Ministers Shas
nemen ontslag
PZC
Nieuw bloedbad op Moluks eiland Halmahera
Drinkwaterprobleem
Israël lang kwestie van
pappen en nathouden
www.touchnet.nl
Dreigende taal radicale unionisten Ulster
Greenpeace geeft vervalst rapport Statoil uit
Lockerbie-getuige
rept over geknoei
met bewijsmateriaal
buitenland
Religieuzen Israël zetten Barak voor blok
Allende terug in Santiago
Napoleon kandidaat-burgemeester
Franse presidentstermijn korter
Kwart wereldbevolking is arm
Arts Auschwitz gaat vrijuit
Doden bij protesten Nigeria
Sierra Leone denkt aan
tribunaal voor berechting
rebellenleider Sankoh
Vluchtelingenorganisatie
klaagt over kampen Timor
woensdag 21 juni 2000
'door Ad Bloemendaal
TEL AVIV - De vier ministers
van de Israëlische religieuze
partij Shas hebben gisteren
schriftelijk hun ontslag inge
diend bij premier Barak.
De al maanden durende crisissi
tuatie in het Israëlische kabinet
heeft daarmee een nieuwe fase
bereikt. Een oplossing op het
laatste moment blijft mogelijk
omdat het ontslag van de minis
ters pas na 48 uur, dat wil zeg-
door Ad Bloemendaal
TEL AVIV - Inwoners van Israël
werden gisteren wakker met het
nieuws dat ze waarschijnlijk
niet langer naar hartelust hun
tuinen mogen sproeien en hun
auto's wassen. Van de ene op de
ander dag, zo leek het, had de
overheid in de gaten gekregen
dat het einde van de zoetwater-
voorraad in zicht is.
Israël tracht nu in allerijl water
tekopen in Turkije. De hele ope
ratie draagt het stempel van wat
in Israël bekend staat als de
'het-komt-wel-goed-methode
een langdurig gebrek aan plan
matig beleid dat uiteindelijk
leidt tot een paniekoplossing.
Volgens waterdeskundigen was
de reis naar Turkije niet nodig
geweest als er bijtijds ontzil-
tingsinstallaties en faciliteiten
voor hergebruik waren ge
bouwd. Zulke oplossingen zou
den ook het milieu hebben kun
nen redden, maar alle particu
liere initiatieven in die richting
zijn gesmoord in de bureacratie.
Inmiddels kan Israël niet meer
om drastische maatregelen
,heen. Minister van Infrastruc-
tuur Suissa komt niet alleen met
een verbod op het sproeien van
tuinen en het wassen van auto's,
maar ook een drastische beper
kingvan het gebruik van drink
water door cle landbouw. Er is
zelfs sprake van een verminde
ring" van de watersubsidie aan
de boeren. Die subsidie werkt
immers verspilling in de hand.
Het ligt in de verwachting dat de
landbouwlobby in de Knesset
dat niet lichtvaardig zal opne
men en zich bij protestacties on
der meer zal beroepen op 'natio
nale veiligheid', een term die in
Israël naar hartelust wordt ge
bruikt om recht te praten wat
krom is. In dit geval redeneren
de landbouwers dat een eigen
voorraad Aardappelen, kom
kommers en tomaten onmis
baar is om Israël van de honger
dood te redden in het geval van
een beleg door zijn vijanden.
In werkelijkheid zijn de boeren
niet alleen de slachtoffers, maar
ook de voornaamste oorzaak
van het drinkwatertekort. Nog
steeds verbouwen ze teveel pro
ducten die in het droge klimaat
van het Midden-Oosten niet
thuis horen en dus een overvloe
dige irrigatie eisen. Een veel te
klein deel van het sproeiwater
wordt geleverd door het zuive
ren van rioolwater, waardoor de
landbouw een zwaar beroep
moet doen op de snel slinkende
drinkwatervoorraad.
Voeg daarbij een lange periode
van droogte en een sterke bevol
kingsaanwas en het is duidelijk
waarom het water van het Meer
van Galilea angstwekkend laag
staat. Bovendien wordt de
drinkwaterkwaliteit met de dag
slechter omdat milieuhygiëne
weinig aandacht krijgt. Op veel
plaatsen in Israël is kraanwater
geen drinkwater meer te noe
men. GPD
gen morgenmiddag, van kracht
wordt.
De afgelopen dagen zag het er
naar uit dat de regering zou toe
geven aan vrijwel alle eisen van
Shas, zoals extra geld voor reli
gieus onderwijs en legalisering
van religieuze radiopiraten.
Maar binnen de partij heerst on
enigheid over de hardheid van
die toezeggingen.
Shas, met zeventien zetels de op
twee na grootste Knessetfractie,
is voor premier Barak een zo
goed als onmisbare coalitie
partner. Maar de partij is uiterst
onberekenbaar, ook al omdat de
dienst er wordt uitgemaakt
door een 'Raad van Tora Wij
zen', een college van aan Shas
gelieerde rabbijnen onder lei
ding van de Ovadia Josef. Deze
voormalige opperrabbijn, heeft
een ongekend machtige positie
omdat hij kabinetten kan ma
ken of breken.
Simpel
De secretaris van de Raad van
Tora Wijzen, Rafael Pinchasi,
verklaarde gisteren dat premier
Barak de crisis heel simpel kan
oplossen door onverkort toe te
geven aan de verlangens van de
partij. ,,Het enige wat hij hoeft
te doen, is Shas te geven wat ze
verdient", zei hij.
Barak kan zonder toegeven het
voortbestaan van zijn kabinet,
en daarmee het vredesproces,
vergeten. De kans is aanwezig
dat er voor morgen een oplos
sing voor de crisis uit de bus rolt.
Barak noch Shas staat te sprin
gen om nieuwe verkiezingen.
Knessetleden van Shas die hun
verkiezing danken aan oud
partijleider Deri, zijn bang hun
zetels te verliezen nu deze niet
meer in functie is.
Deri is vorig jaar veroordeeld
tot vier jaar gevangenisstraf
wegens onder meer machtsmis
bruik en fraude. Opiniepeilin
gen voorspellen bovendien een
stevig verlies voor Shas als er nu
verkiezingen zouden worden
gehouden. Barak wil geen ver
kiezingen voor hij resultaten
kan laten zien in het vredespro
ces. GPD
SANTIAGO - Een kraan takelt een beeld van de Chileense president Allende op zijn plaats bij het presi
dentiële paleis La Moneda in Santiago. Het Chileense leger greep in 1973 onder leiding van Augusto Pi
nochet de macht; Allende kwam in La Moneda om het leven toen de coupplegers zijn ambtswoning ver
overden. foto Roberto Candia/AP
AJACCIO - Charles Napoleon (49) heeft zich kandidaat ge
steld voor het burgemeesterschap van Ajaccio, hoofdstad van
Corsica en geboorteplaats van Napoleon.
De afstammeling van Napoleons jongste broer is de eerste uit
de familie van de vroegere Franse keizer die het hoogste ambt
van Ajaccio nastreeft. Hij kondigde gisteren aan niet als bo-
napartist, maar als 'partijloze democraat en republikein'
naar het ambt te dingen.
Het burgemeesterschap van de Corsicaanse hoofdstad is tra
ditioneel in handen van de bonapartisten. Maar uitgerekend
een afstammeling van de vroegere Franse keizer wil aan die
traditie een einde maken. DPA
PARIJS - Het Franse parlement heeft gisteren gestemd voor
de verkorting van de ambtstermijn van de president van ze
ven tot vijf jaar.
Een grote meerderheid van de afgevaardigden stemde voor
het wetsvoorstel, dat nu nog moet worden goedgekeurd in de
senaat. Dat gebeurt over ruim een week.
Daarna moet president Chirac beslissen of de wet definitief
wordt aangenomen door middel van een stemming in het zo
genoemde congres, het parlement en de senaat samen, of door
middel van een referendum.
Chirac liet zich pas begin deze maand positief uit over de ver
korting van de presidentstermijn en diende vervolgens het
wetsvoorstel hierover in. AFP
GENEVE - Een kwart van de wereldbevolking leeft in armoe
de. Anderhalf miljard mensen moeten het doenmet een inko
men van minder dan een dollar per dag. Dit staat in het rap
port over de arbeidsomstandigheden in de wereld dat de ILO,
de Internationale Arbeidsorganisatie, jaarlijks opstelt.
In ontwikkelingslanden heeft bijna dertig procent van de in
woners een inkomen van nog geen dollar per dag. Hetzelfde
percentage van de volwassenen in die landen is analfabeet.
De ILO stelt dat er in de afgelopen vijf jaar tweehonderd mil
joen armen zijn bijgekomen. Vooral in de Afrikaanse landen
bezuiden de Sahara, de landen in Oost-Europa en in het mid
den en zuidoosten van Azië nam het aantal armen toe. AFP
PARIJS - Een rechtbank in Parijs heeft Hans Münch, arts in
het voormalige concentratiekamp Auschwitz, gisteren ont
slagen van rechtsvervolging. De 88-jarige man stond terecht
wegens 'aanzetten tot rassenhaat en verdediging van misda
den tegen de menselijkheid'.'
De rechtbank oordeelde dat Münch te kampen heeft met 'psy
chische problemen' en daarom niet toerekeningsvatbaar is.
De officier van justitie had wegens Münchs gezondheidstoe
stand een veroordeling geëist zonder dat hem een straf zou
worden opgelegd. Münch lijdt aan de ziekte van Alzheimer en
is de enige nog levende arts van het concentratiekamp. AFP
WARRI - Bij studentenprotesten in de Nigeriaanse stad Warri
zijn gisteren zeker drie doden gevallen. Ooggetuigen meldden
dat er bij de ongeregeldheden tweehonderd mensen gewond
raakten.
Twaalfduizend studenten van de zuidelijke Delta universiteit
trokken op naar het staatsenergiebedrijf NEPA in Warri, om
te protesteren tegen het herhaaldelijk afsluiten van de ener
giestroom naar hun universiteit. Het bedrijf werd bewaakt
door militairen die hard op de betogers insloegen.
Warri ligt midden in de onrustige, maar zeer olierijke delta
van Nigeria. RTR
van onze redactie buitenland
JAKARTA - Gevechten tussen
christenen en moslims op het
noordelijke Molukse eiland
Halmahera zijn uitgelopen op
een bloedbad. De politie ver
klaarde gisteren dat 116 mensen
zijn omgebracht, bijna allen
christenen. Het Indonesische le
ger hield het gisteren op 108
slachtoffers.
De protestantse predikant.
Smith Dungir sprak over 161
doden. Hij liet gisteren weten
dat hij tientallen christenen
heeft begraven. Dungir zei dat
hij het bloedbad maandag in het
overwegend christelijke dorp
Duma had overleefd door zich
in zijn kerk schuil te houden
voor een menigte van ongeveer
vierduizend moslimstrijders.
De kerk was net als veel andere
huizen op. het eiland in brand
gestoken. „Ik hielp mee om 161
lichamen te begraven voordat ik
vertrok", zei Dungir. „Het is een
wonder dat. ik nog leef."
Ongeveer 150 mensen zouden
gewond zijn geraakt bij de ge
vechten in Duma. Priester Hadi
uit de naburige plaats Tobelo zei
van gevluchte bewoners van
Duma te hebben gehoord dat de
bewoners zich met zelfgemaak
te wapens verdedigden, maar
geen partij waren voor de aan
vallers, die over automatische
geweren beschikten. Het ge
vecht duurde ongeveer een uur.
Het staatspersbureau Antara
berichtte dat een klpine drie
honderd woningen en een kerk
in brand waren gestoken.
Een legerwoordvoerder in Ter-
nate, de hoofdstad van de pro
vincie Noord-Maluku, zei dat
soldaten en mariniers de vech
tende partij en uit elkaar hadden
gehaald, maar dat de situatie
gespannen bleef. De gewonden
waren afgevoerd naar Tobelo,
verklaarde majoor Puguh.
Priester Hadi zei dat Duma dui
zend vaste bewoners telt, maar
dat hun aantal de afgelopen we
ken was verdubbeld door de
komst van vluchtelingen uit het
omliggende gebied. De dertig
militairen die in het dorp gele
gerd zijn, waren volgens hem
niet instaat debliksemaanval te
stuiten totdat er versterkingen
kwamen.
Bij religieus geweld op de Mo-
lukken zijn sinds de strijd begin
1999 losbarste meer dan drie
duizend mensen omgekomen.
Meer dan de helft van de slacht
offers viel de afgelopen vijf
maanden. AP/RTR
Foday Sankoh, toen hij nog heer en meester over het RUF was.
foto Issouf Sanogo/EPA
van onze redactie buitenland
FREETOWN - De regering van
Sierra Leone heeft aan de Ver
enigde Naties gevraagd een
nieuw tribunaal in het leven te
roepen om rebellenleider San
koh te berechten.
De minister van Informatie van
het Afrikaanse land zei dat de
speciale rechtbank op het
grondgebied van Sierra Leone
zou moeten functioneren vol
gens een combinatie van inter
nationaal en Sierraleoons recht.
Bij het tribunaal zouden ook de
belangrijkste commandanten
van Sankohs Revolutionair Ver
enigd Front (RUF) moeten wor
den berecht wegens misdaden
tegen de menselijkheid.
Sankoh werd in mei in de hoofd
stad van Sierra Leone, Free
town, aangehouden en wordt
sindsdien samen met meerdere
strijders van het RUF vastge
houden op een geheim adres.
De rebellen in Sierra Leone, die
sinds het begin van de jaren ne
gentig in een bloedige strijd met
de regering waren vernikkeld,
kregen gratie toen zij in juli vo
rig jaar een vredesakkoord on
dertekenden. Maar de amnesty
geldt niet voor misdaden die na
juli 1999 zijn gepleegd.
Richard Holbrooke, de Ameri
kaanse VN-ambassadeur, ver
klaarde gisteren in Nèw York
niets te voelen voor een nieuw
VN-tribunaal. Hij vindt wel
Sankoh snel en op een doelmati
ge wijze berecht moet worden.
ANP
(Advertentie)
Website? Reclame? CD-Rom presentatie?
van onze redactie buitenland
BELFAST - De belangrijkste protestantse paramilitaire
groepering in Noord-Ierland, de Ulster Vrijheidsstrijders
(UFF), heeft gisteren gedreigd het in 1994 afgekondigde
bestand op te zeggen.
Deze radicale unionistische beweging zegt in een verkla
ring dat het staakt-het-vuren van de UFF vanaf midder
nacht niet langer geldt als de aanvallen op protestanten
in wijken in het noorden en westen van Belfast niet stop
pen. De belangrijkste radicale gewapende groepen in
Noord-Ierland houden zich al geruime tijd aan cle be
standen die ze zichzelf ten behoeve van het vredesproces
in de Britse provincie hebben opgelegd. De UFF kondig
den bijna zes jaar geleden een bestand af.
Een hervatting van het geweld kan een bedreiging zijn
voor de toekomst van de gezamenlijke protestants-ka
tholieke regering van Noord-Ierland, die in mei weer in
haar macht werd bevestigd nadat het katholieke parami
litaire Iers Republikeins Leger (IRA) had beloofd zijn
wapens 'buiten gebruik' te stellen.
Deskundigen van het Britse leger maakten gisteren een
bom onschadelijk bij de ambtswoning van de Britse mi
nister voor Noord-Ierland in Belfast. De bom was maan
dagavond ontdekt. Minister Mandelson verbleef toen in
Londen. De BBC meldde dat de explosieven waarschijn
lijk over een muur waren gegooid, maar dat de politie had
geen vermoeden wanneer dat gebeurd zou kunnen zijn.
De politie vermoedt dat de bom is geworpen door radica
len die zich hebben afgesplitst van het IRA. Op 1 juni ont
plofte er een bom op Hammersmith Bridge in Londen,
waarbij geen gewonden vielen.
Mandelson zei het 'betreurenswaardig' te vinden dat ex
tremisten zijn ambtswoning als doelwit hadden gekozen.
De min ïster wordt later deze week op het twintig kilome
ter buiten Belfast gelegen kasteel vernacht. Vorige week
woonde kroonprins Charles op Hillsborough Castle een
bijeenkomst bij voor tweeduizend slachtoffers van het
geweld in Noord-Ierland. EFE/AFP/AP
Protestantse kinderen spelen bij een schildering van de Ulster Freedom
Fighters in het westen van Belfast. foto Peter Morrison/AP
van onze redactie buitenland
OSLO - Greenpeace heeft giste
ren erkend dat zij een rapport
heeft uitgegeven onder de naam
en met het logo van de Noorse
staatsoliemaatschappij Statoil
ASA.
In het rapport genaamd Statoil:
een Energiebedrijf voor het
Nieuwe Millennium wordt on
der meer ten onrechte gesteld
dat Statoil in 2010 tien procent
van zijn investeringsbudget zal
besteden aan onderzoek naar
alternatieve energiebronnen.
Dat is zestig maal het bedrag
dat Statoil momenteel aan dat
doel uitgeeft.
Volgens Greenpeace-woord-
voerder Gulowsen zijn de voor
nemens in het rapport heel goed
te realiseren. „Het gaat erom dat
Statoil niet bereid is een bedrijf
te worden dat een positieve bij
drage aan het milieu levert."
Het rapport is verspreid onder
Statoil-benzinestations, andere
oliemaatschappijen, Noorse po
litici en op Internet. Statoil is
een belangrijke speler op het
Noorse continentale plat, met
een groot aandeel in de 3,2 mil
joen vaten die daar dagelijks
worden geproduceerd. Het con
cern bezit een groot aantal ben
zinepompen in meerdere lan
den.
Statoil zei dat het zich bewust is
van het misbruik van zijn naam
en logo. Het keurt de actie af,
maar begint geen proces tegen
Greenpeace. AP
door Marjolijn de Cocq
SOESTERBERG - Een Zwitser
se getuige in het Lockerbie-pro-
ces heeft gisteren voor het
Schots gerechtshof in Kamp
van Zeist verklaard dat met be
wijsmateriaal is geknoeid.
Tijdens een ondervraging moest
elektronica-fabrikant Bollier
toegeven dat zijn firma MEBO
materiaal heeft geleverd voor de
bom waarmee op 21 december
1988 vlucht PanAm 103 werd
opgeblazen boven het Schotse
Lockerbie. Maar toen Bollier
het flintertje printplaat uit de
bom mocht bestuderen dat naar
MEBO is herleid, zei hij het niet
te herkennen. „Dit is niet wat ik
in Schotland heb gezien. Ik geef
niemand de schuld. Maar ik
zweer dat het veranderd is."
Bollier bevestigde dat MEBO
van de Libische Militaire Veilig
heidsdienst een order had ge
kregen voor '1500 of 15.000' ti
mers van het speciaal voor Libië
ontworpen type MST-13. Het
tussen de wrakstukken van de
PanAm Boeing teruggevonden
fragmentje printplaat is vol
gens de aanklagers afkomstig
van precies zo'n MST-13 timer
Omdat Bollier optreedt als ge
tuige van de aanklagers, kan hij
volgens Schots recht bij een
eventuele veroordeling-van de
Libiërs niet meer worden be
schuldigd van medeplichtig
heid aan de Lockerbie-aanslag.
Bollier voerde aan dat volgens
een in 1993 door hemzelf terug
gevonden rekening vijf exact
dezelfde MEBO-timers waren
geleverd aan de Stasi, de Oost-
Duitse geheime dienst. En de
blauwdrukken waren gestolen,
een andere firma had daarmee
ook MST-13 timers kunnen ma
ken. Ten lange leste gaf Bollier
toe dat het stukje printplaat af
komstig kan zijn van een partij
aan Libië geleverde timers.
Bij de Lockerbie-aanslag kwa
men 270 mensen om het leven.
De Libische verdachten, Abdel-
basset Al al-Megrahi en Lamen
Khalifah Fhimah, worden be
schuldigd van moord en samen
zwering tot moord. Volgens het
samenzweringsscenario zouden
de twee als geheimagenten via
tussenpersonen twintig MEBO-
timers in handen hebben gekre
gen en die met explosieven in de
Libische woestijn hebben ge
test. Bollier zei gisteren dat hij
in 1985 vijf monsters van de
MST-13 had afgeleverd af op de
Libische ambassade in Oost-
Duitsland, later bracht hij er
nog eens vijftien naar Tripoli.
Ze waren 'gewoon voor militair
gebruik' aan de grens met
Tsjaad, maar werden volgens
Bollier ook in bommen ge
bouwd. In 1987 had hij zelf drie
dagen lang de tests in de Sabha-
woenstijn bijgewoond.
Bollier ontmoette verdachte al-
Megrahi enkele malen in Tripoli
en in de MEBO-burelen in Zü-
rich. Volgens de Zwitser had al-
Megrahi een 'vrij hoge' positie
binnen de Militaire Veiligheids
dienst. GPD
gen worden gescheiden en dat
opheldering wordt gegeven over
de status van de voormalige In
donesische regering en Indone
sische militairen in de kampen.
Bij de incidenten ging het zowel
om geweldpleging tegenover
vluchtelingen als om intimida
tie van VN-medewerkers. In de
kampen gelegerde militairen
ondernamen niets om de vluch
telingen en de VN-medewerkers
te helpen.
Ongeveer 250.000 Oost-Timo-
rezen vluchtten vorig jaar de
grens met West-Timor over om
te ontkomen aan het geweld van
het Indonesische leger en pro-
Indonesische milities. Sinds
dien zijn ruim 165.000 terugge
keerd. AP
van onze redactie buitenland
GENEVE - Het vluchtelingen-
bureau van de Verenigde Naties
(Unhcr) heeft na een nieuwe
reeks gewelddaden zijn activi
teiten in drie vluchtelingen
kampen in West-Timor opge
schorst. Unhcr-woordvoerder
Janowski maakte dit gisteren
bekend.
Het besluit treft de kampen
Noelbaki, Tuapukan en Naibo-
nat, waar in totaal 24.000
vluchtelingen uit Oost-Timor
zijn ondergebracht. Janowski
zei dat de VN hun werkzaamhe
den pas zullen hervatten na 'ex
tra veiligheidsgaranties'.
Het Unhcr eist dat de onruststo
kers van de overige vluchtelin-
