Kuren tussen
Alpen en Poesta
Oostenrijks
Burgenland
Op reis
met
filosofen
41
PZC
zaterdag 17 juni 2000
vrije tijd
Oostenrijk vakantieland, makkelijk te vangen in het beeldmerk van machtige
hoogten en dalen, doordrenkt van Lederhosen- en dorpskapellencultuur.
Toegegeven, een te slordig geschetst logo voor wat voor velen onmiskenbaar ultiem
vakantiegenot is. Maar voor wie al die bergen iets te veel beklemming zijn, bestaat er
ook een verrassend ander Oostenrijk: Burgenland.
Bescheiden bondsland leunend tegen de laatste machtige Alpen, aflopend naar de
Hongaarse poesta.
In alle opzichten overgangsge
bied, waar weids, golvend land
schap gevangen in machtige ver
gezichten overheerst. Met zijn nog
geen driehonderdduizend redelijk
eigenzinnige inwoners land van
onthaasting en stilte. Zeker niet
van het stilzitten.
Natuur en landschap sporen aan
tot actief genieten. Bijvoorbeeld
trekken met de auto over weldadig
rustige wegen. Maar ook fietsend
of wandelend kun je alle kanten
op. Burgenland kent talrijke ge
markeerde fiets- en wandelroutes,
vaak verbonden met een thema
waar je overigens in je vrijheids
drang best lak aan mag hebben.
Burgenl and staat voor een manier
van vakantiehouden zoals je die in
Oostenrijk niet zo gewend bent.
Met het prettige aspect dat er nau
welijks massa-toerisme is. Wat
ook bewust wordt nagestreefd
door de Burgenlandse bestuur
ders. Natuurlijk willen ze toeris
me stimuleren, maar niet in de
richting van colonnes touringcars
vol dagjesmensen.
In het zuidelijke deel van Burgen-
land heeft men zich de laatste ja
ren gericht op het thema gezond
heid en verwennen. Nieuwe vier
en vijfsterrenhotels hebben aan
sluiting gezocht bij de reputatie
die Tatzmannsdorf al lang had als
kuurplaats en verwennen hun
gasten met thermale baden. 'Ther
men wel tvan nu omvat meer om te
ontspannen.
Golfeldorado
Er zijn imposante golfaccommo-
daties aangelegd. Een waar golf-
dorado waar aanprijzingen met 27
en 45 holes niet van de lucht zijn.
Zelfs de kinderen worden niet ver
geten bij de golfsport. Waarmee
niet gezegd is dat dit gebied van
sportief verwennen en spetterend
ontspannen een minder uitbundig
vakantiegenieten buiten sluit. Je
vindt er volop eenvoudiger maar
prima accommodaties tegen
schappelijke prijzen, inclusief
campings.
De fiets heeft zich in Burgenland
langzamerhand als belangrijkste
vervoermiddel ontwikkeld bij de
vakantieganger. De eigen fiets
kun je rustig thuis laten, want hu
ren is geen probleem.
Wie hier ook het hart kan ophalen,
is de wijngenieter. Een derde van
Oostenrijks wijnproductie komt
uit Burgenland. Het zuiden zoekt
het vooral in de rode wijn en wie
een beetje rondneust en proeft,
kan zich aangenaam laten verras
sen. Vinotheken bieden daartoe de
mogelijkheid. Maar rond het ri
viertje de Pinka teek je langs tal
rijke kleine huizen waar de wijn
boeren hun producten opslaan en
verkopen. Wonen doen ze verder
op. Wie de pure landelijkheid
mint, kan bij velen van hen loge
ren. Je bent dan verzekert van veel
gastvrijheid tegen een aangename
prijs. In Heiligenbrunn vormen de
soms eeuwenoude witte, lemen en
stro gedakte wijnkeldertjes ro
mantische elementen in het aan
gename landschap.
Verbaas je er niet over op je tocht
door Burgenland opeens gecon
fronteerd te worden met tweetali
ge straatnaambordjes. Want het is
het stukje Oostenrijk dat nog tast
en hoorbare herinneringen be
waart aan de Oostenrijks-Hon
gaarse dubbelmonarchie, waar
aan na de eerste wereldoorlog een
eind kwam. Nieuwe grenzen bete
kenden bij die scheiding het ach
terblijven van Hongaarse en Kro
atische bevolkingsgroepen in
eigen dorpjes en hier en daar ook
plukjes Slowaken.
De indruk bestaat dat integratie
hier geen onoplosbaar probleem is
geworden. Misschien wel door het
feit dat men er heeft geleerd dat
Naast een woning had Haydn in
Eisenstadt ook een tuinhuisje
waar hij graag werkte.
A U S T FM A
*iV
Hlïf Burgenland
St. Emmerickkerk in Niemandsland, symbool van vriendschap tussen volken en naties.
Het centrum van het stadje Rust met één van de oudste kerken van Oostenrijk, De Fisherkirche (links) en een ooievaar op het dak (rechts).
grenzen maar een relatief begrip
zijn. Neem de St.-Emmerichkerk
bij het plaatsje Inzenhof. Hier ver
oorzaakten de nieuwe grenzen
destijds de vreemde situatie dat
het godshuis in een soort nie
mandsland kwam te liggen. Hele
maal onbereikbaar na de Tweede
Wereldoorlog toen Hongarije in de
greep van een communistisch be
wind kwam. Bij het optrekken van
het IJzeren Gordijn was van de
kerk niet veel meer over dan een
bouwval. In een gezamenlijke
Oostenrijkse-Hongaarse krachts
inspanning is de kerk gerestau
reerd en fungeert nu als een voor
iedereen vrij te benaderen 'sym
bool voor het in verbondenheid en
vrienschap naast elkaar leven van
volken en naties'.
Zo stap je in Burgenland makke
lijk in de Hongaarse cultuur. Toe
risten kunnen trouwens zonder
problemen buurland Hongarije
binnen. Een aantal toeristische
routes gaat door beide landen. En
natuurlijk ontmoet je in Burgen-
land nog steeds de adellijke Hon-
familie Esterhazy De
mooie middeleeuwse ridder
burcht Lockenhaus, nu voor een
deel als hotel in gebruik, behoorde
eeuwenlang toe aan de machtige
familie, die ook heel nadrukkelijk
haar stempel heeft gezet op Eisen
stadt, de hoofdstad van Burgen-
land.
Een stadje met een levendigheid
binnen zijn mooi, oud centrum die
je niet gauw verwacht in een
plaats van amper 10.000 inwo
ners. Dominant is hetpaleisvan de
Esterhazys met een schitterende
barokke concertzaal, waar Josep
Haydn jarenlang als kapelmeester
optrad. Hier klinken nog altijd
zijn woorden:' Mijn taal verstaat
men in de hele wereld!
De waarheid ervan ervaar je op
een heel bijzondere manier als
Haydns muziek in deze zaal
klinkt. En dit laatste gebeurt re
gelmatig tijdens concerten. Verder
zijn er in de zomermaanden voor
de toerist op doordeweekse mid
dagen korte uitvoeringen van
werken van Haydn.
Dank zij Esterhazy werd Haydn
onverbrekelijk verbonden met Ei
senstadt. Zijn huis is nu museum,
dat de bezoeker indringend weet
te confronteren met de componist.
Er staan instrumenten waarop
Haydn en Beethoven nog hebben
gespeeld.
Ooievaars
Nog een oord dat een vakantie-
must mag heten: het schilderach
tige Rust, met. duizend inwoners
Oostenrijks kleinste stad. Barok
ke patriciërshuizen en de heel ou
de Fischerkirche zijn de getuigen
van een opvallende historie. Die
spreekt eveneens uit het gegeven
dat de verhouding katholiek-
evangelisch hier vijf tig-vijf tig is.
Maar dat kan toch niet de reden
zijn dat je op nogal wat daken in
Rust broedende ooievaars ziet.
Burgenland is het land van de ooi
evaars, die hier 's zomers zijn om
jongen voort te brengen. In Rust
hebben nogal wat ooievaars het
mooie marktpleintje als kraamka
mer uitverkozen. Met uitzicht op
de Neusiedlersee. Gelijk hebben
ze, want dit grote meer, deels Oos
tenrijks deels Hongaars, is weids
vakantiegebied. Uiteraard in trek
bij de watersporter maar nog meer
bij fietser.
Rond de Neusiedlersee liggen pri
ma fiets- en wandelpaden door
een mooi landschap. Op een aantal
plaatsen kun j e de tocht onderbre
ken en met de boot oversteken.
Nogal wat natuurliefhebbers
gaan hier graag op pad en turen
onderweg over vennen die in de
zomer vaak tot zoutmoerassen op
drogen, wat een flora oplevert
waarvan bijna driehonderd vogel
soorten profiteren.
Het ligt allemaal in een tot natio
naal park uitgeroepen gebied, dat
in Illmitz een prachtig informatie
centrum heeft dat de toerist helpt
bij allerlei activiteiten. Ook een
uiting van een gastvrij Burgen-
land.
Chris van Twisk
Info:
Oostenrijks Toeristenburo, Postbus
94285,1090 GG Amsterdam, tel.
020-468.4793, fax 020-468 4786, e-
mail: info@oewams.nl
internet: www.austria-tourism.at
Burgenland Tourismus, A-7000 Ei
senstadt, tel.+43.2682.633.840, e-mail
info@burgenlan>
In mijn wilde jaren heb ik
ook heel wat geliefheb
berd in de wijsbegeerte.
Hartstochtelijk las ik alle
grote filosofen. Met af
grijzen kijk ik inmiddels op
al die tijdverspilling terug!
Niets heb ik van dat alles op
gestoken. De enige les die ik
heb geleerd is: wijsbegeerte
en wartaal beginnen met de
zelfde letter, net als filosofie
en flauwekul.'
Dit citaat van schrijver en
bioloog Maarten 't Hart is
fijntjes opgenomen in de Fi
losofische reisgids voor Ne
derland en Vlaanderen,
waarin het juist om de grote
denkers draait. Om denkers
die allemaal om verschillen
de redenen ooit wel eens
voet op Nederlandse of
Vlaamse bodem hebben ge
zet, er hun commentaar
hebben geleverd op de ste
den en hun bewoners of er
heldere inzichten kregen.
De gids, die de lezer kris
kras door Nederland en
Vlaanderen voert en talloze
filosofische wandelroutes
aanbeveelt, staat tjokvol
anekdotes. Hoe Dirck Volc-
kertszoon Coornhert en Jus
tus Lipsius het in 1589 in
Haarlem aan de stok kregen
over de vraag of je ketters
mocht doden, omdat, zoals
Lipsius beweerde, een
schoolmeester toch ook een
pak slaag uitdeelt 'aan de
eerste de beste uit een groep
die keet schopt'. En hoe
Charles de Montesquieu in
1729 in het Amsterdamse
stadhuis tot de overpeinzing
kwam: 'De Hollanders heb
ben twee soorten koningen:
op de eerste plaats zijn er de
burgemeesters die er de
baantjes verdelen... De an
dere koning is het lagere
volk, de meest onbeschofte
tiran die men hebben kan.
AI die anekdotes krijgen
niet toevallig zoveel aan
dacht van de samensteller
van de gids, de filosoof Erno
Eskens (1964): 'De anekdote
is veelal de kortste samen
vatting van iemands filoso
fie.' Anekdotes zijn zelfs
'cruciaal voor de ontwikke
ling van de filosofische tra
ditie'. Eskens, die redacteur
is van Filosofie Magazine,
heeft ze geput uit niet min
der dan 310 boeken.
De Filosofische reisgids is
een lij vig werk geworden vol
met illustraties en platte-
grondjes. Maar er is dan ook
in Nederland en Vlaanderen
heel wat afgedacht, met na
me in de zeventiende en
achttiende eeuw, toen de
Lage Landen een toe
vluchtsoord waren voor fi
losofen die elders in Europa
tegen censuur en andere
hindernissen opliepen. Die
Nederlandse tolerantie
kwam overigens niet voort
uit onbaatzuchtigheid, zo
als Frangois-Marie Arouet
Voltaire al opmerkte: 'Toen
die Hollanders in de gaten
kregen dat lezen een nieuwe
behoefte werd van de men
selijke soort, werden ze de
makelaars van onze gedach
ten, zoals ze al de makelaars
van onze wijnen waren.'
De gids zal wellicht voor
menigeen iets te zwaar zijn
om hem op de aanbevolen
wandelroutes mee te nemen,
maar hij leest gewoon thuis
ook lekker weg. Omdat voor
een geografische benade
ring van de geschiedenis is
gekozen, waarschuwt Es
kens in zijn nawoord, is het
onvermijdelijk een wat
fragmentarisch geheel ge
worden, waarin één en de
zelfde filosoof soms in meer
dan twintig verschillende
plaatsen opduikt. Via het
namenregister achterin zijn
de voetsporen van de afzon
derlijke denkers te volgen.
Daarnaast is op de Internet
site www.xs4all/_nox een
chronologische historie te
vinden.
Aly Knol
Erno Eskens - Filosofische reis
gids. Uitgeverij Contact. 384
pag.f. 69,90.
Overzicht
hypotheken
Het kleinste
restaurant van
Nederland
Belgische mode
wint veld
Tuinbonen van
eigen bodem