de spatial ima
ger bestaat nog uit enkele losse on
derdelen, maar de bedoeling is
een toestel te ontwikkelen ter
grootte van een handtas of nog
kleiner.
Waters: „Speciaal echolocatie is
voor ons doel om twee redenen
aantrekkelijk. Ten eerste om de
grote precisie die ermee te berei
ken is. Ten tweede omdat hoogfre
quente geluidsgolven voor men
sen niet te horen zijn, ook niet voor
honden, ook al kunnen die toon
hoogten waarnemen boven de
maximale grens van 20.000 ge
luidstrillingen per seconde, 20 ki-
loHertz dus, voor mensen."
Trilmatrix
„Blinden kunnen die hoogfre
quente golven natuurlijk ook niet
horen, maar met de spatial imager
kunnen we ze de echo's, in vertaal
de vorm, als het ware laten voe
len", legt Waters uit. ,De imager
zendt golven uit van ongeveer 200
kiloHertz, net als die waarvan
vleermuizen zich bedienen. De
echo's van allerlei voorwerpen in
de buurt worden door het appa-
Neurobioloog Dean Waters meet de trillingen die door een vleermuis
worden uitgezonden.
raat vertaald in een ruimtelijk
beeld rondom de persoon."
,Dat beeld wordt door elektronica
omgezet in iets dat we een 3D -tril
matrix hebben genoemd. Deze
matrix, in feite dus een hoogfre
quent geluidsbeeld van de omge
ving maar dan omgezet in
trillingen, bedient minuscule tril-
plaatjes in bijvoorbeeld vinger
toppen van een handschoen. Als
een blinde onder het lopen de vin
gers lichtjes in de looprichting uit
spreidt, voelt hij of zij waar zich
obstakels bevinden. Hoe dichter
bij die komen des te sterker de tril
lingen worden. Men kan de gevoe
ligheid van de spatial imager
bovendien afstemmen op de eigen
behoefte. De proeven hiermee
overtreffen onze stoutste ver
wachtingen." Volgens Waters zijn
er nog meer toepassingen denk
baar, bijvoorbeeld het controleren
van voedsel op versheid, waarvoor
ultrageluid bij uitstek geschikt is.
Ook duikers kunnen er wat aan
hebben als zij in troebel water
werken.
Waters heeft er nog geen idee te
gen welke prijs een bruikbaar ap
paraat op de markt zal kunnen
worden gebracht. „We staan",
zegt hij „nog in de kinderschoe
nen van wat allemaal op termijn
mogelijk is. We zullen waarschijn
lijk nooit het razendsnelle en
feilloze vermogen waarover vleer
muizen al dik 50 miljoen beschik
ken, kunnen evenaren."
Ben Apeldoorn
Het zat er dik in dat Oostenrijk
zijn wereldberoemde, in fe
bruari overleden kunstenaar
Friedensreich Hundertwasser,
ook postaal zou eren. Het uitgifte
programma (2000), en dat gebeurt
maar zelden, werd er zelfs voor
uitgebreid. Op 2 juni (voorver
koop 12 mei) werd in een oplage
van 1,1 miljoen een velletje uitge
bracht met daarin een 28 schil
ling-zegel die het werk 'Blue
Blues' toont.
75 jaar burgerluchtvaart in Kla-
genfurt (19 mei, 7 s., 2,7 miljoen),
oud propellervliegtuig en ver
keerstoren;
150 jaar monumentenzorg (19
mei, 8 s., naar behoefte), Maria
beeld en deel van het glazen dak
van het palmenhuis in de Wiener
Burggarten;
Dag van de Postzegel (30 mei, 7
s., 3,1 miljoen zegels in velletjes
van 8 stuks), tiende en laatste ze
gel in de hoofdlettersreeks, deze
keer de hoofdletters uit 'Briefmar-
ke' en 'Philatelie';
150 jaar Oostenrijkse postzegels
(30 mei, 7 s., 2,7 miljoen), de 9-
Kreuzer-zegel uit 1850 en de laat
ste zegel van de serie 'Dag van de
Postzegel' van dit jaar;
een 7 s.-zegel met leeuwenkop
(31 mei, 2,7 miljoen), waarmee het
zesjarig bestaan van 'Confettit Ti-
Vi' wordt gevierd.
len van de hand van Adolf Tuma
die zijn kunnen bewees met de sa-
gen- en legendenzegels. Voor de
serie ontwierp Tuma 23 motieven.
Het Duitse postzegelblad DBZ liet
vier daarvan zien: Hadres in Ne-
deroostenrijk, Interalpbach in Ti-
rol, Am steinernen Meer/Salzburg
en Hochosterwitz Bildstock/Ka-
renthi.
Het ligt in de bedoeling dat in ok
tober 2001 de voorverkoop van de
eerste zegels begint om zo iedereen
ruimschoots in de gelegenheid te
stellen alle sedert 10 december
1947 uitgegeven en nog frankeer-
geldige zegels en postwaarden,
waarvan men denkt die over te
hebben, om te wisselen. De geldig
heid van de nieuwe zegels gaat 1
januari 2002 in.
Oostenrijk gaf verder de laatste
tijd - volgens plan - de volgende
zegels uit:
Europa 2000 (9 mei, 7 schilling,
oplagë 2,8 miljoen), gemeen
schappelijk motief;
Uitbreiding van de reeks 'Natur-
schönheiten' (9 mei, 7 s., 2,8 mil
joen), gezicht op de
Weisssee/Salzburg;
Zegel in de reeks 'Altes Kunst
handwerk' (19 mei, 9 s.,'2,2 mil
joen), gewijd aan 'Vita Sancti
Malachiae Episcopi' (levensbe
schrijving van de heilige bisschop
Malachias, 12 eeuw);
Oostenrijk heeft als eerste van de
Euro-landen de motieven van zijn
voor 1 januari 2002 geplande fran-
keerreeks in eurowaarden gepre
senteerd. Dat gebeurde op de
internationale postzegeltentoon
stelling WIPA 2000 in Wenen. De
werktitel van de nieuwe reeks is
'Ferienland Osterreich', aquarel
In de serie 'innovatie' heeft Noor
wegen op 2 juni een zelfklevende
4,20 Nkr.-zegel aan de loketten
verkrijgbaar gesteld waarop een
spuitbus. Het wereldsucces van de
spuitbus behoort tot de kleine ex
clusieve groep Noorse uitvindin
gen met internationaal succes. De
eerste twee zegels van deze reeks
verschenen op 2 januari 1999 met
een kaasschaaf (3,60 Nkr.) en een
paperclip (4,00 Nkr.).
De opening van de wereldtentoon
stelling EXPO 2000 in Hannover
(1 juni) was voor Noorwegen aan
leiding twee zegels in waarden van
4,20 Nkr. en 6,30 Nkr. uit te geven.
Beide met kleurencomposities.
Verder werd het 250-jarig bestaan
van de Noorse militaire academie
herdacht met twee zegels (3,60
Nkr. en 8,00 Nkr.) en verscheen een
nieuw boekje met acht zelfkleven
de zegels (twee motieven) waarop
een haring en een makreel. Beide
in de waarde van 4,20 Nkr.
Stempelnieuws - Ter gelegenheid
van de nationale Zwitserse post
zegeltentoonstelling NABA 2000
in St. Gallen (21 tot en met 25 juni)
heeft PTT Post een bijzonder
stempel gebruikt met onder ande
re een vergrootglas dat tevens is
gebruikt om een kaas uit te beel
den. Correspondentie die gestem
peld moet worden kan tot 2 9 juli in
een gefrankeerde envelop worden
gezonden naar: PTT Post Collect
Club, Postbus 30051, 9700 RN
Groningen. Op de omslag vermel
den: NABA 2000.
Hero Wit
Cryptogram
HORIZONTAAL: 6. Fraude bij het kaarten? (12); 8. Verslaafde brandweerlieden (11); 10. Vertel een mop in de kroeg!
(3); 13. Met respect bekeken (6); 14. Met liefde citeren (8); 15. Opzij? (9); 18. Telefoneert een hoop (4); 19. Een klok die
men versierd heeft? (14); 21. Moetje hebben om heel lang te brommen (8); 22. Dat brandje is zo uit (8); 23. Conserva
tief is juist niet onhandig (6).
VERTICAAL: 1. Foto's om bij te blijven (10); 2. Ontvangen van gevechtshandelingen (6); 3. Dat voorzetsel is nog
steeds niet ouderwets (2); 4. Het veronderstellen is laag (6); 5. Houdt (even) in (4); 7. Er wordt met hem gesold opeen
muziekfeest (8); 9. Toonladder in Milaan (5); 11. De aristocratie is aan bederf toe (7); 12. Het is een panda, en nietzo'n
kleintje ook! (10); 16. Plaatsen vernederen (10); 17. Die vogels maken je dol! (9); 20. De reis is niet in trek (8).
De sleutelwoorden van het kruis
woordraadsel van vorige week zijn:
Hippodroom en Paardenkenner.
De prijswinnaar van de VVV-bon
van f50,- is N. de Schipper, Zomer
straat 24 te Ellewoutsdijk.
De VVV-bonnen van f 25,- gaan
naar J. Goeree, Coudorpseweg 20te
Driewegen; J.A. Menheere, Water
torenstraat 55 te Goes en C. Hoo-
gendoorn, Van Speykstraat 43 te
Terneuzen.
Stuur het ingevulde cryptogram - bij voorkeur per briefkaart - aan: De prijzen zullen binnenkort worden
Puzzel redactie PZC toegezonden.
Postbus 18
4380 AA VLISSINGEN
Uw inzending moet uiterlijk woensdagochtend in ons bezit zijn. Vermeldt uw naam, adres en woonplaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschikbaar: eerste prijs een VVV-bon van f 50,Tweede, derde en vierde prijs
een VW-bon van f 25,
De oplossing en de namen van de prijswinnaars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije Tijd' van volgende week.
Oplossing vorige week zaterdag
